Sunuyu indir
Sunum yükleniyor. Lütfen bekleyiniz
YayınlayanSu Nazif Değiştirilmiş 5 yıl önce
1
ULUTEK A.Ş. 2019 TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ İLE AR-GE VE TASARIM MERKEZLERİNDE VERGİ, MUHASEBE UYGULAMALARI YMM ALİ KARA
2
TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ İSTİSNASI
4691 sayılı Kanunun geçici 2 nci maddesi uyarınca; Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin münhasıran bu bölgedeki Yazılım, Ar-Ge ve Tasarım faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31/12/2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır. YMM ALİ KARA
3
Kurumlar Vergisi İstisnasından Yararlanmak için Gerekli Şartlar
Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösterilmesi, Kazancın münhasıran bu bölgedeki Yazılım,Tasarım ve Ar-Ge ’ye dayalı üretim faaliyetlerinden elde edilen kazançlardan olması, Bölge içi ve bölge dışı faaliyetlerden elde edilen kazanç ayırımının yapılması YMM ALİ KARA
4
Ürünlerin Seri Üretime Tabi Tutularak Pazarlanması
Teknoloji geliştirme bölgelerinde yazılım, ar-ge ve tasarım faaliyetinde bulunan şirketlerin, bu faaliyetler sonucu buldukları ürünleri kendilerinin seri üretime tabi tutarak pazarlamaları halinde, bu ürünlerin pazarlanmasından elde edilen kazançların lisans, patent gibi gayrimaddi haklara isabet eden kısmı, transfer fiyatlandırması esaslarına göre ayrıştırılmak suretiyle istisnadan yararlanabilecektir. Üretim ve pazarlama organizasyonu nedeniyle doğan kazancın diğer kısmı ise istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir. YMM ALİ KARA
5
Ürünlerin Seri Üretime Tabi Tutularak Pazarlanması
Lisans, patent gibi gayrimaddi haklara bağlanmamış olmakla birlikte uyarlama, yerleştirme, geliştirme, revizyon, ek yazılım gibi faaliyetlerden elde edilen kazançlar istisna kapsamında değerlendirilecektir. YMM ALİ KARA
6
Örnek Teknoloji geliştirme bölgesinde yazılım faaliyetinde
bulunan şirketin, ürettiği yazılımların lisans satışından veya kiralanmasından elde edeceği kazançlar istisnadan yararlanacak, ancak söz konusu yazılımın disk, CD veya elektronik ortamda pazarlanmasından elde edilen kazançların (lisansa isabet eden kısmı hariç) istisnadan yararlanması mümkün olmayacaktır. YMM ALİ KARA
7
Örnek Bir ilaç şirketince bölgede gerçekleştirilen Ar-Ge faaliyeti
sonucu ortaya çıkan kanser ilacına ait gayrimaddi hakkın kiralanması veya devrinden elde edilecek kazançlar istisnadan yararlanacak, ilacın bizzat üretilerek satılması halinde bu faaliyetten elde edilen kazancın gayrimaddi hakka isabet eden kısmı hariç istisnadan yararlanması mümkün olmayacaktır. YMM ALİ KARA
8
Örnek Ulutek’te faaliyette bulunan (X) A.Ş. Ar-Ge faaliyetinde bulunmaktadır. Şirket 2017 yılında Ar-Ge faaliyetini tamamlayarak seri üretime geçmiştir. Seri üretimle ilgili; Satış Hasılatı TL Üretim Maliyeti TL Diğer Giderler TL Seri Üretim Kazancı TL [ – ( ) ] YMM ALİ KARA
9
Örnek Gayrimaddi hak bedelinin satış içindeki payının %85 olduğu varsayıldığında; Kurumlar Vergisinden İstisna Edilecek Tutar= x %85 = TL Kurumlar Vergisine Tabi Kazanç = – = TL olacaktır. İstisna uygulamasında, tam veya dar mükellefiyet ayırımı yoktur. YMM ALİ KARA
10
Bölgede faaliyete geçilmeden önce başlatılmış projelerden sağlanan kazançların istisna kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği Mükelleflerin bölgede faaliyete geçmeden önce başlayıp, bölgede devam ettirdikleri yazılım, tasarım ve Ar-Ge'ye dayalı projelerden sağladıkları kazancın, sadece projenin bölgede gerçekleştirilen kısmına isabet eden tutarı istisnadan yararlanabilecektir. YMM ALİ KARA
11
Bölgede faaliyete geçilmeden önce başlatılmış projelerden sağlanan kazançların istisna kapsamında değerlendirilip değerlendirilmeyeceği Elde edilen kazancın ne kadarının bölgede gerçekleştirilen çalışmalara ilişkin olduğu, bölgede faaliyete başlanmasından sonra ortaya çıkan maliyetin projenin başlangıcından tamamlanmasına kadar geçen dönemde oluşan maliyete oranı kullanılmak suretiyle belirlenecektir. Daha sağlıklı bir sonuç verecekse, mükelleflerin başka bir yöntem kullanmak suretiyle de (kullanılan doğrudan işgücü miktarı gibi) bu ayrımı yapabilmeleri mümkün bulunmaktadır. YMM ALİ KARA
12
İstisna Kazanç Tutarının Tespiti
Kanunda yer alan istisna, bir kazanç istisnası olup istisna kapsamındaki faaliyetlerden elde edilen hasılattan bu faaliyetler nedeniyle yüklenilen gider ve maliyet unsurlarının düşülmesi sonucu bulunacak kazancın tamamı kurumlar vergisinden istisna olacaktır. YMM ALİ KARA
13
İstisna Kazancın Kayıtlarda İzlenmesi
İstisna kazancın tespiti açısından, kanun uygulaması kapsamında bulunan ve bulunmayan hasılat, maliyet ve gider unsurlarının kayıtlarda ayrı ayrı izlenmesi gerekmektedir. YMM ALİ KARA
14
İstisna olan faaliyetlerin zararla sonuçlanması
Zararların istisna kapsamında olmayan diğer faaliyetlere ilişkin kazançlardan indirilmesi mümkün değildir. YMM ALİ KARA
15
Olağan Dışı Gelirler Bölgede faaliyet gösteren mükelleflerin, 4691 sayılı Kanun kapsamı dışındaki ticari işlemlerinden elde edecekleri gelirleri ile olağandışı gelirlerinin istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir. YMM ALİ KARA
16
Faiz Gelirleri, Kur Farkları ve İktisadi Kıymetlerin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar
Nakitlerin değerlendirilmesi sonucu oluşan faiz gelirleri, yabancı para cinsinden aktifler dolayısıyla oluşan kur farkları ve iktisadi kıymetlerin elden çıkarılmasından doğan gelirler istisna kapsamında değerlendirilmeyecektir. YMM ALİ KARA
17
Geri Ödeme Koşulu İle Alınan Destek ve Yardımlar
Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine, diğer kurumlardan geri ödeme koşuluyla sermaye desteği olarak sağlanan yardımlar, borç mahiyetinde olduğundan bu yardımların ticari kazanca dahil edilmesi söz konusu olmayacaktır. YMM ALİ KARA
18
Geri Ödemesiz Alınan Destekler
Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren mükelleflere, istisnadan yararlanan Ar-Ge projelerine ilişkin olarak, TÜBİTAK ve benzeri kurumlar tarafından ilgili mevzuat çerçevesinde hibe şeklinde sağlanan destek tutarları ile diğer kurumların bu mahiyetteki her türlü bağış ve yardımları, kurum kazancına dahil edilecek ve istisnadan yararlandırılacaktır. YMM ALİ KARA
19
Örnek Ulutek’te faaliyet gösteren (X) A.Ş. TÜBİTAK’tan 500.000 TL
hibe destek almıştır. İşlem aşağıdaki gibi muhasebeleştirilecektir. 102 BANKALAR H 602 DİĞER GELİRLER İstisna Kazançlar YMM ALİ KARA
20
Müşterek Genel Giderlerin Dağıtımı
İstisna kapsamına giren faaliyetler ile bu kapsama girmeyen işlerin birlikte yapılması halinde müşterek genel giderlerin, bu faaliyetler ile ilgili olarak cari yılda oluşan maliyetlerin birbirine oranı esas alınarak dağıtılması gerekmektedir. YMM ALİ KARA
21
Örnek Teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyet gösteren (X) A.Ş.’nin
müşterek genel giderleri ,00.-TL’dır. İstisna kapsamına giren faaliyetlerin maliyeti ,00.-TL, istisna dışı faaliyetlerin maliyeti ,00.-TL ise; İstisna kazançların maliyeti : ,00.-TL İstisna dışı kazançların maliyeti: ,00-TL Toplam maliyet ,00.-TL İstisna kazançların toplam maliyete oranı : / = %20 Müşterek genel giderlerin istisna kazançlara isabet eden kısmı: x %20= TL olacaktır. YMM ALİ KARA
22
Amortismanların Dağıtımı
İstisna kapsamına giren ve girmeyen faaliyetlerde müştereken kullanılan tesisat, makine ve ulaştırma vasıtalarının amortismanlarının ise bunların her bir işte kullanıldıkları gün sayısına göre dağıtımının yapılması gerekmektedir. Hangi işlerde ne kadar süreyle kullanıldığı tespit edilemeyen sabit kıymetlere ilişkin amortismanlar, müşterek genel giderlerle birlikte dağıtıma tabi tutulacaktır. YMM ALİ KARA
23
Örnek Teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyet gösteren (Y) A.Ş.’nin
müşterek olarak kullandığı makineler için ,00.-TL amortisman ayırmıştır. Makineler ,istisna kazanç kapsamındaki faaliyetlerde yıl içinde toplam 108 gün, diğer faaliyetlerde 252 gün kullanılmış ise; Makinelerin Toplam Kullanma Gün Sayısı: =360 İstisna faaliyetlerde kullanılan gün sayısının toplam gün sayısına oranı : 108/360= % 30 İstisna kazançlara isabet eden amortisman tutarı: x % 30 = TL olacaktır. YMM ALİ KARA
24
İstisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması
Yönetici şirketler dahil olmak üzere bölgede faaliyet gösteren kurumların, bu bölgelerde elde ettikleri kazançları dağıtmaları halinde, dağıtılan kar payları üzerinden elde edenin hukuki niteliğine göre Gelir Vergisi Kanununun 94 üncü maddesinin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinin (b) alt bendi ile Kurumlar Vergisi Kanununun 15 inci maddesinin ikinci fıkrası ve 30 uncu maddesinin üçüncü ve altıncı fıkraları uyarınca vergi kesintisi yapmaları gerekmektedir. YMM ALİ KARA
25
İstisna Uygulaması İçin Yapılacak Bildirim
Bu istisnanın uygulanabilmesi için mükellefler bağlı bulundukları vergi dairesine başvuruda bulunurlar. Bu başvuruya, yönetici şirketten alınacak olan vergi mükellefinin Bölgede yer aldığını ve mükellefin faaliyet alanlarını gösteren belgeler de eklenir. YMM ALİ KARA
26
Proje Harcamalarının Aktifleştirilmesi
1 Sıra no.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği uyarınca, işletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan harcamalardan aktifleştirilen kısmının “263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri” hesabının borcuna maliyet bedeli ile kaydedilir. Teknokentlerdeki ar-ge, yazılım ve tasarım faaliyetlerine yönelik harcamalar da doğrudan gider yazılmazlar. Yapılan harcamalar aktifleştirilir ve amortisman yolu ile itfa edilir. YMM ALİ KARA
27
Aktifleştirilen Proje Harcamalarının Amortismanı
Ar-ge faaliyetleri sonucunda,tescil edilip edilmemesine bağlı kalınmaksızın gayrimaddi hak niteliğinde (patent, faydalı model, yazılım, lisans v.s.) aktifleştirilmesi gereken kıymete ulaşılması halinde aktifleştirilen söz konusu harcamalar 5 yılda ve %20 amortisman oranı ile itfa edilir. YMM ALİ KARA
28
19 EKİM 2017 SONRASI İSTİSNA UYGULAMASI
19 Ekim 2017 Tarih ve Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 10821 sayılı karar uyarınca; Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet gösteren ve 26/6/2001 tarihli ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununun geçici 2 nci maddesinde yer alan istisna hükmü kapsamına giren kazanç elde eden gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin bu kazançlarının gayri maddi hakların satışı, devri veya kiralanmasından elde edilmesi halinde, söz konusu gayri maddi haklardan kaynaklanan kazançlar dolayısıyla istisnadan yararlanılabilmesi için bu hakların niteliğine göre ilgili mevzuat çerçevesinde tescile veya kayda yetkili kuruma başvurularak patent veya fonksiyonel olarak patente eşdeğer belgelere bağlanması gerekir. YMM ALİ KARA
29
Patente Eşdeğer Belgeler
Faydalı model belgesi, Tasarım tescil belgesi, Telif hakkı tescil belgesi, Entegre devre topografyası tescil belgesi, Yeni bitki çeşitlerine ait ıslahçı hakkı tescil belgesi ve benzeri belgeler fonksiyonel olarak patente eşdeğer belge olarak kabul edilir. YMM ALİ KARA
30
Sipariş Usulüne İle Yapılan Projelerde Uygulama
Bu karar hükümleri, sipariş üzerine yapılan ve doğabilecek tüm gayri maddi hakların sözleşme hükümleri çerçevesinde siparişi verene ait olacağı işlerde olduğu gibi faaliyeti gerçekleştiren lehine gayri maddi hak doğmayan durumlarda, mükelleflerin bölgedeki faaliyetleri dolayısıyla elde edeceği kazançları kapsamaz. YMM ALİ KARA
31
Örnek Ulutek’’te faaliyet gösteren (X) A.Ş. Sipariş usulüyle (Y) A.Ş. adına ar-ge projesi yapmıştır. Projenin mülkiyet hakkı (Y) A.Ş.’ne aittir. (X) A.Ş’nin siparişle yaptığı proje için elde ettiği gelir kurumlar vergisinden istisna olacak. Bu kazancı için BKK hükümleri uygulanmayacaktır.
