Melek Kara & SMMM FİNANSAL TABLOLAR ANALİZİ DERS NOTU MELEK KARA 0.

... konulu sunumlar: "Melek Kara & SMMM FİNANSAL TABLOLAR ANALİZİ DERS NOTU MELEK KARA 0."— Sunum transkripti:

1 Melek Kara & SMMM FİNANSAL TABLOLAR ANALİZİ DERS NOTU MELEK KARA 0

2 Melek Kara SUNUŞ Bu ders notları Serbest Muhasebeci Mali Müşavir olmak isteyen meslek adaylarının; TÜRMOB tarafından yapılan staj başlatma sınavı ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavir yeterlilik sınavına girecek adaylar için hazırlanmıştır. "Finansal Tablolar ve Analizi Ders Notları", bilimsel bir eser niteliği taşımayıp, katılımcıların sınava hazırlanmalarında destek olması amacına yönelik bir kılavuz niteliğindedir. Bu dersten başarılı olabilmek için öncelikle iyi bir muhasebe bilgisine sahip olmak gerekir. Dersten beklenilen yararların elde edilebilmesi için; Tek Düzen Muhasebe Sistemini'ni, özellikle hesaplar ve hesapların işleyişi ile ilgili kısımları anlayarak okunmuş olması gerekir. Amaç, Serbest Muhasebeci Mali Müşavir meslek adaylarına, ilgili konularda sınavlara hazırlanmalarında yardımcı olmaktır. Bu notlar eğitime yönelik olduğu için uygulamada yetersiz kalacağı unutulmamalıdır. Sınavlara hazırlık amacıyla hazırlanan bu notların meslektaş adaylarına faydalı olması umuduyla başarılar dilerim. Melek Kara 1

3 GİRİŞ Bir işletmenin mali tablolarını en başta işletme yöneticileri olmak üzere bankalar, alıcılar, satıcılar, devlet ve kamu isteyecektir. Bu mali tablolar işletmenin geçmiş bilgilerini gösterir. Bu bilgilerden yola çıkarak gelecek hakkında tahminde bulunmak ya da işletme ile ilişkiler kurmak isteyen kişiler bazı analizler yapacaktır. Finansal analiz ile birtakım oranlar ve göstergeler kullanılarak işletmenin geleceği hakkında bazı çıkarımlarda bulunulabilir. Bankalar bu analize göre işletme hakkında kredi verilebilirlik (kredibilite) derecelerini belirleyebilir. Yatırımcılar işletme üzerinde yatırım yapıp yapmama kararı alabilir. Bu ve bunun gibi amaçlara göre finansal analiz yapılır. Mali Analiz, bir işletmenin mali durumunun ve mali yönden gelişmesinin yeterli olup olmadığını belirlemek için, mali tablo kalemlerindeki değişikliklerin, kalemler arasındaki ilişkilerin, zaman içinde göstermiş oldukları eğilimlerin incelenmesi ve gerektiğinde belirlenen standart ve sektör ortalaması ile karşılaştırılarak yorumlanması faaliyetlerinin bütünüdür. MUHASEBE: Finansal nitelikli işlemleri kaydeden, sınıflayan ve sunan (raporlayan) bir süreçtir. Raporlama: Finansal bilgilerin; finansal tablolar aracılığıyla bilgi kullanıcılarına sunulmasıdır. MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI 1. Sosyal Sorumluluk Kavramı Bu kavram, muhasebenin işlevini yerine getirme hususundaki sorumluluğunu belirtmekte ve muhasebenin kapsamını, anlamını, yerini ve amacını göstermektedir. Sosyal sorumluluk kavramı; muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve mali tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında; belli kişi veya grupların değil, tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve dolayısıyla bilgi üretiminde gerçeğe uygun, tarafsız ve dürüst davranılması gereğini ifade eder. 2. Kişilik Kavramı Bu kavram; işletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür. Hukuk iki tür kişiliği kabul etmiştir. Bunlar gerçek ve tüzel kişilerdir. Tüm insanlar birer gerçek kişidir. Bir amacı gerçekleştirmek için bir araya gelen insanların oluşturduğu topluluklar ise tüzel kişilerdir. Buna göre işletmeler tüzel kişiliğe sahiptir. Yapılan işlemler bu kişilik adına yürütülür. 3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı Bu kavram, işletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı olmaksızın sürdüreceğini ifade eder. Bu nedenle işletme sahiplerinin ya da hissedarlarının yaşam süreleriyle bağlı değildir. İşletmenin sürekliliği kavramı maliyet esasının temelini oluşturur. Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır. 4. Dönemsellik Kavramı Dönemsellik kavramı; işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi, hâsılat, gelir ve kârların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir. Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır. 5. Parayla Ölçülme Kavramı Parayla ölçülme kavramı, parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye ortak bir ölçü olarak para birimiyle yansıtılmasını ifade eder. Muhasebe işlemleri ulusal para birimine göre yapılır. 2

4 Melek Kara 6. Maliyet Esası Kavramı Maliyet esası kavramı; para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün veya uygun olmayan diğer kalemler hariç, işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde, bunların elde edilme maliyetlerinin esas alınması gereğini ifade eder. İşletmenin edindiği tüm varlık ve hizmetler muhasebeleştirilirken bunların maliyetleri esas alınır. Piyasa şartlarındaki değişim ile malın değeri de değişebilir. Para değerindeki değişmeler ile maliyet değeri anlamsız hale gelirse maliyet yeniden belirlenebilir. 7. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı Bu kavram, muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılması gereğini ifade eder. 8. Tutarlılık Kavramı Tutarlılık kavramı; muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını oluşturur. Tutarlılık kavramı, benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile değerleme ölçülerinin değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tek düzeni öngörür. Başarılı bir finansal (mali) analizin yapılması bakımından "tutarlılık" kavramı gereklidir. Finansal analizin ön koşullarından birisi; biçim ve içerik bakımından benzer finansal tabloların bulunması ve benzer finansal tabloların tekdüzen mantığıyla hazırlanmasıdır. Geçerli nedenlerin bulunduğu durumlarda, işletmeler, uyguladıkları muhasebe politikalarını değiştirebilirler. Ancak bu değişikliklerin ve bunların parasal etkilerinin mali tabloların dipnotlarında açıklanması zorunludur. 9. Tam Açıklama Kavramı Tam açıklama kavramı; mali tabloların bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder. Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak açıklanması yanında, mali tablo kalemleri kapsamında yer almayan ancak alınacak kararları etkileyebilecek, gerçekleşmesi muhtemel olaylara da yer verilmesi bu kavramın gereğidir. 10. İhtiyatlılık Kavramı Bu kavram, muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin göz önüne alınması gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak, işletmeler, muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar, muhtemel gelir ve kârlar için ise gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar. Ancak bu kavram gizli yedekler veya gereğinden fazla karşılıklar ayrılmasına gerekçe oluşturamaz. 11. Önemlilik Kavramı Önemlilik kavramı, bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispî ağırlık ve değerinin mali tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder. Önemli hesap kalemleri, finansal olaylar ve diğer hususların mali tablolarda yer alması zorunludur. 12. Özün Önceliği Kavramı Özün Önceliği kavramı, işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder. Genel olarak işlemlerin biçimleri ile özleri paralel olmakla birlikte, bazı durumlarda farklılıklar ortaya çıkabilir. Bu takdirde, özün biçime önceliği esastır. Örneğin bir alacak zamanında tahsil edilemediğinde öz olarak şüpheli duruma düşmüş sayılır. İşletme borçlunun ödeme yapacağından emin olsa bile alacağın şüpheli duruma düştüğüne dair kayıt yapmak zorundadır. 3

5 Melek Kara Finansal tabloların hazırlanmasında muhasebenin iki varsayımı vardır; ** Tahakkuk Esası: Muhasebe işlemlerinin gerçekleştiği anda kaydedilmesi esasıdır. ** Süreklilik Esası: Finansal tablolar işletmenin gelecekte de faaliyetlerini devam ettireceği varsayımı altında hazırlanmasının esas alınmasıdır. FİNANSAL (MALİ) TABLOLAR TEMEL MALİ TABLOLAR 1. Bilanço 2. Gelir Tablosu EK MALİ TABLOLAR 1. Fon Akım (Akış) Tabloları 2. Nakit Akım Tablosu - NAKİT AKIM TABLOLARI 3. Net İşletme Sermayesindeki Değişim Tablosu 4. Kâr Dağıtım Tablosu 5. Öz Kaynaklar Değişim Tablosu 6. Satışların Maliyeti Tablosu MALİ TABLOLARIN AMAÇLARI 1. Yatırımcılar, kredi verenler ve diğer ilgililer için karar almada yararlı bilgiler sağlamak. 2. Gelecekteki nakit akımlarını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlamak. 3. Varlıklar, kaynaklar ve bunlardaki değişiklikler ile işletme faaliyet sonuçları hakkında bilgi sağlamak. TEMEL MALİ TABLOLAR HAKKINDA Bilanço, herhangi bir işletmenin belli bir tarihteki varlıklarının (maliyet değerleriyle) dağılımını, bu varlıkların finansmanında kullanılan kaynakların tutarlarını ve dağılımlarını gösteren statik bir finansal tablodur. Bilançonun statik özelliği, içerdiği hesapların bilanço tarihindeki durumlarını gösteriyor olmasından kaynaklanmaktadır. Bilanço Türleri 1- Şekil Bakımından 1 a- Hesap Tipi Bilanço 1 b- Rapor Tipi Bilanço 2- Analiz Bakımından 2 a- Karşılaştırmalı Bilanço 2 b- Analitik Bilanço 3- Kapsam Bakımından 3 a- İşletme Bilançosu 3 b- Konsolide Bilanço 4- İşletme Veya Vergi Hukuku Bakımından 4 a- Ticari Bilanço 4 b- Mali Bilanço BİLANÇO AKTİFPASİF 1- DÖNEN VARLIKLAR3- KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 4- UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 2- DURAN VARLIKLAR5- ÖZKAYNAKLAR AKTİF TOPLAMIPASİF TOPLAMI Şekil Bakımından Hesap Tipi Bilanço: "T" şeklinde düzenlenmiş bilançolardır. T sembolüyle ifade edilen hesap tipi bilançoların sol tarafında aktifler sağ tarafında pasifler yer alır. 4

6 Melek Kara & A.Ş. ÖZET HESAP TİPİ BİLANÇO ÖRNEĞİ 20152016 1 DÖNEN VARLIKLAR3K. VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 10 Hazır Değerler 30 Mali Borçlar 11 Menkul Kıymetler 32 Ticari Borçlar 12 Ticari Alacaklar 33 Diğer Borçlar 13 Diğer Alacaklar 34 Alınan Avanslar 15 Stoklar 35 Yıllara Yaygın İnş.ve On.Hak. 17 Yıllara Yaygın İnş.ve On.Mal. 36 Ödenecek Vergi ve Diğer Yük. 18 Gel. Ayl. Ait Gid. Ve Gelir Tah. 37 Borç ve Gider Karşılıkları 19 Diğer Dönen Varlıklar 38 G. Aylara Ait Gelir ve Gider Ta 2 DURAN VARLIKLAR 39 Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 22 Ticari Alacaklar 4 U. VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 23 Diğer Alacaklar 40 Mali Borçlar 24 Mali Duran Varlıklar 42 Ticari Borçlar 25 Maddi Duran Varlıklar 43 Diğer Borçlar 26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 44 Alınan Avanslar 27 Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar 47 Borç ve Gider Karşılıkları 28 Gel. Yıllara Ait Gider ve Gelir Tah. 48 Gelecek Yıllara Ait Gelir ve Gid.Tah. 29 Diğer Duran Varlıklar 49 Diğer U. Vadeli Yabancı Kaynaklar 5 ÖZKAYNAKLAR 50 Ödenmiş Sermaye 52 Sermaye Yedekleri 54 Kar Yedekleri 57 Geçmiş Yıllar Karları 58 Geçmiş Yıllar Zararları (-) 59 Dönem Net Karı (Zararı) AKTİF (VARLIKLAR) TOPLAMIPASİF KAYNAKLAR TOPLAMI Rapor Tipi Bilanço: Rapor tipi bilançolar da hesap tipi bilançoların içerdiği bilgileri içermekle birlikte; hesapların sıralanmasında pasif hesaplar aktif hesapların altında sırasıyla yer almaktadır. Rapor tipi bilançolara verilebilecek en uygun örnek Tekdüzen Muhasebe Sistemi'nde öngörülen bilanço tipidir. Rapor tip bilançolarda, hesapların tutarları sütun halinde gösterildiğinden işletmenin bilançolarında yer alan tutarların geçmiş dönemdeki bilanço tutarları veya rakip veya benzer işletmelerin bilanço tutarları ile karşılaştırılması daha kolay olmaktadır. Sözü edilen karşılaştırmalar bir dönemi kapsayabileceği gibi birden fazla dönemi de kapsayabilir. Bu özelliklerinden dolayı rapor tipi bilançolar, finansal tabloların analizi açısından daha uygun bilançolar olarak kabul edilmektedir. Rapor tipi bilançolar; basit rapor tipi bilançolar ve analitik rapor tipi bilançolar olarak ikiye ayrılmaktadır. Basit rapor tipi bilançolar, genellikle yukarıda belirtilen türde rapor tipi bilançoları ifade etmek için kullanılmaktadır. Analitik rapor tipi bilançolarda, aktif taraf toplamı ile pasif taraf toplamının birbirlerine eşit olması zorunluluğu göz ardı edilerek, işletme açısından önemli olan durumları önemli çıkaracak şekilde bir bilanço düzenlenmektedir. Yönetsel amaçlı olarak hazırlanan bu tür bilançolarda genellikle "işletme sermayesi" ve "öz kaynaklar" öne çıkarılmaktadır. 5

7 Melek Kara A.Ş. ÖZET RAPOR TİPİ BİLANÇO 2015 2016 DÖNEN VARLIKLAR Hazır Değerler Menkul Kıymetler Ticari Alacaklar Diğer Alacaklar Stoklar Yıllara Yaygın İnş. Ve On. Mal. Gelecek Aylara Ait Gider ve Gelir Tahakkukları Diğer Dönen Varlıklar DURAN VARLIKLAR Ticari alacaklar Diğer Alacaklar Mali Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar Maddi Olmayan Duran Varlıklar Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar Gelecek Yıllara Ait Gider ve Gelir Tahakkukları Diğer Duran Varlıklar AKTİF (VARLIKLAR) TOPLAMI KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Mali Borçlar Ticari Borçlar Diğer Borçlar Alınan Avanslar Yıllara Yaygın İnş. Ve On. Hak. Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler Borç ve Gider Karşılıkları Gelecek Aylara Ait Gelir ve Gider Tahakkukları Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR Mali Borçlar Ticari Borçlar Diğer Borçlar Alınan Avanslar Borç ve Gider Karşılıkları Gelecek Yıllara Ait Gelir ve Gider Tahakkukları Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar ÖZKAYNAKLAR Ödenmiş Sermaye Sermaye Yedekleri Kar Yedekleri Geçmiş Yıllar Karları Geçmiş Yıllar Zararları (-) Dönem Net Karı (Zararı) PASİF KAYNAKLAR TOPLAMI 6

8 Melek Kara Kapsam Bakımından İşletme Bilançosu: İşletme bilançoları, bir işletmenin belli bir andaki finansal durumunu gösterir. Konsolide Bilanço: Ana şirkete (holding, grup, şirketler topluluğu) bağlı bulunan işletmelerin belli bir andaki finansal durumlarını toplulaştırılmış olarak gösteren bilançoya konsolide bilanço denir. Finansal Tablolar Analizi Bakımından Karşılaştırmalı Bilanço: Karşılaştırmalı bilançolarda, işletmenin herhangi bir tarihe ait bilançosunda yer alan tutarlar diğer dönemlerle veya diğer işletmelerin bilançolarındaki tutarlarla karşılaştırmalı olarak yer almaktadır. Analitik Bilanço: Analitik bilançolar hesap tipi veya rapor tipinde hazırlanabilir. Analitik bilançolarda bilançoda hesap tutarları yanında hesap tutarlarının değişik açılardan oransal ifadeleri de yer alır. Analitik bilançolar aynı zamanda bilançoların analiz edilmeye uygun bir şekilde hazırlanmış olması durumunu da ifade eder. Örneğin, Tekdüzen Muhasebe Sistemi'nde öngörülen bilançoda aktif ve pasif hesap kalemleri analiz edilmeye uygun değişik açılardan gruplandırılmış olarak yer almaktadır. Varlıklar dönen varlıklar, duran varlıklar olarak gruplandırılırken; dönen varlıklar hazır değerler, menkul kıymetler, ticari alacaklar, stoklar vb. şekillerde gruplandırılmaktadır. Bu şekilde gruplandırılmış olan bilançoların analiz edilmesi ve analizden elde edilen sonuçların yorumlanması daha kolay olmaktadır. İşletme veya Vergi Hukuku Bakımından Ticari Bilanço: Ticari bilançolar, ticari yaşamın gereklerine ve muhasebe kuramı ve uygulamalarına göre hazırlanan bilançolardır. Bu bilançoların hazırlanmasında vergi yasaları ve ilgili yasal düzenlemeler belirleyici değildir. Mali Bilanço: Vergi yasalarındaki emredici kurallara uygun olarak hazırlanmış bilançolar, mali bilanço olarak tanımlanmaktadır. Mali bilanço, esas olarak pratikte olabilecek bir bilançoyu değil kavramsal olarak olabilecek bir bilançoyu tanımlamaktadır. BİLANÇO DÜZENLEME KURALLARI: Bilançonun düzenlenmesinde, mali tablolar ilkelerinde verilmiş açıklamalar esas alınır. Bilançonun aktifinde yer alan varlıklar, paraya dönüşme hızlarına göre en çok likitten en az likit değere doğru, pasifinde yer alan kaynaklar ise en kısa vadeli kaynaktan en uzun vadeli kaynağa doğru sıralanırlar. BİLANÇONUN BİÇİMSEL YAPISI: ❖ Bilançonun düzenlenmesinde, mali tablolar ilkelerinde verilmiş açıklamalar esas alınır. ❖ Bilançonun aktifinde yer alan varlıklar, paraya dönüşme hızlarına göre en çok likitten en az likit değere doğru, pasifinde yer alan kaynaklar ise en kısa vadeli kaynaktan en uzun vadeli kaynağa doğru sıralanırlar. ❖ Varlıklar, dönen ve duran olarak adlandırılan iki grupta toplanır. Dönen varlıklar grubunda, bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrileceği veya kullanılacağı tahmin edilen varlıklar toplanır. Duran varlıklarda ise, normal şartlar altında bir yıl içinde elden çıkarılması düşünülmeyen veya yararları bir yılda tükenmeyecek olan varlıklar yer alır. ❖ Kaynaklar, kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklarla özkaynaklardan oluşur. Kısa vadeli yabancı kaynaklar bir yıl içinde ödenmesi gereken; uzun vadeli yabancı kaynaklar ise bir yıldan sonra ödenecek olan borçlardan oluşur. Öz kaynaklar ise işletme sahip veya ortakları tarafından işletme kişiliğine tahsis edilmiş kaynakları oluşturur. ❖ Bilanço hesapları arasında mahsup yapılamaz. Tabloda "Diğer" başlığı altında yer alan bir kalem tutarının, ait olduğu grubun toplam tutarının % 20 sini aşması durumunda, bu kalem ayrı bir başlık altında ayrıca gösterilir. 7

9 Melek Kara_ BİLANÇO DÜZENLEME İLKELERİ Bilanço ilkelerinin amacı; Sermaye koyan veya sonradan kendilerine ait kârı işletmede bırakan sahip ve hissedarlar ile alacaklıların işletmeye sağladıkları kaynaklar ve bunlarla elde edilen varlıkların muhasebe kayıt, hesap ve tablolarında anlamlı bir şekilde tespit edilmesi ve gösterilmesi yoluyla, belli bir tarihte işletmenin mali durumunun açıklıkla ve ilgililer için gerçeğe uygun olarak yansıtılmasıdır. Bütün varlıklar, yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar bilançoda gayrisafi değerleri ile gösterilirler. Bu ilke, bilançonun net değer esasına göre düzenlenmesine bir engel oluşturmaz. Bu doğrultuda net değer bilanço düzenlenmesinin gereği olarak indirim kalemlerinin ilgili hesapların altında açıkça gösterilmesi esastır. Bu amaç doğrultusunda benimsenen bilanço ilkeleri; varlıklar, yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar itibariyle aşağıda, belirtilmiştir: A) VARLIKLARA İLİŞKİN İLKELER 1. İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde paraya dönüşebilecek varlıkları, bilançoda dönen varlıklar grubu içinde gösterilir. 2. İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde paraya dönüşemeyen, hizmetlerinden bir hesap döneminden daha uzun süre yararlanılan uzun vadeli varlıkları, bilançoda duran varlıklar grubu içinde gösterilir. Dönem sonu bilanço gününde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yılın altında kalanlar dönen varlıklar grubunda ilgili hesaplara aktarılır. 3. Bilançoda varlıkları, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleriyle gösterebilmek için, varlıklardaki değer düşüklüklerini göstererek karşılıkların ayrılması zorunludur. Dönen varlıklar grubu içinde yer alan menkul kıymetler, alacaklar, stoklar ve diğer dönen varlıklar içindeki ilgili kalemler için yapılacak değerleme sonucu gerekli durumlarda uygun karşılıklar ayrılır. Bu ilke, duran varlıklar grubunda yer alan alacaklar, bağlı menkul kıymetler, iştirakler, bağlı ortaklıklar ve diğer duran varlıklardaki ilgili kalemler için de geçerlidir. 4. Gelecek dönemlere ait olarak önceden ödenen giderler ile cari dönemde tahakkuk eden ancak, gelecek dönemlerde tahsil edilecek olan gelirler kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda ayrıca gösterilmelidir. 5. Dönen ve duran varlıklar grubunda yer alan alacak senetlerini, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleri ile gösterebilmek için reeskont işlemleri yapılmalıdır. 6. Bilançoda duran varlıklar grubunda yer alan maddi duran varlıklar ile maddi olmayan duran varlıkların maliyetini çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla her dönem ayrılan amortismanların birikmiş tutarları ayrıca bilançoda gösterilmelidir. 7. Duran varlıklar grubu içinde yer alan özel tükenmeye tabi varlıkların maliyetini çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla, her dönem ayrılan tükenme paylarının birikmiş tutarları ayrıca bilançoda gösterilmelidir. 8. Bilançonun dönen ve duran varlıklar gruplarında yer alan alacaklar, menkul kıymetler, bağlı menkul kıymetler ve diğer ilgili hesaplardan ve yükümlülüklerden işletmenin sermaye ve yönetim bakımından ilişkili bulunduğu ortaklara, personele, iştiraklere ve bağlı ortaklıklara ait olan tutarlarının ayrı gösterilmesi temel ilkedir. 9. Tutarları kesinlikle saptanamayan alacaklar için herhangi bir tahakkuk işlemi yapılmaz. Bu tür alacaklar bilanço dipnot veya eklerinde gösterilir. 10. Verilen rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatların özellikleri ve kapsamları bilanço dipnot veya eklerinde açıkça belirtilmelidir. Bu ilke, alınan rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatlar için de geçerlidir. Ayrıca, işletme varlıkları ile ilgili toplam sigorta tutarlarının da bilanço dipnot veya eklerinde açıkça gösterilmesi gerekmektedir. 8

10 Melek Kara & B) YABANCI KAYNAKLARA İLİŞKİN İLKELER 1. İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde vadesi gelen borçları, bilançoda kısa vadeli yabancı kaynaklar grubu içinde gösterilir. 2. İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde vadesi gelmemiş borçları, bilançoda uzun vadeli yabancı kaynaklar grubu içinde gösterilir. Dönem sonu bilanço gününde bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yılın altında kalanlar kısa vadeli yabancı kaynaklar grubundaki ilgili hesaplara aktarılır. 3. Tutarları kesinlikle saptanamayanları veya durumları tartışmalı olanları da içermek üzere, işletmenin bilinen ve tutarları uygun olarak tahmin edilebilen bütün yabancı kaynakları kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda gösterilmelidir. İşletmenin bilinen ancak tutarları uygun olarak tahmin edilemeyen durumları da bilançonun dipnotlarında açık olarak belirtilmelidir. 4. Gelecek dönemlere ait olarak önceden tahsil edilen hasılat ile cari dönemde tahakkuk eden ancak, gelecek dönemlerde ödenecek olan giderler kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda ayrıca gösterilmelidir. 5. Kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar grubunda yer alan borç senetlerini bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleri ile gösterebilmek için reeskont işlemleri yapılmalıdır. 6. Bilançonun kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar gruplarında yer alan borçlar, alınan avanslar ve diğer ilgili hesaplardan işletmenin sermaye ve yönetim bakımından ilgili bulunduğu ortaklara, personele, iştiraklere ve bağlı ortaklıklara ait olan tutarlarının ayrı gösterilmesi temel ilkedir. C) ÖZKAYNAKLARA İLİŞKİN İLKELER 1. İşletme sahip veya ortaklarının sahip veya ortak sıfatıyla işletme varlıkları üzerindeki hakları öz kaynaklar grubunu oluşturur. İşletmenin bilanço tarihindeki ödenmiş sermayesi ile işletme faaliyetleri sonucu oluşup, çeşitli adlar altında işletmede bırakılan kârları ile dönem net kârı (zararı) bilançoda öz kaynaklar grubu içinde gösterilir. 2. İşletmenin ödenmiş sermayesi bilançonun kapsamı içinde tek bir kalem olarak gösterilir. Ancak, esas sermaye özellikleri farklı hisse gruplarına ayrılmış bulunuyorsa esas sermaye hesapları her grubun haklarını, kâr ve tasfiye paylarının dağıtımında sahip olabilecekleri özellikleri ve diğer önemli özellikleri yansıtacak biçimde bilançonun dipnotlarında gösterilmelidir. 3. İşletmenin hissedarları tarafından yatırılan sermayenin devam ettirilmesi gerekir. İşletmede herhangi bir zararın ortaya çıkması, herhangi bir nedenle öz kaynaklarda meydana gelen azalmalar; hem dönemsel, hem de kümülatif olarak izlenmeli ve kaydedilmelidir. 4. Öz kaynakların bilançoda net olarak gösterilmesi için geçmiş yıllar zararları ile dönem zararı, öz kaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alır. 5. Öz kaynaklar; ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kâr yedekleri, geçmiş yıl kârları (zararları) ve dönem net kârı (zararı)'ndan oluşur. Sermaye yedekleri, gelir unsuru olarak gelir tablosuna aktarılamaz GELİR TABLOSU Gelir tablosu, işletmenin belli bir dönemde elde ettiği tüm gelirler ile aynı dönemde katlandığı bütün maliyet ve giderleri ve bunların sonucunda işletmenin elde ettiği dönem net kârını veya dönem net zararını kapsar. Bilanço belirli bir anı, bir başka deyişle bilanço düzenleme tarihini ifade ederken, o tarihteki bilanço hesaplarının hesap kalanlarını gösterir. Gelir tablosu ise, belirli bir dönemi ifade ederken, o dönemde işlem gören hesaplarının toplamını gösterir. Bilançoda olduğu gibi gelir tablosunda da Tekdüzen Muhasebe Sisteminde öngörülen Tekdüzen Hesap Planı kullanılır ve gelir tablosu bu hesap planında yer alan gelir tablosu hesaplarına göre gruplandırılır. GELİR HESAPLARI: İşletmenin öz kaynakları üzerinde artış sağlayan hesaplardır. GİDER HESAPLARI: İşletmenin öz kaynakları üzerinde azalış sağlayan hesaplardır. 9

