GELİŞİM PSİKOLOJİSİ.

... konulu sunumlar: "GELİŞİM PSİKOLOJİSİ."— Sunum transkripti:

1 GELİŞİM PSİKOLOJİSİ

2 PSİKOLOJİ NEDİR. NE İŞ YAPAR
PSİKOLOJİ NEDİR? NE İŞ YAPAR? Psikoloji Bilimi: İnsan ve hayvan davranışlarını ve bu davranışların altında yatan süreçleri bilimsel olarak inceleyen çalışma alanıdır.

3 PSİKOLOJİNİN BAZI ALT DALLARI
Deneysel Psikoloji Fizyolojik Psikoloji Sosyal Psikoloji Psikolojik Danışma Psikoterapi Klinik Psikolojisi Çevresel Psikoloji Eğitim Psikolojisi: Eğitim ile psikolojinin kesiştiği alandır. Esas itibariyle bireylerin nasıl geliştiği ve öğrendiği üzerinde durur. Gelişim ve Öğrenme psikolojisi şeklinde iki alt dala ayrılır;

4 Eğitim Psikolojisinin faydaları;
Öğrencilerin tanınması, Öğrencilerin gerçekleştireceği hedef davranışların saptanması, Öğrencileri hedef davranışlara ulaştıracak yaşantıların ( öğrenim görevlerinin) seçilmesi, Öğrenmeye ortam hazırlanması, Öğrenmenin gerçekleştirilmesi, Öğrenmenin ölçülmesi ve değerlendirilmesi, Dönüt bilgilerden yararlanılması, gibi yararlar sağlar (Başaran)

5 Bireylerin nasıl öğrendiklerini inceler
Bireylerin her alandaki gelişim özelliklerini ve öğrenmelerini inceleyen uygulamalı bilim dalıdır EĞİTİM PSİKOLOJİSİ GELİŞİM PSİKOLOJİSİ ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ Bireylerin nasıl öğrendiklerini inceler Bireylerin doğumdan önce ve sonraki tüm gelişim süreçlerini inceler

6 GELİŞİM PSİKOLOJİSİ

7 Gelişimde temel kavramlar
Gelişim; Organizmanın, döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal, sosyal yönden, belli koşulları olan en son aşamasına kadar ileriye ve geriye yönelik sürekli ilerleme kaydeden değişimidir Büyüme; Bedenin nicel ( boy ve kilo ) değişikliğidir. Olgunlaşma; Vücudumuzun ve organlarımızın öğrenmeden bağımsız olarak kendiliğinden iş görebilecek duruma gelmesidir. Öğrenme; Yaşantı sonucu davranışlarımızda meydana gelen nispeten kalıcı izli değişikliklerdir. Hazırbulunuşluk; ( Büyüme + Olgunlaşma + Öğrenme + Güdülenme )

8 BÜYÜME OLGUNLAŞMA ÖĞRENME G e l i ş i m S ü r e c i

9 GELİŞİM İLKELERİ Gelişim, kalıtım ve çevre etkileşiminin bir ürünüdür
Gelişim süreklidir ve belli aşamalarda gerçekleşir  Gelişim nöbetleşe devam eder Gelişim baştan ayağa, içten dışa doğrudur Gelişim, genelden özele doğrudur Gelişimde kritik dönemler vardır Gelişim bir bütündür Gelişimde bireysel farklar vardır

10 GELİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER
Kalıtım Çevre Hormonlar Anne babadan gelen genetik özellikler Doğum öncesi etmenler Doğum sırası etmenler Doğum sonrası etmenler Salgı bezleri Hipofiz bezi Troid bezi Paratroid bezi Pankreas bezi Böbrek üstü bezleri Cinsiyet bezleri

11 GELİŞİM ALANLARI FİZİKSEL GELİŞİM BİLİŞSEL GELİŞİM AHLAK GELİŞİMİ KİŞİLİK GELİŞİM

12 FİZİKSEL GELİŞİM Vücudun boy ve kilo artışı demektir. Fiziksel gelişimin en hızlı olduğu dönem. Doğum öncesi dönemdir. Doğumdan sonra ise ilk çocukluk ve ergenlik dönemi en hareketli dönem olarak karşımıza çıkar.

