MADDİ DURAN VARLIKLARIN DEĞERLEMESİ

... konulu sunumlar: "MADDİ DURAN VARLIKLARIN DEĞERLEMESİ"— Sunum transkripti:

1 MADDİ DURAN VARLIKLARIN DEĞERLEMESİ

2 TMS 16 Maddi duran varlıklar:
(a) Mal veya hizmet üretimi veya arzında kullanılmak, başkalarına kiraya verilmek veya idari amaçlar çerçevesinde kullanılmak üzere elde tutulan ve (b) Bir dönemden daha fazla kullanımı öngörülen, fiziki kalemlerdir.

3 VUK Değerlemenin tarifi:
Madde 258 – Değerleme, vergi matrahlarının hesaplanmasıyla ilgili iktisadi kıymetlerin takdir ve tespitidir. Değerleme günü: Madde 259 – Değerlemede, iktisadi kıymetlerin vergi kanunlarında gösterilen gün ve zamanlarda haiz oldukları kıymetler esas tutulur. Değerlemede esas: Madde 260 – Değerlemede, iktisadi kıymetlerden her biri tek başına nazara alınır. Teamülen aynı cinsten sayılan malları ve düşük kıymetli müteferrik (ayrılmış dağınık) eşyayı toplu olarak değerlemek caizdir.

4 Değerleme ölçüleri: Madde 261 – Değerleme, iktisadi kıymetin nevi ve mahiyetine göre, aşağıdaki ölçülerden biri ile yapılır: 1. Maliyet bedeli; 2. Borsa rayici; 3. Tasarruf değeri; 4. Mukayyet değer; 5. İtibari değer; 6. Vergi değeri; 7. Rayiç bedel, 8. Emsal bedeli ve ücreti.

5 VUK-TMS/TFRS DEĞERLEME HÜKÜMLERİ KARŞILAŞTIRMA TABLOSU
VARLIK GRUBU VUK DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ TMS-TFRS DEĞERLEME ÖLÇÜLERİ Maddi Duran Varlıklar İlk iktisapta maliyet bedeli, Müteakip dönemlerde itfa edilmiş maliyet bedeli. Müteakip dönemlerde maliyet bedeli veya yeniden değerleme modeli

6 VUK Maliyet bedeli: Madde 262 – Maliyet bedeli, iktisadi bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle bunlara müteferri bilümum giderlerin toplamını ifade eder.

7 TMS 16 Maliyet modeli 30. Bir maddi duran varlık kalemi varlık olarak muhasebeleştirildikten sonra, finansal tablolarda maliyetinden birikmiş amortisman ve varsa birikmiş değer düşüklüğü zararları indirildikten sonraki değeri ile gösterilir.

8 Maliyet unsurları 16. Bir maddi duran varlık kaleminin maliyeti aşağıdaki unsurları içerir: (a) İndirimler ve ticari ıskontolar düşüldükten sonra, ithalat vergileri ve iade edilmeyen alış vergileri dahil, satın alma fiyatı. (b) Varlığın yerleştirileceği yere ve yönetim tarafından amaçlanan koşullarda çalışabilmesini sağlayacak duruma getirilmesine ilişkin her türlü maliyet. (c) Maddi duran varlığın sökülmesi ve taşınması ile yerleştirildiği alanın restorasyonuna ilişkin tahmini maliyeti, işletmenin ilgili kalemin elde edilmesi ya da stok üretimi dışında bir amaçla belirli bir süre kullanımı sonucunda katlandığı yükümlülük.

9 17. Doğrudan ilgili varlığa atfedilebilir maliyetler aşağıda belirtilmiştir:
(a) Doğrudan maddi duran varlık kaleminin elde edilmesiyle veya inşaatıyla ilgili çalışanlara sağlanan faydalardan kaynaklanan maliyetler (“TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar” Standardında belirtildiği şekilde) (b) Yerin hazırlanmasına ilişkin maliyetler; (c) İlk teslimata ilişkin maliyetler; (d) Kurulum ve montaj maliyetleri; (e) Varlığın uygun şekilde çalışıp çalışmadığına dair yapılan test maliyetlerinden, varlığı gerekli yer ve duruma getirirken üretilen kalemlerin satışından elde edilen net hasılat düşüldükten sonra kalan tutar (teçhizatın denenmesi sırasında üretilen örnekler gibi) ve (f) Mesleki ücretler.