11 Melek Kara GELİR TABLOSU 60 BRÜT SATIŞLAR 61 SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) NET SATIŞLAR 62 SATIŞLARIN MALİYETİ (-) BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI 63 FAALİYET GİDERLERİ (-) FAALİYET KARI VEYA ZARARI 64 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR 65 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) 66 FİNANSMAN GİDERLERİ (-) OLAĞAN KAR VEYA ZARARI 67 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 68 DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (- ) DÖNEM KARI VEYA ZARARI 69 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI (-) DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI Gelir Tablosu Türleri 1- Şekil Bakımından 1 a- Hesap Tipi Gelir Tablosu 1 b- Rapor Tipi Gelir Tablosu 2- Analiz Bakımından 2 a- Karşılaştırmalı Gelir Tablosu 2 b- Analitik Gelir Tablosu 3- Kapsam Bakımından 3 a- İşletme Gelir Tablosu 3 b- Konsolide Gelir Tablosu 4- İşletme Veya Vergi Hukuku Bakımından 4 a- Ticari Gelir Tablosu 4 b- Mali Gelir Tablosu Şekil Bakımından Hesap Tipi Gelir Tablosu: "T" şeklinde düzenlenmiş Gelir tablolarıdır. T sembolüyle ifade edilen hesap tipi gelir tablosunun sol tarafında giderler, sağ tarafında da gelirler yer alır. 10

12 Melek Kara & HESAP TİPİ GELİR TABLOSU GİDERLERYILGELİRLERYIL A-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-)A-BRÜT SATIŞLAR 1-Satıştan İadeler (-)1-Yurt İçi Satışlar 2-Satıştan İskontolar (-)2-Yurt Dışı Satışlar 3-Diğer İndirimler (-)3-Diğer Gelirler B-SATIŞLARIN MALİYETİ (-)B-DİĞ. FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR 1-Satılan Mamüller Maliyeti1-İştiraklerden Temettü Gelirleri 2-Satılan Ticari Mallar Maliyeti2-Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri 3-Satılan Hizmet Maliyeti3-Faiz Gelirleri 4-Diğer Satışların Maliyeti4-Komisyon Gelirleri C-FAALİYET GİDERLERİ 5-Konusu Kalmayan Karşılıklar 1-Araştırma ve Geliştirme Giderleri6-Menkul Kıymet Satış Karları 2-Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri7-Kambiyo Karları 3-Genel Yönetim Giderleri8-Reeskont Faiz Gelirleri D-DİĞER FAAL.OLAĞAN GİD. VE ZARARLAR (-) 9-Enflasyon Düzeltilmesi Karları 1-Komisyon Giderleri10-Faaliyetlerle İlgili Diğer Olağan Gelir ve Karlar 2-Karşılık Giderleri C-OLAĞAN DIŞI GELİR VE KARLAR 3-Menkul Kıymet Satış Zararları1-Önceki Dönem Gelir ve Karları 4-Kambiyo Zararları2-Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar 5-Reeskont Faiz Giderleri 6-Diğer Olağan Gider ve Zararlar E-FİNANSMAN GİDERLERİ 1-Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri 2-Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri F-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 1-Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları 2-Önceki Dönem Gider ve Zararları 3-Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar TOPLAM KARZARAR GENEL TOPLAM Rapor Tipi Gelir Tablosu: Rapor tipi Gelir tablolarında da hesap tipi gelir tablosunun içerdiği bilgileri içermekle birlikte; hesapların sıralanmasında gider hesapları gelir hesaplarının altında sırasıyla yer almaktadır. Rapor tipi gelir tablosuna verilebilecek en uygun örnek Tekdüzen Muhasebe Sistemi'nde öngörülen gelir tablosu tipidir. Gelir Tablosu Hesapları, gruplar halinde sınıflandırılmış olarak ve değişik işletme faaliyetlerinin sonuçlarını (kar veya zarar) ortaya koyacak şekilde sıralanmıştır. 11

13 Melek Kara RAPOR TİPİ GELİR TABLOSU 2015 A-BRÜT SATIŞLAR 1-Yurt İçi Satışlar 2-Yurt Dışı Satışlar 3-Diğer Gelirler B-SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) 1-Satıştan İadeler (-) 2-Satıştan İskontolar (-) 3-Diğer İndirimler (-) C-NET SATIŞLAR D-SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 1-Satılan Mamuller Maliyeti (-) 2-Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-) 3-Satılan Hizmet Maliyeti (-) 4-Diğer Satışların Maliyeti (-) BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI E-FAALİYET GİDERLERİ 1-Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-) 2-Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-) 3-Genel Yönetim Giderleri FAALİYET KARI VEYA ZARARI F-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR 1-İştiraklerden Temettü Gelirleri 2-Bağlı Ortaklıklardan Temettü Gelirleri 3-Faiz Gelirleri 4-Komisyon Gelirleri 5-Konusu Kalmayan Karşılıklar 6-Menkul Kıymet Satış Karları 7-Kambiyo Karları 8-Reeskont Faiz Gelirleri 9-Enflasyon Düzeltmesi Karları 10-Faaliyetlerle İlgili Diğer Olağan Gelir ve Karlar G-DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) 1-Komisyon Giderleri (-) 2-Karşılık Giderleri (-) 3-Menkul Kıymet Satış Zararları (-) 4-Kambiyo Zararları (-) 5-Reeskont Faiz Giderleri (-) 6-Diğer Olağan Gider ve Zararlar (-) H-FİNANSMAN GİDERLERİ (-) 1-Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri (-) 2-Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-) OLAĞAN KAR VEYA ZARAR I-OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 1-Önceki Dönem Gelir ve Karları 2-Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar 12

14 Melek Kara J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARRALAR (-) 1-Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları (-) 2-Önceki Dönem Gider ve Zararları (-) 3-Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar (-) DÖNEM KARI VEYA ZARARI K-DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER KARŞILIĞI (-) DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI Finansal Tabloların Analizi Bakımından Gelir Tablosu Türleri Karşılaştırmalı Gelir Tablosu: İşletmenin herhangi bir dönemine ait gelir tablosunda yer alan tutarlar işletmenin diğer dönemleriyle veya diğer işletmelerin gelir tablolarındaki tutarlarla veya da bütçelenmiş gelir tablolarındaki tutarlarla karşılaştırmalı olarak yer alır. Analitik Gelir Tablosu: Gelir Tablosunun analiz edilmeye (yorumlanmaya) uygun bir şekilde hazırlanmış olması durumunu ifade eder. Hesap tutarı yanında hesap tutarlarının değişik açılardan oransal ifadeleri de yer alır. Kapsam Bakımından Gelir Tablosu Türleri İşletme Gelir Tablosu: Bir işletmenin belirli bir dönemdeki faaliyetlerinden kaynaklanan gelir ve giderleri ile bu faaliyetlerinin sonuçlarını gösteren finansal tablolardır. Konsolide Gelir Tablosu: Ana şirkete bağlı bulunan işletmelerin belirli bir dönemdeki faaliyetlerinden kaynaklanan gelir ve giderleri ile bu faaliyetlerinin sonuçlarını, toplulaştırılmış olarak gösteren finansal tablolardır. İşletme ve Vergi Hukuku Bakımından Gelir Tablosu Türleri Ticari Gelir Tablosu: Ticari yaşamın gereklerine göre muhasebe kuramı ve uygulamaları esas alınarak hazırlanan gelir tablolarıdır. Mali Gelir Tablosu: Vergi yasalarındaki emredici kurallara uygun olarak hazırlanmış gelir tablolarıdır. Pratikte olabilecek değil, kavramsal olarak olabilecek bir gelir tablosunu tanımlar. GELİR TABLOSU DÜZENLEME İLKELERİ Gelir tablosu ilkelerinin amacı; satışların, gelirlerin, satışlar maliyetinin, giderlerin, kâr ve zararlara ait hesapların ve belli dönemlere ait işletme faaliyeti sonuçlarının sınıflandırılmış ve gerçeğe uygun olarak gösterilmesini sağlamaktır. Bütün satışlar, gelir ve kârlar ile maliyet, gider ve zararlar brüt tutarları üzerinden gösterilirler ve hiçbir satış, gelir ve kâr kalemi bir maliyet, gider ve zarar kalemi ile tamamen veya kısmen karşılaştırılmak suretiyle gelir tablosu kapsamından çıkarılamaz. Bu amaç doğrultusunda benimsenen gelir tablosu ilkeleri aşağıda belirtilmiştir: 1. Gerçekleşmemiş satışlar, gelir ve karlar; gerçekleşmiş gibi veya gerçekleşenler gerçek tutarından fazla veya az gösterilmemelidir. Belli bir dönem veya dönemlerin gerçeğe uygun faaliyet sonuçlarını göstermek için, dönem veya dönemlerin başında ve sonunda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır. 2. Belli bir dönemin satışları ve gelirleri bunları elde etmek için yapılan satışların maliyeti ve giderleri ile karşılaştırılmalıdır. Belli bir dönem veya dönemlerin başında ve sonunda maliyet ve giderleri gerçeğe uygun olarak gösterebilmek için stoklarda, alacak ve borçlarda doğru hesap kesimi işlemleri yapılmalıdır. 3. Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar için uygun amortisman ve tükenme payı ayrılmalıdır. 4. Maliyetler; maddi duran varlıklar, stoklar, onarım ve bakım ve diğer gider grupları arasında uygun bir şekilde dağıtılmalıdır. Bunlardan direkt olanları doğrudan doğruya, birden fazla faaliyeti ilgilendirenleri zaman ve kullanma faktörü dikkate alınarak tahakkuk ettirilip, dağıtılmalıdır. 5. Arızi ve olağanüstü niteliğe sahip kâr ve zararlar meydana geldikleri dönemde tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonuçlarından ayrı olarak gösterilmelidir. 13

15 Melek Kara 6. Bütün kâr ve zararlardan, önceki dönemlerin mali tablolarında düzeltme yapılmasını gerektirecek büyüklük ve niteliktekiler dışında kalanlar, dönemin gelir tablosunda gösterilmelidir. 7. Karşılıklar, işletmenin kârını keyfi bir şekilde azaltmak veya bir döneme ait kârı diğer döneme aktarmak amacıyla kullanılmamalıdır. 8. Dönem sonuçlarının tespiti ile ilgili olarak uygulana gelen değerleme esasları ve maliyet yöntemlerinde bir değişiklik yapıldığı takdirde, bu değişikliğin etkileri açıkça belirtilmelidir. 9. Bilanço tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya birkaç olayın gelecekte ortaya çıkıp çıkmamasına bağlı durumları ifade eden, şarta bağlı olaylardan kaynaklanan, makul bir şekilde gerçeğe yakın olarak tahmin edilebilen gider ve zararlar, tahakkuk ettirilerek gelir tablosuna yansıtılır. Şarta bağlı gelir ve karlar için ise gerçekleşme ihtimali yüksek de olsa herhangi bir tahakkuk işlemi yapılmaz; dipnotlarda açıklama yapılır. Tek düzen hesap planına göre beş bölümden oluşur: 1- Brüt satış ve karı hesabı 2- Faaliyet kar veya zararı 3- Olağan kar veya zararı 4- Dönem kar veya zararı 5- Dönem net kar veya zararı Bu şekilde düzenlenmiş gelir tablolarına "çok kademeli rapor tipi gelir tablosu" denilmektedir. Her bir kar kaleminin taşıdığı farklı anlamlar vardır ve böyle bir gruplandırma gelir tablosunun analizini kolaylaştırmaktadır. Brüt Satış Karı veya Zararı Brüt satış karı veya zararı, işletmenin esas faaliyet alanı ile ilgilidir ve işletmenin esas faaliyetindeki başarısını gösterir. Brüt satış karı veya zararında, esas faaliyete ilişkin gelirlerden, bunlar için katlanılan maliyetler indirilir. Brüt satış karı veya zararı grubunda, brüt satışlar, satıştan indirimler, net satışlar ev satışların maliyeti yer alır. Faaliyet Karı veya Zararı Faaliyet karı veya zararı, brüt satış karı veya zararı ile faaliyet giderleri arasındaki farktan doğar ve işletmenin esas faaliyet alanındaki net karını veya zararını gösterir bir sonuçtur. İşletmenin esas faaliyeti alanındaki başarısının ölçülmesi bakımından önemlidir. Faaliyet karı veya zararı grubunun olumlu yani kar çıkması beklenir. Olumsuz bir sonuç olan zarar ise istenmeyen bir durum olarak değerlendirilir. Olağan Kar veya Zarar İşletmenin esas faaliyeti dışındaki faaliyetlerinden elde ettiği gelir ve karları ya da gider ve zararlarının eklenmesi ile bulunan sonuç olağan kar veya zarar olarak adlandırılır. Olumlu sonuçlar karı, olumsuz sonuçlar zararı gösterir. Tekdüzen Muhasebe Sistemine göre finansman giderleri, olağan kar veya zararlardan ayrıca gösterilir. Kar varsa indirilmesi, zarar varsa eklenmesi söz konusudur. Olağan kar veya zarar, işletmenin karlılığını belirlemede önemli bir rol oynar. Özellikle faaliyet zararı varken olağan karın çıkması ya da faaliyet karı varken olağan zararın çıkması işletmenin esas faaliyetleri dışındaki faaliyetlerden etkilendiğini gösterir. Faaliyet zararı varken olağan karın oluşması işletmenin esas faaliyet alanı dışındaki alanlara yöneldiğine, faaliyet karı varken olağan zararın oluşması ise işletmenin esas faaliyeti dışındaki faaliyetlerinde etkin ve verimli olmadığına işaret eder. En önemli kalem yabancı kaynak kullanımı için ödenen kira (faiz) bedelidir. Dönem Karı veya Zararı İşletmenin esas faaliyetleri ile esas faaliyetleri dışında oluşabilecek olağandışı gelir ve karları ile gider ve zararlarından daha önce söz etmiştik. Dönem karı veya zararı, işletmenin olağan kar veya zararına, olağandışı gelir ve karların eklenmesi ya da olağandışı gider ve zararların düşülmesi ile bulunur. Bu sonuç işletmenin faaliyet dönemini karlı ya da zararlı olarak kapattığını gösterir. Dönem karı veya zararı çoğunlukla faaliyet karı veya zararı ile azınlıkla olağan kar veya zarardan oluşmalıdır. Olağandışı kar veya zarar oluşumu normal bir faaliyet döneminde hiç beklenmeyen sonuçlar olduğu için mümkün olduğu kadar küçük olması gerekir. 14

16 Melek Kara Dönem karının faaliyet karı ya da olağan kardan oluşması, dönem karının devamlı olacağını, olağandışı kardan oluşması ise devamlı olmayacağı anlamına gelir. Dönem zararının faaliyet zararı ya da olağan zarardan oluşması işletmenin esas faaliyet alanında ya da piyasa şartlarında olumsuz şartlar olduğunu, etkin ve verimli çalışmadığı, keyfi ve kötü yöneltildiği gibi anlamlara gelir. Dönem zararının olağandışı zarardan oluşması, arızi olması nedeniyle normal karşılanabilir. Dönem Net Karı veya Zararı Gelir tablosundaki dönem karı veya zararı, elde edilen kardan ayrılan vergi ve diğer yasal yükümlülükler karşılığı sonrası net karı veya zararı gösterir. Karlı sonuçlardan vergi ayrılırken, zararlı sonuçlardan vergi ayrılmaz. Gelir tablosunun bir sonucunu gösteren dönem net karı veya zararı aynı zamanda bilançoya aktarılacak dönem net karı veya zararını da gösterir. EK MALİ TABLOLARIN TANIMI FON AKIM TABLOLARI Fon akım tablolarında kullanılan fon kavramı; tüm finansal araçlar anlamında veya net işletme (çalışma) sermayesi anlamında ya da para ve para benzerleri anlamında kullanılır. Fon Kavramının İçeriğine Göre Fon Akım Tabloları: a) Fon Akım Tablosu, b) Nakit Akım Tablosu, c) Net İşletme (Çalışma) Sermayesindeki Değişim Tablosu'dur. a) Fon Akım Tablosu: İşletmenin, belirli bir hesap döneminde sağladığı fon kaynaklarını ve bunların kullanım yerlerini gösteren tablodur. ❖ Bu tabloda, fon kavramı tüm finansal araçları kapsar. b) Nakit Akım Tablosu: İşletmenin belirli bir hesap dönemi içinde ortaya çıkan nakit akışlarını, kaynakları ve kullanım yerleri bakımından gösteren tablodur. ❖ Bu tabloda fon kavramı, kasa mevcudu ve bankadaki mevduatları kapsar. c) Net İşletme (Çalışma) Sermayesindeki Değişim Tablosu: İşletmenin belirli bir hesap döneminde, net işletme sermayesinin kaynaklarını ve kullanım yerlerini gösteren tablodur. ❖ Bu tabloda, fon kavramı dönen varlıklar ile kısa vadeli yabancı kaynaklar farkını belirten net işletme (çalışma) sermayesini kapsar. FON AKIM TABLOLARI DÜZENLEME KURALLARI 1. Fon akım tabloları, temel mali tablolar ile birlikte sunulur. Bu tablolar, gelir tablosunun sunulduğu her dönem için, cari dönem ve önceki dönem verilerini içerecek biçimde düzenlenir. 2. Fon akım tabloları düzenlenirken fon kavramının hangi anlamda kullanıldığı açıkça belirtilir. 3. Fon akım tablolarında, olağan faaliyetlerden sağlanan veya faaliyetlerde kullanılan fonlar, diğer fon kaynak ve kullanım yerlerinden ayrı başlıklar altında sunulur. Böylece işletmenin fon yaratma gücünün ne olduğu veya faaliyetlerinde ne ölçüde fon kullanıldığı ortaya konulur. 4. İşletmenin normal olağan faaliyetleri dışında kalan olağandışı işlemlerden elde edilen fonlar veya kullanılan fonlar, fon akım tablosunda; önemli tutarlarda olmaları durumunda olağan faaliyetlerden sağlanan veya kullanılan fondan ayrı bir başlık altında sunulur. 5. Bazı finansal işlemler, bir tür varlığın diğer bir varlık türüyle değiştirilmesi biçiminde ortaya çıkar. Böyle bir durum işletmenin finansman ve yatırım faaliyetinin bir parçası olduğu için, fon akım tablolarında yer alır. Bu tür işleme örnek olarak, tahvil borcuna karşılık hisse senedi verilmesi gösterilebilir. 6. Fon akım tablolarından amaçlanan yararın sağlanabilmesi için her türlü işlemin finansman ve yatırım yönleri ayrı ayrı açıklanır. Örneğin, bir duran varlığın satın alınmasından doğan fon çıkışları ayrı, satılmasından doğan fon girişleri ayrı ayrı açıklanır veya bir tahvil ihraç edilerek bir varlık alınmışsa; ihraç edilen tahviller ayrı, satın alınan varlıklar ayrı açıklanır. 15

17 Melek Kara 7. Her işletme veya işletmeler topluluğu, içinde bulundukları koşullara göre fon akım tablolarını en fazla bilgiyi içerecek biçimde düzenler. ❖ Fon akım tablosu, net yönteme göre düzenlenir ve olağan kârdan başlanıp, dönem içinde fon hareketine neden olmayan gelir ve giderlere ait bilgiler verilerek düzeltmeler yapılır, ❖ Nakit akım tablosu ise, brüt yönteme göre düzenlenir ve dönem içinde fon sağlayan gelirler ayrı, fon hareketine neden olan maliyet ve gider unsurları ayrı gösterilir. 8. Fon hareketine neden olmayan, yalnızca hesaplar arasında yapılan aktarmalar dolayısıyla hareket gösteren hesaplar, fon akım tablolarında yer almaz. Örnek; değer artış fonlarının veya yedeklerin ödenmiş sermayeye eklenmesi gibi. 1- FON AKIM (AKIŞ) TABLOSU Fon akım tablolarında kullanılan fon kavramı; tüm finansal araçlar anlamında veya net işletme (çalışma) sermayesi anlamında ya da para ve para benzerleri anlamında kullanılır. Fon Kavramının İçeriğine Göre Fon Akış Tabloları: İşletmenin, belirli bir hesap döneminde sağladığı fon kaynaklarım ve bu fonların kullanım yerlerini gösteren tablodur. "Nereden Geldi Nereye Gitti" tablosu da denir. A) FON KAYNAKLARI 1. Faaliyetlerden Sağlanan Kaynaklar Bu başlıkta işletmenin olağan faaliyetlerinden sağlanan net kaynak tutarı gösterilir. Bu kalemin hesaplanmasında, gelir tablosundaki olağan kâr bir fon kaynağı olarak dikkate alınır. Bu tutara, kârın oluşumuna etki eden ancak, gerçek anlamda bir fon hareketi sağlamayan giderler eklenir, fon hareketi sağlamayan gelirler ise indirilir. Fon çıkışı gerektirmediği için eklenmesi gereken giderler; amortismanlar, karşılıklar ve gelecek aylara ait giderlerin döneme ilişkin paylarıdır. Olağan kârı olumlu etkilemekle birlikte, fon girişi sağlamayan gelecek aylara ait gelirlerin bu döneme ilişkin payları ve konusu kalmayan karşılıklar bu kârdan indirilir. 2. Olağandışı Faaliyetlerden Sağlanan Kaynaklar Bu grupta, işletmenin süreklilik göstermeyen olağandışı işlemlerinden dolayı sağladığı net fon tutarı gösterilir. Olağandışı gelir ve kârlar ile olağandışı gider ve zararlar arasındaki pozitif farkı gösteren olağandışı kâra, fon çıkışı gerektirmeyen kalemler eklenir ve fon girişi sağlamayan kalemler bu kârdan indirilir. Duran varlık satışlarından sağlanan kaynağın satış tutarı üzerinden fon akım tablosunda yer alması gerektiğinden, olağandışı gelir ve kârlara kaydedilen duran varlık satış kârı veya zararının gerekli düzeltmeyi yapmak üzere, olağandışı kâra; duran varlık satış zararı eklenir ve duran varlık satış kârı ise indirilir. 3. Dönen Varlıklar Tutarındaki Azalışlar Dönen varlıkların brüt tutarlarında ortaya çıkan azalışları ifade eder. 4. Duran Varlıklar Tutarındaki Azalışlar Duran varlıkların tutarındaki azalışlar da bir fon kaynağıdır. Duran varlık satışından sağlanan kaynaklar satış tutarı üzerinden tabloda gösterilir. 5. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlar Bilançolardaki borç ve gider karşılıkları dışında, kısa vadeli yabancı kaynak kalemlerindeki artışları gösterir. 6. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlar İşletmenin bilançoda yer alan borç ve gider karşılıkları dışında, uzun vadeli yabancı kaynak artışlarını ifade eder. 7. Sermaye Artırımı İşletmenin sermayesinde dış kaynaklardan sağlanan artış tutarlarını ifade eder. 8. Hisse Senetleri İhraç Primleri 16

18 Melek Kara B - FON KULLANIMLARI 1. Faaliyetlerle İlgili Fon Kullanımı İşletmenin dönem faaliyetini zararla kapatması halinde bu zarar tutarı bir kaynak kullanımıdır. Fon çıkışı gerektirmeyen giderler, olağan zararı azaltır. Buna karşılık, fon girişi sağlamayan gelirler, olağan zararı artırır. Bu ekleme ve indirimler sonucunda pozitif bir tutarın ortaya çıkması durumunda; söz konusu tutar, fon kaynağı olarak dikkate alınır. 2. Olağandışı Faaliyetlerle İlgili Kullanımlar Olağandışı gelir ve kârlar i1e olağandışı gider ve zararlar arasındaki negatif fark, olağandışı zararı ifade eder. Bu olağandışı zarara, fon çıkışını gerektirmeyen kalemlerin eklenmesi ve fon girişi sağlamayan kalemlerin indirilmesi sonucunda bulunan negatif fark, olağandışı faaliyetlerle ilgili fon kullanımıdır. Bu farkın pozitif bir tutar olması durumunda, fon kaynağı olarak dikkate alınması gerekir. 3. Ödenen Vergi Ve Benzerleri Bir önceki dönem kârından ödenen kurumlar ve gelir vergileri ile diğer kesinti kalemlerini gösterir. 4. Ödenen Temettüler Bir önceki dönem kârından pay sahiplerine ve diğer kişilere ödenen temettüleri ve yedeklerden dağıtılan temettüleri ifade eder. 5. Dönen Varlıkların Tutarındaki Artışlar İşletmenin dönen varlıklarının brüt tutarlarında meydana gelen artışları ifade eder. 6. Duran Varlıkların Tutarındaki Artışlar Yeniden değerlemeden kaynaklananlar dışında, duran varlıkların brüt tutarında, ortaya çıkan artışları içerir. 7. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Azalışlar İşletmenin borç ve gider karşılıkları dışında, kısa vadeli yabancı kaynak kalemlerindeki azalışları ifade eder. 8. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Azalışlar İşletmenin borç ve gider karşılıkları dışındaki, uzun vadeli yabancı kaynaklarında ortaya çıkan azalışları ifade eder. 9. Sermayedeki Azalış Bu tabloda, fon kavramı tüm finansal araçları kapsar. Fon Kaynakları: 1. Dönen Varlıklardaki Azalışlar 2. Duran Varlıklardaki Azalışlar 3. K.V.Y.K'daki Artışlar 4. U.V.Y.K'daki Artışlar 5. Olağan Faaliyetlerden Sağlanan Kar 6. Olağandışı Faaliyetlerden Sağ. Kar 7. Sermaye Artırımı 8. Hisse Senedi İhraç Primleri Gerçek Fon Kaynağı Olmayan Gelirler 1. Konusu Kalmayan Karşılıklar 2. Reeskont Faiz Gelirleri 3. Borsa Değer Artış Karları 4. Gelecek Aylara Ait Gelirlerin Döneme Ait Kısımları 5. Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabındaki Azalış Hesabındaki Azalış Fon Kullanımları: 1. Dönen Varlıkların Artması 2. Duran Varlıkların Artması 3. K.V.Y.K'ın Azalması 4. U.V.Y.K'ın Azalması 5. Olağan Faaliyetlerden Yapılan Zarar 6. Olağandışı Faaliyetlerden Yap. Zarar 7. Ödenen Vergi ve Yasal Yük. 8. Ödenen temettüler 9. Sermayedeki Azalışlar Gerçek Fon Kullanımı Olmayan Giderler 1. Amortisman Giderleri 2. Karşılık Giderleri 3. Reeskont Faiz Giderleri 4. Borsa Değer Azalış Zararları 5. Gelecek Aylara Ait Giderlerin Döneme Ait Kısımları 6. Gelecek Aylara Ait Giderler 17