32
Yazılım Faaliyetlerinde Belge
İlgili mevzuat çerçevesinde telif hakkı tescil belgesine bağlanan yazılım faaliyetlerinden elde edilen kazançlar için istisnadan yararlanılabilir. YMM ALİ KARA
33
Proje Bitirme Belgesi İle İstisnadan Yararlanma
Son 5 hesap döneminin ortalaması dikkate alınmak suretiyle, gayri maddi haklardan elde edilen yıllık brüt gelirleri 30 milyon Türk Lirasını ve dahil olduğu şirketler grubunun (herhangi bir gruba dahil değilse kendisinin) yıllık net satış hasılatı toplamı 200 milyon Türk Lirasını aşmayan mükelleflerin Ar-Ge faaliyetlerine yönelik patentlenebilirlik kriterlerini (yenilik, buluş basamağı, sanayiye uygulanabilirlik gibi) taşıyan gayri maddi haklardan ve ilgili mevzuat kapsamında aranan şartları haiz tasarım faaliyetlerinden doğan gayri maddi haklardan( tarihinden geçerli olmak üzere 54 sayılı kararla çıkarıldı) elde ettikleri kazançları, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından alınan proje bitirme belgesine dayanılarak istisnadan yararlandırılır. YMM ALİ KARA
34
Proje Bitirme Belgesi İle İstisnadan Yararlanma
Bu durumda patent veya fonksiyonel olarak patente eşdeğer bir başka belge aranmaz. Proje bitirme belgesinin düzenlenmesine ilişkin hususlar Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca belirlenir. YMM ALİ KARA
35
İstisnadan Yararlanılacak Kazancın Hesaplanması
Patent veya fonksiyonel olarak patente eşdeğer belgelere bağlanan gayri maddi haklardan kaynaklanan kazançların istisnadan yararlanacak kısmı, kazancı doğuran faaliyet kapsamında gerçekleştirilen nitelikli harcamaların toplam harcamalara oranı kullanılarak hesaplanır. YMM ALİ KARA
36
Nitelikli Harcamalar İstisna kazancın hesaplanmasında dikkate alınacak nitelikli harcamalar gayri maddi hakkın elde edilebilmesi için mükellefin kendisi tarafından yapılan ve gayri maddi hak ile doğrudan bağlantılı harcamalar ile ilişkisiz kişilerden sağlanan ve aynı mahiyeti taşıyan fayda ve hizmet bedellerinin toplamıdır. Bu harcamalardan aktifleştirilerek amortismana tabi tutulması gerekenler de gerçekleştirildikleri dönemde amortisman öncesi tutarlarıyla bu hesaplamada dikkate alınır. YMM ALİ KARA
37
Nitelikli Harcamalar Bu hesaplamada, mükellef tarafından yapılsa dahi
faiz giderleri ve bina maliyetleri gibi yürütülen yazılım, tasarım ve Ar-Ge faaliyeti ile doğrudan ilişkili olmayan her türlü maliyet unsuru hem toplam harcamalar hem de nitelikli harcamalar dışında tutulur. İstisnanın uygulanacağı kazanç kısmının tespitinde, gayri maddi hak satın alma bedelleri (lisans ve benzeri bedeller dahil) ve ilişkili kişilerden sağlanan fayda ve hizmet bedelleri toplam harcama tutarına dahil edilirken, nitelikli harcamalar tutarına dahil edilmez. YMM ALİ KARA
38
Nitelikli Harcamalar Ancak, Avrupa Birliğine tam üyeliğin gerçekleştiği tarihi içeren vergilendirme döneminin sonuna kadar, yurt içinde yerleşik ilişkili kişilerden sağlanan fayda ve hizmet bedelleri nitelikli harcamalar tutarına dahil edilebilir. Aynı süre içinde, bu bölgelerde faaliyette bulunan bir başka kurumla devir, birleşme veya bölünme işlemine girişilmesi halinde devralınan, birleşilen veya bölünen kurum tarafından daha önce bu bölgelerde yapılmış olan nitelikli harcamalar da aynı muameleye tabi tutulabilir. Mükellefler nitelikli harcama tutarını yüzde 30’una kadar artırabilir. Şu kadar ki, bu şekilde artırılan nitelikli harcama tutarı toplam harcama tutarını aşamaz. YMM ALİ KARA
39
Örnek (X) A.Ş.’nin Ulutek’te 20 Ekim 2017 tarihinde başlattığı proje
için yapılan harcamalar aşağıdaki gibidir. - Gayrimaddi hak ile doğrudan bağlantılı giderler TL - İlişkisiz kişilerden sağlanan hizmet bedeli TL - Yurt içinde yerleşik ilişkili kişilerden sağlanan fayda ve hizmetler toplamı TL - Faiz gideri TL - Gayrimaddi hak satın alma bedeli TL YMM ALİ KARA
40
Örnek İstisna Oranı = Nitelikli Harcama/Toplam Harcama İstisna Oranı =
( ) / ( ) = / = %69 Nitelikli Harcamalar %30 arttırıldığında; İstisna Oranı= [ ( x %30) ] / = %90 YMM ALİ KARA
41
31.08.2018 Öncesi ve Sonrası Tasarım Projeleri
54 Sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile; tarihinden sonra başlayan tasarım projelerinin devir, satış ve kiralama kazançları için istisna uygulanmayacak. Seri üretim, sipariş usulüne göre satış sonucu elde edilen kazançlar için istisna uygulanacak. YMM ALİ KARA
42
31.08.2018 Öncesi ve Sonrası Tasarım Projeleri
– tarihleri arasında başlatılan tasarım projeleri sonucunda elde edilen gayrimaddi hakların satışı, devri veya kiralanmasından doğan kazançlar BKK hükümlerine tabi olup, belgelendirme ve hesaplama yapacaklardır. tarihinden önce başlayan tasarım projeleri BKK hükümlerine tabi olmaksızın istisnadan yararlanacaktır. Ancak bu projelerin sonucunda elde edilen gayrimaddi hakların satışı, devri veya kiralanmasından tarihinden sonra elde edilen kazançlarda istisna uygulanmayacaktır. YMM ALİ KARA
43
ÜCRETLERDE GELİR VERGİSİ İSTİSNASI
Bölgede çalışan Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri, 31/12/2023 tarihine kadar her türlü vergiden müstesnadır. İstisna, ücreti gelir vergisinden istisna tutulan personel çalıştırmaya başladıkları, tarihte başlar. Muafiyet kapsamındaki destek personeli sayısı Ar-Ge ve tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşamaz. Destek personeli sayısı hesabında küsuratlı sayılar bir üst tamsayıya iblağ edilir. YMM ALİ KARA
44
Tatil, İzin ve Ek Çalışma Ücretleri
Hak kazanılmış hafta tatili, Yıllık ücretli izin süreleri, Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda belirtilen tatil günlerine isabet eden ücretler de istisna kapsamındadır. Hesaplamada küsuratlı sayılar bir üst tamsayıya iblağ edilir. Haftalık kırk beş saatin üzerindeki ve ek çalışma sürelerine ilişkin ücretler bu istisnadan faydalanamaz. YMM ALİ KARA
45
Prim, İkramiye ve Benzeri Ödemeler
Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin bu Kanun kapsamında elde ettiği ücret, prim, ikramiye ve benzeri ödemeler de istisna kapsamına dâhildir. YMM ALİ KARA
46
Üst Düzey Yöneticilere Ödenen Ücretlerde Gelir Vergisi İstisnası
Yalnızca Ar-Ge ve Yazılım faaliyet sürelerine ilişkin ücretlerinin gelir vergisi istisnasına tabi tutulması, şirket yönetimi ile ilgili çalışma süresine ilişkin ücretlerinin ise istisna kapsamı dışında bırakılması gerekmektedir. YMM ALİ KARA
47
İhbar Tazminatı 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında iş akdinin feshi suretiyle ödenen ihbar tazminatı, AR-GE faaliyetine ilişkin bir ücret ödemesi niteliğinde olmadığından ve işte bir fiil çalışılan süreye bağlı olarak ödenmediğinden istisna kapsamında değildir. YMM ALİ KARA
48
Şirket Ortağına Ödenen Ücret
AR-GE faaliyetlerine fiilen katılan şirket ortağı veya yönetim kurulu üyelerine bu çalışmaları karşılığı ödenecek ücretler için diğer şartları da taşıması kaydıyla anılan teşvik hükümlerinin uygulanması mümkündür. YMM ALİ KARA
49
İstisna Kapsamındaki Çalışanların Denetimi
Yönetici şirket, ücreti gelir vergisi istisnasından yararlanan kişilerin Bölgede fiilen çalışıp çalışmadığını denetler. İlgili girişimci, Bölgede çalışan ve bu Yönetmeliğe göre tanımlanmış tüm Ar-Ge, tasarım ve destek personelini, Ar-Ge ve tasarım projelerindeki Görev tanımlarını Nitelik ve çalışma sürelerini gösteren listeyi aylık olarak yönetici şirkete onaylatır, inceleme ve denetimlerde ibraz edilmek üzere saklar. YMM ALİ KARA
50
İstisna Kapsamı Dışındaki Ücretlerin Brüte İblağ Edilmesi
Bölgede çalışan personelin istisna kapsamı dışındaki net ücret ödemelerinin brüte iblağ edilecek vergisinin hesaplanması, bu hesaplama yapılırken Kanunla sağlanan vergi teşviklerinin dikkate alınmaması gerekir. İstisna kapsamında kalması nedeniyle vergilendirilmeyecek net ücret ödemelerinin brüte iblağ edilmesine gerek yoktur. YMM ALİ KARA
51
Örnek Tepnoparkta (X) A.Ş.’de çalışan Bay (A) Kasım 2017 ayında
30 gün için TL net ücret elde etmiş olup; çalışma süresinin yarısını ar-ge projesi kapsamında gerçekleştirmiştir. Çalışan 1 Kasım 2017 tarihinde işe başlamış olup, bekardır. Ücret bordrosu aşağıdaki şekilde düzenlenmelidir. YMM ALİ KARA
52
Örnek, Proje kapsamında çalışma süresi için düzenlenecek bordro - Muhasebeleştirilmesi
750 AR-GE GİDERLERİ HESABI ,49 Brüt Ücret ,54 ( Net Ücret+SGK İşçi+İşsizlik İşçi ) ( 2.500, , ,97 ) SGK İşveren ,01 SGK İşsizlik İşveren ,94 335 PERSONELE BORÇLAR ,00 Net ücret ,00 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ ,49 SGK İşçi ,57 SGK İşveren ,01 İşsizlik İşçi ,97 İşsizlik İşveren ,94 ULUTEK SUNUM t1.xls YMM ALİ KARA
53
Örnek, Proje dışında çalışma süresi için düzenlenecek bordro - Muhasebeleştirilmesi
