(Fungi) alemi Fungus Yeryüzünde çok fazla tür tanımlanmış Mantarların azalmasıyla ekosistem bozulur Roma Kralı Neron’un oğlu, annesi, muhafız alayı komutanı.

... konulu sunumlar: "(Fungi) alemi Fungus Yeryüzünde çok fazla tür tanımlanmış Mantarların azalmasıyla ekosistem bozulur Roma Kralı Neron’un oğlu, annesi, muhafız alayı komutanı."— Sunum transkripti:

1 MEDİKAL MİKOLOJİ Mantarların Sınıflandırılması ve Morfolojik Özellikleri Prof. Dr. Aydın Karaarslan

2 (Fungi) alemi Fungus Yeryüzünde çok fazla tür tanımlanmış Mantarların azalmasıyla ekosistem bozulur Roma Kralı Neron’un oğlu, annesi, muhafız alayı komutanı ve arkadaşları mantar zehirlenmesinden hayatlarını kaybetmişlerdir

3 Budizm kurucusu Siddhaerta Gotama, 1534 yılında Papa Klemens VII, 1740 yılında Bavyere Kralı Karl VII, bunlardan başka Fördere Mozarts kendisi, karısı, çocukları ve arkadaşları ile birlikte bilmeyerek yedikleri zehirli mantarlardan hayatlarını kaybetmişlerdir Mantarlar bünyelerinde ağır metal biriktirmeleri ile de önem taşırlar ( bakır, cıva, çinko, gümüş, kadmiyum, kobalt, kurşun, mangan, molibden, nikel, selenyum, sezyum, stronsiyum, talyum, uranyum).

4 Makromantarların antibiyotik, antibakteriyal, antifungal, antiviral, antiprotozoal etkilerinin yanı sıra bağışıklık sistemi düzenleyici, karaciğer koruyucu etkileri vardır

5 Bazı şapkalı mantarların yenmesi sonucunda, içerdiği zehirliği bileşiklerin neden olduğu hastalık “mantar zehirlenmesi” ya da “miçetismus” olarak adlandırılır

6 Mantarlar organik materyalleri parçalar
Saprofit Simbiyotik Komensal Paraziter

7 Mantarlar Sitrik asit, etanol, gliserol Antibiyotik
Aflatoksin gibi metabolitler oluştururlar

8 Altta yatan ciddi bir hastalık nedeniyle hastaneye yatırılanlarda
Bağışıklık sisteminde yetmezlik-bozulma(AIDS’liler, transplant olguları, kanser / kemoterapi alanlarda Altta yatan ciddi bir hastalık nedeniyle hastaneye yatırılanlarda Mantar enfeksiyonları belirgin bir derece de artış göstermiştir

9 Doğada çok yaygın (toprak, hava, su, çürümüş organik materyallerde)
Yaklaşık tür İnsanlarda hastalık oluşturan ~150

10 Mantarların sınıflandırılması daha çok
Morfoloji Spor oluşturma şekline dayanır Bunların yanında Elektron mikroskobik özellikler Biyokimyasal Moleküler özelliklerden de yararlanılmaktadır

11 Mantarların morfolojik sınıflandırılması
Maya Küf

12 MAYA Tek hücrelidirler.
Mikroskobik: yuvarlak-oval şekil (çap m, boy 2-50 m). Tomurcuklanarak ya da fizyonla ürerler (Yavru hücreye blastokonidiyum denir)

13 Yalancı hif oluştururlar
Yalancı hif oluştururlar. (blastokonidiyumların ana hücreden ayrılmadan birbirlerine bağlı bir şekilde uzamalarıyla meydana gelen yapı).

14 MAYA Makroskobik: yumuşak kıvamlı, kremsi, bakteri kolonisine benzer.

15 KÜF Çok hücreli Mikroskobik: Hif yapısı (2-10µm),

16 Makroskobik: Koloni yüzeyi pamuksu, granüler, kadifemsi
Koloni rengi-pigmentasyonu

17 KÜF Filamentöz özellik gösterirler
Hif: Bu tür mantarların en küçük birimi ve ana yapısıdır. Hifler, dallanma gösteren tüp şeklindeki yapılardır. Hif : Septa varlığı (septalı, septasız); şekil (raket, spiral, nodüler, ayaksı çıkıntı)

18 KÜF TANIMI Bölmesiz hiflerde protoplazma hif boyunca akar, bölmeli hiflerde ise septum üzerinde bulunan delikler-porlar aracılığı ile akış gerçekleşir.

19 MİÇEL: Miçel : a- Vejetatif b- Aeriyal
Katı besiyerlerinde, küf mantarının kolonisini meydana getiren, hiflerden oluşmuş yapı miçeldir. Miçel, aynı zamanda besleyici ortamdan mantarın beslenmesini (vejetatif miçel) ve sporları-konidyumları üzerinde taşıyarak (aeriyal miçel) çoğalmasını sağlar.

20 Konidyumlar ya blastik (tomurcuklanma) ya da tallik şekilde oluşur.
tallik tek hücre olacak şekilde ayrılır(artokonidyum) Konidyumlar havada taşınırlar, mantar yayılır. Konidyumların Büyüklüğü Şekli Cins/tür düzeyinde tanımlamaya yardımcıdır

21 Dimorfik mantarlar Doğal ortamlarında ve oda ısısındaki besiyerlerinde küf, 37 C’de ve in vivo koşullarda ( insan vücudunda ) maya ya da sferül şeklinde bulunan mantarlara ısı dimorfizmi gösteren mantarlar denir. Bu durum farklı çevre koşullarında da olabilir (besin, karbondioksit)

22 Dimorfik mantarların tanımlanmasında her iki formun gösterilmesi ve birbirlerine dönüşümün tespit edilmesi gereklidir.