19 Melek Kara_ 2- NAKİT AKIM TABLOSU Nakit akış tablosu bir hesap döneminde oluşan nakit akışını, nakit giriş ve çıkışlarını; yani işletmenin tahsilat ve ödemelerini kaynakları ve kullanım yerleri ile birlikte gösteren bir tablodur. Nakit akış tablosundaki fon kavramı, fon akım tablosundaki fon kavramından farklıdır. Nakit akış tablosunda yer alan fon kavramı, nakit ve nakde eş değer unsurları ifade eder. Nakit akış tablosu nakit ve nakde eş değer kaynak ve kullanımları içerirken, fon akım tablosu işletmenin nakit dışındaki fon kaynak ve kullanımlarını da içermektedir. Nakit Akım Tablosunun Düzenlenebilmesi için 1. Cari Yılın Gelir Tablosu 2. Dönem Başı ve Dönem sonu bilançoları 3. Kar Dağıtım Tablosu 4. Ek Bilgiler (nakit girişi ve çıkışı gerektirmeyen işlemler) gerekmektedir Nakit Akım Tablosunun Düzenlenme Yararları 1. İşletmenin likidite durumu hakkında detaylı bilgi alınmasına; 2. Geçmişin finansman politikasının değerlendirilmesine; 3. Geleceğe yönelik nakit planlamasının yapılmasına; 4. İşletmenin kâr payı dağıtabilme, anapara ve faiz ödeyebilme yeteneğinin belirlenmesine yardımcı olur Nakit Akım Tablosunun Bölümleri 1. İşletme Faaliyetleri ile ilgili Nakit Akışları 2. Yatırım Faaliyetleri ile ilgili Nakit Akışları 3. Finansman Faaliyetleri ile ilgili Nakit Akışları A - Dönem Başı Nakit Mevcudu İşletmenin dönem başında kasa ve bankalarda bulunan nakit mevcudunu ifade eder. Herhangi bir vade taşımayan ve ibraz edildiklerinde tahsili mümkün bulunan çekler, nakit mevcudu içinde değerlendirilir. B - Dönem içi Nakit Girişleri 1. Satışlardan Elde Edilen Nakit İşletmenin esas faaliyeti ile ilgili mal ve hizmet satışlarından sağlanan nakit girişlerini gösterir. Bu tutarın bulunmasında, net satış hasılatına satışlardan doğan alacaklardaki azalışlar eklenir, artışlar ise indirilir. 2. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlardan Dolayı Sağlanan Nakit Gelir tablosunda diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar olarak tanımlanan kalemlerde sağlanan nakit girişleri bu grupta yer alır. Bu tutarın bulunabilmesi için, diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar olarak tanımlanan kalemler toplamından henüz nakit girişi sağlamayan ve tahakkuk esasına göre doğmuş bulunan gelirler ile daha önceki dönemlerde peşin tahsil edilmiş olup da bu döneme yansıyan gelecek aylara ait gelirler hesabındaki azalışlar indirilir. Ayrıca konusu kalmayan karşılıklar gibi nakit girişi sağlamayan kalemler toplamdan çıkarılır. 3. Olağandışı Gelir ve Kârlardan Sağlanan Nakit Gelir tablosunda olağandışı gelir ve kâr kalemleri olarak tanımlanan faaliyetlerden sağlanan nakit girişlerini içerir. Bu tutarın bulunmasında, toplamdan tahakkuk esasına göre doğmuş henüz tahsil edilmemiş gelirler ile önceki dönemlerde tahsil edilip bu döneme yansıyan tutarlar veya hiçbir zaman nakit hareketi doğurmayacak kalemler indirilir. 4. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlardan Sağlanan Nakit Esas faali-yet konusunu ilgilendiren mal ve hizmet alımlarından doğan ticari borçlar dışında kalan, kısa vadeli borçlanmalar nedeniyle sağlanan nakit girişlerini ifade eder. Bunlardan men-kul kıymet ihracı nedeniyle sağlanan nakit girişleri, banka kredileri ve diğer kısa vadeli yabancı kaynak artışları ayrı ayrı gösterilir. 18

20 Melek Kara 5. Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklardaki Artışlardan Sağlanan Nakit Esas faaliyet konusunu ilgilendiren mal ve hizmet alımlarından doğan ticari borçlanmalar dışında kalan uzun vadeli borçlanmalardan kaynaklanan nakit girişlerini gösterir. Uzun vadeli menkul kıymet ihracı nedeniyle ortaya çıkan nakit girişleri ile alınan krediler ve diğer uzun vadeli yabancı kaynak artışları ayrı ayrı gösterilir. 6. Sermaye Artırımından Sağlanan Nakit: 7. Hisse Senedi İhraç Primlerinden Sağlanan Nakit 8. Diğer Nakit Girişleri Menkul kıymetlerde, esas faaliyet konusu satışlardan kaynaklananlar dışındaki alacaklarda, diğer dönen varlıklarda ve duran varlıklarda azalışlar gibi nakit girişi sağlayan unsurları içerir. C - Dönem İçi Nakit Çıkışları 1. Maliyetlerden Kaynaklanan Nakit Çıkışları Maliyetten kaynaklanan nakit çıkışına ulaşılabilmesi için; satışların maliyeti ile stoklardaki artışların ve alımlardan doğan borçlardaki azalışların toplanması ve bu tutardan amortisman gibi nakit çıkışını gerektirmeyen giderler ile esas faaliyet konusunu ilgilendiren alımlar nedeniyle ortaya çıkan borçlardaki artışların ve stoklardaki azalışların indirilmesi gerekir. 2. Faaliyet Giderlerine İlişkin Nakit Çıkışları Araştırma ve geliştirme giderleri, pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ile genel yönetim giderleri nedeniyle yapılan nakit çıkışlarını ifade eder. Amortismanlar ve karşılıklar gibi nakit çıkışı gerektirmeyen kalemler ile tahakkuk esasına göre doğmuş ancak henüz ödenmemiş giderler ve geçmiş dönemlerde ödenmiş gelecek aylara ait giderlerin bu döneme ilişkin payları faaliyet giderlerinin altında bir indirim kalemi olarak yer alır. 3. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlara İlişkin Nakit Çıkışları Diğer faaliyetlerle ilgili olağan gider ve zararlar nedeniyle yapılan ödemeleri içerir. Bu tutarın bulunmasında, diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlardan amortisman, karşılıklar ve nakit çıkışı gerektirmeyen diğer gider ve zararlar ve tahakkuku yapılmış ancak henüz ödenmemiş veya geçmiş dönemlerde peşin ödenmiş gelecek aylara ait giderlerin bu döneme ilişkin payları indirilir. 4. Finansman Giderlerinden Dolayı Nakit Çıkışı Maliyetlere yüklenemeyen finansman giderlerinden dolayı ortaya çıkan nakit çıkışını ifade eder. 5. Olağandışı Gider ve Zararlardan Dolayı Nakit Çıkışı Gelir tablosunda olağandışı gider ve zarar kalemleri olarak tanımlanan faaliyetlerden kaynaklanan nakit çıkışlarını ifade eder. 6. Duran Varlık Yatırımlarına İlişkin Nakit Çıkışları 7. Kısa Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri Bilançonun, faaliyet nedeniyle ortaya çıkan ticari borçlanmalar dışındaki kısa vadeli yabancı kaynak kalemlerinde ödemeler sonucu ortaya çıkan azalmaları ifade eder. Menkul kıymetler anapara ödemeleri, alınan kredilerin anapara ödemeleri ve diğer ödemeler ayrı ayrı gösterilir. Vergi ve temettü ödemeleri bu başlıkta gösterilmez. 8. Uzun Vadeli Yabancı Kaynak Ödemeleri Bilançoda yer alan faaliyet nedeniyle ortaya çıkan ticari borçlanmalar dışındaki uzun vadeli yabancı kaynak ödemeleri sonucu meydana gelen azalmalar, bu grupta yer alır. Menkul kıymetler anapara ödemeleri, alınan krediler anapara ödemeleri ve diğer ödemeler ayrı ayrı gösterilir. 9. Ödenen Vergi ve Benzerleri Dönem içinde ödenen kurumlar ve gelir vergileri ile diğer kesinti kalemlerini içerir. 10. Ödenen Temettüler Dönem içindeki temettü ödemeleri nedeniyle ortaya çıkan nakit çıkışlarını içerir. 11. Diğer Nakit Çıkışları Menkul kıymetlerde, satışlardan doğanlar hariç olmak üzere alacaklarda ve diğer dönen varlıklarda ortaya çıkan artışlar nedeniyle nakit çıkışına yol açan unsurları ifade eder. 19

21 Melek Kara D - Dönem Sonu Nakit Mevcudu İşletmenin dönem sonunda kasa ve bankalarda bulunan nakit mevcudunu ifade eder. Herhangi bir vade taşımayan, ibraz edildiklerinde tahsili mümkün bulunan çekler nakit mevcudu içinde yer alır. E - Nakit Artış veya Azalışı İşletmenin dönem içi nakit girişleri ile dönem içi nakit çıkışları arasındaki fark nakit artış veya azalışlarını gösterir. Diğer bir anlatımla dönem içi nakit girişlerinin, dönem içi nakit çıkışlarından fazla olması durumunda aradaki fark nakit artışını; az olması durumunda ise nakit azalışını ifade eder. Dönem sonu nakit mevcudu ile dönem başı nakit mevcudu arasındaki fark, nakit artış veya azalışını gösterir. 3- NET İŞLETME SERMAYESİNDEKİ DEĞİŞİM TABLOSU DEVAMLI (SÜREKLİ) SERMAYE U.V.Y.K. ile Özkaynakların toplamına Devamlı (Sürekli) Sermaye denir. Sürekli Sermaye ile duran varlıkların finanse edilmesi olumlu yorumlanır. Devamlı (Sürekli) Sermaye: UVYK + ÖZKAYNAKLAR BRÜT İŞLETME SERMAYESİ Bilançodaki dönen varlıklar toplamına Brüt İşletme Sermayesi denir. Brüt çalışma sermayesiyle şirket hem kısa vadeli borçlarını öderken hem de kar elde etmek ve faaliyetlerini sürdürmek için gerekli harcamaları yapar. NET İŞLETME (ÇALIŞMA) SERMAYESİ Net işletme sermayesi, İşletmenin dönen varlıkları ile kısa vadeli yabancı kaynakları arasındaki fark işletmenin net işletme (çalışma) sermayesidir. Diğer bir anlatımla, net çalışma sermayesi, dönen varlıkların uzun vadeli yabancı kaynaklar ve öz kaynaklarla finanse edilen; yani kısa vadeli yabancı kaynakları aşan kısmıdır. Net İşletme (Çalışma) Sermayesi: Dönen Varlıklar - KVYK Eğer bu fark negatif bir değer olarak çıkıyorsa buna da Net İşletme Sermayesi Noksanı denmektedir. Net İşletme Sermayesi Değişim Tablosu Net çalışma sermayesi değişim tablosu, net çalışma sermayesinin oluşumunda yer alan dönen varlık ve kısa vadeli yabancı kaynak kalemlerindeki değişimi gösteren tablodur. İşletmenin belirli bir hesap döneminde Net İşletme Sermayesinin kaynaklarını ve kullanım yerlerini gösteren tablodur. Bu tablo düzenlenirken Dönen Varlıklar ile KVYK'lar farkını belirten Net İşletme (Çalışma) Sermayesi, Fon olarak kabul edilir. Net Çalışma Sermayesinde Değişme Yaratan İşlemler Uzun Vadeli Borçlarla Dönen Varlık Alınması Dönen Varlıklarla Uzun Vadeli Borçların Ödenmesi Kar Payı Dağıtımı Sermaye Olarak Bir Dönen Varlık Unsurunun Konulması Dönen Varlık Karşılığında Duran Varlık Alımı Uzun Vadeli Borcun Kısa Vadeli Hale Gelmesi Kısa vadeli Alacağı Olan Birinin Alacağına Karşılık İşletmeye Ortak Olması Net Çalışma Sermayesinde Değişme Yaratmayan İşlemler Kısa Vadeli Borçların Dönen Varlıklarla ödenmesi Kısa Vadeli Borçlanarak Dönen Varlık Alımı Uzun Vadeli Borçlanarak Duran Varlık Alımı Uzun Vadeli Alacak Karşılığında İştirak Amacıyla Hisse Senedi Alınması Dağıtılmamış Karların Sermayeye Eklenmesi 20

22 Melek Kara & 4- KÂR DAĞITIM TABLOSU Kâr dağıtım tablosu, işletmenin dönem kârının dağıtım biçimini gösteren tablodur. Vergiden önceki kârdan başlamak üzere dönem kârının nasıl ve ne şekilde kullanıldığını (dağıtıldığını) gösteren tablodur. Düzenlenme Amacı: Özellikle Sermaye Şirketlerinde, dönem kârından, ödenecek vergilerin, ayrılan yedeklerin ve ortaklara dağıtılacak kâr paylarının açıkça gösterilmesi ve şirketlerin Hisse Başına Kâr ile Hisse Başına Temettü tutarının hesaplanmasıdır. Kar Payı Dağıtım Politikasının Önemi Nedir? Kar dağıtım politikasının önemini, işletme ve hissedarlar açısından iki yönüyle ele alabiliriz. 1. İşletme Açısından Kar Dağıtım Politikasının Önemi 2. Hissedarlar Açısından Dağıtımın Önemi 1. İşletme Açısından Kar Dağıtım Politikasının Önemi: Finans yönetiminin amacı, işletmenin piyasa değerini, en yüksek düzeye çıkarmaktır. İşletmenin piyasa değeri yükseldikçe ortaklar da bu durumdan menfaat sağlayacaklardır. Ancak işletme yönetimi daha uzun vadede planlar yaparken, şirket hissedarları düzenli bir kâr payı almayı isterler. Bu durumda işletme yönetimi işletmenin piyasa değeri ile ortakların kâr payı beklentileri arasında optimal bir denge kurmak zorunda kalacaklardır. 2. Hissedarlar Açısından Dağıtımın Önemi: Hissedarlar işletmenin değerini, dağıtılır kâr payı miktarına ve oranına göre değerlendirmek eğilimindedirler. Yapılan yatırımlarının geri dönüşünü en kısa zamanda, artan oranda ya da sabit ödemeler şeklinde almak isterler. Böylece işletme, rasyonel karar olmasa bile, her yıl düzenli olarak kar dağıtım politikası izlemek zorunda kalabilir. Ancak bazı hissedarlar; İşletmenin yatırım kararlarını, İşletmenin finansal yapısını, Hisse sendi veya tahvil çıkartma giderlerini, Kar payları üzerindeki vergi etkisini ve kar paylarını piyasada gereği gibi değerlendirmeme düşüncesiyle, birkaç yıl kar paylarını işletmede bırakmak isteyebilir. Bu durumda hissedarın beklentisi, hisse senetlerinin değerinin artışına bağlı olarak gelecekte daha yüksek kar payı almak olacaktır. Orta, uzun vadeli yönetim stratejilerini; Sermaye ihtiyaçlarını, Yatırım ve finansman politikalarını, Karlılık oranlarını, Nakit durumlarını, Piyasa koşullarını, Yürürlükte olan yasal düzenlemeleri (TTK, SPK, KVK, GVK), Ekonomideki gelişmeleri değerlendirerek belirlerler. Kâr Dağıtım Tablosunun Düzenlenme Kuralları Kâr dağıtım tablosu; dönem kârından yapılan dağıtımla yedeklerden yapılan dağıtımı, ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir. Kâr dağıtım tablosunda; ödenecek vergiler ve yasal yükümlülükler, ortaklara ödenecek 1. ve 2. temettüler, ayrılan 1. tertip ve 2. tertip yasal yedeklerle statü yedekleri, olağanüstü yedekler ve kârdan ayrılan özel fonlar açıkça gösterilir. Dönem kârının dağıtımında; imtiyazlı payların bulunması halinde, imtiyazlı ve adi hisse senetlerine ödenen kâr payları, tabloda belirtilen bölümlerinde ayrı ayrı gösterilir. Katılma intifa senedi, kâra iştirakli tahvil ile kâr ve zarar ortaklığı belgesi ihraç edilmesi nedeniyle, bu senet sahiplerine mevzuat hükümleri çerçevesinde ödenen paylar, kâr dağıtım tablosunda ayrıca gösterilir. 21

23 Melek Kara KAR DAĞITIM TABLOSU KALEMLERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR DÖNEM KARININ DAĞITIMI: Bu bölümde dönem karının dağıtımı yer alır. 1- Dönem Karı: Gelir tablosunda vergi ve yasal yükümlülüklerden önceki kardır. 2- Ödenecek Vergi ve Yasal Yükümlülükler: Dönem karı üzerinden hesaplanan vergi ve diğer yasal yükümlülükleri kapsar. 3- Geçmiş Yıl Zararı: Zararla kapanmış geçmiş faaliyet dönemlerinden gelen zararları ifade eder. 4- Birinci Tertip Yasal Yedek Akçe: Türk Ticaret Kanunu uyarınca ayrılması gereken %5 birinci tertip kanuni yedek yedek akçeyi ifade eder. 5- İşletmede Bırakılması ve Tasarrufu Zorunlu Yasal Fonlar: Mevzuat gereği dönem karından işletmede alıkonacak ihtiyat veya karşılıklar ile finansman fonu ve yenileme fonu gibi işletmenin mali yapısını güçlendirmek amacıyla oluşturulan fonlar. 6- Ortaklara Birinci Temettü: İşletmenin ödenmiş sermayesi üzerinden ilgili yasa hükmü ve ana sözleşmesi gereği ortaklarına dağıtacağı birinci tertip temettüdür. 7- Personele Temettü: Genel kurul kararıyla personele dağıtılacak temettüdür. 8- Yönetim Kuruluna Temettü: Genel kurul kararıyla yönetim kurulu üyelerine dağıtılması kararlaştırılan temettüyü kapsar. 9- Ortaklara İkinci Temettü: Genel kurul kararıyla ortaklara dağıtılması kararlaştırılan ikinci tertip temettüdür. 10- İkinci Tertip Yasal Yedek Akçe: Türk Ticaret Kanunu'ndaki ilgili hüküm uyarınca ortaklara %5 birinci temettü hariç, kalan karın dağıtılması kararlaştırılmış kısmının onda biridir. 11- Statü Yedekleri: Ana sözleşme uyarınca ayrılması gereken yedekleri kapsar. 12- Olağanüstü Yedekler (Dağıtılmamış Karlar): İşletmede olağanüstü durumlar dikkate alınarak bırakılan yedek veya geçmiş dönemle ilgili dağıtım konusu yapılmayan karları ifade eder. 13- Diğer Yedekler: Genel Kurul kararıyla ayrılan diğer yedeklerdir. 14- Özel Fonlar: Çeşitli mevzuat hükümleri gereği işletmede bırakılan fonlardır. YEDEKLERDEN DAĞITIM: Bu bölümde geçmiş yıllarda ayrılmış yedek ve dağıtılmamış karlardan yapılan dağıtım yer alır. 1- Dağıtılan Yedekler: Geçmiş yıllarda ayrılmış ve bu dönem dağıtılan yedekleri kapsar. 2- II. Tertip Yasal Yedekler: Dağıtılacak yedek ve geçmiş yıl karlarının onda birini ifade eder. 3- Ortaklara Pay: Dağıtılan yedek ve dağıtılmamış karlardan ortaklara ödenecek kısmı kapsar. 4- Personele Pay: Dağıtılan yedek ve dağıtılmamış karlardan personele ödenecek kısmı kapsar. 5- Yönetim Kuruluna Pay: Dağıtılan yedek ve dağıtılmamış karlardan yönetim kuruluna ödenecek kısmı kapsar. HİSSE BAŞINA KAR: Dağıtım konusu kardan hisse başına düşen pay burada yer alır. HİSSE BAŞINA TEMETTÜ: Dağıtılan kardan pay alanlara düşen kısım burada yer alır. 5- ÖZKAYNAKLAR DEĞİŞİM TABLOSU Öz kaynaklar değişim tablosu; ilgili dönemde öz kaynak kalemlerinde meydana gelen artış veya azalışları bir bütün olarak gösteren tablodur. Öz kaynaklar değişim tablosunun düzenleniş amacı özellikle sermaye şirketlerinde dönem içinde öz kaynak kalemlerinde meydana gelen değişmelerin topluca gösterilmesini sağlamaktır. Öz kaynaklar Değişim Tablosunun Düzenlenme Kuralları Öz kaynaklar Değişim Tablosu cari dönem ve önceki dönem verilerini içerecek biçimde sunulur, Tablo; Ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kâr yedekleri ve geçmiş dönemler kârı(zararı) ve dönem net kârı (zarar) kalemlerinin her birinin dönem başı tutarını, dönem içinde kalemlerde meydana gelen azalışları, artışları ve dönem sonu kalanını ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir. 22

24 Melek Kara ÖZKAYNAKLAR DEĞİŞİM TABLOSU KALEMLERİNE İLİŞKİN AÇIKLAMALAR 1. Ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri (her bir kalemi ayrı ayrı görülebilecek biçimde), kar yedekleri (her bir kalemi ayrı ayrı görülebilecek biçimde), geçmiş dönemler karı (zararı), dönem net karı (zararı) ve özkaynaklar toplamı için tabloda birer sütun açılır ve her kalemin hareketi bu sütun içinde izlenir. Öz kaynak kalemlerini artıran işlemler artı, azaltan işlemler ise parantez içinde gösterilerek eksi olarak dikkate alınır. 2. Özkaynak kalemlerindeki artışlar ve azalışlar yatay kalemlerde belirtilerek ait olduğu kalemin sütununa ve özkaynaklar toplamı sütununa yazılarak karşılaştırılabilirliği sağlamak bakımından önceki dönem hareketleri, cari dönem hareketlerine ilave olarak ayrı bir bölüm şeklinde gösterilir. YILLARA İLİŞKİN ÖZ KAYNAKLAR DEĞİŞİM TABLOSU (................................................................ ) Özkaynak Kalemlerindeki Hareketler Ödenmiş Sermaye Sermaye YedekleriKar Yedekleri Geçmiş Yıllar Karları (Zararları) Dönem Net Karı (Zararı) Özkaynakla r Toplamı Hisse Senedi İhraç Primleri Hisse Senedi İptal Karları M.D.V. Yeniden Değerlem e Artışları İştirakler Yeniden Değerlem e Artışları Diğer Yasal Yedekler Statü Yedekleri Olağanüst ü Yedekler Özel Fonlar Diğer ÖNCEKİ DONEM 31 Aralık.... Kalanı Kar Dağıtımı Temettüler Yedeklere Aktarılan Hisse Senedi İhraç Primleri Ödenmiş Sermaye Artışı Nakden Yeniden Değerleme Artışlardan Aktarılan Maddi Duran V.Satış Karları.. Yılı Yen.Değ.Artışları(Net).... Dönem Net Karı CARİ DÖNEM 31 Aralık.... Kalanı Kar Dağıtımı Temettüler Yedeklere Aktarılan Hisse Senedi İhraç Primleri İştiraklerimizdeki Maddi Duran Varlık Satış Karı Karşılığında Edinilen Bedelsiz Hisse Senetleri Maddi Duran V.Satış Karları Ödenmiş Sermaye Artışı Nakden Yeniden Değerleme Artışlarından Aktarılan Özel Fonlardan Aktarılan.... Yılı Yen.Değ.Artışları(Net).... Dönem Net Karı 31 Aralık.... Kalanı Not: Özkavnakları artıran ve azaltan kalemler her dönemde farklı nedenlerden kavnaklanabilir. Bu nedenle Yukarıdaki yatay kalemler olusuna göre değişiklik gösterebilir. 23

25 Melek Kara 6- SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU İşletmelerin üretim, ticaret ve hizmet faaliyetleri ile ilgili olarak yaptığı mamul, ticari mal ve hizmet satışlarına ait maliyetlerin nelerden oluştuğunu gösteren tablodur. Gelir tablosundaki satışların maliyeti kısmı işletmenin dönem içindeki stok hareketleri ile satılan mamul, ilk madde ve malzeme ile ticari mal gibi maddelerin ve satılan hizmetlerin maliyetini göstermek üzere ayrı bir tablo halinde düzenlenir. ❖ Bu tablo, gelir tablosunun ekini oluşturur ve gelir tablosunu tamamlar. SATIŞLARIN MALİYETİ TABLOSU ÜRETİM MALİYETİ Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Direkt İşçilik Giderleri Genel Üretim Giderleri Yarı Mamul Kullanımı Dönembaşı Stok (+) Dönemsonu Stok (-) ÜRETİLEN MAMUL MALİYETİ Mamul Stoklarında Değişim Dönembaşı Stok (+) Dönemsonu Stok (-) A.SATILAN MAMUL MALİYETİ TİCARİ FAALİYET Dönembaşı Ticari Mallar Stoku (+) Dönem İçi Alışlar (+) Dönemsonu Ticari Mallar (-) B.SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ C.SATILAN HİZMET MALİYETİ SATIŞLARIN MALİYETİ (A+B+C) Satışların maliyeti tablosunun ana kalemleri aşağıda açıklanmıştır: A. Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Mamulün bünyesine giren mamulün temel öğesini oluşturan ve mamulün bünyesine doğrudan yüklenebilen maddelerin kullanımı bu grupta yer alır. Üretimde kullanılmayan ve satılan ilk madde ve malzemenin maliyeti, tablonun ticari faaliyete ilişkin bölümünde dikkate alınır. B. Direkt İşçilik Giderleri Mamulü üretmek için harcanan ve maliyetlere doğrudan yüklenebilen direkt işçilik giderlerini içerir. C. Genel Üretim Giderleri Üretim faaliyetleri ve bu faaliyetlerle ilgili olarak yapılan hizmetlere ilişkin direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik giderleri dışında kalan giderleri içerir. D. Yarı Mamul Stoklarında Değişim Henüz mamul haline gelmemiş fakat ilk madde ve malzeme ile işçilik ve genel üretim giderlerinden pay almış, üretim aşamasındaki maddelerin dönem başı stoku ile dönem sonu stoku arasındaki farktır. 24