750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HESABI ,90 Brüt Ücret ,94 (Net Ücret+SGK İşçi+İşsizlik İşçi+GV+DV) ( , , , ,54) SGK İşveren ,02 (SGK İşv. Payı-Teşvik = 716,87-174,85) SGK İşsizlik İşveren ,94 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR ,31 Agi ,31 335 PERSONELE BORÇLAR ,31 Net Ücret ,00 Agi ,31 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR ,40 GV+AGİ ,86 DV ,54 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ ,50 SGK İşçi ,57 SGK İşveren ,02 İşsizlik İşçi ,97 İşsizlik İşveren ,94 ULUTEK SUNUM t2.xls YMM ALİ KARA
54
Örnek, Proje kapsamında ve dışındaki çalışma sürelerinin birleşik bordrosu - Muhasebeleştirilmesi
750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HESABI ,40 Brüt Ücret ,48 (Net Ücret+SGK İşçi+İşsizlik İşçi+GV+DV) ( , , , ,54) SGK İşveren ,04 (SGK İşv. Payı Teşvik) (1.433, ,71) SGK İşsizlik İşveren ,88 136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR ,31 Agi ,31 335 PERSONELE BORÇLAR ,31 Net Ücret ,00 Agi ,31 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR ,40 GV+AGİ ,86 DV ,54 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ ,00 SGK İşçi ,14 SGK İşveren ,04 İşsizlik İşçi ,94 İşsizlik İşveren ,88 ULUTEK SUNUM t3.xls YMM ALİ KARA
55
TGB Dışında Geçirilen Süreler
Bölgede yer alan işletmelerde çalışan Ar-Ge ve tasarım personelinin bu Bölgelerde yürüttüğü projelerle doğrudan ilgili olmak şartıyla, proje kapsamındaki faaliyetlerin bir kısmının Bölge dışında yürütülmesinin zorunlu olduğu durumlarda Bölge dışındaki bu faaliyetlere ilişkin ücretlerinin yüzde yüzü gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir. YMM ALİ KARA
56
TGB Dışında Geçirilen Süreler
Proje kapsamında sayılan faaliyetler: a) Laboratuvar, analiz, test ve deney çalışmaları. b) Diğer Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde yapılan çalışmalar. c) Saha araştırması. ç) Prototip geliştirmeye yönelik faaliyetler. d) Projelerde görev alan personel ile sınırlı olmak kaydıyla bilimsel içerikteki etkinlikler. Bu bent kapsamında teşvikten yararlanılması için Bölge yönetici şirketinin onayının alınması ve Bakanlığın bilgilendirilmesi zorunludur. YMM ALİ KARA
57
TGB Dışında Geçirilen Süreler
Teknoloji geliştirme bölgelerinde yer alan işletmelerde en az bir yıl süreyle çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin yüksek lisans yapanlar için bir buçuk yılı, doktora yapanlar için iki yılı geçmemek üzere bölge dışında geçirdiği sürelere (aylık ders saati kadar) ilişkin ücretlerin yüzde yüzü, ilgili teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketinin onayının alınması ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının bilgilendirilmesi kaydıyla, gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir. YMM ALİ KARA
58
TGB Dışında Geçirilen Süreler
Bu hesaplamalarda lisansüstü eğitimde alınan dersler kapsamında yapılacak araştırmalar da dikkate alınabilir. Bir buçuk ve iki yıllık sürelerin uygulamasında kayıt dondurma kapsamında geçen süreler dikkate alınmaz. YMM ALİ KARA
59
ÜCRETLERDE DAMGA VERGİSİ İSTİSNASI
Teknoloji geliştirme bölgesinde çalışan araştırmacı, tasarımcı, yazılımcı ve AR-GE personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri tarihine kadar damga vergisinden istisna edilmiştir. YMM ALİ KARA
60
Kıdem Tazminatında Damga Vergisi
Teknokentte çalışan AR-GE ve destek personelinin münhasıran bu görevine istinaden yapılan ücret ödemesi olarak değerlendirilmesi mümkün bulunmadığından, kıdem tazminatının ödenmesinde damga vergisi istisnası uygulanmaz. YMM ALİ KARA
61
KATMA DEĞER VERGİSİ İSTİSNASI
3065 sayılı Kanunun geçici 20/1 inci maddesi ile, 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununa göre teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyette bulunan girişimcilerin kazançlarının gelir veya kurumlar vergisinden istisna bulunduğu süre içinde ( ) münhasıran bu bölgelerde ürettikleri ve sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, oyun, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri KDV’den müstesnadır. YMM ALİ KARA
62
Yazılımın Farklı Kişilere Satılması
Söz konusu bölgede üretilen yazılımın farklı kişilere satılması ya da satışın CD veya elektronik ortamda yapılması istisna uygulanmasına engel değildir. Söz konusu yazılımların fikri mülkiyet hakkının, bu bölgede faaliyette bulunan mükellefte kalmak suretiyle belirli zaman aralıklarıyla farklı kişilere satılması veya söz konusu yazılımların sanal ortamda paylaşımının sağlanması halinde de KDV istisnası uygulanır. YMM ALİ KARA
63
Yazılımın Bayi Kanalıyla Satılması
Yazılımların pazarlanması işinin bayi kanalıyla yapılması halinde, programların bayiye tesliminde KDV istisnası uygulanır. Bayiler tarafından satışında ise genel hükümler çerçevesinde KDV hesaplanır. YMM ALİ KARA
64
İstisna Kapsamına Girmeyen Teslim ve Hizmetler
Güncelleme dışında bir yazılımla ilgili olarak verilen bakım, destek (otomasyon) hizmetleri, network uygulamaları gibi yazılımlar, işlevlerini yerine getirmek için yazılım kullanan ürün, aygıt, eşya vb. donanımlar ile bu donanımlara ilişkin hizmetler, web sitesi aracılığıyla verilen reklam hizmetleri, ar-ge çalışmaları kapsamında yer alan teslim ve hizmetler istisna kapsamında değerlendirilmez. YMM ALİ KARA
65
Bölgede Üretilen Yazılımlar İçin Alınan Mal ve Hizmetlerde KDV
Teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyette bulunan girişimciler tarafından münhasıran bu bölgelerde üretilen yazılımlar için alınan her türlü mal ve hizmet, söz konusu yazılım satışlarının vergiden istisna olup olmadığına bakılmaksızın genel esaslara göre KDV'ye tabi tutulacaktır. YMM ALİ KARA
66
Danışmanlık Hizmetlerinde KDV
Bölgede faaliyette bulunan bir firmaya bu bölgede verilen danışmanlık hizmeti KDV'ye tabidir. YMM ALİ KARA
67
İstisna Kapsamında Yapılan Teslim ve Hizmetler İçin Yüklenilen KDV
İstisna kapsamında yapılan teslim ve hizmetler için yüklenilen KDV indirim konusu yapılır. ( dan sonra) YMM ALİ KARA
68
Yazılımın İhraç Edilmesi
Yazılımın Kanunun 11 ve 12 nci maddeleri kapsamında ihraç edilmesi halinde, bu ihracata ilişkin yüklenilen KDV’nin, 3065 sayılı Kanunun 32 nci maddesine göre indirim ve iade konusu yapılması mümkündür. YMM ALİ KARA
69
KDV İstisnası İle İlgili Örnekler - 1
Teknoloji Geliştirme Bölgesinde faaliyette bulunan bir firmanın, bu bölgede ürettiği “hastane bilgi yönetim sistemleri yazılımı programı” satışı ile bu yazılıma yönelik güncelleme işi Kanunun geçici 20/1 inci maddesine göre KDV’den istisna olacaktır. YMM ALİ KARA
70
KDV İstisnası İle İlgili Örnekler - 2
(A) Ltd. Şti.’nin Teknoloji Geliştirme Bölgesindeki faaliyetleri neticesinde ürettiği bir ürünün lisans, patent gibi gayrimaddi haklara isabet eden kısmı KDV’den istisnadır. Ancak, söz konusu ürünün seri üretime tabi tutulup pazarlanmasından elde edilen kazancın istisnadan yararlanması mümkün değildir. Ayrıca, Teknokent binası içinde telefon ve internet yardımı ile satış sonrasında müşterilere çağrı destek hizmeti verilmesi durumunda bu hizmetler KDV istisnası kapsamında değerlendirilmez. YMM ALİ KARA
71
İstisnadan Vazgeçme: KDVK/Md.18 Vergiden istisna edilmiş işlemleri yapanlar, ilgili vergi dairesine yazılı başvuruda bulunarak, belirtecekleri işlem türleri için vergiye tâbi tutulmalarını talep edebilirler. Bu talebin dilekçede belirtilen ve dilekçe tarihinden sonra ifa edilen işlemlerin tamamını kapsaması şarttır. Şu kadar ki, mükellefiyetin devam etmekte olan işlemlere şümulü yoktur. YMM ALİ KARA
72
İstisnadan Vazgeçme: İstisnadan vazgeçeceklerin talepleri üzerine, vergi dairesince, vergi mükellefiyetleri talep tarihinden itibaren tesis olunur. Bu şekilde mükellef olanlar üç yıl geçmedikçe mükellefiyetten çıkamazlar. Mükellefler üç yıllık sürenin bitiminden önce mükellefiyetten çıkma talebinde bulunmadıkları takdirde mükellefiyet yeniden üç yıl süre ile uzatılmış sayılır. YMM ALİ KARA
73
AR-GE, YENİLİK VE TASARIM FAALİYETLERİNDE KULLANILMAK ÜZERE YAPILAN YENİ MAKİNA VE TEÇHİZAT TESLİMLERİNDE İSTİSNA Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerinde kullanılmak üzere yapılan yeni makine ve teçhizat teslimleri tarihinden itibaren KDV’den istisnadır. Makine ve teçhizatın aksam, parça, aksesuar ve teferruatları istisna kapsamında değerlendirilmez. İstisna kapsamında alınan makine ve teçhizatın, teslim tarihini takip eden takvim yılının başından itibaren üç yıl içinde; Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri dışında kullanılması, elden çıkarılması veya kiralanması hallerinde, zamanında vergi alıcıdan, vergi ziyaı cezası kullanılarak gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.
