TİCARİ İŞLEMLERDE GEÇ ÖDEMELER

... konulu sunumlar: "TİCARİ İŞLEMLERDE GEÇ ÖDEMELER"— Sunum transkripti:

1 TİCARİ İŞLEMLERDE GEÇ ÖDEMELER
LATE PAYMENT IN COMMERCIAL TRANSACTIONS TİCARİ İŞLEMLERDE GEÇ ÖDEMELER

2 Geç ödemeler direktifinde yer alan hususlar ülkemizde tek bir mevzuat içinde düzenlenmemiştir.
AB DİREKTİFİNDE YER ALAN HUSUSLAR ÜLKEMİZ MEVZUATINDA ANAYASA VE FARKLI KANUNLAR İÇİNDE YER ALMIŞTIR

3 İLGİLİ MEVZUAT ANAYASA, 818 SAYILI BORÇLAR KANUNU, 6762 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNU 3095 SAYILI KANUNİ FAİZ VE TEMERRÜT FAİZİNE İLİŞKİN KANUN 2004 SAYILI İCRA İFLAS KANUNU

4 SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ İLKESİ (ANAYASA MADDE 48 )
“Herkes dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetine sahiptir” SÖZLEŞME KONUSU BELİRLEME (818 SAYILI BORÇLAR KANUNU MADDE 19) ” Bir akdin mevzuu, kanunun gösterdiği hudut dairesinde serbestçe tayin olunabilir” ANAYASAMIZIN 48 İNCİ MADDESİNDE SÖZLEŞME ÖZGÜRLÜĞÜ İLKESİ YER ALMAKTADIR. buna göre "Herkes dilediği alanda çalışma ve sözleşme hürriyetine sahiptir” 818 SAYILI BORÇLAR KANUNUNUN 19 UNCU MADDESİNDE DE ” Bir akdin mevzuu, kanunun gösterdiği hudut dairesinde serbestçe tayin olunabilir" denilmektedir.

5 Kanunun yasakladığı hükümlere, hukuk kurallarına, ahlâka (adaba) veya kamu düzenine aykırı olmayan sözleşmeler geçerlidir. Sözleşmenin konusu gayri mümkün veya gayri muhik yahut ahlâka (adaba) aykırı olursa o sözleşme batıldır.

6 Belirtilen sınırlamalar çerçevesinde taraflar sözleşmeye istedikleri tüm şartları koyabilirler.
Sözleşmede belirlenen şartlara uygun hareket etmeyen borçlu karşısında, alacaklının alacağının değerini korumaya dönük bir koruma hakkı bulunmaktadır. mevcut düzenlemelerin sözleşme özgürlüğüne bir halel getirmediği görülmektedir.

7 6762 SAYILI TÜRK TİCARET KANUNUNDA (Madde 8)
Ticari islerde faiz miktarının serbestçe belirlenebileceği hüküm altına alınmaktadır. 9 uncu maddede ise faiz miktarı hakkında Borçlar Kanunu 72 nci maddeye gönderme yapılmakta ve temerrüt faizi % 10 olarak belirtilmektedir. Ayrıca, ödeme yerinde benzer muameleler için daha yüksek bir faiz uygulanması halinde faiz hesaplanırken yüksek olan miktarın esas alınması gerektiği hüküm altına alınmaktadır.

8 Faizin baslangıcı hususunda direktif ile ülkemiz mevzuatı arasında bir farklılık bulunmaktadır.
6762 sayılı Türk Ticaret Kanunun 10 uncu maddesinde “Aksine mukavele yoksa, ticari bir borcun faizi, vâdenin bitiminden ve belli bir vâde yoksa ihtar gününden itibaren işlemeye baslar.” Denilmektedir.

9 Direktifte ise, sözleşmede belirtilmemiş ise 30 günlük bir süre sonunda faizin otomatik olarak işlemeye başlayacağı düzenlenmektedir. TTK daki hüküm, 30 günden daha da önce ihtar çekilerek borçluyu temerrüde düşürmeye imkan verse de, uygulamada küçük tedarikçilerin büyük alıcılara karşı böyle bir yola başvurdukları görülmemektedir.

10 Hazırlanmış olan TTK tasarısında da aynı hükmün bulunması nedeniyle Adalet komisyonu görüşmeleri sırasında Direktif ile uyumlu bir düzenleme yapılması için Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca girişimde bulunulmuş ancak başarılı olunamamıştır. Bu konuda Adalet Bakanlığı ve Başbakanlık ile görüşmeler yapılarak değişiklik konusunda mutabakata varılmış olup, Genel Kurul görüşmeleri esnasında yeniden önerge verilecektir.

11 ÖNERGE METNİ: Faizin başlangıcı ve ticari para borçlarında temerrüt Madde 10-( (2) Bu ve diğer kanunlar ile taraflar arasındaki sözleşmede öngörülen hâller dışında, ticarî işlemden doğan bir para borcunun borçlusu, muacceliyet tarihinden veya faturayı yahut aynı değerdeki yazılı bir belgeyi, aldığı günden itibaren otuz günün geçmesiyle mütemerrit olur. Faturanın ve eşit değerdeki belgenin alındığı tarih belirsizse, karşı tarafın edimini kabul ettiği tarihten itibaren otuz günün geçmesiyle temerrüde düşer.”