26 Melek Kara E. Mamul Stoklarında Değişim Direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik, genel üretim giderleri ve yarı mamul kullanım tutarlarının toplamı üretim maliyetini verir. Dönem başı mamul stoku ile dönem sonu mamul stoku arasındaki farkı ifade eden mamul stok farkının üretim maliyetine eklenmesiyle satılan mamulün maliyetine ulaşılır. ❖ İşletmenin satılan mamul maliyeti, satılan ticari mal maliyeti ve satılan hizmet maliyetinin toplamı, gelir tablosunda "Satışların Maliyeti" bölümünde yer alan tutarları ifade eder. MALİ (FİNANSAL) TABLOLARIN ANALİZİ Mali Analiz: Bir işletmenin mali yapısının ve faaliyet sonuçlarının yeterli olup olmadığının saptanması ve geleceğe yönelik finansal öngörülerde bulunabilmek için finansal tablolarda yer alan kalemler arasındaki ilişkilerin saptanması ve bu ilişkilerin zaman içerisinde göstermiş olduğu değişimleri incelemek amacıyla yapılan çalışmalardır. İşletmeler finansal analize tabi tutulurken dolaylı ve dolaysız ön koşullar olmak üzere bir takım ön koşullar söz konusudur. a) Dolaylı Ön Koşullar - Ülke ekonomisi ve dünya ekonomisine ilişkin veriler - İşletmenin içinde bulunduğu sektöre ilişkin koşullar - İşletmeye özgü veriler b) Dolaysız Ön Koşullar - Mali tablolar genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine ve muhasebenin temel kavramlarına uygun olarak hazırlanmış olmalı. - Finansal veriler tek düzen Hesap Planına uygun bir şekilde kayıtlara yansıtılmalıdır. - Finansal analizde kullanılan veriler doğru ve güvenilir olmalıdır. - Karşılaştırmalar için standartların önceden belirlenmiş olması gerekir. MALİ TABLOLARDAKİ BİLGİLERİN ÖZELLİKLERİ Mali tablolarda yer alan bilgilerin karar vericiler tarafından en iyi şekilde ve süratle kullanılabilmesi için bu tabloların sahip olması gereken, niteliksel özellikleri vardır. Temel Niteliksel Özellikler; Destekleyici Niteliksel Özellikler; 1 İhtiyaca uygunluk, 1. Karşılaştırılabilir olması, 2. Ger ç eğe u yg un ş ekilde sunum 2. Doğrulanabilir olması, 3. Zamanında düzenlenmesi gerekir. 4. Anlaşılabilirlik. Temel Niteliksel Özellikler İhtiyaca Uygunluk: İhtiyaca uygun finansal bilgi, kullanıcılar tarafından verilen kararları etkileme gücüne sahiptir. Bazı kullanıcıların bilgiden faydalanmayı tercih etmemeleri veya bilgiyi diğer kaynaklardan elde etmiş olmalarında dahi bilgi, verilen kararları etkileme gücüne sahip olabilir. Finansal bilgi; tahminlerde kullanılabilme, teyit etme veya her iki özelliği birden taşıyorsa, verilen kararları etkileme gücüne sahiptir. Önemlilik; Bir bilginin verilmemesi veya yanlış verilmesi, kullanıcıların belirli bir raporlayan işletmeye ilişkin finansal bilgiye dayanarak verecekleri kararları etkileyebiliyorsa bu bilgi önemlidir. Gerçeğe Uygun Şekilde Sunum: Finansal raporlarda, ekonomik olaylar kelimelerle ve sayılarla ifade edilir. Finansal bilginin kullanıcılara faydalı olabilmesi için ilgili olayları sunması yeterli değildir. Ayrıca açıklamayı amaçladığı ekonomik olayları gerçeğe uygun bir şekilde sunmalıdır. Gerçeğe uygun bir sunumun, tam anlamıyla sağlanabilmesi için üç özelliğe sahip olması gerekir. Buna göre sunum tam, tarafsız ve hatasız olmalıdır. Destekleyici Niteliksel Özellikler Karşılaştırılabilirlik: Kullanıcılar, bir yatırımın satılması ya da elde tutulması veya yatırım yapılacak işletmenin seçimi gibi alternatifler arasında tercih yapmayı gerektiren kararlar verirler. Bu doğrultuda, 25

27 Melek Kara raporlayan işletmeye ilişkin benzer bilgilerle ve aynı işletmenin başka bir döneme ya da başka bir tarihe ait benzer bilgileri ile karşılaştırılabiliyor ise daha faydalıdır. Doğrulanabilirlik: Doğrulanabildik, bilginin açıklamayı amaçladığı ekonomik olayı gerçeğe uygun bir şekilde sunduğundan emin olmasına yardımcı olur. Doğrulanabilirlik, farklı bilgi düzeyindeki ve bağımsız gözlemcilerin belirli bir açıklamanın gerçeğe uygun sunulduğu hususunda görüş birliğine varabilmeleri (gözlemcilerin tam bir uzlaşmaya varmaları gerekmez) anlamına gelir. Zamanında Sunum: Zamanında sunum, bilginin, karar verenler açısından kararlarını etkileyebileceği zamanda mevcut olması anlamına gelir. Genellikle, bilgi eskidikçe faydası da azalır. Ancak bazı bilgiler, bazı kullanıcıların eğilimleri belirlemeye ve değerlendirmeye ihtiyaç duyması gibi nedenlerle raporlama dönemi sona erdikten usun süre sonra da kullanışlı olmaya devam edebilir. Anlaşılabilirlik: Bilginin açık ve öz olarak sınıflandırılması, tanımlanması ve sunulması onu anlaşılır kılar. Bazı ekonomik olaylar, doğası gereği karmaşıktır ve basitleştirilemezler. Bu tür olaylara ilişkin bilgilerin finansal raporların dışında bırakılması, raporlardaki bilgilerin daha kolay anlaşılmasını sağlayabilir. Ancak böyle bir durumda, bu raporlar, eksik olmalarından dolayı yanıltıcı olabileceklerdir. Finansal raporlar, işletme faaliyetleri ve ekonomik faaliyetler hakkında makul seviyede bilgisi olan, bilgileri dikkatle gözden geçiren ve analiz eden kullanıcılar için hazırlanır. Bazen, bilgili ve dikkatli kullanıcılar bile karmaşık ekonomik olaylara ilişkin bilgileri anlamak için bir danışmandan yardım alma ihtiyacı duyabilirler. MALİ TABLOLARIN ANALİZ AÇISINDAN TAŞIMASI GEREKEN ÖZELLİKLER: 1) Mali Tablolar ulusal ve uluslararası muhasebe standartlarına göre hazırlanmış olmalıdır. 2) Analize konu olan tabloların muhasebenin standartlarına göre hazırlanmış olmalıdır. 3) Analize konu olan mali tabloların tek düzen hesap planının mevcut olduğu bir ortamda hazırlanmış olması gerekir ve bu bilgilerin güvenilir bilgi olması gerekir. 4) Analiz sonuçlarının karşılaştırılıp yorumlanabilmesi için standartların belirlenmiş olması gerekir. Bu standartlar; a) Sektör (Sanayi) Standartları: İşletmenin içinde bulunduğu sektör için ortalama olarak hesaplanan değerlerdir. Sektördeki konumun ortaya konulmasında yararlıdır. b) Tarihi Standartlar: İşletmenin geçmiş yıllardaki verileri dikkate alınarak hesaplanan standartlardır. c) Bütçe Standartları: İşletmenin cari dönemdeki bütçelerini dikkate alınarak belirlenen standartlardır. Bütçe hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığını ortaya koyar. d) İdeal veya Hedef Standartlar: İşletmenin içinde bulunduğu sektördeki en başarılı bir veya birkaç firmanın verileri dikkate alınarak hesaplanan standartlardır. İşletmenin hedeflenen düzeye göre hangi konumda olduğunu ortaya koyar. FİNANSAL BİLGİ KULLANICILARI 1. İşletme Yönetimi 4. Sendikalar 2. Ortaklar 5. Kamuoyu 3. Yatırımcılar 6. Kamu Kuruluşları FİNANSAL TABLOLARI HAZIRLAMANIN AMAÇLARI A) Yatırımcılar, ortaklar, kredi verenler ve diğer ilgililer için yararlı bilgiler sağlamak, B) Gelecekteki nakit akımlarının değerlemede yararlı bilgiler sağlamak C) Varlıklar, kaynaklar ve bunlardaki değişiklik ile işletmenin faaliyet sonuçları hakkında yararlı bilgiler sağlamak 26

28 Melek Kara FİNANSAL TABLOLAR ANALİZ TÜRLERİ Finansal tablolar üzerinde yapılacak analizler değişik açılardan sınıflandırılabilir: A- Analizin yapılma amacına göre, B- Analizin kapsamına veya yapılış biçimine göre, C- Analiz yapacak olan şahıslara göre, A- MALİ ANALİZİN YAPILIŞ AMACINA GÖRE SINIFLANDIRILMASI Finansal tabloların analizi, işletme ilgililerinin amaçlarına göre değişik açılardan yapılmaktadır. Analizin yapılması amacına göre, analiz türleri üçe ayrılmaktadır. Bunlar; 1- Yönetim Analizleri 2- Kredi Analizleri 3- Yatırım Analizleri 1. YÖNETİM ANALİZLERİ Yönetim işleyişinin yerine getirilmesinde alınacak kararlara dayanak oluşturmak üzere, işletme yönetimi için yapılan analizdir. Yönetim analizinin yapılmasında, her türlü finansal tablo ve dokümandan yararlanılır. Bu analizde amaç; Yönetime, işletme ile ilgili çeşitli konularda gerekli verileri vermek ve alacakları kararlara ışık tutmaktır. Bu nedenle, analizin ortak noktası, işletme faaliyetlerinin planlanan amaçlar doğrultusunda yürütülüp yürütülmediğinin incelenerek, aksaklıkların saptanması ve gerekli düzeltmelerin zamanında yapılarak, faaliyetlerin belirlenen amaçlar doğrultusunda yürütülmesidir. Yönetim; Finansal tabloların analizi suretiyle; ❖ Ulaşmış olduğu sonuçları, gelecekteki beklentileri, ❖ İşletmenin içinde bulunduğu sektördeki değişmeleri, İşletme ile ilgili yasal değişimleri ve ❖ Genel ekonomik durumu da göz önünde bulundurmak suretiyle değerlendirmekte ve varmış olduğu sonuçlara göre gelecek için, planlar yapmakta, hedefler saptamaktadır. 2. KREDİ ANALİZLERİ İşletmenin finansman durumu ile borç ödeme gücünü anlayabilmek için yapılan analizlerdir. Kredi analizleri, işletmeye kredi verenler veya verecek olanlarla, işletmenin finansman yöneticileri tarafından yapılmaktadır. Kredi analizlerinde amaç, işletmenin borç ödeme yeteneğini ölçmek ve borçların zamanında ödenip ödenmeyeceğini araştırmaktır. Gerek işletmeye kredi sağlayan finansman kuruluşları, gerekse işletmeye kredili mal satan diğer işletmeler; İşletmeye verecekleri borcun tutarı, vadesini ve teminat olarak isteyecekleri karşılıkların, risk durumuna göre tutarlarını saptayabilmek için, kredi analizlerine başvururlar. Kredi analizlerinde; ❖ İşletmenin dönen varlıkları ile kısa vadeli borçları arasındaki ilişkiler, ❖ Dönen varlıkların dağılımı, ❖ Sermaye yapısı, ❖ Yabancı kaynak-öz kaynak oranı, ❖ Duran varlıkların yapısı ve bunların finanse edildikleri kaynağın türü ve niteliği, bilançolardan yararlanarak analiz edilmektedir. Ayrıca, gelir tablosu verilerinden yararlanarak ❖ İşletmenin karlılık durumu, ❖ Alacakların devir hızı, ❖ Stokların devir hızı gibi kriterler ve yöneticilerin yetenekleri, kurumun saygınlığı, ekonomik durum, sektördeki değişmeler gibi faktörler de kredi analizlerinde dikkate alınmaktadır. 27

29 Melek Kara_ Kısaca Kredi Analizlerinde 5k Kuralı olarak bilinen kıstaslar esas alınır; Karakter: İşletme yönetiminin güvenilirliğini ve dürüstlüğünü ifade eder, işletmeye daha önce icra takibi yapılmış mı, işletme başka bankalardan aldığı kredileri zamanında ödemiş mi, senetleri protesto edilmiş mi gibi soruların cevabı işletmenin güvenilirliği hakkında bilgi vermektedir. Kapasite: Kredi talebinde bulunan işletmenin karakteri ne kadar iyi olursa olsun işletmenin kapasite yönünden sorunları varsa kredinin geri ödenmesinde sorunlar olacaktır. Bu nedenle kredi talebinde bulunan işletmenin, alacağı krediyi ve faizlerini zamanında ödeyebilecek bir satış düzeyini sağlamaya yetecek kapasitesi var mı? Varsa da kapasitesini ne oranda kullandığı da kredi değerlendirmesi açısından önemlidir. Kefil (Kefalet): Kredi talebinde bulunan işletmenin uygun bir kefilinin veya teminatının olması kredi talebinin karşılanmasına kolaylık sağlayabilecektir. Kapital (Sermaye); İşletmenin ortaya çıkacak muhtemel risklerden kaynaklanabilecek kayıpları karşılayabilecek öz kaynağa (sermaye) sahip olması, kredi talebinin karşılanması için oldukça önemlidir. Kısacası işletmenin yeterli miktarda öz kaynağa sahip olmasını ifade eder. Koşullar: Kredi talebinde bulunan işletmenin faaliyetlerini sürdürdüğü ekonomik ortam ve içinde bulunduğu sektörün koşulları kredi değerlendirilmesinde önemli bir yere sahiptir. Bankalar kredi talebinde bulunan müşterilerinin dönen varlıklarının fazla, K.V.V.K'nın nispeten daha az olmasını ister. Kredi talebinde bulunan işletmeler ise daha az bir dönen varlıkla daha yüksek borçlanma kapasitesine sahip olmak ister. Bankalar ile müşteriler arasındaki bu ilişkileri yansıttığı kabul edilen doğruya, Kredi Pazarlık Doğrusu denir. 3. YATIRIM ANALİZLERİ İşletmeye ortak olanlar ve ortak olmayı düşünenler ile işletmeye uzun vadeli kaynak sağlayan veya sağlayacak olanlar tarafından yapılan analizdir. Başka bir anlatımla, işletmeye yatırım yapan veya yapmayı düşünenlerce; işletmenin kazanma gücünün, devamlılığının, yatırımın emniyetinin ve karlılık durumunun analiz edilmesidir. Yatırım analizlerinde; ortaklar ve ortak olmayı düşünenler, işletmenin mevcut ve gelecekteki kazanma gücü ile dağıtacakları kar payları ve hisse senetlerinin değerlerindeki değişmeleri araştırmaktadır. Diğer taraftan, işletmenin tahvillerini satın alıp işletmeye uzun vadeli kredi sağlayanlar ile tahvil satın almayı düşünen yatırımcılar; Yatırımlarının faiziyle birlikte kendilerine zamanında geri ödenip ödenmeyeceği konusu ile ilgilenmektedirler. B- ANALİZİN KAPSAMINA VEYA YAPILIŞ BİÇİMİNE GÖRE SINIFLANDIRILMASI 1- Statik Analiz 2- Dinamik Analiz 1- STATİK ANALİZ: İşletmenin belirli bir tarihte düzenlemiş veya belirli bir döneme ait mali tablo kalemleri arasındaki ilişkileri tespit edilip incelendiği analizdir. Diğer bir ifadeyle işletmenin tek bir dönemine ait finansal veriler bu analize konu olur. 2- DİNAMİK ANALİZ: İşletmenin birbirini izleyen dönemlere ait finansal verilerin ve göstermiş oldukları verileri birbiriyle karşılaştırmak üzere gerçekleştirilen analizdir. C- ANALİZİ YAPACAK OLAN ŞAHISLARA GÖRE SINIFLANDIRILMASI Analiz türleri analiz yapacak olan şahısların işletme içinde olup olmamasına göre bölümlendiğinde 1- Dış Analiz 2- İç Analiz 1- DIŞ ANALİZ: İşletmeyle ilişkisi bulunan üçüncü kişilerin, işletmenin yayınlanmış olduğu raporlardan yararlanarak yaptıkları analizdir. Bu analiz türünde, analizi yapan kişiler işletmenin bünyesinde değildirler. Bunlar işletmenin tamamen dışındadırlar. Bu bakımdan analizi yapanlar yalnızca işletmenin yayınlamış olduğu raporlar ve vermiş olduğu bilgilerle yetinmek zorundadırlar. 28

30 Melek Kara 2- İÇ ANALİZ: Yöneticiler, muhasebeciler, iç denetçiler gibi işletme içinden olan kimselerin yapmış oldukları analiz türüdür. İç analizde, analizi yapan kişiler işletme kadrosunda olduklarından, işletmenin bütün finansal tablo ve mali verilerinden yararlanabilmektedirler. FİNANSAL TABLOLARIN ANALİZ TEKNİKLERİ Finansal tabloların analizlerinde kullanılan teknikler 1. Karşılaştırmalı Tablolar Analizi (YATAY ANALİZ- MUKAYESELİ ANALİZ) 2. Yüzde yöntemi ile analiz (DİKEY ANALİZ) 3. Eğilim Yüzdeleri Yöntemi ile Analiz (TREND ANALİZ) 4. Oran Yöntemi İle Analiz (RASYO ANALİZ) 1- KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ (YATAY ANALİZ) (MUKAYESELİ ANALİZ) Karşılaştırmalı tablolar analizi, bir işletmenin iki veya daha fazla dönemlerine ilişkin finansal tablolarının, birbirini izleyen dönemler bakımından karşılaştırmalı olarak düzenlemesi ve bu tablolarda yer alan kalemlerin zaman içinde göstermiş olduğu değişikliklerin incelenerek değerlendirilmesidir. Finansal tabloların karşılaştırılmasıyla işletmenin geçmişteki ve bugünkü durumu görülerek aradaki farklar saptanmakta ve bu bilgiler ışığında gelecekte oluşacak gelişmeler öngörülmektedir. Karşılaştırmalı tablolar analizinde beklenen yararın sağlanabilmesi için, - Karşılaştırmaya esas alınan dönemlerin ayni uzunlukta olması, - Tablonun içerdiği bilgilerin aynı muhasebe kuram ve ilkelerine göre belirlenmiş olması, - Rakamların enflasyonun etkisinden arındırılarak birbiri ile karşılaştırabilir olması ve - Tabloların aynı para biriminde ve aynı dilde olması gerekmektedir. Karşılaştırmalı (Yatay), (Mukayeseli) Tablolar Analizinin Özellikleri 1. Dinamik analizdir. Birden fazla dönemi içerdiği için kapsamına göre dinamik analizdir. 2. İşletmenin kendi içinde analiz edilmesini sağlar. Rakipleri ile karşılaştırma imkânı vermez. 3. Fark ve yüzdelerdeki artış ya da azalışa göre işletmenin geçmiş dönemine göre karşılaştırması yapılır. 4. Analizde yorum; neden sonuç ilişkisine göre yapılır. 5. Bu teknikte değişimin yönü TUTAR ve YÜZDE olarak ifade edilir 6. Yapılacak yorumlarda önceki döneme göre değişimin tutarı ve oranı (%) birlikte değerlendirilmelidir. Yalnızca tutarlara ya da yalnızca oranlara bağlı kalınan yorumlar yanlış sonuçlara neden olabilir. 7. Yorumlar sadece bilanço gibi bir çeşit finansal tablo verilerini içerebileceği gibi, birbirleriyle ilişkili kalemlerin yorumunda iki farklı finansal tablo verilerine de dayandırılabilir. UYGULAMASI 1. Bilanço ve gelir tablosundaki her bir kalemin önceki dönem değeri cari dönem değerinden çıkartılarak fark bulunur. Önceki dönem değeri cari dönem değerinden büyükse fark azalışı önceki dönem değeri cari dönem değerinden küçükse fark artışı gösterir. 2. Bilanço ve gelir tablosundaki her bir kalemde bulunan fark ait olduğu hesap kaleminin önceki dönem değerine bölünür ve böylece cari dönemin önceki döneme göre yüzde olarak değişimi bulunur 3. Bir hesabın önceki dönem değeri var cari dönem değeri yoksa mutlak azalış önceki dönem değeri kadar olacak ve yüzde değişimi de eksi (-) %100 olarak gösterilecektir. 4. Bir hesabın önceki dönem değeri yok cari dönem değeri var ise mutlak değişim cari dönem değeri kadar artış olurken yüzde değişimi (-) gösterilmeyecek oran TANIMSIZDIR. 29

31 Melek Kara KARŞILAŞTIRMALI (MUKAYESELİ) ANALİZ FORMÜLÜ Artış veya azalış (tutar olarak) = Cari Dönem Tutarı - Önceki Dönem Tutarı Cari dönem tutarı - Önceki dönem tutarı Artış veya azalış oran (%) olarak =----------------------------------------------------------------- X 100 Önceki dönem tutarı 20002001 Artış/Azalış Tutarı (TL.) Artış/Azalış Yüzdesi (%) 100 KASA18.00028.000+10.00055.55 101 ALINAN ÇEKLER 21.600 41.000+19.40089,81 102 BANKALAR27.00054.000+27.000 100,00 103 VER. ÇEKLER VE ÖD. EM.(5.400)(3.000)-1.400-25,92 110 HİSSE SEN.36.00018.000-18.000-50,00 120 ALICILAR45.000 80.000 +35.00077,78 153 TİCARİ MALLAR80.000140.000+60.00075,00 TOPLAM222.200358.000135.80061,11 2-DİKEY ANALİZ (YÜZDE YÖNTEMİ İLE ANALİZ) Bu analiz yönteminde işletme, isterse bir yıl isterse birden fazla yıl analizini yapabilir. Bu nedenle hem statik hem de dinamik analiz niteliğindedir. Bilanço ve Gelir Tabloları yüzde değerler olarak ifade edilir. Hesaplanan yüzde değerlerin işletme için yeterli olup olmadığını araştırılır. Dikey yüzdeler yöntemi ile yapılan analizler, işletmeler arası karşılaştırmalar veya işletmenin sektör içindeki yerini belirleme açısından veya işletmenin mali yapısında meydana gelen değişiklikleri izleme açısından yararlı bir araç niteliği taşır. Dikey yüzde analizi ile bilançoda bulunan bir kalemin toplam veya grup içindeki oransal büyüklüğü irdelenir. Bilançodaki bazı kalemlerden indirimler yapılması durumunda dikey analizde indirim yapılmış net tutarlar dikkate alınır. Grup ilgili kalemin dahil olduğu toplam içerisinde ele alınırken aktif (pasif) toplamı GENEL olarak ifade edilir. Örneğin; Ticari Alacaklar, bir Dönen Varlık kalemi olduğu için dönen varlıklara oranlanması ile GRUP YÜZDESİ bulunurken, Ticari Alacakların varlık (aktif) toplamına bölünmesi ile GENEL YÜZDESİ bulunacaktır. İlgili Kalem Tutarı GRUP YÜZDESİ =.....................................................X 100 Kalemin Dahil Olduğu Grup Toplamı İlgili Kalem Tutarı GENEL YÜZDE=.....................................................X 100 Aktif (Pasif) Toplamı 30

32 Melek Kara 31.12.2009 GENEL TOPLAMINA GRUP TOPLAMINA ORANI (%) KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR A- MALİ BORÇLAR150.000,0015,00%37,50% B TİCARİ BORÇLAR200.000,0020,00%50,00% C ALINAN AVANSLAR50.000,005,00%12,50% KVYK TOPLAMI400.000,0040,00%100,00% UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR- A MALİ BORÇLAR 100.000,0010,00%100,00% UVYK TOPLAMI100.000,00 - ÖZ KAYNAKLAR TOPLAMI500.000,0050,00%100,00% PASİF (KAYNAKLAR) TOPLAMI 1.000.000,00100,00% Dikey yüzde analizi ile Gelir Tablosu Analizinde NET SATIŞLAR; 100 kabul edilir. Diğer bütün Gelir Tablosu kalemleri Net Satışlara oranlanarak yüzdelik dilimleri bulunur. İlgili Kalem Tutarı GELİR TABLOSU DİKEY YÜZDE =....................................X 100 Net Satışlar 2009 DİKEY (%) YÜZDELER YILI A- BRÜT SATIŞLAR525.000,00105,00% B- SATIŞ İNDİRİMLERİ (-)25.000,005,00% C- NET SATIŞLAR500.000,00100,00% D- SATIŞLARIN MALİYETİ 260.000,00 52,00% BRÜT SATIŞ KARI VEYA ZARARI240.000,0048,00% E- FAALİYET GİDERLERİ 180.000,00 36,00% FAALİYET KARI VEYA ZARARI 60.000,00 12,00% F- DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR 12.000,00 2,40% G- DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) 6.000,00 1,20% H- FİNANSAMAN GİDERLERİ 16.000,00 3,20% OLAĞAN KAR VEYA ZARAR50.000,0010,00% İ- OLĞANDIŞI GELİR VE KARLAR5.000,001,00% J- OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)3.000,000,60% DÖNEM KARI VEYA ZARARI52.000,0010,40% K- DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞ.(-) 12.000,00 2,40% DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI40.000,008,00% 31

33 Melek Kara 3- TREND (EĞİLİM YÜZDELERİ) ANALİZİ Bu yöntemde, mali tablolarda incelenecek dönemlere ait bir yıl esas alınır. Bu yıla ait tutarlar 100'e eşit kabul edilerek, diğer dönemlere ait değerler esas alınan yılın aynı değerleri ile karşılaştırılarak yüzde yöntemine göre oranlanır. Bu şekilde, finansal tablolarda yer alan kalemlerin dönemler arasında göstermiş olduğu artış veya azalışlar tespit edilerek, bu değişikliklerin esas alınan yıla göre oransal önemleri ortaya konulur. Analiz dinamik bir yapıya sahiptir. En az 5 yıllık mali verilerle yapılabilen bir analizdir. Baz yılda değeri Sıfır (0) olan bir kalemin daha sonraki yıllar için değeri alınmaz. Tanımsızdır. Analizin anlamlı olabilmesi için temel olarak seçilen yılın her bakımdan işletme faaliyetlerini yansıtacak normal bir yıl olması gerekir. Eğilim yüzdeleri hesaplanacak dönemin analizinden beklenen yararın sağlanabilmesi için mümkün olduğu kadar uzun bir süreyi kapsaması gerekir. Sadece birkaç yıldaki eğilime bakarak sağlıklı karar vermek mümkün değildir. Eğilim yüzdeleri analizinin uygulanmasında; İşletmelerin bilançoları eğilim yüzdelerine göre analiz edilirken, her bilanço kaleminin esas alınan yılın (baz yıl) aynı bilanço kalemine göre göstermiş olduğu eğilim tespit edilir. Gelir tablolarının, eğilim yüzdelerine göre analizi de aynen bilançoda olduğu gibi olacaktır. İlgili Kalem Cari Dönem Tutarı TREND YÜZDESİ =-------------------X 100 İlgili Kalem Baz Alınan Dönem Tutarı Eğilim yüzdelerinin yorumu, bir tek bilanço ve gelir tablosu kaleminin eğilimi esas alınarak yapılmaz, aralarında anlamlı ilişki kurulabilen, örneğin satışlar-stoklar gibi kalemlerin eğilimleri karşılaştırılmalı. Eğilim yüzdeleri yorumlanırken; İncelenen kalemin eğilimi belirlenir. İlişkili kalemlerin eğilimleri arasındaki etkileşimler araştırılır. Kalemlerin eğilimlerinin etkileşimi sonuçları değerlendirilir. Belirlenen etkileşimin gelecekteki etkisi tahmin edilir. 4. ORAN YÖNTEMİ İLE ANALİZ (RASYO ANALİZ) Oran analizi tekniği, bir işletmenin bir ya da birbirini izleyen hesap dönemlerine ait finansal tablolarda yer alan ve aralarında anlamlı ilişkiler kurulabilecek hesap tutarlarının birbirlerine oranlanması şeklinde uygulanan tekniktir. Oran Analizi, statik bir analiz türüdür. Tek yıla ait mali tablo kullanılarak yapılır. AMACI Oran analizinin amacı, finansal tablodaki kalemler arasındaki matematiksel ilişkiler kurmak suretiyle işletmenin; ekonomik ve finansal yapısı, karlılık likidite, çalışma durumu hakkında hesaplamalar yaparak sonuçların yorumlanmasıdır. Buradaki kalemden kastedilen dönen varlıklar, kısa vadeli yabancı kaynaklarlar gibi unsurlardır. İşletmenin borç ödeme gücünü, mali yapısını, faaliyet sonuçlarını, ekonomik varlıkların verimli ve ekonomik bir şekilde kullanılıp kullanılmadığı konusunda bilgi verici ve geleceğe dönük kararlarda yardımcı veriler sağlayan oranları hesaplamaktır. İşletmenin geçmiş dönemlere ait başarısı ile gelecekle ilgili tahminlerde finansal oranlardan yararlanılır, veriler bir bütün halinde olarak oran analizinde kullanılmaz, oranlar tek başlarına anlamlı değildir ve birbiri ile ilgili çeşitli oranlar birlikte değerlendirilmelidir. Oranlar kalemler arasında ilişki gösterdikleri halde bu ilişkinin nedenlerini açıklamazlar, önemli olan bunları yorumlamaktır. 32

