GELİŞİM PSİKOLOJİSİ Ders 7 KİŞİLİK GELİŞİMİ ve AHLAKÎ GELİŞİM

... konulu sunumlar: "GELİŞİM PSİKOLOJİSİ Ders 7 KİŞİLİK GELİŞİMİ ve AHLAKÎ GELİŞİM"— Sunum transkripti:

1 GELİŞİM PSİKOLOJİSİ Ders 7 KİŞİLİK GELİŞİMİ ve AHLAKÎ GELİŞİM
Prof.Dr.Mustafa Ergün

2 Birisinin kişiliğinden (şahsiyetinden) bahsettiğimizde, onu diğer kişilerden farklı kılan ve belki de onu biricik yapan özellikleri kastediyoruz. Kişiliğin bu yönlerine bireysel farklar denir. Bazı insanlar sinirlidir, bazıları değil; bazı insanlar içedönüktür, bazıları dışadönük; bunun gibi özellikler vardır. Prof.Dr.Mustafa Ergün

3 Mizaç, kişiliğimizin genetik temelli, doğuştan gelen özelliğidir.
Eskiden her şeyin dört unsurdan yaratıldığına, bunların her insanda kullanılış miktarının da insan mizacını (huyunu) etkilediğine inanılırdı. Prof.Dr.Mustafa Ergün

4 Bu dört unsurun miktarına göre insanlar da dört tiptir
Bu dört unsurun miktarına göre insanlar da dört tiptir. Kanlı insanlar sıcak ve sulu. Canıtez insanlar sıcak ve kuru. Soğukkanlı insanlar soğuk ve sulu. Melankolik insanlar soğuk ve kuru. Prof.Dr.Mustafa Ergün

5 İçedönüklük - Dışadönüklük
Bazı insanlar acil durumlar karşısında sakin davranırlar; bazıları korkarlar veya başka duygular gösterirler. (normallikten nevrotikliğe) İçedönüklük - Dışadönüklük Beden yapısı ve mizaç ilişkisi 1. Ectomorph insanlar: İnce, uzun insanlar. 2. Mesomorph insanlar: Kütük gibi, geniş omuzlu, kaslı beden yapısı. 3. Endomorph insanlar: Tombul, armut şekilli insanlar. Prof.Dr.Mustafa Ergün

6 KİŞİLİK GELİŞİMİ TEORİLERİ 4. BİLİŞSEL GELİŞİM TEORİSİ
1. SOSYAL ÖĞRENME / DAVRANIŞÇILIK 2. KARŞILIKLI ETKİLEŞİM 3. PSİKOANALİTİK TEORİ 4. BİLİŞSEL GELİŞİM TEORİSİ Prof.Dr.Mustafa Ergün

7 I. SOSYAL ÖĞRENME / DAVRANIŞÇILIK
A. TEMSİLCİSİ: B. F. SKINNER B. TEMEL İLKELERİ 1. Psikoloji hayvan davranışlarını inceler 2. Sadece açık davranışlar bilimsel incelemenin konusudur 3. Davranış, uyaran ve tepki mekanizması içinde anlaşılır. “Şartlanma” ödül ve ceza tepkileri ile oluşturulur. 4. Klasik Şartlanma--verilen bir uyarana tepkiyi sağlama 5. Sosyal Öğrenme--beğenilen modellerin taklit edilmesi 6. Kişilik = öğrenilmiş davranış Prof.Dr.Mustafa Ergün

8 II. KARŞILIKLİ ETKİLEŞİM
A. TEMSİLCİSİ: C.H.Cooley ve G. Herbert Mead B. “AYNA BENLİK”E BAKMA (COOLEY) C. GENELLEŞTİRİLMİŞ DİĞERLERİ (MEAD) BEN AYNADAKİ BEN coşkun, atılgan kendine hakim, kontrollü düzensiz, alelacele düzenli, metodlu dediğim dedik önceden tahmin edilebilir gösterici, açık sakin, ciddi, pasif rasyonel değil aklı başında düşüncesiz davranan “ince eleyip sık dokuyan” mantıksız mantıklı subjektif objektif ham, ilkel nazik, “görmüş geçirmiş” uyumsuz uyumlu, itaatkar kendi başına hareket eden geride durup gözleyen içten-yönlendirmeli başkalarınca-yönlendirilen Prof.Dr.Mustafa Ergün