74
GÜMRÜK VERGİSİ İSTİSNASI
Bölgelerde Kanun kapsamında yürütülen yazılım, Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan istisnadır. YMM ALİ KARA
75
TAMAMLANAN PROJELERLE İLGİLİ YÖNETİCİ ŞİRKET SORUMLULUĞU
Bölgede yer alan ve projelerinin tamamlanma tarihinden itibaren yeni bir proje sunmayan girişimcinin son projesinin tamamlanma tarihinden itibaren; 30 gün içinde ilgili vergi dairesine ve Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmesi, üç ay içerisinde yeni bir Ar-Ge veya tasarım projesi başlatılamaması halinde, mevcut kira sözleşmesi süresi dikkate alınmaksızın girişimcinin Bölgeden ihraç edilmesini temin edecek gerekli işlemlerin yapılması YMM ALİ KARA
76
TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİNE DOĞRUDAN SERMAYE DESTEĞİ
31/12/2023 tarihine kadar uygulanmak üzere, Bölgede faaliyette bulunanlara Bakanlık tarafından uygun görülen alanlarda (NACE Rev.2'ye göre orta-yüksek ve yüksek teknolojili alanları) gerçekleştirecekleri projelerinin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye destekleri, beyan edilen gelirin veya kurum kazancının yüzde onunu ve öz sermayenin yüzde yirmisini aşmamak üzere, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 89 uncu maddesi uyarınca ticari kazancın ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesine göre kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılır. YMM ALİ KARA
77
TEKNOLOJİ ŞİRKETLERİNE DOĞRUDAN SERMAYE DESTEĞİ
İndirim konusu yapılacak tutar yıllık olarak Türk Lirasını aşamaz. Bu kapsamdaki projelerin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin iki yıl içerisinde ilgili projenin finansmanında kullanılmayan kısmı için indirim dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. İndirim uygulamasından geçici vergi dönemleri itibarıyla da yararlanılır. Sermaye desteğinin, işletmenin kuruluşunda veya sonrasında ortak olmak ve sermaye koymak suretiyle sağlanması zorunludur. YMM ALİ KARA
78
Örnek (X) A.Ş. Teknokentte Bakanlığın uygun gördüğü alanlarda Ar-Ge projesi yapan bir şirkete 2017 yılında TL sermaye koyarak ortak olmuştur. (X) A.Ş.’nin Dönem başı özsermayesi TL 2017 yılı ticari karı TL Kanunen kabul edilmeyen giderler TL Kurum kazancı (Mali Kar) TL … YMM ALİ KARA
79
Örnek … - Yıllık sınır aşılmamıştır.
- Sermaye desteği tutarı öz sermayenin % 20 sini geçmemektedir. x %20 = - Sermaye desteği indirimi kurum kazancının %10 nu geçemeyeceğinden indirim, TL yerine x %10 = TL olarak uygulanacak. İndirilemeyen tutar gelecek yıllara devredemez YMM ALİ KARA
80
SİGORTA PRİMİ DESTEĞİ 5746 Sayılı Kanun Md. 3/ sayılı Kanununun geçici ikinci maddesi uyarınca ücreti gelir vergisinden istisna tutulmuş personelin gelir vergisi istisnasının uygulandığı sürece gelir vergisinden istisna tutulan ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır. YMM ALİ KARA
81
SİGORTA PRİMİ DESTEĞİ Sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanacak olan destek personelinin tam zaman eşdeğer sayısı toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşamaz. Küsuratlı sayılar tama iblağ edilir. YMM ALİ KARA
82
SİGORTA PRİMİ DESTEĞİ Destek personelinin toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşması hâlinde, brüt ücreti en az olan destek personelinin ücretinden başlamak üzere sigorta primi işveren hissesi teşviki uygulanır. Brüt ücretlerin aynı olması hâlinde, sigorta primi işveren hissesi teşviki uygulanacak destek personeli işverence belirlenir. YMM ALİ KARA
83
Destekten Yararlanma Şartları
Sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilmesi için, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında ücreti gelir vergisinden istisna tutulan personel çalıştıran işverenlerin, sigortalının bölgede fiilen çalışıp çalışmadığını denetlemekle yükümlü yönetici şirketten alacakları belgeyle işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne veya Sosyal Güvenlik Merkezine yazılı olarak müracaat etmeleri şarttır. YMM ALİ KARA
84
Destekten Yararlanma Şartları
Sigorta primi işveren hissesi desteğinden, denetimle görevli şirket tarafından düzenlenen belgenin alındığı tarihi takip eden ay başından itibaren yararlanılır. İşverenlerin, sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanabilmeleri için kapsama giren sigortalıların çalışmalarına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne veya Sosyal Güvenlik Merkezine vermeleri zorunludur. Teşvikten yararlanmak için primin ödenmesi şart değildir. YMM ALİ KARA
85
Hafta Tatili Ücreti Kapsama giren personelin Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetleriyle ilgili çalışmalarının haftalık kırk beş saati doldurması hâlinde çalışılan haftaya ilişkin hafta tatili, sigorta primi işveren hissesi desteği uygulamasında dikkate alınır. YMM ALİ KARA
86
Yıllık Ücretli İzin ve Tatil Ücretleri
Kapsama giren personelin ay içindeki çalışmalarının tamamının Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetleriyle ilgili olması hâlinde yıllık ücretli izin süreleri ile 2429 sayılı Kanunda belirtilen tatil günlerine isabet eden ücretler de bu destek kapsamında değerlendirilir. YMM ALİ KARA
87
TGB Dışında Geçirilen Süreler
Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde çalışan ve ücreti gelir vergisinden istisna olan personelin Kanun kapsamında bölge dışında gerçekleştirilen faaliyetler ile lisansüstü eğitim kapsamında dışarıda geçirilen sürelere ilişkin Bakanlar Kurulunca belirlenen oran karşılığı ücretleri de bu madde kapsamında değerlendirilir. YMM ALİ KARA
88
Yönetici Şirketin Sorumluluğu
Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamındaki yönetici şirketler bu destekten yararlanan işverenlerin ilgili mevzuata göre gerekli şartları taşıyıp taşımadığını denetlemek, şartların taşınmadığının tespiti hâlinde durumu işyerinin bağlı bulunduğu Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne veya Sosyal Güvenlik Merkezine on iş günü içinde bildirmekle yükümlüdür. YMM ALİ KARA
89
Ücret Farkı Ödemesinde Sigorta Prim Desteği
Hizmetleri ve ücretleri daha önce Kanuna göre bildirilmiş olan sigortalılara, işverenlerince, toplu iş sözleşmelerine istinaden ücret farkı ödenmesine karar verilmesi ve Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetleriyle ilgili çalışmalara ait ücret farklarına ilişkin ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin toplu iş sözleşmesinin imzalandığı ayı takip eden ayın sonuna kadar Kuruma verilmesi hâlinde, sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilir. YMM ALİ KARA
90
Sigorta Prim Desteğinden Yararlanmayacak Çalışanlar
Kamu personeli, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar, 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler ile staja tabi tutulan öğrenciler Yurtdışında çalışanlar için, sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılamaz. YMM ALİ KARA
91
Destek Kapsamına Girmeyen Ödemeler
Kanun kapsamına giren sigortalılara ücret dışında yapılan ödemeler, Kanun kapsamında düzenlenen aylık prim ve hizmet belgesinde yer alan prime esas kazanca dâhil edilmez. YMM ALİ KARA