13 FİZİKSEL GELİŞİM ve DÖNEMLERİ
A- Doğum Öncesi Dönem B- Doğum sonrası dönem Ovum (Dölüt) (0-2 hafta) Embriyo (3-9 hafta) Fetüs (10. hafta ve sonrası) Bebeklik (0-2 yaş) İlk çocukluk (oyun) (2-6 yaş) İkinci çocukluk (okul) (6-11 yaş) Ergenlik (11-18 yaş) Genç yetişkinlik (18-30/35 yaş) Orta yetişkinlik (35-60/65 yaş) İleri yetişkinlik (65 yaş ve üstü)

14 BİLİŞSEL GELİŞİM Bilişsel gelişim, bireyin çevresindeki dünyayı anlama ve öğrenmesini sağlayan, aktif zihinsel faaliyetlerdeki gelişimdir.

15 J. PİAGET’İN BİLİŞSEL GELİŞİM KURAMI
J. PİAGET’İN BİLİŞSEL GELİŞİM KURAMI Jean PİAGET ( ) Olugunlaşma: organizmada var olan potansiyelin bireyin kullanabileceği duruma gelmesidir.

16 Piaget bilişsel gelişimi ; biyolojik ilkelerle (Şema, Uyum, özümleme, düzenleme, örgütleme, dengeleme) açıklamıştır. Bilişsel gelişimin beyin ve sinir sisteminin olgunlaşması ve bireyin çevreye uyum sağlaması sonucunda ortaya çıktığını savunmuştur. Zekâ; Bireyin çevreye uyum sağlayabilme yeteneğidir

17 PİAGET’İN BİLİŞSEL GELİŞİM DÖNEMLERİ Duyusal Hareket (Motor) Dönemi
ORTALAMA YAŞLAR Duyusal Hareket (Motor) Dönemi 0-2 yaş İşlem Öncesi Dönem 2-7 yaş Somut İşlemler Dönemi 7-11 yaş Soyut İşlemler Dönemi 11 yaş ve üstü

18 PİAGET’İN BİLİŞSEL GELİŞİM DÖNEMLERİ

19 PİAGET’İN BİLİŞSEL GELİŞİM DÖNEMLERİ

20 BİLİŞSEL GELİŞİM İLKELERİ
PİAGET’İN BİLİŞSEL GELİŞİM İLKELERİ Piaget‘e göre çocuk, basitten karmaşığa doğru bir sıra içinde bilişsel gelişimini sürdürür. Zihinsel gelişim yavaş ve aşamalıdır. Bir aşamada elde edilenler sonraki aşamaların temelini oluşturur. Zihinsel gelişim evreleri hiyerarşiktir. Gelişimde bireysel farklılıklar görülebilir. Dönemlerin sırası değişmez, her birey, evreleri atlamadan sırayla izler.

21 KİŞİLİK GELİŞİMİ

22 KİŞİLİK, Bireyi başkalarından ayıran, doğuştan getirilen (Mizaç) ve sonradan kazanılan (Karakter) özellikler bütünüdür. Bireyin HUY KARAKTER KİŞİLİK

23

24 KİŞİLİK GELİŞİMİ KURAMLARI
KİŞİLİK GELİŞİMİ KURAMLARI Olugunlaşma: organizmada var olan potansiyelin bireyin kullanabileceği duruma gelmesidir.

25 S. FREUD’UN KİŞİLİK GELİŞİMİ KURAMI
S. FREUD’UN KİŞİLİK GELİŞİMİ KURAMI Olugunlaşma: organizmada var olan potansiyelin bireyin kullanabileceği duruma gelmesidir.

26 Sigmund Freud ( 1856 – 1939) Psikanaliz kurucusu olan Avusturyalı nörolog Psikanalitik kuramın kurucusudur. Bir psikoterapi tekniği olarak psikanaliz, hastaların zihinsel süreçlerinin bilinçdışı unsurları arasındaki bağlantıları ortaya çıkarmaya çalışır

27 FREUD’UN TOPOGRAFİK KİŞİLİK KURAMI
(Bilinç sınıflaması) BİLİNÇ (ŞUUR): Bireyin o an farkında olduğu duyum ve yaşantıların bulunduğu bölgeye bilinç denir. BİLİNÇ ÖNCESİ: Şu anda bilincinde (farkında) olunmayan, fakat biraz düşünüldüğünde ve zorlanıldığında hatırlanarak bilinç düzeyine getirilebilen, zihinsel olayları ve yaşantıları içeren düzeydir. BİLİNÇ (ŞUUR) BİLİNÇ ÖNCESİ ve BİLİNÇ DIŞI

28 2. FREUD’UN YAPISAL KİŞİLİK KURAMI
Id – İnsan varlığının ham/ilkel tabiatıdır Haz ilkesi hakimdir. Ego - İdin isteklerini gerçeğe uygun biçimde karşılamak ister. Gerçeklik ilkesi hakimdir Super Ego - Vicdanın sesi! Nasıl davranmak zorunda Olduğumuz kurallar. Ego Super Id