10 Yeniden değerleme modeli
31. Gerçeğe uygun değeri güvenilir olarak ölçülebilen bir maddi duran varlık kalemi, varlık olarak muhasebeleştirildikten sonra, yeniden değerlenmiş tutarı üzerinden gösterilir. Yeniden değerlenmiş tutar, yeniden değerleme tarihindeki gerçeğe uygun değerinden, müteakip birikmiş amortisman ve müteakip birikmiş değer düşüklüğü zararlarının indirilmesi suretiyle bulunan değerdir. Yeniden değerlemeler, raporlama dönemi sonu (bilanço) tarihi itibariyle gerçeğe uygun değer kullanılarak bulunacak tutarın defter değerinden önemli ölçüde farklı olmasına neden olmayacak şekilde düzenli olarak yapılmalıdır.

11 ÖRNEK Urla Tekstil Ticaret AŞ tarihinde İtalya’dan bir tekstil makinesi ithal etmiştir. Makine ile ilgili maliyetler şöyledir: Fatura Bedeli : € Navlun Bedeli : € Gümrük Vergi ve Masrafları : € Kurulum ve Montaj : € Teknik Uzman Ücreti : € Makine kurulumu, montajı yapıldıktan ve teknik ekip tarafından işler hale getirildikten sonra ilgili firmaya şirketin banka hesabından EFT ile ödeme yapılmıştır. (1 € = 5 TL’dir.) İstenen: Makinenin alış kaydını yapınız.

12 DEVAMI MN A Ç I K L A M A L A R BORÇ ALACAK 155
253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR Tekstil Makinesi : € Fatura Bedeli : € Navlun Bedeli : € Gümrük Vergi ve : € Kur ve Mon : € Tek Uzm : € 102 BANKALAR HS. Vadesiz Euro Hesap : € … numaralı faturalarla makine alınması. ( x 5 = TL TL

13 TMS 23 Borçlanma Maliyetleri Temel İlke
1. Bir özellikli varlığın elde edilmesi, inşası veya üretimi ile doğrudan ilişkilendirilebilen borçlanma maliyetleri bu varlığın maliyetinin bir parçasını oluşturur. Diğer borçlanma maliyetleri gider olarak muhasebeleştirilir.

14 7. Aşağıdakilerden herhangi biri koşullara bağlı olarak, özellikli varlık olabilir:
(a) Stoklar, (b) İmalat tesisleri, (c) Enerji üretim tesisleri, (d) Maddi olmayan duran varlıklar, (e) Yatırım amaçlı gayrimenkuller, (f) Taşıyıcı bitkiler. Finansal varlıklar ve kısa süre içerisinde üretilen veya imal edilen stoklar özellikli varlık değildir. Elde edildiklerinde amaçlanan kullanıma veya satışa hazır hale gelen varlıklar da, özellikli varlık değildir.

15 ÖRNEK Çeşme Enerji AŞ. rüzgar enerjisi üretim tesisi inşa etmiştir.
tarihinde bina inşaatıyla ilgili harcamalar için TL. ile bina inşaatına ilişkin kredi faizleri için TL bankadan ödenmiştir. İstenen: 1. Finansman giderlerinin gider olarak yazılması, 2. Finansman giderlerinin bina maliyetine dahil edilmesiyle ilgili MKY

16 Çözüm MN A Ç I K L A M A L A R BORÇ ALACAK 156 157
253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR 780 FİNANSMAN GİDERLERİ 102 BANKALAR HS Enerji üretim tesisi yaptırılması. (Finansman giderinin gider yazılması) (Finansman giderinin maliyete dahil edilmesi)

17 ÖRNEK İşletme fabrika binası yapmak amacıyla tarihinde TL’ ye bir fabrika binası satın almıştır. Satın alınan bina bedelinin TL’ sini peşin, kalan TL’ sini birer yıl vadeli olmak üzere iki eşit taksitte vadeli çek vererek ödemiştir. Yıllık faiz oranı % 20’dir. İstenen: TMS’ ye göre fabrika binasının bugünkü değerini hesaplayarak MKY