92
İşsizlik Sigortası Primleri
Kanun kapsamında düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk eden işsizlik sigortası primleri hakkında sigorta primi işveren hissesi desteği uygulanmaz. YMM ALİ KARA
93
AR-GE VE TASARIM MERKEZLERİ AR-GE VE TASARIM İNDİRİMİ
Ar-Ge ve Tasarım merkezlerinde gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik harcamaları ile tasarım harcamalarının tamamı 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesine göre kurum kazancının ve 31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesi uyarınca ticari kazancın tespitinde indirim konusu yapılır. YMM ALİ KARA
94
Ek Ar-Ge İndirimi Aşağıda belirtilen göstergelerden herhangi birinde bir önceki yıla göre en az yüzde yirmi artış sağlayan Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde, o yıl yapılan Ar-Ge, yenilik veya tasarım harcamalarının bir önceki yıla göre artış tutarının yüzde ellisi, Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilebilir: YMM ALİ KARA
95
Ek Ar-Ge İndirimi a) Ar-Ge veya tasarım harcamasının toplam ciro içindeki payı b) Tescil edilen ulusal veya uluslararası patent sayısı c) Uluslararası destekli proje sayısı ç) Lisansüstü dereceli araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli sayısına oranı d) Toplam araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli sayısına oranı e) Ar-Ge sonucu ortaya çıkan yeni ürünlerden elde edilen cironun toplam ciroya oranı. YMM ALİ KARA
96
Devreden Ar-Ge İndirimi
Kazancın yetersiz olması nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine devredilir. Devredilen tutarlar, takip eden yıllarda Vergi Usul Kanununa göre her yıl belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır. YMM ALİ KARA
97
Örnek (X) A.Ş.’ nin 2016 ve 2017 yılı mali bilgileri aşağıdaki gibidir: 2016 Yılı Kurum Kazancı TL 2016 Yılı Ar-Ge Harcamaları TL 2016 Yılı Net Satış Tutarı TL 2016 Yılı Ar-Ge Harcamalarının Toplam Ciro İçindeki Payı / = %12 2017 Yılı Kurum Kazancı TL 2017 Yılı Ar-Ge Harcamaları TL 2017 Yılı Net Satış Tutarı TL 2017 Yılı Ar-Ge Harcamalarının Toplam Ciro İçindeki Payı / = %16,66 Bir önceki yıla göre; Ar-Ge Harcamalarının Toplam Ciroya Göre Artış Oranı (%16,66 %12) / %12 = %38,83 Buna göre ar-ge indirimi şöyle olacaktır. YMM ALİ KARA
98
Örnek 2016 Yılı Kurum Kazancı 1.000.000 Ar-Ge İndirimi 1.200.000
Kurumlar Vergisi Matrahı Devreden Ar-Ge İndirimi Kurumlar Vergisi Avantajı x %20 YMM ALİ KARA
99
Örnek 2017 Yılı Kurum Kazancı 3.000.000 Ar-Ge İndirimi
2017 Yılı Ar-Ge İndirimi 2016 Yılından Devreden Ar-Ge İndirimi Endekslenme ( x %14.47) Ek Ar-Ge İndirimi [( )/2] Kurumlar Vergisi Matrahı Kurumlar Vergisi Avantajı ( x %20) YMM ALİ KARA
100
Ar-Ge Harcamalarının İtfa Edilmesi
Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyeti kapsamındaki harcamalar, Vergi Usul Kanununa göre aktifleştirilmek suretiyle amortisman yoluyla itfa edilir. Projelerin tamamlanmasına zorunlu nedenlerle imkân kalmaması veya projenin başarısızlıkla sonuçlanması nedeniyle iktisadi kıymet oluşmaması hâllerinde, Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyeti kapsamında yapılan ve önceki yıllarda aktifleştirilmiş olan tutarlar doğrudan gider yazılır. YMM ALİ KARA
101
Ar-Ge ve Tasarım İndirimine Konu Harcamalar a) İlk madde ve malzeme giderleri
1) Her türlü doğrudan ilk madde, yardımcı madde, işletme malzemesi, ara mamul, yedek parça, prototip ve benzeri giderler ile 4/1/1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre amortismana tabi tutulması mümkün olmayan maddi kıymetlerin iktisabına ilişkin giderleri kapsar. YMM ALİ KARA
102
Ar-Ge ve Tasarım İndirimine Konu Harcamalar b) Amortismanlar
1) Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinin yürütülmesi amacıyla iktisap edilen amortismana tabi iktisadi kıymetler için ayrılan amortismanlardan oluşur. 2) Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyeti dışında başka faaliyetlerde de kullanılan makine ve teçhizata ilişkin amortismanlar, bunların Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinde kullanıldığı gün sayısına göre hesaplanır. YMM ALİ KARA
103
Ar-Ge ve Tasarım İndirimine Konu Harcamalar c) Personel giderleri
1) Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinin yürütülmesi amacıyla çalıştırılan Ar-Ge veya tasarım personeliyle ilgili olarak tahakkuk ettirilen ve gelir vergisi stopajı teşviki uygulaması kapsamında bulunan ücretler ile bu mahiyetteki giderlerdir. Ar-Ge veya tasarım merkezleri alanı dışında geçirilen süreye isabet eden ve Bakanlar Kurulunca belirlenen sınırlar dâhilinde gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilen ücretler de Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilir. YMM ALİ KARA
104
Ar-Ge ve Tasarım İndirimine Konu Harcamalar c) Personel giderleri
2) Destek personelinin gelir vergisi stopajı teşviki uygulaması kapsamında bulunan ücretleri ile bu mahiyetteki giderler de personel gideri kapsamındadır. 3) Kısmi çalışma hâlinde, personelin Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerine ayırdığı zamanın toplam çalışma zamanına oranı dikkate alınmak suretiyle bulunan ücret tutarları, Ar-Ge, yenilik veya tasarım harcaması olarak dikkate alınır. YMM ALİ KARA
105
Ar-Ge ve Tasarım İndirimine Konu Harcamalar ç) Genel giderler:
1) Ar-Ge veya tasarım merkezlerinin kira, su, enerji, bakım-onarım, haberleşme (posta, kargo, kurye ve benzeri giderler dahil), nakliye giderleri ile bu merkezlerde kullanılan makine ve teçhizata ilişkin bakım ve onarım giderleri gibi bu merkezlerde yürütülen faaliyetin devamlılığını sağlamak için yapılan giderleri kapsar. 2) Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerine ilişkin sigorta giderleri, kitap, dergi ve benzeri bilimsel yayınlara ait giderler de bu kapsamdadır. YMM ALİ KARA
106
Ar-Ge ve Tasarım İndirimine Konu Harcamalar ç) Genel giderler:
3) Ar-Ge veya tasarım merkezlerine ilişkin olarak hesaplanan kira veya amortisman, su ve enerji giderleri hariç olmak üzere çeşitli kıstaslara göre ortak genel işletme giderleri üzerinden hesaplanacak paylar bu kapsamda değerlendirilmez. YMM ALİ KARA
107
Ar-Ge ve Tasarım İndirimine Konu Harcamalar d) Dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler
Normal bakım ve onarım giderleri hariç olmak üzere, Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetleriyle ilgili olarak işletme dışında yerli veya yabancı diğer kurum ve kuruluşlardan alınan; mesleki veya teknik destek, test, laboratuvar ve analiz hizmetleri hukuki ve bilimsel danışmanlık hizmetleri ile bu mahiyetteki diğer hizmet alımları kapsamında yapılan ödemelerdir. Bu şekilde alınan hizmetlere ilişkin harcamalar, proje kapsamında gerçekleştirilen toplam harcama tutarının yüzde ellisini geçemez. YMM ALİ KARA
108
Ar-Ge ve Tasarım İndirimine Konu Harcamalar e) Vergi, resim ve harçlar