29 YAPISAL KİŞİLİK

30 YAPISAL KİŞİLİK

31 FREUD’un PSİKO-SEKSÜEL (PSİKOANALİTİK) GELİŞİM KURAMI
Freud kişilik gelişimini çeşitli dönemlerle açıklamıştır. Her dönem belli bir kritik gelişimi kapsamaktadır. Oral Dönem (0-1 yaş) Anal Dönem ( 1-3 yaş) Fallik Dönem (3-6 yaş) Gizil (Latent) Dönem ( 6-12) Genital Dönem ( 12 ve sonrası)

32 ORAL DÖNEM (0-1 YAŞ) Temel haz bölgesi ağızdır. Emme, çiğneme ve ısırma gibi eylemler başlıca zevk kaynaklarıdır. Bu dönemi başarılı bir şekilde atlatan birey başkalarına karşı temel güven duygusu gibi olumlu kazanımları olur. Bebeklik döneminde bebeklerin gerilimlerini azaltan bu tür eylemlerin kısıtlanması (memeden erken kesme) ya da aşırı karşılanması (aşırı emzirme) bebeğin bu gereksinimlerini gerektiği gibi doyuramamasına neden olur. Bunun sonucunda da güvensizlik, gerginlik, pasif, aşırı yeme, sigara-alkol bağımlılığı, tırnak yeme gibi davranışlar ortaya çıkar

33 Anal Dönem ( 1-3 yaş) Bu dönemde temel haz bölgesi anüs dür. Kasları olgunlaşan bebek dışkının tutulması ve boşaltılması işlevini kontrollü yapar ve bundan zevk alır. Bu dönemde tuvalet eğitimi çok önemlidir. Tuvalet eğitimi barışçılı çözülmelidir. Katı ve zamansız bir tuvalet eğitimi yerine çocuğun hazır olmasını beklemek gerekir. Aksi takdirde çocuk hazır olmadığı şeyleri bekleyen ebeveyne öfkelenir ve her yere dışkısını yaparak protesto eder. Bu tip bir durumda bebek ileride savurgan, eziyet eden, yıkıcı, öfke nöbetleri geçiren, pasaklı, dağınık ve inatçı biri haline gelir. Ya da bebek baskı ve cezadan kaçmak ve onay almak için dışkıyı bağırsaklarında tutar. Bu tip durumda ise bebek ileride duyguları saklayan, aşırı düzenli, cimri, koleksiyoncu ve katı görüşlü biri haline gelir. Bu dönemi başarıyla atlatan bebek ise ileride yaratıcı, üretici, özerk, girişimci biri olur.

34 Fallik Dönem (3-6 yaş) Bu dönemde zevk kaynağı cinsel organdır. Aynı zamanda çocuğun kendi bedenini tanıdığı ve cinsel kimliğini fark ettiği dönemdir. Bu dönemde erkek çocuklarda Oedipus, kız çocuklarda Elektra karmaşası/ kompleksi yaşanır ve bunun başarı ile atlatılması gerekir. Çocuk ahlaki değerleri fallik dönemde kazanmaya başlar. Bu nedenle cinsellikle ilgili katı bir tutum takınılmamalıdır. Ayıplama, suçlama ve cezalandırma gibi yollara başvurulmamalıdır. Bu dönemi başarı ile atlatan çocuk cinsel kimliğini kazanacak ve cinsiyet rollerini öğrenmeye başlayacaktır. Atlatamayan çocuk ise yoğun suçluluk duyguları, cinsel uyumsuzluklar yaşayan, aşırı kıskanç biri haline gelecektir.

35 Gizil (Latent) Dönem ( 6-12)
Önceki dönemleri başarı ile atlatan çocuk bu dönemde cinsel rolünü edinmiş, egosunun denetim altına almış ve kişilik gelişimini tamamlamaya yönelmiştir. Yani bu dönem önceki dönemlerde kazanılan özelliklerin pekiştirildiği , sindirildiği dönemdir. Artık çocuk cinsellik üzerinde durmaz. Hemcinsleri ile oynar ve karşı cinsten hoşlanmaz. Dürtülerinin kontrolünü öğrenir. Artık ilgisi sosyal ve entelektüel beceriler edinme üzerinde yoğunlaşmıştır. Kendi cinsi ile ilgili toplumsal rolleri öğrenmeye başlar. Akranları, öğretmeni ve önemli gördüğü kişilerle özdeşim kurar. Bu dönemi başarılı biçimde atlatan çocuk çalışkan, girişimci, dışa dönük, güvenli biri haline gelir. Atlatmayan çocuk ise içe dönük, güvensiz, aşağılık duygusu yaşayan biri haline gelebilir. Gizil dönem fırtınası öncesi durgunluk dönemi olarak nitelenebilir.