23 Coccidioides immitis maya yerine, içinde endosporların bulunduğu kese görünümündeki sferül adı verilen yapıya dönüşür.

24 Dimorfik Mantarlar Blastomyces dermatitidis
Paracoccidioides brasiliensis Histoplasma capsulatum Coccidioides immitis Sporothrix schenckii Penicillium marneffei

25 Mantarların Bazı Subsellüler Yapıları
Kapsül ( yalnızca bazı mantarlarda) Hücre duvarı Hücre membranı Sitoplazma: Çekirdek, çekirdek zarı, çekirdekcik, ER, mitokondri, vakuoller

26 Kapsül Polisakkarit yapıdadır. Antifagositik ve virülans faktörüdür
Bazı mantarlarda vardır (Cryptococcus neoformans, kapsüllü bir mayadır)

27 Hücre Duvarı Antijenik özelliktedir
Çok katlıdır: polisakkarit (%90); protein ve glikoproteinler (%10) Fonksiyon: Mantarın şeklini verir, rijiditesini sağlar, osmotik şoklardan korur

28 Mantar hücre duvarındaki en önemli polisakkaritler
Polimer Kitin Sellüloz Mannan Glukan Monomer N- Asetil glukozamin D- glukoz D-mannoz

29 Hücre membranı Çift tabakalı: Fosfolipidler, Steroller(ergosterol, zymosterol) Görevi; sitoplazmayı korumak, madde alış verişi kapsül ve hücre duvar sentezini kolaylaştırmak

30 Mantar sporları Sporlar mantarların üreme elemanlarıdır
1- Seksüel(eşeyli) üreme – mayoz-Seksüel sporlar 2- Aseksüel (eşeysiz) üreme –mitoz- Aseksüel sporlar

31 Mantarın eşeyli sporlar oluşturan şeklitelemorf
Mantarın eşeysiz sporlar oluşturan şeklianamorf Klinikte, izole edilen mantarların eşeysiz adları kullanılır telemorf yapı özel lab. koşullarında ortaya çıkar

32 Mantarlarda üreme Mantarlar eşeysiz ve/veya eşeyli şekillerde üreme
gösterirler

33 Eşeysiz Üreme(Aseksüel)
Üreme tek bir ana hücreden tomurcuklanma ve bölünme (mitoz) ile meydana gelir.

34 Eşeysiz üreme sporları
1- Sporangiospor (Zygomycetes-Rhizopus ve Mucor türleri 2- Konidiyum Artrokonidiyum (artrospor) Klamidiokonidiyum (klamidiospor) Blastokonidiyum (blastospor) Makrokonidiyum Mikrokonidiyum.

35 Eşeyli üreme (Seksüel):
İki uyumlu mantarın (haploid) bir araya gelmesi (plazmogami), çekirdeklerin birleşmesi (karyogami) ve çekirdeğin bölünmesi (mayoz) sağlanan üreme şeklidir.

36 Seksüel Sporlar Askospor Basidiospor Zigospor

37 Mantarların Sınıflandırılması
Mantarlar temel olarak üreme biçimleri, koloni görünüşü, mikroskobik morfolojisi, biyokimyasal ve moleküler özelliklerine hastalık etkeni olma sıklığına göre sınıflandırılır

38 Mantarların Taksonomik Sınıflandırılması
Tıbbi önemi olan mantarların taksonomik sınıflandırılması seksüel sporların tipine göre yapılır

39 Zygomycetes – Geniş, septumsuz hifleri, rizoit denen kök benzeri yapıları olan küflerdir. Seksüel ve aseksüel üreyebilirler. Sporangiospor, zigospor. Örn. Mucor, Rhizomucor, Rhizopus ve Absidia türleri bu grupta incelenir.

40 Basidiomycetes - Seksüel üreme gösterirler
Basidiomycetes - Seksüel üreme gösterirler. Bazidiyospor yapısı ile karakterizedirler(doğada ve hastalarda görülmez). Anamorfik mayalar: Cryptococcus neoformans, Malassezia ve Trichosporon türleri

41 Archiascomycetes- Pneumocystis jirovecii bulunur bu sınıfta
Archiascomycetes- Pneumocystis jirovecii bulunur bu sınıfta. Eşeyli ve eşeysiz üreyebilirler. ikiye bölünerek ya da zigot oluşturarak üreyebilir(seksüel; kist içinde spor varlığı şeklinde)

42 Hemiascomycetes- Candida ve Saccharomyces bulunur
Hemiascomycetes- Candida ve Saccharomyces bulunur. Tomurcuklanan mayalar, yalancı hifler. Eşeyli üreme görülmez ya da çok nadirdir.

43 Euascomycetes- Dermatofitler, Histoplasma, Aspergillus, Fusarium, Scedosporium cinsleri bulunur. Tomurcuklanan mayalar, septumlu hifler, eşeysiz konidiumlar özel yapıların üzerinde taşınır. Eşeysiz, bir anne hücreden tomurcuklanma ile konidyumların üretilmesi. Eşeyli; askus denilen özel bir yapı içerisinde askosporlar oluşturulur.

44 En sık hastalık etkeni olarak izole edilmelerine göre sınıflandırılmaları
Aspergillus türleri

45 Dermatofitler Microsporum türleri Trichophyton türleri
Rhizopus türleri Absidia türleri Penicillium türleri Scapulariopsis türleri Fusarium türleri

46 - Alternaria türleri Mayalar Curvularia türleri Exophilia türleri
Wangiella türleri Mayalar Candida türleri Cryptococcus türleri Trichosporon türleri