Doğrudan Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetlerine ilişkin olan ve gelir veya kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınabilen vergi, resim ve harçları kapsar. Doğrudan Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerinin yürütüldüğü taşınmazlar için ödenen vergiler ile benzeri vergi, resim ve harçlar bu kapsamdadır. YMM ALİ KARA
109
GELİR VERGİSİ STOPAJI TEŞVİKİ
Ar-Ge ve Tasarım merkezlerinde çalışan Ar-Ge, tasarım ve destek personelinin; bu çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücretlerinin Doktoralı olanlar ile temel bilimler alanlarından birinde en az yüksek lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 95’i, Yüksek lisanslı olanlar ile temel bilimler alanlarından birinde lisans derecesine sahip olanlar için yüzde 90’ı, Diğerleri için yüzde 80’i gelir vergisinden müstesnadır. YMM ALİ KARA
110
GELİR VERGİSİ STOPAJI TEŞVİKİ
Gelir vergisi stopajı teşvikinin hesaplanmasında, bu kapsamdaki personelin fiilen Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetlerine ayırdıkları zamanın toplam çalışma zamanına oranı dikkate alınır. Tam zamanlı olarak çalışanların hak kazanılmış hafta tatili ve yıllık ücretli izin süreleri ile Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanunda belirtilen tatil günlerine isabet eden ücretler de bu teşvik kapsamında değerlendirilir. YMM ALİ KARA
111
GELİR VERGİSİ STOPAJI TEŞVİKİ
Haftalık kırk beş saatin üzerindeki ve ek çalışma sürelerine ilişkin ücretler bu teşvikten faydalanamaz. Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetlerinde kısmi zamanlı olarak çalışan personelin hak kazanılmış hafta tatili ve yıllık ücretli izin süreleri ile tatil günlerine isabet eden ücretleri gelir vergisi stopaj teşvikinin uygulamasında dikkate alınmaz. YMM ALİ KARA
112
Dışarıda Geçirilen Süreler
Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin bu merkezlerde yürüttüğü projelerle doğrudan ilgili olmak şartıyla, aşağıda belirtilen faaliyetlerin Ar-Ge veya tasarım merkezi dışında yürütülmesinin zorunlu olduğu durumlarda, Ar-Ge veya tasarım merkezi yönetiminin onayının alınması ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının bilgilendirilmesi kaydıyla, merkez dışındaki bu faaliyetlere ilişkin ücretlerin yüzde yüzü gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir. YMM ALİ KARA
113
Dışarıda Geçirilen Süreler
a) Laboratuvar, analiz, test ve deney çalışmaları. b) Diğer Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde yapılan çalışmalar. c) Saha araştırması. ç) Prototip geliştirmeye yönelik faaliyetler. d) Projelerde görev alan personel ile sınırlı olmak kaydıyla bilimsel içerikteki etkinlikler. YMM ALİ KARA
114
Dışarıda Geçirilen Süreler
Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde en az bir yıl süreyle çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin yüksek lisans yapanlar için 1,5 yılı, doktora yapanlar için 2 yılı geçmemek üzere merkez dışında geçirdiği sürelere (aylık ders saati kadar) ilişkin ücretlerin yüzde yüzü, Ar-Ge veya tasarım merkezi yönetiminin onayının alınması ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının bilgilendirilmesi kaydıyla, gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilir. YMM ALİ KARA
115
Dışarıda Geçirilen Süreler
Lisansüstü eğitimde geçirilecek süre, üniversiteden onaylı ders programı dikkate alınarak ilgili Ar-Ge veya tasarım merkezinin onayı ile hesaplanır. Bu hesaplamalarda lisansüstü eğitimde alınan dersler kapsamında yapılacak araştırmalar da değerlendirilir. Yüksek lisans yapanlar için 1,5 yıllık, doktora yapanlar için 2 yıllık sürelerin uygulamasında kayıt dondurma kapsamında geçen süreler dikkate alınmaz. YMM ALİ KARA
116
Destek Personeli Gelir vergisi stopajı teşvikinden yararlanacak olan destek personelinin tam zaman eşdeğeri sayısı, toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşamaz. YMM ALİ KARA
117
Destek Personeli Küsuratlı sayılar tama iblağ edilir. Destek personelinin toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşması hâlinde, brüt ücreti en az olan destek personelinin ücretinden başlamak üzere teşvik uygulanır. Brüt ücretlerin aynı olması hâlinde, ücretine gelir vergisi teşviki uygulanacak destek personeli işverence belirlenir. Ar-Ge merkezi veya tasarım merkezi yöneticisi, görev tanımı ve niteliğine göre Ar-Ge personeli, tasarım personeli veya destek personeli olarak dikkate alınır. Kamu personeli belirtilen teşvikten yararlanamaz. YMM ALİ KARA
118
Örnek (A) Anonim Şirketinin Ar-Ge merkezinde tam zamanlı 70 Ar-Ge personeli ve 6 destek personeli çalışmakta olup Ar-Ge personelinin 9'u doktoralıdır. Doktoralı ve bekar personel Bay (B)'ye, Ar-Ge faaliyeti kapsamındaki çalışmasına ilişkin olarak, 2016 yılı Temmuz ayında haftada 45 saati geçmemek üzere çalışması karşılığında TL brüt ücret ödenmektedir. Bay (B), yürüttüğü proje gereği bu dönemdeki faaliyetlerinin %40’ını saha araştırması amacıyla bölge dışında gerçekleştirmektedir. (A) A.Ş.'nin bu kapsamda yapacağı ücret ödemelerinden Ar- Ge kapsamında çalıştırılan doktoralı ve bekar personel Bay (B)'ye ait istisna uygulaması aşağıdaki gibi olacaktır. YMM ALİ KARA
119
Örnek a Brüt Ücret Tutarı 5.000 TL b
Vergiye Tabi Ücret Matrahı [ a ( a x % 15*=) ] 4.250 TL c Ücretler Üzerinden Hesaplanan Gelir Vergisi Tutarı (b x %15**=) 637,5 TL ç Mahsup Edilecek Asgari Geçim İndirimi Tutarı 123,53 TL d Asgari Geçim İndiriminin Mahsubundan Sonra Kalan Tutar (c – ç =) 513,97 TL e Terkin Edilecek Tutar (Saha araştırması için bölge dışında geçirilen süre dahil) (d x % 95=) 488,27 TL f Vergi Dairesine Ödenecek Tutar (d - e=) 25,7 TL * (SGK primi işçi payı %14 + işsizlik sigortası primi işçi payı %1 = %15) ** (Her bir çalışanın ücret ödemeleri dolayısıyla ulaşmış olduğu matrah toplamına uygulanacak vergi tarifesi dikkate alınarak hesaplanacaktır.) YMM ALİ KARA
120
SİGORTA PRİMİ DESTEĞİ Kamu personeli hariç olmak üzere Ar-Ge ve Tasarım merkezlerinde çalışan Ar-Ge personeli ile destek personelinin; Kanun kapsamındaki faaliyetleri karşılığında elde ettikleri ücretleri üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanır. Sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanacak olan destek personelinin tam zaman eşdeğer sayısı toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının yüzde 10’unu aşamaz. YMM ALİ KARA
121
SİGORTA PRİMİ DESTEĞİ Küsuratlı sayılar tama iblağ edilir. Destek personelinin toplam tam zaman eşdeğer Ar-Ge veya tasarım personeli sayısının yüzde onunu aşması hâlinde, brüt ücreti en az olan destek personelinin ücretinden başlamak üzere sigorta primi işveren hissesi teşviki uygulanır. Brüt ücretlerin aynı olması hâlinde, sigorta primi işveren hissesi teşviki uygulanacak destek personeli işverence belirlenir. YMM ALİ KARA
122
Destekten Yararlanma Şartları