34 Melek Kara UYGULAMA KOŞULLARI 1) Bir döneme ait olabileceği gibi birden fazla döneme ait oransal değerlerin kıyaslaması yapılır. 2) Birbiri ile ilişkisi olabilecek ve anlamlı sonuçlar verebilecek hesap kalemleri ve hesap grupları birbiriyle oranlanmalıdır. 3) Cari dönemde hesaplanan oranlar işletmenin önceki dönem ve dönemlerdeki değerleri kıyaslanabileceği gibi, sektöre ait standart oranlarla ya da sektördeki diğer işletmelerle kıyaslanabilirler. Hesaplanan oranlar, oranların ilişkili olduğu durumlara göre 5 grup halinde sınıflandırılmaktadır. a- Likidite Durumu Oranları b- Finansal (Mali) Yapı İle İlgili Oranlar c- Faaliyet Etkinliği (Verimlilik) Durumu Oranları d- Karlılık (Rantabilite) Durumu Oranları e- Piyasa Temelli Oranlar a. LİKİDİTE DURUMU ANALİZİ ORANLARI İşletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü ölçmek için kullanılan oranlardır. Ayrıca Net İşletme Sermayesinin yeterli olup olmadığını tespit etmek içinde bir ölçüdür. Bu oran grubunda sadece Dönen Varlıklar ve Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar kalemleri üzerinde durulur. En çok kullanılan analiz türüdür. 1. Cari Oran 2. Asit-Test (Likidite) Oranı 3. Nakit (Hazır Değerler) Oranı 1. Cari Oran: İdeal oranı 2'dir. Dönen Varlıklar Cari Oran =------------------------------- - (Banker Oranı) K. V. Y.K. Bu oranın yüksek olması işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünün yüksek olduğunu gösterirken, bu değerin çok yüksek olması, işletmenin elinde verimli kullanılmayan âtıl fonlar bulunduğu anlamına gelir. Küçük olması ise işletmenin kısa vadeli borçlarını ödemede güçlük çekeceğini gösterir. Cari oranın 1 olması net çalışma sermayesinin hiç olmadığını gösterir, 1'in altında olması durumunda net çalışma sermayesi noksanı olduğunu gösterir. Gelişmekte olan ülkelerde bankaların kısa vadeli borçlar vermeyi tercih etmesi nedeniyle cari oran daha düşük değerler almaktadır. Böyle durumlarda 1,5 civarındaki değerler kabul edilebilir. Örnek 1: İşletmenin cari oranı 2, aktif toplamı 12,000 TL, duran varlıklar toplamı 5,000 TL ise kısa vadeli yabancı kaynakları kaç TL'dir? AktifPasif I. DÖNEN VARLIKLARxxIII. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR II. DURAN VARLIKLAR5.000IV. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR V. ÖZ KAYNAKLAR AKTİF TOPLAMI12.000PASİF TOPLAMI xx 12.000 Çözüm 1: Aktif toplamından duran varlıklar çıkarıldığında dönen varlıkların toplam değeri bulunur. Dönen Varlıklar = Aktif- Duran Varlıklar Dönen Varlıklar =12.000 - 5.000 = 7.000 TL 33

35 Melek Kara_ Cari oran 2 ise Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 2 = 7.000 / X X = 3.500 TL Kısa vadeli yabancı kaynaklar 3.500 TL'dir. 2. Likidite Oranı (Asit-Test): İdeal oranı 1'dir. Dönen Varlıklar - Stoklar Asit- Test Oran =---------------------------------------- Likidite Oranı K.V.Y.K. Cari Orana göre daha hassas bir orandır. İşletmenin stoklarını satamaması durumunda K.V.Y.K.'ın ödenebilirliğini gösterir. Bu nedenle likidite oranı bulunurken, dönen varlıklardan stoklar düşülmekte ve kalan tutar kısa vadeli borçlara oranlanmaktadır. Oranın genellikle 1 civarında olması gerektiği kabul edilirken ülkemiz işletmelerinde oran 0,6-0,7 civarındadır. Örnek 1: Bir anonim şirketin bilançosu aşağıdaki gibidir. AktifPasif 10 HAZIR DEĞERLER 12.000 30 MALÎ BORÇLAR 22.000 11 MENKUL KIYMETLER 8.000 32 TİCARÎ BORÇLAR 10.000 12 TİCARÎ ALACAKLAR9.00040 MALÎ BORÇLAR30.000 15 STOKLAR24.00050 ÖDENMİŞ SERMAYE40.000 24 MALÎ DURAN VARLIKLAR4.00054 KÂR YEDEKLERİ5.000 25 MADDÎ DURAN VARLIKLAR45.000590 DÖNEM NET KÂRI15.000 TOPLAM102.000TOPLAM102.000 Bu bilgilere göre işletmenin cari oranı ve asit-test oranı kaçtır? Çözüm 1: 1 rakamı ile başlayan hesap grupları dönen varlıkları, 3 rakamı ile başlayan hesap grupları ise kısa vadeli yabancı kaynakları göstermektedir. Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Cari Oran = (12.000 + 8.000 + 9.000 + 24.000) / (22.000 + 10.000) Cari Oran = 53.000 / 32.000 * 1,66 Asit-Test Oranı = (Dönen Varlıklar - Stoklar) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Asit-Test Oranı = (12.000 + 8.000 + 9.000) / 32.000 Asit-Test Oranı = 29.000 / 32.000 * 0,91 34

36 Melek Kara 3. Nakit Oranı (Disponibilite): İdeal oranı; Ticari İşletmelerde Sanayi İşletmelerinde Hazır Değerler + Menkul Kıymetler Nakit Oran =--------------------------------------------------------veya K.V.Y.K. 0,20 -0,25 0,10 - 0,15 Nakit Oran = Dönen Varlıklar - (Stoklar + Alacaklar) K.V.Y.K. Hazır Değerler; Kasa, Bankalar ve Çeklerden oluşur. Öncelikle birinci formül uygulanır. İşletmenin alacaklarını tahsil edememesi ve elindeki stokları nakde çevirememesi durumunda borçlarını ödeyebilme yeteneğini gösterir. Para ve paraya kolayca çevrilebilecek menkul kıymetlerin kısa vadeli borçlara bölünmesi ile hesaplanır. İşletmenin bir anda satışların durduğu gibi alacakların da tahsil edilememesi durumundaki borç ödeme gücünü gösterir. Bu oranın sonucunun %20'nin altında olmaması istenir, altına düşmesi işletmeyi nakit sıkıntısına sokar, oranın sonucu büyükse işletmenin parayı iyi kullanmadığını gösterir. Not: Nakit Oran; Disponibilite Oranı, Hazır Değer Oranı, Hassas Oran olarak da adlandırılır. Örnek 1: Bir anonim şirketin bilançosu aşağıdaki gibidir. AktifPasif 10 HAZIR DEĞERLER36.00030 MALÎ BORÇLAR42.000 11 MENKUL KIYMETLER24.00032 TİCARÎ BORÇLAR28.000 12 TİCARÎ ALACAKLAR9.00040 MALÎ BORÇLAR10.000 15 STOKLAR64.00050 ÖDENMİŞ SERMAYE142.000 24 MALÎ DURAN VARLIKLAR 8.000 54 KÂR YEDEKLERİ 20.000 25 MADDÎ DURAN VARLIKLAR125.000590 DÖNEM NET KÂRI24.000 TOPLAM 266.000 TOPLAM 266.000 Bu bilgilere göre işletmenin nakit oranı kaçtır? Çözüm 1: Nakit Oranı = (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Nakit Oranı = (36.000 + 24.000) / (42.000 + 28.000) Nakit Oranı = 60,000 / 70,000 * 0.86 Likidite oranları borçları karşılayabilme açısından derecelendirdiklerinde; 1. Cari Oran 3. derece, 2. Asit - Test Oranı 2. derece, 3. Nakit Oranı 1. derece likidite oranı olarak isimlendirilmektedir. Likidite Analizi İle İlgili Diğer Oranlar 4. Stok Bağımlılık Oranı: K. V. Y.K. - (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler) Stok Bağımlılık Oranı =------------------------------------------------------------------------ Stoklar 35

37 Melek Kara İşletmenin, kısa vadeli borçların ödenmesinde, stok satışına ne derece bağımlılık duyabileceğini gösteren bu oran, hazır değerler ve menkul değerler dışında, stokların yüzde kaçının satılmasıyla kısa vadeli borçların ödenebileceğini ifade eder. Stok Bağımlılık Oranı büyüdükçe, işletmenin stoklara olan bağımlılığı artacaktır. Not: Stok Bağımlılık Oranı, Likidite Oranı (Asit-Test) oranı 1'den küçük olduğunda onu destekleyici nitelikte kullanılır. Örnek 1: İşletmenin bilançosu aşağıdaki gibidir. AktifPasif 10 HAZIR DEĞERLER 12.000 III. KISA VADELİ YAB. KAY. 60.000 11 MENKUL KIYMETLER8.000IV. UZUN VADELİ YAB. KAY.270.000 12 TİCARÎ ALACAKLAR30.000V. ÖZ KAYNAKLAR 80.000 15 STOKLAR 120.000 II. DURAN VARLIKLAR240.000 TOPLAM410.000TOPLAM410.000 Bu bilgilere göre işletmenin stok bağımlılık oranı kaçtır? Çözüm 1: Stok Bağımlılık Oranı = [Kıs. Vad. Yab. Kaynaklar - (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler)] / Stoklar Stok Bağımlılık Oranı = [60,000 - (12,000 + 8,000)] / 120,000 Stok Bağımlılık Oranı = (60,000 - 20,000) / 120,000 * 0.33 Yorumu şu şekildedir: Stokların en az %33'ü satılmalı ki asit-test oranı 1'in üzerine çıkabilsin. b. FİNANSAL (MALİ) YAPI ANALİZİ ORANLARI İşletmenin ekonomik yapısını oluşturan varlıklarının finansmanında kullanılan kaynakların yapısını, uzun vadeli yabancı kaynakları ödeme gücünü, öz kaynak yeterliliğini ve kaynak dengesini belirten oranlardır. İşletmenin toplam kaynaklarından öz kaynakları büyükse kredi veren kişi ve kuruluşlar açısından olumlu bir durum vardır, düşük ise riskli bir durum vardır. Öz sermaye ile borçlar arasındaki ilişkiyi inceler. Diğer adı Borçlanma Oranları'dır. 1. Finansal Kaldıraç Oranı 2. Finansman Oranı 3. Öz Kaynaklar / Aktif (Pasif) Oranı 4. Maddî Duran Varlıklar/Özkaynak Oranı 5. Otofinansman Oranı 6. Duran Varlıklar/Devamlı Sermaye Oranı 7. Faizleri Karşılama Oranı 8. U.V.Y.K. / Devamlı Sermaye 9. Öz kaynaklar / M.D.V. 10. M.D.V. / U.V.Y.K. 1. Finansal Kaldıraç Oranı: İdeal oranı %50'dir. Enflasyonist ortamlarda %50 kabul edilebilir bir orandır. Bu oran varlıkların yüzde kaçının yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösterir, yani yabancı kaynakların toplam kaynaklar içindeki oranını gösterir, ortaklar bu oranın bir düzeye kadar büyük olmasını isterken kredi verenler bu oranın düşük olmasını ister. 36

38 Melek Kara & K.V.Y.K. + U.V.Y.K. Kaldıraç Oranı=--------------------------------------- Aktif (Pasif) Toplamı > Bu oran varlıkların yüzde kaçının yabancı kaynakla finanse edildiğini gösterir. Örnek 1: İşletmenin bilançosu aşağıdaki gibidir. AktifPasif I. DÖNEN VARLIKLAR?????III. KISA VADELİ YAB. KAY.30.000 II. DURAN VARLIKLAR?????IV. UZUN VADELİ YAB. KAY. 60.000 V. ÖZ KAYNAKLAR????? TOPLAM?????TOPLAM????? F inansal kaldıraç oranı %40, (Dönen Varlıklar / Duran Varlıklar) oranı 2.0 ise soru işaretli yerlerin değerleri ne olmalıdır? Çözüm 1: Öz kaynaklara X diyelim. Öz kaynaklar X ise pasif toplamı (30.000 + 60.000 + X) şeklinde ifade edilebilir. AktifPasif I. DÖNEN VARLIKLAR?????III. KISA VADELİ YAB. KAY.30.000 II. DURAN VARLIKLAR?????IV. UZUN VADELİ YAB. KAY. 60.000 V. ÖZ KAYNAKLARX TOPLAM90.000+XTOPLAM90.000+X Kaldıraç Oranı = Kısa ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar / Aktif Toplamı 0,40 = (30.000 + 60.000) / (30.000 + 60.000 + X) 0,40 = 90.000 / (90.000 + X) 36.000 + 0.4X = 90.000 0,4X = 54.000 X = 135,000 İçler dışlar çarpımı ile basit bir şekilde öz kaynaklar toplamının 135.000 TL olduğu sonucuna ulaşılabilir. AktifPasif I. DÖNEN VARLIKLAR?????III. KISA VADELİ YAB. KAY.30.000 II. DURAN VARLIKLAR?????IV. UZUN VADELİ YAB. KAY. 60.000 V. ÖZ KAYNAKLAR135.000 TOPLAM225.000TOPLAM225.000 (Dönen Varlıklar / Duran Varlıklar) = 2 olduğu için Dönen varlıklara 2Y, duran varlıklara ise Y değeri verilebilir. 2Y + Y = 225.000 TL ise Y = 225.000/3 Y= 75.000 2Y = 150.000 TL'dir. Sonuç olarak dönen varlıklar 150.000 TL. duran varlıklar 75.000 TL. aktif ve pasif toplamı ise 225.000 TL'dir. 37

39 Melek Kara & 2. Finansman Oranı: İdeal oranı 1'dir. Öz kaynaklar Finansman Oranı =--------------------------------------- K.V.Y.K. + U.V.Y.K. > İşletmenin öz kaynakları ile yabancı kaynakları arasındaki dengeyi gösterir. > Oranın 1 olması öz kaynak borç dengesi açısından yeterli görülür. > Oranın yüksek olması işletmeyi borç baskısından kurtarır, oranın yüksekliği varlıkların çoğunun ortaklarca finanse edildiğini gösterir. Örnek 1: Kaya A.Ş.'nin 2016 yılı bilançosu aşağıdaki gibidir. AktifPasif I. DÖNEN VARLIKLAR 800 III. KISA VADELİ YAB. KAY.????? II. DURAN VARLIKLAR?????IV. UZUN VADELİ YAB. KAY.????? V. ÖZ KAYNAKLAR360 TOPLAM?????TOPLAM????? Kaldıraç Oranı 0.80 ve Cari Oran 1 ise finansman oranı kaçtır? Çözüm 1: Cari Oran = (Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yab. Kay.) = 1.00 ise Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar da 800 TL'dir. Duran varlıklara X diyelim. AktifPasif I. DÖNEN VARLIKLAR 800 III. KISA VADELİ YAB. KAY. 800 II. DURAN VARLIKLARXIV. UZUN VADELİ YAB. KAY.X-360 V. ÖZ KAYNAKLAR360 TOPLAM800+XTOPLAM800+X Kaldıraç Oranı = (Yabancı Kaynaklar / Aktif Topl amı) = 0.80 ise (800 + X - 360) / (800 + X) = 0.80 şeklinde bir denklem kurulabilir. (440 + X) / (800 + X) = 0.80 440 + X = 640 + 0.80X 0.2X = 200 X = 1.000 TL'dir. AktifPasif I. DÖNEN VARLIKLAR 800 III. KISA VADELİ YAB. KAY. 800 II. DURAN VARLIKLAR1.000IV. UZUN VADELİ YAB. KAY.640 V. ÖZ KAYNAKLAR360 TOPLAM1.800TOPLAM1.800 Finansman Oranı = Öz Kaynaklar / Kısa ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar olduğu bilindiğine göre Finansman Oranı = 360 / (800 + 640) Finansman Oranı = 360 / 1.440 = 0.25'tir. 38

40 Melek Kara Sonuç olarak finansman oranı %25 çıkmıştır ve bu değer 1.00'dan küçük olduğu için işletmenin daha çok üçüncü kişilerce finanse edildiği ve malî bağımsızlığının düşük olduğu sonucuna varılabilir. 3. Öz kaynaklar / Aktif (Pasif) Oranı > Varlıkların yüzde kaçının öz kaynaklarla finanse edildiğini gösterir. Oranın %50'nin altına düşmemesi istenir. Oran azaldıkça faiz yükü ve üçüncü kişilerin baskısı artıyor demektir. Öz Kaynaklar Oran = --------------------------------------- Aktif (Pasif) Toplamı 4. Otofinansman Oranı (İç Kaynaklar Oranı): İdeal Oranın yüksek çıkması istenir. Kar Yedekleri - Geçmiş Yıl Zararları Otofinansman Oranı=---------------------------------------------------- Ödenmiş Sermaye Otofinansman: Elde Edilen karın dağıtılmayarak işletme bünyesinde bırakılmasıdır. > Otofinansman oranı, işletmenin kendi kendini finanse edebilme kabiliyetini ölçer. Dolayısıyla yüksek çıkması olumludur. Örnek 1: Dönem Kârı 120.000 TL, Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları 36.000 TL ve Finansman Giderleri 40.000 TL ise işletmenin faiz karşılama oranı kaçtır? Çözüm 1: Faizin Kazanılma Sayısı = Faiz ve Vergi Öncesi Kâr / Finansman Giderleri Faizin Kazanılma Sayısı = (120.000 + 40.000) / 40.000 = 4 Not: Soruda sadece Dönem Kârı verildiği için Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları hesap grubunun kullanılmasına gerek yoktur. Eğer Dönem Kârı yerine Dönem Net Kârı verilseydi o zaman Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları grubunu da kullanmalıydık. 5. Duran Varlıklar / Devamlı Sermaye Oranı: İdeal oranın 1 olması istenir. Duran Varlıklar Duran Varlıklar/ Devamlı Sermaye Oranı=---------------------------------------- U. V. Y.K. + Öz Kaynaklar > Bu oran duran varlıkların ne kadarının devamlı sermaye ile karşılandığını gösterir. > Oranın 1'den büyük olması (Duran Varlık >Devamlı Sermaye), devamlı sermayenin duran varlık finansmanında kısa vadeli yabancı kaynak kullandığını gösterir. 6. Faizleri Karşılama Oranı İdeal oranın 1'den yüksek olması istenir. Faiz ve Vergi Öncesi Kar + Ödenen Faiz Faizleri Karşılama Oranı=---------------------------------------------------------- Ödenen Faiz > Bu oran duran varlıkların ne kadarının devamlı sermaye ile karşılandığını gösterir. > Oranın 1'den büyük olması (Duran Varlık >Devamlı Sermaye), devamlı sermayenin duran varlık finansmanında kısa vadeli yabancı kaynak kullandığını gösterir. 7. U.V.Y.K. / Devamlı Sermaye Hizmet işletmelerinde 1/2'yi, endüstri işletmelerinde 1/3'ü aşmaması istenir. 8. Öz kaynaklar / M.D.V. Oranın 1/1 olması istenir. 39

41 Melek Kara_ 9. M.D.V. / U.V.Y.K. Oranın 1'den büyük olması istenir. FAALİYET ETKİNLİĞİ (ÇALIŞMA DURUMU-VERİMLİLİK) ANALİZİ ORANLARI İşletmenin faaliyet sonuçlarının analizini belirten oranlardır. 1- Stok Devir Hızı = Satılan Malın Maliyeti / Ortalama Stok Ortalama Stok = (D.B. Stok. + D. S. Stok.) / 2 Stokların yılda kaç kez yenilendiğini gösterir. Yüksek olması işletmenin sürekli satış yapıp, stoklarını yenilediğini gösterir. Bu yüzden olumlu yorumlanır. Stok Devir hızının artması genellikle firmanın stok yönetiminin daha çok etkinli kazandığını gösterir. Ortalama Stokta Kalma Süresi (Stok Değişim Süresi) = 360 / Stok Devir Hızı Stokların ortalama kaç günde bir yenilendiğini gösterir. Örnek 1: İşletmenin stok ve satış bilgileri aşağıdaki gibidir. Dönembaşı Stok 10.500 Satış Maliyeti 105.000 Dönemiçi Alışlar 119.000 Net Satışlar 140.000 Dönemsonu Stok 24.500 Bu bilgilere stok devir hızı kaçtır ve stoklar kaç günde bir tükenmektedir? Çözüm 1: Stok Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Ortalama Stok Ortalama Stok = (Dönem Başı Stok + Dönem Sonu Stok) / 2 Ortalama Stok = (10.500 + 24.500) / 2 Ortalama Stok = 35.000 / 2 Stok Devir Hızı = 105.000 / (35.000 / 2) = 6 kez Stok Değişim Süresi = 360 / Stok Devir Hızı Stok Değişim Süresi = 360 / 6 = 60 gün 2- Alacakların Devir Hızı = Kredili Satışlar / Ortalama Ticari Alacaklar. Ort. Tic. Alack. = (D.B.T. Alacaklar + D.S.T Alacaklar) / 2 Alacakların yılda kaç defa tahsil edildiğini gösterir. Alacak devir hızı arttıkça alacakların likidite değeri artar. Oranın büyümesi vadelerin kısaldığını, küçülmesi ise vadelerin uzadığını gösterir. Alacakların devir hızının artması, işletmenin alacaklarını vadesinde tahsil edebildiğini ve vadelerinin kısaldığını ifade eder. Alacakların Tahsil Süresi = 360 / Alacak Devir Hızı Alacak devir hızını tamamlayıcı bir orandır. İşletmenin fonlarını ortalama ne kadarlık bir süre için alacaklara bağladığını gösterir. Bu oranı aşağıdaki şekillerde hesaplamak mümkündür. Bu oran, borçların ortalama ödeme süresi ile karşılaştırılarak değerlendirilmelidir. Bu oran üzerinde enflasyon pek fazla etkili olmaz. Çünkü oranı oluşturan pay ve payda enflasyondan aynı yönde ve hemen hemen aynı oranda etkilenir. Ortalama Etkinlik Süresi = Ortalama Stokta Kalma Süresi + Ortalama Tahsil Süresi veya Ortalama Etkinlik Süresi = 360 / Stok Devir Hızı + 360 / Alacak Devir Hızı 40

42 Melek Kara 3- Aktif Devir Hızı = Net Satışlar / Aktif Toplamı Bu oran, işletmenin aktif varlıklarının kaç katı satış yaptığını gösterir. Aktif devir hızının yüksek olması olumludur. Oranın büyük sanayi işletmelerinde 2; küçük sanayi işletmelerinde ise 2-4 arasında olmasının uygun olacağı ileri sürülmektedir. Aktifin etkin kullanılıp kullanılmadığını gösterir. 4- İşletme Sermayesi Devir Hızı = Net Satışlar / Dönen Varlıklar 5- Net İşletme Sermayesi Devir Hızı = Net Satışlar / N. İşletme Sermayesi İşletmenin, net işletme sermayesinin bir dönemde kaç kez devrettiğini gösterir. Oranın düşük olması aşırı işletme sermayesine sahip olunduğunu, yüksek olması işletme sermayesine ihtiyaç duyulduğunu gösterir. 6- Öz kaynaklar Devir Hızı = Net Satışlar / Öz kaynaklar Bu oran öz kaynakların ne ölçüde verimli kullanıldığının tespit edilmesinde kullanılır. Oranın çok yüksek olması işletmenin faaliyetlerini büyük ölçüde borçlanmak suretiyle finanse ettiğini gösterir. Oranın düşük olması ise işletmenin öz kaynaklarını etkin olarak kullanamadığını ve işletmenin faaliyet seviyesinin gerektiğinden daha fazla öz kaynağa sahip olduğunu gösterir. 7- M.D.V. Devir Hızı = Net Satışlar / Maddi Duran Varlıklar Duran varlık devir hızı duran varlıklara yapılan yatırımın seviyesini belirlemeye yardımcı olur. Oranın düşme eğilimi göstermesi kapasite kullanım oranının düştüğünü, duran varlıkların verimli kullanılamadığını gösterirken, oranın artış eğilimine girmesi kapasite kullanım oranının arttığını ve işletmenin duran varlıklarını verimli kullandığını gösterir. Genel olarak sanayi işletmelerinde bu oranın 2 olması yeterli görülmektedir. d. KARLILIK ORANLARI İşletmenin varlıklarını verimli kullanıp kullanmadığını, kaynaklarını karlı kullanıp kullanmadığını gerek ana faaliyetlerinde gerekse tüm faaliyetlerinde karlı çalışılıp çalışılmadığını, karlılığın işletme düzeyinde ve sektörde yeterli olup olmadığını belirten oranlardır. 1. Brüt Kar Marjı =Brüt Satış Karı / Net Satışlar Brüt satış kârlılığı olarak da bilinir. Yüksek olması olumludur. 2. İş Hacmi Karlılığı =Faaliyet Karı / Net Satışlar İşletme faaliyetlerinin kârlılığı ne derece etkilediğini gösterir. Sermaye yoğun teknolojili işletmelerde bu oranın yüksek olması istenir. 3. Aktif Karlılığı = Dönem Net Karı / Aktif Toplamı Bu oran, aktiflerin işletmede ne ölçüde karlı kullanıldığını tespit amacıyla hesaplanır. 4. Malî Rantabilite = Net Kâr / Ortalama Öz Sermaye Ortalama Öz Sermaye = (Dönem Başı Öz Sermaye + Dönem Sonu Öz Sermaye) / 2 şeklinde hesaplanır. Not: Net kârdan kasıt dönem net kârıdır. İşletmenin öz sermayesi ile net kârı arasındaki ilişkiyi ortaya koyar. Yüksek olması işletme rantabilitesinin tatmin edici düzeyde olduğunu gösterir. 5. Satışların Karlılığı =Net Dönem Karı / Net Satışlar Bu oran işletmenin satış karlılığını gösterir. Bu oranın bir diğer adı da satış kâr marjıdır. Bu oranın yüksek olması yanında değerlerin tutarları da önemlidir. 6. Brüt Kar Marjı =Brüt Satış Karı / Net Satışlar Brüt satış kârlılığı olarak da bilinir. Yüksek olması olumludur. 41