18 Çözüm Bugünkü Değer = 1.000.000 + 1.000.000 + 1.000.000
(1+0,20) (1+0,20)2 Bugünkü Değer = , ,44 Bugünkü Değer = ,77 TL Birinci Yılın Reeskont Faizi: – ,33 = ,67 Birinci Yılın Reeskont Faizi: – ,44 = ,56

19 Çözüm MN A Ç I K L A M A L A R BORÇ ALACAK 158
252 BİNALAR HS 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HS 422 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HS 100 KASA HS 321 BORÇ SENETLERİ HS Verilen Vadeli Çekler 421 BORÇ SENETLERİ HS Verilen Vadeli Çekler Fabrika binasının nakit ve vadeli çek vererek satın alınması. ,77 ,67 ,56

20 TMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü Amaç
1. Bu Standardın amacı; bir işletmenin, varlıklarının geri kazanılabilir tutarından daha yüksek bir değerden izlenmemesini sağlamak amacıyla uygulanması gereken ilkeleri belirlemektir. Bir varlığın defter değerinin; kullanımı ya da satışı ile geri kazanılacak tutarından fazla olması durumunda, ilgili varlık geri kazanılabilir tutarından daha yüksek bir tutardan izlenir. Eğer durum bu şekilde ise, varlık değer düşüklüğüne uğramıştır ve Standart, işletmenin değer düşüklüğü zararını muhasebeleştirmesini gerektirir. Standart ayrıca, bir işletmenin değer düşüklüğü zararını ne zaman iptal etmesi gerektiği ile kamuoyuna yapılması gereken açıklamaları da düzenler.

21 Muhasebeleştirme sonrası ölçüm
29. Bir işletme muhasebe politikası olarak Paragraf 30’daki maliyet modelini ya da Paragraf 31’deki yeniden değerleme modelini seçer ve bu politikayı ilgili maddi duran varlık sınıfının tamamına uygular. Maliyet modeli 30. Bir maddi duran varlık kalemi varlık olarak muhasebeleştirildikten sonra, finansal tablolarda maliyetinden birikmiş amortisman ve varsa birikmiş değer düşüklüğü zararları indirildikten sonraki değeri ile gösterilir.

22 ÖRNEK Urla İnşaat AŞ tarihinde TL.’ye işletmede kullanmak üzere bir mikser satın almıştır. Ekonomik ömür 5 yıl olup, normal amortisman yöntemi uygulanmaktadır tarihi itibariyle mikserin %20 değer düşüklüğüne uğradığı belirlenmiştir. İstenen: Buna göre “maliyet modeli”ne göre itibariyle değer düşüklüğünü hesaplayarak muhasebe kaydını yapınız.

23 Değer Düşüklüğü Hesabı
Yıllar Amortisman Birikmiş Amortisman 2016 x 9/12 = TL TL 2017 TL TL 2018 TL Maliyet Değeri : x 0,10 = TL Birikmiş Amortisman : x 0,10 = TL Defter Değeri : x 0,10 = TL(Değer düşüklüğü)

24 Çözüm ---------------- 25.04.2018 ---------------
MN A Ç I K L A M A L A R BORÇ ALACAK 159 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 654 KARŞILIK GİDERLERİ 253 TES MAK VE CİHAZ. Değeri düşen mikser için karşılık ayrılması. 6.600 5.400 12.000

25 Yeniden değerleme modeli
31. Gerçeğe uygun değeri güvenilir olarak ölçülebilen bir maddi duran varlık kalemi, varlık olarak muhasebeleştirildikten sonra, yeniden değerlenmiş tutarı üzerinden gösterilir. Yeniden değerlenmiş tutar, yeniden değerleme tarihindeki gerçeğe uygun değerinden, müteakip birikmiş amortisman ve müteakip birikmiş değer düşüklüğü zararlarının indirilmesi suretiyle bulunan değerdir. Yeniden değerlemeler, raporlama dönemi sonu (bilanço) tarihi itibariyle gerçeğe uygun değer kullanılarak bulunacak tutarın defter değerinden önemli ölçüde farklı olmasına neden olmayacak şekilde düzenli olarak yapılmalıdır.