36 Genital Dönem ( 12 ve sonrası)
Bu Dönem’de cinsel dürtülerde artma görülür. İlgi , kendi bedeni ve ailesi dışındaki bireylere yönelir. Karşı cinse yakınlaşır. Bu dönem sonunda birey cinsel olgunluğa erişir. Kimliğini oluşturmuştur. Cinsellik dışında arkadaşlık, meslek edinme, evlilik gibi konulara ilgi duyar. Genital dönem başarı ile atlatılırsa birey kimliğini oluşturur ve üretken, mutlu, anlamlı ilişkiler geliştirebilen biri haline gelir. Atlatılamaz ise birey aşırı bağımlı ya da aşırı bağımsız davranışlar sergileyen biri haline gelir.

37 PSİKO-SOSYAL KİŞİLİK KURAMI (ERİKSON)
PSİKO-SOSYAL KİŞİLİK KURAMI (ERİKSON) Erik ERİKSON ( ) Olugunlaşma: organizmada var olan potansiyelin bireyin kullanabileceği duruma gelmesidir.

38 PSİKO-SOSYAL KİŞİLİK KURAM (ERİKSON)
PSİKO-SOSYAL KİŞİLİK KURAM (ERİKSON) Erikson, Freud’dan etkilenmiştir. Freud’un kuramını tümüyle reddetmek yerine bu kuramı genişletmiş ve geliştirmiştir. Freud’dan farklı olarak kişilik gelişiminde, biyolojik etmenlerin yanı sıra sosyal çevrenin de etkisini kabul eder. Freud normal dışı davranışlar üzerinde dururken, Erikson daha çok normal ve sağlıklı gelişim üzerinde durmuştur. Olugunlaşma: organizmada var olan potansiyelin bireyin kullanabileceği duruma gelmesidir.

39 B. ERİKSON’UN BİLİŞSEL GELİŞİM DÖNEMLERİ
Temel güvene karşı güvensizlik (Bebeklik dönemi) 0-1 yaş Özerkliğe karşı kuşku ve utanç (İlk çocukluk dönemi) 1-3 yaş Girişimciliğe karşı suçluluk (Okul öncesi dönem) 3-7 yaş Başarıya karşı aşağılık/yetersizlik duygusu (İlköğretim dönemi) 7-11 yaş Kimliğe karşı kimlik-rol karmaşası (Ergenlik dönemi) 11/12-18 yaş Yakınlığa karşı uzaklık-yalnızlık-yalıtılmışlık (Dostluk kazanmaya karşı yalnız kalma) (Genç-İlk yetişkinlik) 18-35 yaş Üretkenliğe karşı durgunluk (Orta yetişkinlik dönemi) 35-65 yaş Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk (İleri yetişkinlik-Yaşlılık dönemi) 65 yaş ve üstü

40 AHLAK GELİŞİMİ

41

42 AHLAK GELİŞİMİ Ahlak; bir toplumda bireylerin benimsedikleri, uymak zorunda oldukları değerler/kurallar bütünüdür. Ahlak gelişimi ise; bireyin yaşamında değer verdiği kuralları geliştirmesi ve içselleştirmesi sürecidir. Ahlak gelişimi; bireyin doğru ile yanlışı ayırt edebilmesinde yardımcı olan ilkeler ve değerler sistemini oluşturma sürecidir.

43 GİLLİGAN’IN AHLAK GELİŞİMİ
AHLAK GELİŞİMİYLE İLGİLİ YAKLAŞIMLAR DEWEY’İN AHLAK GELİŞİMİ PİAGETİN AHLAK GELİŞİMİ KOHLBERG’İN AHLAK GELİŞİMİ GİLLİGAN’IN AHLAK GELİŞİMİ

44 KOHLBERG’İN AHLAK GELİŞİMİ
Kohlberg de tıpkı Piaget gibi ahlak gelişiminin bilişsel gelişime paralel olduğunu savunur. Kohlberg’e göre birey, karşı karşıya kaldığı bir durum hakkında ahlaki yargıda bulunurken, bir ikilem içindedir ve bu ikilemlere vereceği ahlaki tepkiler ile kendi ahlak anlayışını oluşturmaktadır. Kohlberg, ahlak gelişiminin üç düzeyde ve her bir düzeyin de içerisinde bulunan ikişer ahlak evre olmak üzere 6 evrede gerçekleştiğini belirtmiştir. Lawrence KOHLBERG ( )

45

46 SON