43 Melek Kara 7. Ekonomik Karlılık Oranı =F.V.Ö.K / (Öz kaynaklar + Yabancı Kaynak) Kaynakların verimli kullanılıp kullanılmadığını gösterir. Yüksek olması olumlu yorumlanır. 8. Faiz Ödeme Oranı = (F.V.Ö.K + Faiz) / Faiz Hisse Başına Getiri Hisse senedinin değerini gösterir. Yüksek olması olumlu algılanır. Hisse Başına Getiri = Net Kâr / Dolaşımdaki Hisse Senedi Sayısı Dönen Varlık Rantabilitesi Dönen varlık kârlılığı olarak da bilinir. Yüksek olması olumludur. Dönen Varlık Rantabilitesi = Net Kâr / Dönen Varlıklar Kümülatif Kârlılık Oranı Firmanın uzun vadeli kârlılığını gösterir. Yüksek olması olumlu algılanır. Kümülatif Kârlılık Oranı = Dağıtılmamış Kâr / Aktif Toplamı KARLILIK ANALİZLERİ 1. Başa Baş analizi 2. Faaliyet Kaldıracı 3. Finansal Kaldıraç 4. Birleşik Kaldıraç Başa Baş Analizi: BBN analizi; işletmenin tüm faaliyet giderlerini karşılayacak satış gelirlerini, farklı satış düzeylerindeki faaliyet karını hesaplamaya yardımcı olur. Başa baş analizi, bir işletmenin toplam gelirlerinin, toplam maliyet ve giderlerinin tamamının karşılamaya başlandığı satış düzeyini (hasılatını) belirtir. Temel olarak değişmez giderler, değişken giderler, satışlar ve kar arasındaki ilişkilerin incelenmesinde kullanılan bir analiz tekniğidir. İşletmenin giderlerinin tamamının değişken giderlerden oluşması durumunda kara geçiş noktasının saptanması gerekmez. Başa baş noktası, işletme karının sıfır olduğu nokta olduğuna göre, toplam gelirle toplam giderlerin birbirine eşit olduğu noktadır. Yani; Toplam Gelir = Toplam Değişken Gid. + Toplam Sabit Gid. Başa baş Noktası, katkı payı ve katkı oranı kavramlarından hareket edilerek formül yoluyla hesaplanabilir. Birim Katkı Payı = Birim Satış Fiyatı - Birim Değişken Giderler Toplam Katkı Payı = Toplam Satışlar - Toplam Değişken Giderler Katkı Oranı = Satışlar - Değişken Maliyet / Satışlar Sabit Giderler Başa Baş Noktası Miktar =................................................... veya Birim Satış Fiyatı - Birim Değişken Gider Sabit Giderler Başa Baş Noktası Miktar =................................................... Katkı Payı Sabit Giderler Başa Baş Noktası Tutar =................................................... veya Birim Değişken Gider 1......................................... Birim Satış Fiyatı 42

44 Melek Kara Sabit Giderler Başa Baş Noktası Tutar = Katkı Payı Oranı Faaliyet Kaldıracı veya Çalışma Kaldıracı: Faaliyet kaldıracı analizi işletmenin sabit giderleriyle ilgili bir analizdir. Yüksek sabit giderler işletmelerin daha fazla sermaye kullanması ve dolayısıyla işçiliğin az olması sebebiyle daha az değişken giderler ile faaliyet göstermesi sonucunu ortaya çıkartır. Faaliyet Kaldıraç derecesi Çalışma kaldıraç derecesi olarak da bilinmektedir. Bir işletmenin belli bir üretim düzeyindeki faaliyet kaldıraç derecesi, vergiden önceki kardaki göreli değişmenin (FVÖK), kardaki göreli değişmeye yol açan satış gelirlerindeki değişmeye bölünmesiyle bulunur. Bir işletmenin faaliyet kaldıracı, maliyetlerin hangi oranda sabit, hangi oranda değişken olduğunu ifadeye yarayan bir kavramdır. Bir işletmede sabit ve değişken giderlerin oranının işletme karına etkisini gösteren hesaplamadır. Faaliyet kaldıracı, işletme satışlarında meydana gelecek bir dalgalanmanın işletmenin Faiz Vergi Öncesi Kar üzerindeki etkisini açıklamaktadır. Faaliyet kaldıracının hesaplanmasında yıllar itibariyle, FVÖK ve satışlardaki değişken rakamlarına ihtiyaç duyulur. Faaliyet Kaldıracı = FVÖK % Değişme / Satışlardaki % Değişme Finansal Kaldıraç Derecesi: Finansal kaldıraç derecesi, FVÖK'deki %1'lik değişimin hisse başına karı % kaç değiştireceğini gösterir. Kullanılan borç miktarı öz sermayenin karlılığı üzerindeki başlangıçta az olduğu halde borçla finanse etmeyi artırdıkça bu etki artar. İşte bu etki derecesini ölçen rakama finansal kaldıraç derecesi denilmektedir. Yani faiz ve vergiden önceki karda meydana gelen yüzde bir değişimin hissedarların karında meydana getirdiği yüzde değişime finansal kaldıraç derecesi denilmektedir. Finansal kaldıraç derecesi belirli bir satış düzeyinde FVÖG'deki % değişikliğin, HBG'lerde ya da net gelirlerde oluşturacağı yüzde değişiklikle ölçülür. Hisse Başına Kar = Dönem Net Karı / Hisse Senedi Sayısı Finansal Kaldıraç = HBK % Değişim / FVÖK % Değişim Birleşik Kaldıraç Derecesi: Birleşik kaldıraç derecesi hisse başına kardaki değişikliğin satışlardaki değişikliğe bölünmesi yoluyla bulunur. Birleşik kaldıraç derecesi aynı zamanda çalışma kaldıraç derecesi ile finansal kaldıraç derecesinin çarpımlarına eşittir. Birleşik kaldıraç, direkt olarak satışlardaki değişimin hisse başına kar üzerindeki etkisini ölçmektedir. Birleşik kaldıraç, faaliyet ve finansal kaldıraç derecesinin çarpımına eşittir. Birleşik Kaldıraç = Faaliyet Kaldıracı X Finansal Kaldıraç e-BORSA PERFORMANS (PİYASA TEMELLİ) ORANLARI İşletmenin piyasadaki performansını değerlendirmek amacıyla kullanılır. 1. Fiyat/Kazanç Oranı 2. Piyasa Değeri/Defter Değeri Oranı 3. Hisse Senedi Başına Kar Oranı 1. Fiyat/Kazanç Oranı Hisse senedinin gerçek fiyatı ile işlem görüp görmediğini gösterir. Kısaltması F/K Oranı'dır. Düşük olması olumlu algılanır. Hisse senedinin değerinin altında satıldığını belirtir. Fiyat Kazanç Oranı Nasıl Hesaplanır? F / K oranı şirketin güncel hisse senedi fiyatının hisse başına karına bölünmesiyle bulunur. Hisse başına kar ise dağıtılan temettü düşüldükten sonra, şirketin dönem karının hisse senedi sayısına bölünmesiyle bulunur. Hisse Başına Kar = Net Kar / Hisse Sayısı 43

45 Melek Kara_ Fiyat Kazanç Oranı = Hisse Güncel Fiyatı / Hisse Başına Kar şirketin dönem sonu piyasa değeri/şirketin dönem net karı Zarar eden şirketler için F/K hesaplanamaz. 2. Piyasa Fiyatı/Defter Değeri Oranı Hisse senedinin piyasa fiyatı ile defterdeki kayıtlı değeri arasındaki ilişkiyi ölçer. Kısaltması P/D Oranı ve PP/DD Oranı'dır. Düşük olması olumlu algılanır. PP/DD Oranı = Hisse Senedi Borsa Fiyatı / Hisse Senedi Defter Değeri 3. Hisse Senedi Başına Kar Oranı Her bir hisse için ne kadar kar edildiğini gösterir. Pay Başına Kar Oranı = Dönem Net Karı / Hisse Senedi Sayısı ÖNEMLİ NOTLAR 1- Bilanço ve gelir tablosunun yüzde yöntemi ile analizinde dönen varlık toplamı, duran varlık toplamı, aktif toplamı, pasif toplamı ve net satışlar 100 olarak kabul edilir. 2- Belli bir tarihte işletmenin sahip olduğu varlıkların neler olduğunu, bunların hangi kaynaklardan sağlandığını gösteren tablo BİLANÇO dur. 3- İsletmelerin kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneğini ölçmek ve işletme sermayesinin yeterli olup olmadığını belirlemek için kullanılan oranlara LİKİDİTE ORANLARI denilir. 4- İsletmelerin sahip oldukları varlıkların ne kadarının yabancı kaynaklarla finanse edildiğini gösteren orana, Borçlanma oranı denilir. 5- İsletme sahip veya ortakları tarafından işletmeye sağlanan sermayenin her birimine düsen kar payını NET KAR / OZKAYNAKLAR oranı gösterir. 6- Bir işletmenin mevcut ve potansiyel hissedarları ile işletmeye uzun vadeli kaynak sağlayan kişilerce yapılan denetim YATIRIM ANALİZİDİR'dir. 7- Hisse basına borsa fiyatının hisse basına kara bölünmesi ile bulunan oran FİYAT KAZANÇ oranıdır. 8- Yüzde yöntemi ile analiz yapılırken Donen varlıklar, Net satışlar, aktif toplamı, pasif toplamı ve kısa vadeli borç toplamı 100 olarak kabul edilir. Ancak brüt satışlar 100 olarak kabul edilmez. 9- İsletmenin varlıklarının ne ölçüde etkili kullanıldığını belirlemek için kullanılan oranlara FAALİYET ORANLARI adı verilir. 10- İşletmenin likidite durumunun ve kısa vadeli borçlarını ödeme kabiliyetinin saptanması amacıyla yapılan analiz turu Kredi Analizidir. 11- İsletmelerin kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneğinin olumlu olabilmesi için dönen varlıkların kısa vadeli borçlarının gelişmekte olan ülkelerde en az 1.5 katı olması gerekir. 12- Gelişmekte olan ülkelerde borçlanma oranının en fazla % 70 olması istenir. 13- Çalışmaların etkinliğini sağlamak ve alınacak kararlara dayanak olmak üzere yapılan analiz türü, Yönetim Analizi dir. 14- İsletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü gösteren oranlara Likidite Oranları denilir. 15- Yatırım Analizinin temel amacı, işletmenin gelecek dönemlere ilişkin kazanma gücünü saptamaktır. 16- İsletmenin mali yapısı ve uzun vadeli borç ödeme gücünü gösteren oranlara Finansal Yapı ile ilgili oranlar adı verilir. 17- Varlıkların işletmede ne ölçüde karlı kullanıldığını gösteren oran Net kar/Top. Varlıklar 18- Birden fazla yıla ait bilanço ve gelir tablosu kalemlerinin yıllar itibariyle değişimlerini gösteren analiz turu KARSILASTIRMALI TABLOLAR ANALİZİ dir. 19- Hisse senedinin borsa değerinin, hisse basına gelire oranlanması ile bulunan orana Fiyat Kazanç Oranı denilir. 20- Fiyat kazanç oranı, işletmenin piyasa performansını değerlendirmede kullanılır. 44

46 Melek Kara 21- Bilanço kalemlerinin grup toplamına ya da aktif toplamına göre bulunan yüzde değerler esas alınarak yapılan analiz turu Yüzde Yöntemi İle Analiz dir. 22- İsletmenin sahip olduğu ve faaliyetlerini gerçekleştirmede kullandığı varlıkların etkin kullanılıp kullanılmadığını tespit etmeye yarayan oranlara FAALİYET ORANI adı verilir. 23- Bilanço ve gelir tablosu kalemlerinin uzunca bir süreçte göstermiş olduğu eğilimlerin karşılaştırılması suretiyle yapılan analize Eğilim Yüzdeleri Analizi adı verilir. 24- Bir işletmenin öz kaynaklarının ne ölçüde verimli kullanıldığını ifade eden orana Öz Kaynaklar Devir Hızı adı verilir. 25- İsletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme yeteneğini en hassan ölçen oran, Nakit Oranıdır. 26- İsletmenin öz sermayesinin yeterliliğini ve borç - öz sermaye ilişkisini inceleyen grup, Finansal Yapı ile ilgili oranlardır. LİKİDİTE ORANLARI Cari Oran = Dönen Varlıklar / KVYK Likidite Oranı (Asit Test Oranı) = (Dönen Varlıklar - Stoklar) / KVYK Nakit Oranı (Disponibilite) = Dönen Varlıklar - (Stoklar + Alacaklar) / KVYK Hazır Değerler Oranı = (Hazır Değ. + Menkul Kıymetler) / KVYK Faizleri Karşılama Oranı = FVÖK / Faiz Gideri Stok Bağımlılık Oranı = KVYK - (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler) / Stoklar NÇS = Dönen Varlıklar - Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar FAALİYET (ETKİNLİK) ORANLARI Stok Devir Hızı Oranı = Satışların Maliyeti / Ortalama Stoklar Stokta Kalma Süresi = 360 / Stok Devir Hızı Alacakların Devir Hızı Oranı = Kredili Net Satışlar / Ortalama Ticari Alacaklar Alacak Tahsil Süresi = 360 / Alacak Devir Hızı Ticari Borç Devir Hızı = Net Alışlar / Ortalama Ticari Borçlar Ortalama Ödeme Süresi = 360 / Ticari Borç Devir Hızı Nakit Döngüsü = (Stokta Kalma Süresi + Alacakların Tahsil Süresi) - Borç Ödeme Süresi Dönen Varlıklar Devir Hızı Oranı = Net Satışlar / Ortalama Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Devir Hızı Oranı = Net Satışlar / Ortalama Duran Varlıklar Aktif Devir Hızı Oranı = Net Satışlar / Aktif Toplamı Net Çalışma Sermayesi Devir Hızı Oranı = Net Satışlar / Ortalama NÇS Öz Kaynaklar Devir Hızı Oranı = Net Satışlar / Ortalama Öz Sermaye 45

47 Melek Kara MALİ ORANLAR Finansal Kaldıraç Oranı = Toplam Yabancı Kaynaklar / Toplam Kaynaklar Sermaye Çarpanı Oranı = Toplam Aktifler / Ödenmiş Sermaye Öz Kaynak-Aktif Toplamı Oranı = Öz Kaynaklar / Aktif Toplamı KVYK-Toplam Kaynak Oranı = KVYK / Toplam Kaynaklar UVYK-Toplam Kaynak Oranı = UVYK / Toplam Kaynaklar Ödenmiş Sermaye-Öz Kaynaklar = Ödenmiş Sermaye / Öz Kaynaklar KVYK-Toplam Yabancı Kaynaklar Oranı = KVYK / Toplam Yabancı Kaynaklar UVYK-Toplam Yabancı Kaynaklar Oranı = UVYK / Toplam Yabancı Kaynaklar Duran Varlıkların Öz Kaynaklara Oranı = Duran Varlıklar / Öz Kaynaklar Duran Varlıkların Devamlı Sermayeye Oranı = Duran Varlıklar / Devamlı Sermaye Maddi Duran Varlık Öz Kaynak Oranı = Net Maddi Duran Varlıklar / Öz Kaynak Oto Finansman Oranı = (Yedekler + Özel Fonlar - Geçmiş Yıl Zararları) / Ödenmiş Sermaye KARLILIK ORANLARI 1-KAYNAKLARIN KARLILIK ORANLARI Öz Kaynakların Karlılığı = Net Kar / Öz Kaynaklar Toplam Varlıklar Karlılığı = Net Kar / Toplam Varlıklar Toplam Yabancı Kaynakların Karlılığı = Net Kar / Toplam Yabancı Kaynaklar Dönen Varlıkların Karlılığı = Net Kar / Dönen Varlıklar Duran Varlıkların Karlılığı = Net Kar / Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıkların Karlılığı = Net Kar / Maddi Duran Varlıklar 2-SATIŞLARIN KARLILIĞI ORANLARI Brüt Satış Karı Oranı = Brüt Satış Karı / Net Satışlar Faaliyet Karı Oranı = Faaliyet Karı / Net Satışlar Olağan Kar Oranı = Olağan Kar / Net Satışlar Dönem Karı Oranı = Dönem Karı / Net Satışlar Dönem Net Karı Oranı = Dönem Net Karı / Net Satışlar 46

48 Melek Kara BORSA ORANLARI Hisse Başına Kar = Dönem Net Karı / Hisse Senedi Sayısı Piyasa Değeri-Defter Değeri Oranı = Hisse Senedi Piyasa Fiyatı / Hisse Senedi Defter Değeri Kar Dağıtım Oranı = Dağıtılan Kar / Net Kar Pay Başına Temettü = Dağıtılan Kar / Hisse Senedi Sayısı Fiyat Kazanç Oranı = Hisse Senedi Borsa Fiyatı / Hisse Senedi Başına Düşen Kar İçsel Büyüme Oranı = Aktif Karlılık Oranı / Dağıtılmayan Karlar Sürdürülebilir Büyüme Oranı = Dağıtılmayan Kar / Öz Kaynaklar Toplamı Başa Baş Analizi (Miktar) = Sabit Giderler / Birim Satış Fiyatı - Birim Değişken Gider Başa Baş Analizi (Tutar) = Sabit Giderler / 1 - (Birim Satış Fiyatı / Birim Değişken Gider) Faaliyet Kaldıracı = FVÖK % Değişme / Satışlardaki % Değişme Finansal Kaldıraç = HBK % Değişim / FVÖK % Değişim Birleşik Kaldıraç = Faaliyet Kaldıracı X Finansal Kaldıraç 2.Bir işletmenin brüt satışları 220.000 TL, satıştan indirimleri 20.000 TL, satışların maliyeti 70.000 TL ve faaliyet giderleri 30 000 TL ise faaliyet kârına ilişkin dikey yüzde kaç olur? 5.Aynı finansal tablonun aynı dönemine ait verilerinin kendi aralarında oranlanması yoluyla uygulanan analiz türüne ne ad verilir? BÜYÜME ORANLARI FİNANSAL ANALİZ ÇIKMIŞ SORULAR l.Brüt satış kârlılığı oranı 0,50 olan bir işletmenin net satışları toplamı 1 600 TL ise, brüt satış kârı kaç TL'dir? A) 750 B) 800 C) 3 200 D) 4 000 E) 8 500 A) 42B) 45C) 50D) 54E) 65 A) Ödenmiş Sermaye B) Yasal Yedekler C) İştiraklerden Temettü Gelirleri D) Hisse Senetleri E) Çıkarılmış Tahviller 3.Aşağıdakilerden hangisi bilançonun uzun vadeli yabancı kaynaklar grubunda yer alır? 4.Dönem Net Kârı / Hisse Senedi Sayısı formülü ile aşağıdakilerden hangisi hesaplanır? A) Hisse başı temettü B) Sermaye devir hızı C) Pay başına temettü oranı D) Kâr dağıtım oranı E) Pay başına kâr oranı A) Yatırım analizi B) Yatay analiz C) Eğilim yüzdeleri tekniği D) Dikey analiz 47

49 Melek Kara & E) Trend analizi 6. Aşağıdakilerden hangisi bilanço hesabı değildir? A) Gelir ve gider hesapları B) Yabancı kaynak hesapları C) Öz kaynak hesapları 7. Aşağıdakilerden hangisi faaliyet etkinliği oranlarından biri değildir? A) Stok devir hızı oranı B) Aktif devir hızı oranı C) Alacak devir hızı oranı D) Ortalama etkinlik süresi E) Fiyat/Kazanç oranı 9.Aşağıdakilerden hangisi "kaldıraç oranı" olarak adlandırılır? A) Toplam Aktifler / Maddi Duran Varlıklar B) Toplam Yabancı Kaynaklar / Toplam Kaynaklar C) Ödenmiş Sermaye / Öz kaynaklar D) Toplam Yabancı Kaynaklar / Net Satışlar E) Dönen Varlıklar / Toplam Kaynaklar D) Aktifi ve pasifi düzenleyici hesaplar E) Aktif hesaplar 8.İşletmenin geçmiş dönemlerine ait finansal tablo verilerinden hareket ederek geleceğe yönelik ilişkileri belirlemeye olanak sağlayan analiz tekniğine ne ad verilir? A) Yatırım analizi B) Statik analiz C) Eğilim yüzdeleri D) Dikey analiz E) Oran analizi İÜ.Dönen varlıkların toplam tutarı ile kısa vadeli yabancı kaynakların toplam tutarı arasındaki farka ne ad verilir? A) Fon B) Öz kaynak C) Nakit D) Kâr E) Net işletme sermayesi oranlarının nominal olarak yükselmesi ll.Aşağıdakilerden hangisi enflasyonun oran analizi üzerinde doğuracağı etkilerden biri değildir? A) Kâr dağıtım oranlarının düşmesi B) Stoklar Toplamı/ Dönen Varlıklar Toplamı oranının düşmesi C) Likidite oranlarının azalması D) Toplam Borçlar/ Toplam Aktifler oranının yükselmesi E) Enflasyon ortamlarında genellikle kârlılık 13.Bir işletmeye ait bilgiler aşağıdaki gibidir: Satışların Maliyeti : 2.400.000 TL Net Satışlar : 4.800.000 TL Ortalama Stok : 200.000 TL Bu bilgilere ve satışların maliyetine göre yapılan kadardır? 12.(Aktif Kârlılık Oranı x Dağıtılmayan Kârlar Oranı) Yukarıdaki formül aşağıdakilerden hangisini ifade eder? A) Kâr dağıtım oranını B) İçsel büyüme oranını C) Pay başına kâr oranını D) Pay başına temettü oranını E) Aktif devir hızı oranını işletmenin stok devir hızı ne A) 42 B) 30 C) 24 D) 12 E) 10 48

50 Melek Kara & 14.Aşağıdakilerden hangisi kredi değerlendirmelerinde kullanılan 5K yaklaşımır biri değildir? A) Kârlılık B) Kapasite C) Kefil veya kefalet D) Kapital E) Koşullar 16.Aşağıdakilerden hangisi bilançonun bölüm 15.Aşağıdakilerden hangisi fon kullanımı yaratmaz? A) Duran varlıkların tutarındaki artışlar B) Ödenen temettüler C) Gelecek yıllara ait gelirlerdeki azalışlar D) Sermayedeki azalışlar E) Ödenen vergi ve benzerleri biri değildir? A) Ödenmiş Sermaye D) Duran Varlıklar B) Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar E) Dönen Varlıklar C) Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 17. Aşağıdakilerden hangisi finansal tabloları hazırlamanın temel amaçlarından biri değildir? A) İşletme faaliyet sonuçları hakkında bilgi sağlamak B) Yatırımcılar, kredi verenler ve diğer ilgililer için karar almada yararlı bilgiler sağlamak C) Varlık ve kaynaklardaki değişiklikler hakkında bilgi sağlamak D) Devletin vergilendirme politikalarına yardımcı olmak E) Gelecekteki nakit akımlarını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlamak 18. Bir işletmeye ait bilgiler aşağıdaki gibidir: Ödenmiş Sermaye : 20.000 TL Sermaye : 60.000 TL Dönem Net Kârı : 8.000 TL Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin II. temettü tutarı kaç TL'dir? A) 400 B) 1.000 C) 2.000 D) 3.000 E) 4.000 19. Bir işletmeye ait bilgiler aşağıdaki gibidir: Net Satışlar : 1 600 000 TL Ortalama Alacaklar : 80 000 TL Ortalama Stokta Kalma Süresi : 30 gün Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin ortalama tahsilat süresi kaç gündür? A) 30 B) 28 C) 26 D) 20 E) 18 20. Aşağıdakilerden hangisi finansal tabloları hazırlamanın temel amaçlarından biri değildir? A) Devletin vergilendirme politikalarına yardımcı olmak B) İşletme faaliyet sonuçları hakkında bilgi sağlamak C) Gelecekteki nakit akımlarını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlamak D) Yatırımcılar, kredi verenler ve diğer ilgililer için karar almada yararlı bilgiler sağlamak E) Varlık ve kaynaklardaki değişiklikler hakkında bilgi sağlamak 21. "Analitik bilanço" sınıflandırması aşağıdaki gruplardan hangisinin kapsamındadır? A) Şekilsel bakımdan D) İşletme bakımından B) Kapsam bakımından E) Vergi hukuku bakımından C) Finansal tablolar analizi bakımından 49

51 Melek Kara & 22.Aşağıdakilerden hangisi gerçek bir fon kaynağı değildir? A) Sermaye artırımı B) Gelecek yıllara ait gelirler hesabındaki azalışlar C) Uzun vadeli yabancı kaynaklardaki artışlar D) Hisse senedi ihraç primleri E) Kısa vadeli yabancı kaynaklardaki artışlar 23.Aşağıdakilerden hangisi bir nakit girişidir? A) Ödenen temettüler B) Ticari borçlardaki (alımlardan kaynaklanan) azalışlar C) Ödenen vergi ve benzerleri D) Alınan krediler E) Satışların maliyeti 24.Aşağıdakilerden hangisi kâr dağıtım tablosunun düzenlenme amaçlarından biri değildir? A) Ayrılan yedeklerin hesaplanması B) Dönem kârının nelerden oluştuğunun gösterilmesi C) Şirketlerin hisse başı kârının hesaplanması D) Hisse başı temettü tutarının hesaplanması E) Ödenecek vergilerin hesaplanması 25.Yönetim analizlerinde işletmenin hangi durumu hakkında saptama yapılamaz? A) Finansal durum B) Kârlılık C) Likidite D) Verimlilik E) Yönetimin performansı 26.Aşağıdakilerden hangisi bilanço hesabı değildir? A) Öz kaynak hesapları B) Aktifi ve pasifi düzenleyici hesaplar C) Yabancı kaynak hesapları D) Aktif hesaplar E) Gelir ve gider hesapları 27.İşletmenin kaldıraç oranının artması aşağıdakilerden hangisini de artırmaktadır? A) Likidite yapısını B) Varlık yapısını C) Finansman riskini D) Kaynak yapısını E) Kârlılık durumunu 29. Bir işletmeye ait bilgiler aşağıdaki gibidir: Ödenmiş Sermaye : 30. 000 YTL Sermaye : 60.000 YTL Dönem Net Kârı : 8.000 YTL Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin II. temettü tutarı kaç YTL dir? A) 500 B) 1 500 C) 2 500 D) 3 000 E) 4 000 30. Aşağıdakilerden hangisi fon kullanımı D) Duran varlıkların tutarındaki artışlar yaratmaz? E) Ödenen vergi ve benzerleri 28."Aktif Kârlılık Oranı x Dağıtılmayan Kârlar Oranı" Bu oran aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir? A) Likidite oranı B) İçsel büyüme oranı C) Nakit oran D) Cari oran E) Dönem kârı oranı A) Gelecek yıllara ait gelirlerdeki azalışlar B) Ödenen temettüler C) Sermayedeki azalışlar 50