Sigorta primi işveren hissesi desteğinden, Kanunda aranılan şartların taşındığına ve destekten yararlanmaya hak kazanıldığına ilişkin ilgili kurum, kuruluş veya denetimle görevli şirket tarafından düzenlenen belgenin alındığı tarihi takip eden ay başından itibaren yararlanılır. İşverenlerin, sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanabilmeleri için kapsama giren sigortalıların çalışmalarına ilişkin aylık prim ve hizmet belgelerini yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğüne veya Sosyal Güvenlik Merkezine vermeleri zorunludur. Söz konusu belgenin yasal süresi dışında verilmesi hâlinde, Kanunda belirtilen sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılamaz. YMM ALİ KARA
123
Hafta Tatili Ücreti Kapsama giren personelin Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetleriyle ilgili çalışmalarının haftalık kırk beş saati doldurması hâlinde çalışılan haftaya ilişkin hafta tatili, sigorta primi işveren hissesi desteği uygulamasında dikkate alınır. YMM ALİ KARA
124
Yıllık Ücretli İzin Süreleri ve Tatil Günleri
Kapsama giren personelin ay içindeki çalışmalarının tamamının Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyetleriyle ilgili olması hâlinde yıllık ücretli izin süreleri ile 2429 sayılı Kanunda belirtilen tatil günlerine isabet eden ücretler de bu destek kapsamında değerlendirilir. YMM ALİ KARA
125
Toplu İş Sözleşmelerine İstinaden Ödenen Ücret Farkları
Hizmetleri ve ücretleri daha önce Kanuna göre bildirilmiş olan sigortalılara, işverenlerince, toplu iş sözleşmelerine istinaden ücret farkı ödenmesine karar verilmesi ve Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetleriyle ilgili çalışmalara ait ücret farklarına ilişkin ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinin toplu iş sözleşmesinin imzalandığı ayı takip eden ayın sonuna kadar Kuruma verilmesi hâlinde, sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılabilir. YMM ALİ KARA
126
Sigorta Primi Desteğinden Yararlanamayanlar
Kamu personeli, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar, 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler, staja tabi tutulan öğrenciler, yurtdışında çalışanlar için, sigorta primi işveren hissesi desteğinden yararlanılamaz. YMM ALİ KARA
127
İşsizlik Sigortası Primi
Kanun kapsamında düzenlenen aylık prim ve hizmet belgelerinden dolayı tahakkuk eden işsizlik sigortası primleri hakkında sigorta primi işveren hissesi desteği uygulanmaz. YMM ALİ KARA
128
DAMGA VERGİSİ İSTİSNASI
Kanun kapsamındaki her türlü Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile tasarım faaliyetlerine ilişkin olarak düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden müstesnadır. YMM ALİ KARA
129
GÜMRÜK VERGİSİ İSTİSNASI
Kanun kapsamında yürütülen Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemler damga vergisi ve harçtan istisnadır. YMM ALİ KARA
130
SİPARİŞE DAYALI AR-GE, YENİLİK VE TASARIM FAALİYETLERİ
Kanun kapsamında Ar-Ge merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile tasarım merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri tasarım faaliyetleri Kanunda belirtilen indirim, istisna, destek ve teşvik unsurlarından yararlanabilir. Ar-Ge veya tasarım merkezleri tarafından siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge veya tasarım faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan harcamaların sadece yüzde ellisi bu merkezler tarafından, bu harcamaların kalan yüzde ellisi ise siparişi veren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, Ar-Ge ve tasarım indirimi olarak dikkate alınabilir. YMM ALİ KARA
131
SİPARİŞE DAYALI AR-GE, YENİLİK VE TASARIM FAALİYETLERİ
Sipariş verenin gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyetinin olmaması halinde Ar-Ge veya tasarım harcamasının tamamı Ar-Ge veya tasarım merkezi tarafından indirilebilir. Sipariş verenler, Ar-Ge ve tasarım indirimi ile sipariş verilmesine ilişkin kâğıtlara ait damga vergisi istisnası dışında kalan bu Kanun kapsamındaki diğer teşvik ve destek unsurlarından yararlanamaz. YMM ALİ KARA
132
Örnek Tasarım merkezi bulunan (B) A.Ş., (C) Limited Şirketinden 2/4/2016 tarihinde sipariş usulüyle tasarım projesi gerçekleştirilmesine yönelik bir sipariş almış ve hazırladığı tasarım projesi 5746 sayılı Kanun çerçevesinde uygun bulunmuştur. (B) A.Ş yılında tasarım indirimine konu TL tutarında harcama yapmıştır. Bu durumda (B) A.Ş., tasarım indirimine konu harcamalarının yarısı olan ( x %50 = ) TL’yi kurumlar vergisi beyannamesinde indirim olarak dikkate alabilecektir. Tasarım indirimine konu harcamaların geri kalan TL’si ise 2016 yılına ilişkin beyanname verme döneminden önce (C) Limited Şirketine yazıyla bildirilecek ve (C) Limited Şirketi tarafından bu tutar kendi kurumlar vergisi beyannamesinde dikkate alınacaktır. YMM ALİ KARA
133
TEKNOGİRİŞİM SERMAYESİ DESTEĞİNDEN FAYDALANANLARA SAĞLANAN SERMAYE DESTEĞİNDE VERGİ İNDİRİMİ
Teknogirişim sermayesi desteğinden faydalananlara, bu desteğe konu projelerinin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin beyan edilen gelirin veya kurum kazancının yüzde onunu ve öz sermayenin yüzde yirmisini aşmayan kısmı Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesi uyarınca beyan edilen gelirin ve Kurumlar Vergisi Kanununun 10 uncu maddesine göre kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılır. İndirim konusu yapılacak tutar yıllık olarak Türk Lirasını aşamaz. İndirim uygulamasından geçici vergi dönemleri itibarıyla da yararlanılabilir. YMM ALİ KARA
134
TEKNOGİRİŞİM SERMAYESİ DESTEĞİNDEN FAYDALANANLARA SAĞLANAN SERMAYE DESTEĞİNDE VERGİ İNDİRİMİ
Sermaye desteğinin kuruluşta veya sonrasında ortak olmak ve sermaye koymak suretiyle sağlanması zorunludur. Teknogirişim sermayesi desteğine konu projelerin finansmanında kullanılmak üzere gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından sağlanan sermaye desteklerinin 2 yıl içerisinde ilgili projenin finansmanında kullanılmayan kısmı için indirim dolayısıyla söz konusu mükellefler adına zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir. YMM ALİ KARA
135
NAKİT DESTEKLER Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetlerinde bulunanların, kamu kurum ve kuruluşları, kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar ile uluslararası fonlardan aldıkları hibe destekler, desteğin tabi olduğu mevzuat hükümlerine uygun olarak özel bir fonda izlenir. YMM ALİ KARA
136
Nakit Destekler Bu fonda yer alan tutarlar, Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununa göre vergiye tabi kazancın tespitinde gelir, Ar-Ge ve tasarım indirimi tutarının tespitinde Ar-Ge, yenilik ve tasarım harcaması olarak dikkate alınmaz. Bu fonun elde edildiği hesap dönemini izleyen 5 yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka bir hesaba nakledilmesi veya işletmeden çekilmesi hâlinde, zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler vergi ziyaı cezası ve gecikme faiziyle birlikte işletmeden tahsil edilir. YMM ALİ KARA
137
Web adresi: www.ymmalikara.com.tr
adresi: Tel & Fax: ULUTEK A.Ş
Benzer bir sunumlar
© 2024 SlidePlayer.biz.tr Inc.
All rights reserved.