9 III. PSİKOANALİTİK TEORİ A. TEMSİLCİ: Sigmund Freud
B. KİŞİLİĞİN UNSURLARI 1. İD--zevk prensibi üzerine çalışır ve tatmin arar a. cinsel enerji (libido) b. saldırganlık 2. EGO-- İd’i gerçeklik prensipleri doğrultusunda yönlendirir. Ego savunma mekanizmaları kullanır (bastırma, yansıtma, yüceltme, aklileştirme, tersine çevirme). 3. SÜPER-EGO (Bilinç) Prof.Dr.Mustafa Ergün

10 III. PSİKOANALİTİK TEORİ
C. GELİŞME KADEMELERİ 1. ORAL (Doğumdan bir yaşına kadar) 2. ANAL (1 - 3 yaşları) 3. FALLİK ( yaşları) (Ödipus ve Electra Kompleksleri) 4. LATENSİ (6 - 11) a. Aynı cinsiyetteki ebeveynle benlik birleştirme b. Çocukların dünyayı öğrenmesi c. Kişiliğin sabit hale gelmesi 5. GENİTAL (Ergenlik) 6. YETİŞKİNLİK (Kişilik zaten belirginleşmişti) Prof.Dr.Mustafa Ergün

11 Erickson’un psikososyal gelişim kademeleri
Kötü geçirilirse Gelecek korkusu Konrolsuzluk duygusu Cezalandırılmaktan korkma Yetersizlik ve aşağılık duygusu Kimliğini karıştırma Kaçınma Düşkünlük, can sıkıntısı Yaşamaktan iğrenme Kriz dönemleri İlk yaş Güven-Güvensizlik İkinci yaş Otonomi, Utanç - Şüphe 3-5 yaşları Girişimcilik - Suçluluk 6 yaş- erinlik Çalışkanlık-Aşağılık duygu Ergenlik Kimlik karmaşası -rolünü arama Erken yetişkinlik Yakınlık -Yalıtılmışlık Orta yaşlar Üreticilik - Verimsizlik Yaşlılık Benlik bütünlüğü-Umutsuzl İyi geçirilirse Ümit İsteklilik Girişimci faaliye Beceri ve âletlerle uğraşma Sadakat Sevgi Özen Bilgelik Prof.Dr.Mustafa Ergün

12 Freud ve Erikson’un bir arada değerlendirilmesi
Erikson Freud Temel Güven – Güvensizlik (anne çok önemli) Oral Özerklik – Utanç, kuşku (tuvalet eğitimi, müsrif-tutucu) Anal Girişimcilik – suçluluk (3-7 yaş) (meraklı, keşif,soru), kompleksler Fallik Çalışkanlık – aşağılık duygusu (başarı, rekabet) Latent (cinsellik örtülür, unutulur) Kimlik kazanma- rol karmaşası (ben kimim? bunalım), (haz almaya yönelik cinsellik) Genital Yakınlık – yalıtılmışlık (iş ve eş bulma, toplum adamı) Üreticilik – Verimsizlik (eve ve işe yerleşir, işte yükselir, çocuk yetiştirir) Benlik bütünlüğü – umutsuzluk (emeklilik, hayatı değerlendirme) Prof.Dr.Mustafa Ergün

13 A. TEMSİLCİ: Jean Piaget
IV. BİLİŞSEL GELİŞİM A. TEMSİLCİ: Jean Piaget B. METOD--Farklı yaşlardaki çocuklara testler uygulayarak cevapları karşılaştırma C. BİLİŞSEL KADEMELER 1. SENSORIMOTOR (0-18 Aylar) a. Çevre ile iletişim kurma b. Asimilasyon c. Accomodation Prof.Dr.Mustafa Ergün

14 IV. BİLİŞSEL GELİŞİM 2. İŞLEM ÖNCESİ DÖNEM (18 aydan 6-7 yaşına)
a. Sembollerle uğraşma b. Hala ben merkezli 3. SOMUT İŞLEMSEL DÖNEM ( 6/7 - 11/12 yaşlar) Sohbeti anlıyor, sınıfa dahil olma 4. FORMAL (SOYUT) İŞLEMLER DÖNEMİ (11/12+) a. Düşünme bilinçleşiyor, tümdengelimci, soyut b. Hipotezler kuruyor c. Oyunun kurallarını koyuyor, otoriter davranmaya başlıyor Prof.Dr.Mustafa Ergün