52 Melek Kara & 31. Dönen varlıkların toplam tutarı ile kısa vadeli yabancı kaynakların toplam tutarı arasındaki farka ne ad verilir? A) Nakit oran 32. Belirli bir tarihte, tarihi değerle muhasebeleştirilmiş olan varlıkların muhasebe kayıtlarına göre hesaplanan değerine ne ad verilir? A) Maliyet bedeli B) Piyasa değeri C) Defter değeri D) Emsal bedeli E) Nominal değer 34.5K kuralına göre aşağıdakilerden hangisi işletme yönetiminin güvenilirliğini ve dürüstlüğünü ifade eden kavramdır? A) Koşullar B) Karakter C) Kefil D) Kapital E) Kapasite 36.H isse başına kâr hesaplamasında kullanılan formül A) Net kâr (Vergi sonrası kâr) / Hisse senedi sayısı B) Hisse senedi sayısı/ Dönem kârı C) Dönem kârı/ Hisse senedi ihraç primleri D) Net kâr (Vergi öncesi kâr)/ Hisse senedi sayısı E) Hisse senedi sayısı/ Net kâr (Vergi sonrası kâr) 37.Ortaklara verilecek birinci temettü tutarı tekdüzen A) Dönem Net Kârı Hesabında B) Olağanüstü Yedekler Hesabında C) Ortaklara Borçlar Hesabında B) Fon kaynağı C) Nakit kullanımı D) Cari oran E) Net işletme sermayesi 33. Aşağıdakilerden hangisi borsa performans oranlarından biri değildir? A) Pay başına temettü oranı B) Pay başına kâr oranı C) Fiyat/ kazanç oranı D) Ortalama etkinlik süresi oranı E) Kâr dağıtım oranı 35.Aşağıdakilerden hangisi öz kaynaklar değişim tablosunda kesinlikle yer almaz? A) Hisse senedi İhraç primleri B) 20xx yılı dönem net kârı C) Duran varlık satış kârları D) Özel fonlardan aktarılan kısım E) İştirak kazançları aşağıdakilerden hangisidir? hesap planında hangi hesapta izlenir? D) Özel Fonlar Hesabında E) Personele Borçlar Hesabında 38. ve 39. sorular aşağıdaki bilgilere göre cevaplandırılacaktır. Bir işletmeye ait bazı bilgiler aşağıdaki gibidir: Dönen varlıklar :50.000 YTL Duran varlıklar :70.000 YTL Uzun vadeli yabancı kaynaklar :30.000 YTL Kısa vadeli yabancı kaynaklar :40.000 YTL 38. Bu bilgilere göre işletmenin cari oranı yüzde kaçtır? A) 0,58 B) 0,71 C) 1,25 D) 1,66 E) 1,75 39. Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin net çalışma sermayesi kaç YTL dir? A) 10 000 B) 20 000 C) 30 000 D) 50 000 E) 90 000 51

53 Melek Kara & 40.Stoklari elde etmek için kullanılan nakdin; stokların satılması ve alacakların tahsil edilmesinden sonra tekrar nakde dönüşmesi için ortalama kaç gün gerektiğini gösteren oran aşağıdakilerden hangisidir? A) Likidite oranı B) Ortalama stok değişim oranı C) Stok devir hızı oranı D) Ortalama etkinlik süresi E) Ortalama stokta kalma süresi 41. İşletmenin geçmişteki 5-10 yıllık dönemlerine ait finansal tablo verilerinden hareket ederek geleceğe yönelik ilişkileri belirlemeye olanak sağlayan analiz tekniğine ne ad verilir? A) Yatırım analizi B) Dikey analiz C) Statik analiz D) Oran analizi E) Eğilim yüzdeleri 42. Aşağıdakilerden hangisi enflasyonun oran analizi üzerinde doğuracağı etkilerden biri değildir? A) Likidite oranlarının azalması B) Kâr dağıtım oranlarının düşmesi C) Enflasyon ortamlarında genellikle kârlılık oranlarının nominal olarak yükselmesi D) Stoklar Toplamı/ Dönen Varlıklar Toplamı oranının düşmesi E) Toplam Borçlar/ Toplam Aktifler oranının yükselmesi 44."Kredi pazarlık doğrusu"nun aşağıdaki analiz türlerinden hangisinde var olduğu kabul edilir? A) Yönetim analizlerinde B) Yatırım analizlerinde C) Dikey analizlerde D) Kredi analizlerinde E) İçsellik analizinde 46.İşletmenin stok bağımlılık oranı yüksek ise aşağıdakilerden hangisi yapılmaz? A) Kâr marjlarının düşürülmesi B) Pazarlama etkinliğinin arttırılması C) Satışların arttırılması D) Stok devir hızının arttırılması E) Daha çok stok almaya yönelinmesi 47.Alacak devir oranının hesaplanmasında aşağıdakilerden hangisi temel alınırsa sonuç daha açıklayıcı olur? A) Ticari alacaklar B) Ortalama alacaklar C) Şüpheli ticari alacaklar D) Senetli alacaklar E) Senetsiz alacaklar 43.Aşağıdakilerden hangisi finansal verilerin çeşitliliğine göre yapılan analiz türüdür? A) Dinamik analiz B) Statik analiz C) İç analiz D) Yatırım analizi E) Kredi analizi 45.Trend analizinde, diğer yıllardaki hesap tutarlarının oranlanacağı hesapların bulunduğu yıl ne olarak isimlendirilir? A) Geçmiş dönem B) Baz yıl C) Önceki dönem D) İlgili yıl E) Cari yıl 52 -

54 Melek Kara & 48. Bir üretim işletmesinin aktiflerinin %66' sı döner varlıklardan, %34' ü de duran varlıklardan oluşuyorsa, bu durum aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir? A) Varlık yapısının olumlu olduğunu B) Otofinansman yoluyla kendini finanse ettiğini C) Yatırımlar içindeki likit yapısının güçlü olduğunu D) İşletmenin bir ticaret işletmesi görünümü verdiğini E) Borç ödeme gücünün yeterli olduğunu 49. İşletmenin brüt satış kârı net satışların %39' u iken, olağan kârının %83 olması aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir? A) Kârın ağırlıklı olarak yan faaliyetlerden elde edildiğini B) Satışlarının esnekliğini C) Satılan malın maliyetinin azalışını D) Kârın ana faaliyet konusundan elde edildiğini E) İşletme faaliyetlerinin verimliliğini 50. Aşağıdakilerden hangisi kâr dağıtım tablosunun düzenlenme amaçlarından biri değildir? A) Ödenecek vergilerin hesaplanması B) Şirketlerin hisse başı kârının hesaplanması C) Ayrılan yedeklerin hesaplanması D) Hisse başı temettü tutarının hesaplanması E) Dönem kârının nelerden oluştuğunun gösterilmesi 51.Trend veya eğilim yüzdeleri tekniği için en uygun analiz türü aşağıdakilerden hangisidir? A) Statik analiz B) Yönetim analizi C) Dış analiz D) Dinamik analiz E) İç analiz 53.Bir işletmenin borsa değerinin defter değerinden düşük olması ne anlama gelmektedir? A) Yasa dışı işlemleri olduğu B) Kârlılığının istenilen düzeyde olmadığı C) Borç ödemede zorluklar yaşadığı D) Dağıtılmamış kârların verimli kullanılmadığı E) Likit yapısının zayıf olduğu 52."Stok Bağımlılık Oranı" hesaplanırken aşağıdakilerden hangisi dikkate alınmaz? A) Alacaklar B) Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar C) Hazır Değerler D) Menkul Kıymetler E) Stoklar 54. H isse senedi yatırımları için karşılaştırma kriteri olarak kullanılan oran aşağıdakilerden hangisidir? A) Fiyat-kazanç oranı B) Pay başına kâr oranı C) Kâr dağıtım oranı D) İçsel büyüme oranı E) Pay başına temettü oranı 55.Aşağıdakilerden hangisi oran analizinde göz önüne alınması gereken ilkelerden biri değildir? A) Enflasyon B) Oranların bir araç olarak kabul edilmesi C) Yorumda diğer açıklayıcı oranların da kullanılması D) Sadece işletmeye ait oranların kullanılması 53

55 Melek Kara & E) Mevsimlik hareketlerin dikkate alınması 56.İşletmenin duran varlıkları toplam varlıkların %50 'si kadarken, sürekli sermayesinin de %50 olması aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir? A) Varlık yapısının güçlü olduğunu B) Duran varlıkların tamamının uzun vadeli yabancı kaynaklarla finanse edildiğini C) Duran varlıkların tamamının öz kaynaklarla finanse edildiğini D) Kaynak dağılımının yabancı kaynak ağırlıklı olduğunu E) Sermayenin yetersiz olduğunu 57.Satışların maliyetinin net satışların %80'i oranında gerçekleşmesi aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir? A) Rekabet avantajını kaybettiğini B) Satış iadelerinden gelen kalitesizliği C) Satış iskontolarının yüksekliğini D) Faaliyet giderlerinin kârı azaltıcı etki yarattığını E) Brüt kâr marjının azaldığını 58.Halka açık anonim şirketlerde I. temettü tutarının ana sözleşmede gösterilecek üst sınırı ne kadardır? A) Dağıtılabilir dönem et kârının %75'i B) Dönem kârının %5'i C) Vergi sonrası dönem kârının %50'si D) Ödenmiş sermayenin %20'si E) Vergi öncesi dönem kârının %25'i 59. İşletmenin stok bağımlılık oranı yüksek ise aşağıdaki önlemlerden hangisini alınmalıdır? A) Stok elde bulundurma maliyetini azaltmak D) Pazarlama etkinliklerini azaltmak B) Kâr marjını düşürmek E) Daha çok borçlanarak stoklarını artırmak C) Satışları yavaşlatmak 60. Ticari yaşamın gereklerine ve muhasebe kuramı ve uygulamalarına göre hazırlanan bilançolara ne ad verilir? A) Analitik bilanço B) Konsolide bilanço C) Ticari bilanço D) Mali bilanço E) İşletme bilançosu 61.Aşağıdakilerden hangisi satışların maliyeti içinde yer almaz? A) Satılan ticari mallar maliyeti B) Satılan hizmet maliyeti C) Diğer satışların maliyeti D) Satılan mamullerin maliyeti E) Satış iadeleri 63.Nakit akış tablosunun düzenlenebilmesi için aşağıdakilerden hangisine gerek yoktur? A) Gelir tablosuna B) Kapanış bilançosuna C) Özkaynak değişim tablosuna D) Açılış bilançosuna E) Kâr dağıtım tablosuna 62.Aşağıdakilerden hangisi nakit çıkışı değildir? A) Duran varlık yatırımlarına ilişkin nakit çıkışları B) Ödenen vergi ve benzerleri C) Kısa vadeli yabancı kaynak ödemeleri D) Hisse senedi ihraç primlerinden sağlanan nakit E) Maliyetlerden kaynaklanan nakit çıkışları 64.Personele ödenecek temettüler aşağıdaki hesaplardan hangisinde izlenir? A) Ortaklara borçlar B) Yasal Yedekler C) Diğer Kâr Yedekleri D) Personele borçlar E) Satışlar 54

56 Melek Kara & 65. Net Kâr (Vergi Sonrası Kâr) / Hisse Senedi Sayısı Bu formül aşağıdakilerden hangisinin hesaplanmasında kullanılmaktadır? A) Hisse başına kârın D) II. Tertip yasal yedeklerin B) Hisse başına temettünün E) Ortaklara payın C) Yönetim kuruluna payın 66. (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler) / Kısa Vadeli Yab.Kay.Toplamı Bu formül aşağıdaki oranlardan hangisinin hesaplanmasında kullanılmaktadır? A) Stok bağımlılık oranının D) Nakit oranının B) Cari oranın E) Fon karşılama oranının C) Likidite oranının 67. Toplam Özkaynaklar/ Pasif Toplamı Oranının %40'ın altına düşmesi ne anlama gelir? A) İşletmenin sermayesinin yeterli hale geldiği D) İşletmenin sermaye artırımına yöneldiği B) İşletmenin kâr dağıtamayacağı E) İşletmenin varlıklarının zayıflığı C) İşletmenin finansman riskinin arttığı 68. Fiyat/Kazanç Oranının yüksekliği ne anlama gelir? A) İşletmenin sermaye yetersizliği çektiği B) Pay başına kârlar düşükken bile hisse senedi fiyatının yüksek olduğu C) İşletmenin zarar ettiği D) İşletmenin borçlanmaya gideceği E) İşletmenin yeterli kârlılığa ulaşamadığı 69. Aşağıdakilerden hangisi bilanço kalemlerinden biri değildir? A) Kasa B) Çıkarılmış tahviller C) Dönem kârı D) Banka kredileri E) İştirakler 70.Nakit oranının, genel olarak % kaç olması yeterli kabul edilir? A)5 B)20 C) 40 D)50 71.Hazır değerler ve menkul kıymetler çıkarıldıktan sonra kalan kısa vadeli yabancı kaynakların stokların kaç katı olduğunu gösteren oran aşağıdakilerden hangisidir? A) Alacak devir hızı B) Ortalama tahsilat süresi C) Stok bağımlılık oranı D) Nakit oranı E) Stok devir hızı E) 100 72.Ortalama Stokta Kalma Süresi Süresi+ Ortalama Tahsilat Bu formül ile aşağıdaki oranlardan hangisi hesaplanır? A) Ortalama etkinlik süresi B) Ortalama tahsilat süresi C) Stok bağımlılık oranı D) Ortalama stokta kalma süresi E) Alacak devir hızı oranı 73.İşletmenin Toplam Aktifler / Ödenmiş Sermaye Oranı' nın artması ne anlama gelmektedir? A) Varlık yapısının kuvvetli olduğu B) Borç ödeme gücünün yetersiz olduğu C) Özkaynak ağırlıklı bir finansman modeline sahip olduğu D) Faiz yükünün arttığı E) Borç ağırlıklı bir finansman modeline doğru kaydığı 55

57 Melek Kara & 74.Olağan Kâr / Net satışlar formülü ile aşağıdaki oranlardan hangisi hesaplanmaktadır? A) Faaliyet kârlılığı oranı D) Dönem kârlılığı oranı B) Olağan kârlılık oranı E) Brüt satış kârlılığı oranı C) Net kârlılık oranı 75.İşletmenin dönen varlıklarında %40 oranında artış, duran varlıklarında ise %103 oranında bir artış olması aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir? A) İşletmenin üretimini arttırmaya yöneldiği B) İşletme sermayesinin fazla olduğu C) İşletmenin duran varlıklar ağırlıklı varlık edinme politikası izlediği D) İşletmenin nakte ihtiyaç duyduğu E) İşletmenin dönen varlıklarını elden çıkarmaya çalıştığı 76.Sektördeki rekabetin arttığını ve rekabet koşullarının ağırlaştığını aşağıdakilerden hangisi ifade etmektedir? A) Satışların maliyetinin artması B) Öz kaynakların artması C) Faaliyet giderlerinin düşme eğiliminde olması D) Satış indirimlerinin hızla artış göstermesi E) Dönen varlıkların azalması 77. Paybaşına temettü oranı hangi grup oranlar içinde yer alır? A) Kârlılık durumu oranları B) Borsa performans oranları C) Likidite durumu oranları D) Finansal durum oranları E) Faaliyet etkinliği oranları 78. Faiz giderleri ve kur farkı giderleri, gelir tablosunun hangi grubunda yer alır? A) Finansman giderlerinde B) Faaliyet giderlerinde C) Olağandışı gider ve zararlarında D) Satılan malın maliyetinde E) Diğer faaliyetlerden olağan gider ve zararlarda 79. Bir işletmede cari oran aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir? A) Faiz yükünü B) Kârlılık durumunu C) Kaynak yapısını D) Kısa vadeli borç ödeme gücünü E) Kâr dağıtma kabiliyetini 80. Aşağıdakilerden hangisi finansal verilerin çeşitliliğine göre yapılan analiz türüdür? A) Kredi analizi B) Dinamik analiz C) Statik analiz D) Yatırım analizi E) İç analiz 81. Personele ödenecek temettüler aşağıdaki hesaplardan hangisinde izlenir? A) Satışlar D) Yasal Yedekler B) Personele borçlar E) Ortaklara borçlar C) Diğer Kâr Yedekleri 82. İşletmenin 1. yılda satışlarının maliyeti 3.600 YTL iken 2. yılda satışların maliyeti gerçekleşmemiştir. Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi bu değişmeyi ifade etmektedir? A) %100'lük ve 3 600 YTL bir azalış vardır. B) 3 600 YTL bir azalış vardır. Azalan yüzdesi yoktur. C) 3 600 YTL bir değişim ve %36 lık bir azalış vardır. D) Bu kalem, bu tekniğe göre hesaplanamaz. 56

58 Melek Kara & E) Satışların maliyetinin yüksekliği kârı azaltmaktadır. 83. İşletmenin dönen varlıkları %50 oranında artış gösterirken, kısa vadeli yabancı kaynaklarının %25 oranında azalması ne anlama gelir? A) Borçlarının öz kaynaklarından az olduğu B) Otofinansman gücünün arttığı C) Kısa vadeli borç ödeyebilme kabiliyetinin arttığı D) İşletmenin kârlılığının arttığı E) İşletmenin kârı dağıtmayıp sermayeye eklediği 84. İşletmenin 1.yıldaki faiz karşılama oranı 1,61 iken 2.yılda faiz karşılama oranı 0,50 olarak gerçekleşmiştir. Bu durum aşağıdaki ifadelerden hangisi ile açıklanır? A) Faiz giderleri azalmıştır. B) Maliyetler yükselmiştir. C) Otofinansmana ağırlık verilmiştir. 85. Aşağıdakilerden hangisi stok bağımlılık oranı hesaplamasında kullanılmaz? A) Hazır değerler B) Stoklar C) Ticari alacaklar D) Kısa vadeli yabancı kaynaklar E) Menkul kıymetler 87. Nakit akış tablosu hangi esasa göre düzenlenmektedir? A) Tahakkuk esası D) Kâr esası B) Maliyet esası E) Nakit esası C) Sermaye esası 88. Aşağıdakilerden hangisi bir nakit çıkışı değildir? A) Sermaye artışından sağlanan nakitler B) Ödenen vergi ve benzerleri C) Ödenen temettüler D) Finansman giderlerinden dolayı nakit çıkışları E) Duran varlık yatırımlarına ilişkin nakit çıkışları 89. Net işletme sermayesindeki değişim tablosu düzenlenirken aşağıdakilerden hangisi temel alınır? A) Toplam Yabancı Kaynaklar / Öz kaynaklar B) Dönen Varlıklar / Pasif Toplam C) Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar D) Aktif Toplam / Pasif Toplam E) Aktif Toplam / Öz kaynaklar 90.Stokları elde etmek için kullanılan nakdin; stokların satılması ve alacakların tahsil edilmesinden sonra tekrar nakde dönüşmesi için ortalama kaç gün gerektiğini gösteren oran aşağıdakilerden hangisidir? A) Stok devir hızı oranı D) Likidite oranı B) Ortalama stok değişim oranı E) Ortalama stokta kalma süresi C) Ortalama etkinlik süresi D) İşletme faizsiz borçlanma yoluna gitmiştir. E) Faiz giderlerini karşılamada sorun yaşanmaktadır. 86.Aşağıdaki oranlardan hangisi hisse senedi yatırımları için bir karşılaştırma kriteri olarak kullanılmaktadır? A) Pay başına kâr oranı B) Pay başına temettü oranı C) Kâr dağıtım oranı D) Fiyat-kazanç oranı E) Piyasa değeri/defter değeri oranı 57

59 Melek Kara & 91.Aşağıdakilerden hangisi bilançonun uzun vadeli yabancı kaynaklar grubunda yer alır? A) Ödenmiş Sermaye B) Yasal Yedekler C) İştiraklerden Temettü Gelirleri D) Hisse Senetleri E) Çıkarılmış Tahviller 93.Aşağıdakilerden hangisi bilanço kalemlerinden biri değildir? A) Dönem kârı B) Kasa C) Banka kredileri D) Çıkarılmış tahviller E) İştirakler 95.Bir işletmenin; cari oranı 2,5, likidite oranı 1,5 ve dönen varlıkları kaç YTL dir? A) 500 B) 1.000 C) 1.500 92.Aşağıdakilerden hangisi fon kullanımı yaratmaz? A) Ödenen vergi ve benzerleri B) Gelecek yıllara ait gelirlerdeki azalışlar C) Ödenen temettüler D) Sermayedeki azalışlar E) Duran varlıkların tutarındaki artışlar 94.Olağan Kâr / Net satışlar formülü ile aşağıdaki oranlardan hangisi hesaplanmaktadır? A) Faaliyet kârlılığı oranı B) Olağan kârlılık oranı C) Net kârlılık oranı D) Dönem kârlılığı oranı E) Brüt satış kârlılığı oranı stokları da 1.000 YTL dir. Bu bilgilere göre işletmenin D) 2.000 E) 2.500 96 I. Trend analizinin doğru sonuç verebilmesi için baz yılının istikrarlı bir yıl olarak seçilmesi gerekir. II. Mukayeseli tablolar analizinde doğru değerlendirme yapabilmek için oranların yanında hesapların mutlak değerleri de göz önünde bulundurulmalıdır. III. Dikey yüzdelere göre gelir tablosu analiz edilirken dönem net kârı tutarı 100 kabul edilir. Finansal tabloların analizi ile ilgili olarak yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I,II ve III 97.Satışların maliyeti tablosunda aşağıdakilerden hangisi yer almaz? A) Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri B) Yarı Mamul Kullanımı C) Genel Yönetim Giderleri D) Direkt İşçilik Giderleri E) Genel Üretim Giderleri 98. Aşağıdakilerden hangisi oran analizinde göz önünde tutulması gereken faktörlerden biri değildir? A) Oranlar değerlendirilirken mevsimlik ve konjonktür hareketlerinin etkileri dikkate alınmalıdır. B) Analizde anlamsız oranlar kullanılmamalıdır. C) Oranlar yorumlanırken, fiyat düzeyindeki değişiklikler dikkate alınmamalıdır. D) Oranlar, çeşitli kaynaklardan sağlanan ek bilgilerin ışığı altında yorumlanmalıdır. E) Oranların hatalı bir şekilde yorumlanmasından kaçınılmalıdır 99. Aktiflerin işletme sahiplerince ne oranda finanse edildiğini gösteren oran aşağıdakilerden hangisidir? A) (Dönen Varlıklar - Gayrimenkuller) / Aktif Toplamı B) Öz kaynaklar / Aktif Toplamı C) (Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar - Gayrimenkuller) / Aktif Toplamı D) Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar / Pasif Toplamı E) Öz kaynaklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 58

60 Melek Kara & 100. Bir işletmeye ait bazı bilgiler aşağıdaki gibidir: Kasa 50 YTL Bankalar 100 YTL Ticari Alacaklar 300 YTL Stoklar 200 YTL Satıcılar 100 YTL Cari borçlar 400 YTL Bu bilgilere göre işletmenin likidite oranını, aşağıdaki işlemlerden hangisi değiştirmez? A) Ticari alacakların 50 YTL tutarındaki kısmının tahsil edilmesi B) 30 YTL tutarında kredili mal alınması C) Bankadan 100 YTL kullanılarak uzun vadeli borcun ödenmesi D) 20 YTL tutarında peşin mal satılması E) 20 YTL tutarında kredili mal satılması 101. Üretilen mamul maliyeti 20.000 YTL, satılan mamul maliyeti 16.000 YTL olan bir işletmede dönem sonu stoku 6.000 YTL ise dönem başı stoku kaç YTL dir? A) 6.000 B) 5.000 C) 4.000 D) 3.000 E) 2.000 102. Asit test oranı 1 olarak hesaplanan işletmenin; dönen varlıkları 15.000 YTL ve kısa vadeli yabancı kaynakları 12.000 YTL ise işletmenin stok tutarı kaç YTL dir? A) 3.000 B) 4.000 C) 6.000 D) 7.500 E) 9.000 103.Aşağıdakilerden hangisi fon kaynaklarından biri değildir? A) Uzun vadeli ticari borçlarda artış B) Kısa vadeli yabancı kaynaklardaki azalışlar C) Olağan kâr D) Duran varlıkların satışı E) Hisse senetleri ihraç primleri 104.Dikey yüzdeler analiz tekniğine göre; gelir tablosunda yer alan kalemler aşağıdakilerden hangisine oranlanmaktadır? A) Brüt satışlara B) Dönem net kârına C) Faaliyet kârına D) Dönem kârına E) Net satışlara 105.Dikey yüzdeler analiz tekniğine göre, brüt satış kârının dikey yüzdesi 0,20 olan bir işletmenin, net satışlarının tutarı 250.000 YTL ise satışların maliyeti tutarı kaç YTL dir? A) 200.000 B) 125.000 C) 75.000 D) 50.000 E) 25.000 106.Bir işletmenin geçmiş dönemlerinin ortalaması ile cari dönemi karşılaştırma amacıyla finansal tablolarını analiz etmesi durumunda; aşağıdaki standartlardan hangisinin kullanılması daha uygun olacaktır? A) Bütçe standartlarının D) Tarihi standartların B) Sektör standartlarının E) İdeal standartların C) Sanayi standartlarının 59

61 Melek Kara & 107. Özkaynak finansmanının yapısının bir bütün olarak görülebildiği ve bu yapı üzerinde etkili olan kalemlerin dönemsel değişimlerinin işletme bakımından doğurabileceği etkilerin değerlendirildiği tablo aşağıdakilerden hangisidir? A) Fon Akım Tablosu B) Net İşletme Sermayesindeki Değişim Tablosu C) Öz kaynak Değişim Tablosu D) Nakit Akım Tablosu E) Bilanço 108. Kısa vadeli borçların ödenmesi için mevcut stokların kaç katı daha satış yapılması gerektiğini gösteren oran aşağıdakilerden hangisidir? A) Faiz karşılama oranı B) Stok bağımlılık oranı C) Alacak devir hızı oranı D) Ortalama stokta kalma süresi E) Stok devir hızı oranı 109. Net işletme sermayesi ile ilgili olan aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? A) Net işletme sermayesi arttıkça, işletmenin kısa vadeli borçlarını ödeme gücü artar. B) Dönen varlıkların toplam tutarı ile kısa vadeli yabancı kaynakların toplam tutarı arasındaki farktır. C) Dönen varlıkları ifade eden "işletme sermayesi"nden farklı bir anlam taşımaktadır. D) İşletmenin gelir tablosundan hareketle hesaplanır. E) Kısa vadeli yabancı kaynaklar dışındaki tüm kaynakları ifade eden sürekli sermayeden farklı bir anlam taşımaktadır 110. I. Cari oranı sektör ortalamasına göre yüksek ancak likidite oranı düşük olan bir işletmede sektör ortalamasına göre daha fazla stok bulunmaktadır. II. Alacak devir hızı 6 olan bir işletmede ortalama tahsilat süresi 60 gündür. III. Nakit oranı işletmenin stoklarına ve alacaklarına hiç dokunmadan diğer varlıklarla, kısa vadeli borçlarını ödeme gücünü gösterir. Yukarıdaki ifadelerden hangileri doğrudur? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve III E) I, II ve III 111. Bir işletmeye ait bazı bilgiler aşağıdaki gibidir: Dönem net kârı 7.000 YTL Ödenecek vergi ve diğer yasal yükümlülükler 1.000 YTL Kısa ve uzun vadeli borçlanma giderleri 2.000 YTL Bu bilgilere göre işletmenin faiz karşılama oranı kaçtır? A) 3,5 B) 4 C) 4,5 D) 5 E) 6 112. Aşağıdakilerden hangisi gerçek bir fon çıkışı gerektirmeyen giderler arasında yer almaz? A) Gelecek aylara ait giderlerin döneme ait kısmı B) Reeskont faiz giderleri C) Konusu kalmayan karşılıklar D) Karşılık giderleri E) Gelecek yıllara ait gelirler hesabındaki azalışlar 60