26 ÖRNEK Urla Turizm AŞ.’nin tarihinde TL maliyet bedeli ile edindiği kuru temizleme makinesinin ekonomik ömrü on yıldır. Normal amortisman yöntemine göre amortisman ayrılmaktadır tarihinde makinede % 25 değer düşüklüğü tespit edilmiştir. İstenen: Buna göre “yeniden değerleme modeli”ne göre itibariyle değer düşüklüğünü hesaplayarak muhasebe kayıtlarını yapınız.

27 Çözüm MN A Ç I K L A M A L A R BORÇ ALACAK 160 161 162
253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR 102 BANKALAR HS Makine alış kaydı 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR Birinci yıl amortisman ayırma kaydı. Amortisman: x 0,10 = TL İkinci yıl amortisman ayırma kaydı. 12.000

28 Değer Düşüklüğünün Hesaplanması
1) Raporlama Amaçlı Hesaplama ve Muhasebe Kaydı Net Defter Değeri: Maliyet Bedeli – Bir. Amor. Net Defter Değer: – = TL Değer Düşüklüğü: Net Def. Değ. * Değ. Düş. Oranı Değer Düşüklüğü: TL * 0,25 = TL

29 Çözüm MN A Ç I K L A M A L A R BORÇ ALACAK 163
654 KARŞILIK GİDERLERİ Mad. Dur. Var. Değ. Düş. Karş. 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR Makineler Birikmiş Amort. Değer düşüklüğü karşılığı ayrılması. 24.000

30 Değer Düşüklüğünün Hesaplanması
2) Muhasebe Sisteminde İzleme Amaçlı Hesaplama ve Muhasebe Kaydı Makinelerdeki Değer Düşüklüğü: * %25 = Makinelerin Gerçeğe Uygun Değeri: – = TL Bir. Amortismanlardaki Değer Düşüklüğü: * %25 = TL Bir. Amortismanların Gerçeğe Uygun Değeri: – = TL Net Defter Değeri Gerçeğe Uygun Değer Fark 253 Tesis Mak. Cihazlar TL TL TL 257 Bir. Amortismanlar TL TL 6.000 TL Net Defter Değeri TL TL

31 Çözüm MN A Ç I K L A M A L A R BORÇ ALACAK 164 165
654 KARŞILIK GİDERLERİ Mad. Dur. Var. Değ. Düş. Karş. 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR Makineler Birikmiş Amort 253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR Kuru Temizleme Makinesi Mak. için değ. düşüklüğü karşılığı ayrılması. 740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ Üçüncü yıl amortisman ayırma kaydı. Amortisman: x 0,10 = TL 24.000 6.000 9.000 30.000

32 ÖRNEK Labranda Zeytinyağı AŞ.’nin tarihinde TL maliyet bedeli ile edindiği, ekonomik ömrü 5 yıl olan dolum ve paketleme tesislerinin normal amortisman yöntemine göre ayrılan birikmiş amortismanları TL’dir tarihinde tesislerin brüt ikame maliyeti; TL olarak tespit edilmiştir. İstenen: Tesisin, birikmiş amortismanların değerindeki artışı hesaplayarak, MKY

33 MN A Ç I K L A M A L A R BORÇ ALACAK 166
Makinenin değerindeki artış: – = TL Makinenin değerindeki artışın oranı: / = 0,80 = %80 Birikmiş amortismanların değerindeki artış: x 0,80 = TL Yeniden değerleme artışı: – = TL MN A Ç I K L A M A L A R BORÇ ALACAK 166 253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR HS 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 522 MDV YEN. DEĞ. ARTIŞI HS Değer düşüklüğü karşılığı ayrılması. 30.000

34 MN A Ç I K L A M A L A R BORÇ ALACAK 167
Yeniden değerleme artışının vergiye etkisi aşağıdaki gibi olacaktır. Kurumlar vergisi oranı %22 Yeniden değerleme artışı kurumlar vergisi: x 0,22 = TL MN A Ç I K L A M A L A R BORÇ ALACAK 167 522 MDV YEN. DEĞ. ARTIŞI HS 483 ERTELENMİŞ VERGİ YÜKÜMLÜLÜĞÜ Kurumlar Vergisi Karşılığı Yeniden değerleme kurumlar vergisi karşılığının ayrılması. 6.600