12 Borçlar kanununun 72. Maddesinde ise
“ Madde 72 - Bir kimse faiz vermesine mecbur olup da miktarı ne mukavele ile ne de kanun veya örf ve adet ile muayyen değil ise bu faiz senevi yüzde beş hesabiyle tediye olunur. (Mukavele ile faiz meselesinde suiistimalin meni hukuku amme kanunlarına aittir.) (1)

13 Direktifte olduğu gibi ülkemizde uygulanan mevzuatta da taraflar arasında sayılan sınırlamalar dışında Serbest bir şekilde sözleşme imzalanması, Faiz oranlarının da serbestçe belirlenmesi imkanı bulunmaktadır.

14 Sözleşmede bu konuda geçerli bir hüküm olmadığı durumda, Bir ticari borcun
Ne zaman muaccel olacağı, Ne zaman temerrüde düşüleceği, Uygulanacak faiz oranının ne olduğu, Hapis hakkı, mülkiyeti devretmeme hakkı, İcra yoluyla mülkiyeti elde etme/ icra ile tahsil etme, Hususlarına cevap aranacaktır.

15 Alıcı da malı teslim almalı ve ve bedelini ödemelidir.
Borçlar Kanunun 182 nci maddesinde ticari satışlarda alıcı ve satıcının yükümlülükleri düzenlenmiştir. Buna göre; Sözleşmede belirtilmemişse alıcı ve satıcının karşılıklı edimlerini eş zamanlı olarak yapmaları esastır. Satıcı kararlaştırılan değer karşılığında malın mülkiyetini devreder /teslim eder Alıcı da malı teslim almalı ve ve bedelini ödemelidir. 15

16 Alıcının sorumluluğu madde 208’de belirtilmiştir. Buna göre
Sözleşmede aksi belirtilmemişse ve aksine teamül yok ise alıcının mal veya hizmeti derhal teslim alması hüküm altına alındığı için Ödeme yükümlülüğü de malların teslim alınmasından hemen sonra başlar. 22/11/2007 16

17 Satıcının mal veya hizmet bedeline hak kazanması ve geç ödemeler için faiz hakkı ise Borçlar Kanunu Madde 210’da belirtilmiştir. Buna göre; sözleşmede aksi belirtilmemişse satıcının alacak hakkı mal veya hizmetin alıcıya teslimi ile başlar. 4-5 May 2006 The Republic of TURKEY 17

18 3095 Sayılı , Yasal Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun (Madde 1)
Borçlar kanunu ve Türk Ticaret kanununa göre faiz ödenmesi gerektiği durumlarda bu faiz sözleşmede belirtilmemiş ise uygulanacak yıllık oran % 12’dir. 18

19 Bakanlar kurulu ekonomik şartları göz önünde bulundurarak, bu oranı aylık oarak belirlemeye, iki katına çıkarmaya veya % 10’una kadar indirmeye yetkilidir. Ödeme yerinde ve zamanında uygulanan banka iskonto oranı bu bu orandan yüksek ise uygulanacak temerrüt faizi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının kısa vadeli avanslar için uyguladığı faiz oranıdır 19

20 Reeskont İşlemlerinde Uygulanan İskonto Oranı (%)
Yürürlük Tarihi Reeskont İşlemlerinde Uygulanan İskonto Oranı (%) Avans İşlemlerinde Uygulanan Faiz Oranı (%) 38 42 32 35 28 30 23 25 27 29 20

21 Uygulanacak faiz oranı konusunda Direktif ile bir uyum bulunmaktadır.
Bu itibarla, Borçlar Kanunu ve Türk Ticaret Kanununa göre faiz ödenmesi gereken hallerde temerrüt faizi olan senelik % 12’nin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının kısa vadeli avanslar için uyguladığı faiz oranını ila karşılaştırılarak yüksek olanın uygulanması gerekmektedir. Halen geçerli olan reeskont faiz oranı % 27 olduğuna göre bu gün itibarıyla uygulanacak temerrüt faizi Yıllık % 27 dir. Uygulanacak faiz oranı konusunda Direktif ile bir uyum bulunmaktadır. 21

22 SATICININ MALIN TESLİMİNDEN İMTİNA ETMESİ
Bu husus Borçlar Kanunu Madde 211’de düzenlenmiştir. Sözleşmede açıkça, malın bedelin ödenmesi ile birlikte veya ödenmesinden sonra teslim edileceği yazılı ise satıcı ödeme yapılmadığı durumda sözleşmeyi feshedebilir. Satıcı sözleşmeyi feshedeceğini derhal alıcıya bildirmekle mükelleftir. Bu konuda direktif ile bir uyum bulunmaktadır. 22

23 ALACAĞIN İCRA YOLUYLA TAHSİLİ
Bu husus İcra İflas Kanununda (Madde 58-60) düzenlenmiştir. Alacaklı alacağını ispat edici dokümanlar ile borçluya ödeme emri göndermesi için icra dairesine başvurur. İcra memuru borçluya 7 gün içinde borcunu ve masrafları ödemesi veya itiraz etmesini talimatlar. 7 gün içinde ödenmez ve itiraz edilmez ise icra uygulanır. Bu konuda da direktif ile bir uyum bulunduğu görülmektedir. 23

24 THANK YOU FOR YOUR ATTENTION İLGİNİZE TEŞEKKÜR EDERİZ
24