62 Melek Kara & 113.Aşağıdakilerden hangisi faaliyet etkinlik oranlarından biri değildir? A) Alacak devir hızı oranı C) Ortalama tahsilat süresi oranı B) Asit test oranı D) Aktif devir hızı oranı E) Stok devir hızı oranı 114. Net satışları 9.000 YTL ve ortalama alacakları 3.000 YTL olan işletmenin alacaklarının ortalama tahsil süresi kaç gündür? A) 160 B)150 C)140 D)120 E) 115 115. Bir işletmenin 2004 - 2007 yılları arası net satışları ve stoklarıyla ilgili bilgileri aşağıdaki gibidir: 20042005 2006 200 7 Net Satışlar 100 150 160 170 Stoklar100170200250 Bu bilgilere göre aşağıdaki ifadelerden hangisi söylenebilir? A) Stoklar satış yoluyla eritilememektedir. B) Peşin satışlara fazla ağırlık verilmektedir. C) Stok giderlerini azaltıcı bir politika izlenmektedir. D) İşletme yönetimince iyi bir stok politikası yürütülmektedir. E) Kredili satışlara fazla ağırlık verilmektedir 116. Bir işletmenin, brüt satışları 120.000 YTL, satıştan indirimleri 20.000 YTL, satışlarının maliyeti 70.000 YTL ve faaliyet giderleri 10.000 YTL ise faaliyet kârına ilişkin dikey yüzde kaç olur? A) %20 B) %21,93 C) %22 D) %22,33 E) %23,33 117. İşletmenin günlük nakit gereksinimlerini karşılayabilme gücü aşağıdakilerden hangisini ifade etmektedir? A) Öz kaynaklarını D) Likidite gücünü B) Sermaye yapısının gücünü E) Borç ödeme gücünü C) Yatırımların kârlılığını 118. Aşağıdakilerden hangisi enflasyonun, oran analizi üzerinde doğuracağı etkilerden biri değildir? A) Dönen varlık toplamı / toplam aktifler oranının yükselmesi B) Likidite oranlarının düşmesi C) Likidite oranlarının yükselmesi D) Kısa vadeli yabancı kaynaklar / toplam aktifler oranının yükselmesi E) Stoklar toplamı / dönen varlıklar toplamı oranının yükselmesi 119. Hisse senetleri borsada işlem görmeyen halka açık anonim şirketlerin I. temettü tutarları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Yedek akçeye eklenirler D) Hisse senedi biçiminde dağıtabilirler. B) Sermayeye eklenebilirler. E) Nakden dağıtılma zorunluluğu yoktur C) Nakden dağıtılmak zorundadırlar. 61

63 Melek Kara & 120. I. Bankadaki mevduatın çekilerek kısa vadeli borçların ödenmesi II. Kısa vade ile kredili mal alışı III. Kısa vadeli alacakların tahsil edilmesi Yukarıdaki işlemlerden hangileri net işletme sermayesini değiştirmez? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III 121. Cari oranı 1,5 olan bir işletmede, aşağıdaki işlemlerden hangisi cari oranı azaltır? A) Satıcılara olan 3.000 YTL lik borca karşılık kısa vadeli bir senet verilmesi. B) 5.000 YTL tutarındaki kısa vadeli alacağın tahsil edilmesi. C) Duran varlık satışıyla elde edilen 2.000 YTL lik nakdin, kısa vadeli banka kredilerinin ödenmesinde kullanılması D) 10.000 YTL tutarında uzun vadeli kredili mal satılması E) Kasada bulunan 2.000 YTL ile hazine bonosu alınması 122. Dönem net kârı 2.000 YTL, aktif kârlılığı %10, sürekli sermayesi 14.000 YTL, kaldıraç oranı 0,5 olan bir işletmenin uzun vadeli borçları kaç YTL.'dir? A) 3.000 B) 4.000 C) 5.000 D) 6.000 E) 7.000 123. Aşağıdakilerden hangisi satışların maliyeti tablosunda bulunmaz? A) Genel üretim giderleri D) Genel yönetim giderleri B) Direkt ilk madde ve malzeme giderleri E) Direkt işçilik giderleri C) Dönem sonu yarı mamul stoku 124. Bir işletmeye ait bazı bilgiler aşağıdaki gibidir: DÖNEN VARLIKLAR (YTL)DURAN VARLIKLAR (YTL) Kasa/Banka500Makineler1.500 Alacaklar250Taşıtlar500 Stoklar250Binalar750 Kısa vadeli yabancı kaynaklar 500 Uzun vadeli yabancı kaynaklar 625 Öz kaynaklar 2.500 Yukarıdaki bilgilere göre işletmenin likidite oranı kaçtır? A) 2,2 B) 2 C) 1,7 D) 1,6 E) 1,5 125. İşletmenin finansal kaldıraç oranı % 20, kısa vadeli yabancı kaynakları 18.000 YTL, uzun vadeli yabancı kaynakları 7.000 YTL ise aktif toplamı kaç YTL.'dir? A) 50.000 B) 90.000 C) 125.000 D) 140.000 E) 220.000 126. İşletmenin yapmış olduğu varlık yatırımlarının kaç katı kadar satış yapmış olduğunu gösteren oran aşağıdakilerden hangisidir? A) Ortalama stokta kalma süresi D) Stok bağımlılık B) Stok devir hızı E) Ortalama etkinlik süresi C) Aktif devir hızı 62

64 Melek Kara 127.Bir işletmenin iki farklı döneme ait finansal tablolarında yer alan kalemlerdeki değişmelerin belirlenmesine, incelenmesine ve değerlendirilmesine olanak tanıyan analiz tekniği aşağıdakilerden hangisidir? C) Yüzde analiz tekniği 128. Fon akış tablosu düzenlenirken fon kaynak ve kullanımlarının belirlenmesi ile ilgili genel kural aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak ifade edilmiştir? A) Aktif azalışları ile pasif artışları fon kullanımına neden olur. B) Aktif artışları ile pasif artışları fon kullanımına neden olur. C) Aktif azalışları ile pasif azalışları fon kullanımına neden olur. D) Aktif artışları ile pasif azalışları fon kullanımına neden olur. E) Aktif azalışları ile pasif azalışları fon kaynağına neden olur. 129. Bir üretim işletmesinde dönen varlıkların dikey yüzdesi % 35; Kısa vadeli yabancı kaynakların (KVYK) dikey yüzdesi % 40 ise, aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur? A) Dönen varlıklarda yetersizlik vardır. B) İşletme zarar etmiştir. C) İşletmenin öz kaynakları toplam borçlarından azdır. D) İşletme; Kısa vadeli yabancı kaynaklarını sadece dönen varlıkların finansmanında kullanmıştır. E) İşletmede net çalışma sermayesi noksanı vardır. 130. Bir işletmenin gelir tablosuna ait bazı bilgiler aşağıdaki gibidir: Brüt satışlar : 345.000 YTL Satıştan indirimler : 15.000 YTL Satışlarının maliyeti : 105.000 YTL Faaliyet giderleri : 60.000 YTL Bu bilgilere göre işletmenin faaliyet kârına ilişkin dikey yüzdesi ne kadardır? A) Karşılaştırmalı tablolar tekniği B) Dikey analiz tekniği D) Oran analiz tekniği E) Fon akış analizi A) % 60 B) % 55C) % 57D) % 52 E) % 50 131.Aşağıdakilerden hangisi işletmenin nakit kaynaklarından biri değildir? A) Duran varlıkların peşin bedelle satışı B) Bankadan alınan nakit krediler C) Demirbaşların peşin bedelle satışı D) Çıkarılan tahvillerin itfası E) Peşin olarak mal satışı 132.Bir işletmeye ait bazı bilgiler aşağıdaki gibidir: Cari oran Aktif toplam Öz kaynaklar Uzun vadeli yabancı kaynaklar 6.500 YTL 2.500 YTL 3.000 YTL 1,6 Bu bilgilere göre işletmenin duran varlıkları kaç YTL dir? A) 5.700 B) 5.500 C) 5.000 D) 4.900 E) 4.700 63

65 Melek Kara & 133.Bir işletmeye ait bazı bilgiler aşağıdaki gibidir: Satışlar Sürekli sermaye Aktif devir hızı Cari oran 40.000 YTL 14.000 YTL 2 2,5 Bu bilgilere göre işletmenin dönen varlıkları kaç YTL dir? A) 16.000 B) 15.000 C) 10.000 D) 8.000 E) 6.000 134.Bir işletmenin yer aldığı sektörde bulunan en başarılı bir veya birkaç işletmenin finansal tablolarından yararlanılarak hazırlanan standart oranlar aşağıdakilerden hangisidir? A) Bütçe standart oranlar B) Tarihi standart oranlar C) Sektör standart oranlar D) Sanayi veya sektör standart oranlar E) İdeal veya hedef standart oranlar 135.Kısa vadeli borçların ödenmesi için mevcut stokların kaç katı daha satış yapılması gerektiğini gösteren oran aşağıdakilerden hangisidir? A) Stokların kârlılığı oranı B) Stok devir hızı oranı C) Ortalama stokta kalma süresi D) Stok bağımlılık oranı E) Aktif devir hızı oranı 136. İşletmenin stok devir hızı oranı satışların maliyetine göre 12 olarak hesaplanmışken net satışlara göre hesaplandığında 24 olarak bulunmuştur. Bu bilgilere göre aşağıdakilerden hangisi kesin olarak söylenebilir? A) İşletme ortalama alacaklarının 12 katı kadar satış yapmıştır. B) İşletme brüt satış kârı elde etmiştir. C) İşletme peşin satış politikası benimsemiştir. D) İşletme kısa vadeli borçlarını ödemede stoklara bağımlıdır. E) İşletmenin ortalama tahsil süresi oldukça uzundur. 137. Eğilim yüzdeleri hesaplanırken 100 (yüz) olarak kabul edilen tutar aşağıdakilerden hangisidir? A) Net satışlar B) Kalemin içinde bulunduğu grup toplamı C) Kalemin baz yıldaki tutarı D) Bilançonun genel toplamı E) Bilanço kalemleri için aktif toplamı ve gelir tablosu kalemleri için net satışlar 138.Aşağıdakilerden hangisi likidite oranlarından biri değildir? A) Faiz karşılama oranı B) Stok bağımlılık oranı C) Cari oran D) Nakit oranı E) Stok devir hızı oranı 139.Aşağıdakilerden hangisi finansal analizde kullanılacak finansal tabloların kapsamına göre sınıflandırılmasında yer alır? A) Kredi analizi B) Dinamik analiz C) Dış analiz D) İç analiz E) Yatırım analizi 64

66 Melek Kara 140.Stokları elde etmek için kullanılan nakdin; stokların satılması ve alacakların tahsil edilmesinden sonra tekrar nakde dönüşmesi için ortalama kaç gün gerektiğini gösteren oran aşağıdakilerden hangisidir? C) Ortalama etkinlik süresi 141. Bir şirketin "hisse başına temettüsünü" direkt olarak öğrenmek için aşağıdaki finansal tablolardan hangisine bakılır? C) Net işletme sermayesi değişim tablosu 142.İşletmenin cari dönemdeki net satışları toplamı 800.000 TL, satışların maliyeti toplamı ise 600.000 TL olarak gerçekleşmiştir. Satışların maliyeti toplamı önceki döneme göre %50, brüt kârı ise %100 artış göstermiştir. Buna göre, bu işletmenin önceki döneme ait satışları toplamı kaç TL'dir? A) 400.000 B) 450.000 C) 500.000 D) 600.000 E) 640.000 143. Net satışların 50.000 TL ve net kâr marjının %20 olduğu bir işletmenin, aktif devir hızı 2 ise aktif kârlılığı % kaçtır? A) 25 B) 35 C) 40 D) 45 E) 55 144. Kredili satışlar toplamı 45.000 TL olan bir işletmenin ortalamatahsilatsüresi40 gün olarak hesaplanmışsa, bu işletmenin ortalama ticari alacaklar tutarı kaç TL'dir? (Bir yıl 360 gün olarak kabul edilmiştir.) A) 5.000 B) 10.000 C) 15.000 D) 20.000 E) 25.000 145. İşletmenin ilk üç aylık dönemde gerçekleştirdiği satışların maliyeti 15.000 TL. ve ortalama stok tutarı 5.000 TL. ise bu işletmede "ortalama stokta bekleme süresi" kaç gündür? A)30 B) 45 C)60 D) 90 E)120 146. Aşağıdakilerden hangisi kapsamına göre finansal analiz türleri içerisinde yer almaz? A) Dinamik Analiz D) Kredi Analizleri B) Yönetim Analizleri E) İç Analiz C) Yatırım Analizleri A) Stok devir hızı oranı B) Ortalama stok değişim oranı D) Likidite oranı E) Ortalama stokta kalma süresi A) Öz kaynaklar değişim tablosu B) Kâr dağıtım tablosu D) Fon akış tablosu E) Nakit akış tablosu 65

67 Melek Kara & 147. Dönen varlıkların toplamı 8.000 TL. olan bir işletmenin, cari oranı 2 dir. Bu işletmenin sürekli sermayesi 18.000 TL. ise duran varlıklar toplamı kaç TL.dir? A) 10.000 B) 12.000 C) 14.000 D) 16.000 E) 22.000 148. A İşletmesine ait çeşitli veriler şu şekildedir. Net Satışlar120.000 TL. Dönen Varlıklar60.000 TL. Cari Oran1,5 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar60.000 TL. Kaldıraç Oranı (Toplam Borçlar/Aktifler) % 50 Yukarıdaki verilere göre, işletmenin aktif devir hızı kaçtır? A) 0,40 B) 0,50 C) 0,60 D) 0,65 E) 0,70 149. İşletmenin bir dönem boyunca yürüttüğü faaliyetlerin sonuçları, aşağıdaki finansal tablolardan hangisinde raporlanır? A) Net İşletme Sermayesi Değişim Tablosu D) Fon Akış Tablosu B) Bilanço E) Gelir Tablosu C) Nakit Akış Tablosu 150. Dönen varlıklarının toplamı, kısa vadeli yabancı kaynaklarının toplamının %200'ü oranında olan bir işletmenin stoklarının toplamı dönen varlıklar toplamının %25'i oranında ise, asit-test oranı kaç olur? A) 0,75 B) 1,00 C) 1,25 D) 1,50 E) 1,75 151. Bütün satışlarını kredili olarak gerçekleştiren ve net satışlar toplamı 12.000 TL olan bir işletmenin, ilgili dönemdeki ortalama ticari alacak tutarı 2.000 TL ise, bu işletmenin ilgili dönemdeki ortalama tahsilat süresi kaç gündür? (Bir yıl 360 gün olarak kabul edilecektir.) A) 30 B) 60 C)75 D) 90 E)120 152. Aktif toplamı 80.000 TL, sürekli sermayesi (devamlı sermayesi) 60.000 TL olan bir işletmenin "borçlar toplamı / öz kaynaklar toplamı" oranı %300 ise, bu işletmenin öz kaynaklar toplamı kaç TL'dir? A) 10.000 B) 15.000 C) 16.000 D) 20.000 E) 26.000 66

68 Melek Kara & 153.Gelir tablosunun dikey yüzdeler analizi yöntemi ile analiz edilmesi sonucunda, satışların maliyetinin dikey yüzdesi %87 olarak hesaplanmış ise, bu işletmenin brüt kâr marjı % kaçtır? A) 13 B) 15 C) 67 D) 74 E) 87 154.Likidite oranı 1,2 olan bir işletmede, net çalışma sermayesi 40.000 TL'dir ve 50.000 TL tutarında kısa vadeli yabancı kaynak bulunmaktadır. Döneme ilişkin satışların maliyeti 360.000 TL'dir. Bu bilgilere göre, işletmenin stok devir hızı kaçtır? A) 12 B) 15 C) 17 D) 20 E) 24 155.Aşağıdakilerden hangisi mali tablo analizinde kullanılan analiz tekniklerinden birisidir? A) Yatırım analizi D) İç analiz B) Kredi analizi E) Statik analiz C) Trend analizi 156.Aşağıdaki tabloda Z Ticaret A.Ş. ve Y Ticaret A.Ş.'ye ait gelir tablolarındaki bazı kalemlerin dikey yüzdeleri yer almaktadır: Z A.Ş. %Y A.Ş. % Brüt Satışlar135115 Brüt Satış Kârı veya Zararı3525 Faaliyet Kârı veya Zararı17 12 Olağan Kâr veya Zarar14 Dönem Kârı veya Zararı9 12 Dönem Net Kârı veya Zararı 68 Buna göre, tablodaki dikey yüzdelerin analizi sonucunda bu şirketlerle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Z'de satışların maliyetinin net satışlara oranı Y'ye göre daha azdır. B) Z'de faaliyet giderlerinin net satışlara oranı Y'ye göre daha fazladır. C) Y'de diğer faaliyetlerden olağan gelirler, diğer faaliyetlerden olağan giderlere göre daha fazladır. D) Y'de net satışların %15'i kadar satış indirimi gerçekleşmiştir. E) Y'de ortaklara dağıtılacak toplam kâr tutarı Z'ye göre daha fazladır. 157.Bir işletmenin net satışlarının tutarı 2.000 TL iken, brüt kâr marjı (brüt kârlılık oranı) %15 olarak hesaplanmıştır. Bu işletmenin satışlarının maliyeti kaç TL'dir? A) 1.300 B) 1.400 C) 1.500 D) 1.600 E) 1.700 67

69 Melek Kara & 158. İşletmenin diğer pasif kalemlerinde bir değişme olmaksızın kısa vadeli banka kredilerindeki artış aşağıdakilerden hangisini etkilemez? A) Finansal kaldıraç oranını D) Cari oranını B) Likiditesini E) Borç ödeme yeterliğini C) Sürekli (devamlı) sermayesini 159. Bir işletmenin kısa vadeli yabancı kaynakları pasif toplamının %20'sine, duran varlıkları da aktif toplamının %20'sine eşitse bu işletme ile ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur? A) Cari oran 1'e eşittir. D) Cari oran 4'e eşittir. B) Cari oran 2'ye eşittir. E) Cari oran 5'e eşittir. C) Cari oran 3'e eşittir. 160. Bir işletmenin kısa vadeli yabancı kaynaklar toplamı, dönen varlıklar toplamından büyük olursa aşağıdaki hangi durum meydana gelir? A) Sürekli (devamlı) sermaye toplamı duran varlıklar toplamından küçük olur. B) Net işletme sermayesi artar. C) İşletmenin ödenmiş sermayesi, sermaye taahhütlerinden küçük olur. D) İşletmenin brüt işletme sermayesi, duran varlıklara eşit olur. E) İşletmenin likiditesi artar. 161.Dönem başı öz kaynağı 1.500 TL, dönem sonu öz kaynağı 1.800 TL, sermaye artırımı 200 TL ve temettü ödemesi 300 TL olan bir işletmenin, öz kaynak karşılaştırması yoluyla ticari kârı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) 100 TL kâr B) 200 TL kâr C) 200 TL zarar D) 400 TL kâr E) 400 TL zarar 162. I. Karşılaştırmalı (mukayeseli) tablolar analizi II. Yüzde yöntemiyle analiz (dikey analiz) III. Eğilim yüzdeleri ile analiz (trend analizi) IV. Oran yöntemi ile analiz (oran analizi) Yukarıdakilerden hangileri tek bir dönemin finansal tablosu kullanılarak yapılabilir? A) I ve II B) I ve IV C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV 163. Bir işletmenin gelir tablosunda brüt satışları 22.000 TL, satış indirimleri 2.000 TL, satışların maliyeti 8.000 TL, faaliyet giderleri 4.000 TL ise faaliyet kârı veya zararının dikey yüzdesi kaçtır? A) 20 B) 30 C) 40 D)50 E) 60 164.İşletmenin alacaklarını vadesinde tahsil etmesi bilançoyu nasıl etkiler? A) Aktif toplamı değişmez. B) Pasif toplamı artar. C) Aktif toplamı artar. D) Net işletme sermayesi artar. E) Dönen varlıklar toplamı artar 68

70 Melek Kara & 165.Bir işletmenin kısa vadeli yabancı kaynakları 12.000 TL, net satışları 300.000 TL, cari oranı 2,5 ve aktif devir hızı 3 ise bu işletmenin duran varlık toplamı kaç TL'dir? A) 30.000 B) 45.000 C) 67.000 D) 70.000 E) 100.000 166.Bilanço ve gelir tablosu hesapları veya grupları arasında matematiksel ilişkiler kurmak suretiyle işletmenin mali yapısı ve kârlılığı gibi konularda bilgi alınmasına imkân veren mali analiz tekniği aşağıdakilerden hangisidir? A) Statik analiz D) Karşılaştırmalı mali tablolar analizi B) Oran analizi E) Yüzde analizi C) Trend analizi 167.Bir işletmeye ait gelir tablosu bilgileri aşağıdaki gibidir: Brüt Satış Zararı Brüt Satışlar Satış indirimleri Faaliyet Giderleri 7.000 TL 17.000 TL 2.000 TL 4.000 TL Bu bilgilere göre "Satışların Maliyeti" kaç TL'dir? A) 8.000 B) 11.000 C) 15.000 D) 18.000E) 22.000 168. Aktif toplamı 1.000 TL olan bir işletmenin, sürekli (devamlı) sermayesinin toplamı 600 TL ve dönen varlıklarının toplamı 750 TL'dir. Bu işletmede asit-test oranının 1 olması için işletmenin stoklarının toplamı kaç TL olmalıdır? A) 150 B)250 C)350 D)400 E) 450 169.Cari oranı 3 olan bir işletmede, dönen varlıklar toplamı 1.200 TL ise bu işletmenin net çalışma (işletme) sermayesinin tutarı kaç TL'dir? A) 400 B) 500 C) 600 D) 700 E) 800 170.Aşağıdakilerden hangisi bir fon kullanımı değildir? A) Ticari alacaklarda artış D) Ticari borçlarda azalış B) İştiraklerde artış E) Banka kredilerinde azalış C) Ticari mallarda satış nedeniyle azalış 69

71 Melek Kara 171.Enflasyonist bir ekonomik ortamda faaliyette bulunan ve stoklarını İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) yöntemine göre değerleyen bir işletmede, aşağıdaki kâr kalemlerinden hangisi öncelikle etkilenir? C) Dönem Kârı veya Zararı 172.Envanterinde 20.000 TL'lik stoku bulunan bir işletmenin cari oranı 3,5 ve likidite oranı 1,5'tir. Bu bilgilere göre işletmenin dönen varlıkları kaç TL'dir? A) 15.000 B) 25.000 C) 30.000 D) 35.000 E) 40.000 Çözüm: 173.Bir işletmenin net satışları 400.000 TL, satışların maliyeti 200.000 TL, genel yönetim giderleri 40.000 TL ve pazarlama, satış ve dağılım giderleri 60.000 TL ise faaliyet kârına ilişkin dikey yüzde kaç olur? A) 10 B) 15 C) 20 D) 25 E) 50 174.Herhangi bir olağandışı gelir ve gideri olmayan bir işletmenin net satışları 100.000 TL, finansman giderlerinin dikey yüzdesi %4 ve dönem kârı veya zararının dikey yüzdesi %3 ise vergi ve faiz öncesi kâr kaç TL'dir? 175.Net satışları 40.000 TL ve brüt satış kârlılığı %25 olan bir işletmede faaliyet giderleri 6.000 TL ise faaliyet kârlılığı yüzde kaçtır? 176. MT Üretim İşletmesinin gelecek dönemde ihtiyaç duyduğu (satın alması gereken) malzeme miktarı 20.000 adettir. Bu işletmede, toplam stok maliyetlerini minimum yapacak ekonomik sipariş miktarı düzeyi 2.000 br olarak belirlendiğine göre, bu işletme tarafından kaç günde bir sipariş verilmesi gerekir? (Yılı 360 gün alınız.) A) Faaliyet Kârı veya Zararı B) Olağan Kâr veya Zarar D) Brüt Satış Kârı veya Zararı E) Dönem Net Kârı veya Zararı Çözüm: A) 3.000 B) 4.000 C) 7.000 D) 10.000 E) 11.000 Çözüm: A) 5B) 10C) 12,5D) 15E) 20 A) 15B) 20C) 24D) 25E) 36 70

72 Melek Kara & 177. Stokların devir hızını, satışların maliyet tutarını esas alarak hesaplayan bir işletmede, ortalama stoklar 25.000 TL ve stokta kalma süresi 60 gündür. İşletmenin brüt satış kârı 50.000 TL'dir. Buna göre, işletmenin brüt satış kârlılık oranı yüzde kaçtır? A) 15 B) 18 C) 20 D) 25 E) 30 178. X Ticaret A.Ş.'nin gelir tablosundaki bazı bilgiler aşağıda verilmiştir: Yurtiçi Satışlar120.000 TL Faiz Gelirleri20.000 TL Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri20.000 TL Kambiyo Zararları5.000 TL Diğer Gelirler10.000 TL Genel Yönetim Giderleri15.000 TL Satılan Ticari Mallar Maliyeti90.000 TL Satış İskontoları10.000 TL Bu verilere göre, işletmenin faaliyet kârı veya zararı ne kadardır? A) 5.000 TL zarar D) 10.000 TL kâr B) 5.000 TL kâr E) 15.000 TL kâr C) 10.000 TL zarar 179. Duran Varlıkları 300.000 TL, Uzun Vadeli Yabancı Kaynakları 150.000 TL, Dönem Net Kârı 100.000 TL ve Özsermaye Kârlılığı % 20 olan bir işletmenin Net İşletme Sermaye tutarı kaç TL'dir? A) 350.000 B) 500.000 C) 600.000 D) 650.000 E) 950.000 180. Net satışlarının toplamı 20.000 TL olan bir işletmenin gelir tablosu dikey yüzdeler yöntemine göre, analiz edildiğinde; brüt satış kârı kaleminin dikey yüzdesi % 17, faaliyet kârı kaleminin dikey yüzdesi % 8 ise faaliyet giderlerinin toplamı kaç TL'dir? A) 800 B) 900 C) 1.500 D) 1.700 E) 1.800 181. Aşağıdaki analiz tekniklerinin hangisinde, iki farklı tarihe/döneme ait hesap tutarlarındaki değişimi hem tutar hem de yüzde olarak hesaplamak gerekir? A) Dış Analiz D) Dikey Analiz B) Trend Analizi E) Kredi Analizi C) Yatay Analiz 182. Bir işletmenin cari oranı 2, devamlı sermayenin kısa vadeli yabancı kaynaklara oranı 2,5 ise duran varlıkların devamlı sermayeye oranı kaçtır? A) 0,60 B) 0,75 C) 1,25 D) 1,50 E) 2,50 71

73 Melek Kara & 183. Bir işletmenin 2014 ve 2015 yıllarına ait bazı bilanço verileri karşılaştırmalı olarak aşağıdaki gibidir: Hesap Adı20142015 Alınan Çekler10.00012.000 Hisse Senetleri3.0005.000 Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri5.00010.000 Alacak Senetleri12.00013.000 Bankalar30.00040.000 Bu bilgilere göre, Hazır Değerler grubundaki artış veya azalış yüzdesi kaçtır? A) % 20 azalış B) % 30 azalış C) % 20 artış D) % 30 artış E) % 38 artış 184. Net satışları 100.000 TL olan bir işletmenin aktif devir hızı oranı 5, duran varlıklar toplamı da 12.000 TL ise dönen varlıklar toplamı kaç TL'dir? A) 8.000 B) 20.000 C) 52.000 D) 60.000 E) 88.000 72