Akdeniz Üniversitesi Hastanesi 7. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi

... konulu sunumlar: "Akdeniz Üniversitesi Hastanesi 7. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi"— Sunum transkripti:

1 Akdeniz Üniversitesi Hastanesi 7. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi
KANSER TANISI ALAN GERİATRİK HASTALARDA, BARTHEL TEMEL GÜNLÜK YAŞAM AKTİVİTE SKALASI’NIN DEĞERLENDİRİLMESİ AYSEL TEKELİ Akdeniz Üniversitesi Hastanesi 7. Türk Tıbbi Onkoloji Kongresi

2 SUNUM PLANI GERİATRİ VE ONKOLOJİ ÇALIŞMASININ AMACI
KULLANILAN GEREÇ VE YÖNTEM BULGULAR SONUÇ VE ÖNERİLER KAYNAKLAR

3 Çok Yönlü Geriatrik Değerlendirme
Yaşlı hastanın değerlendirilmesi fonksiyonel, fiziksel, sosyal, çevresel ve psikolojik değerlendirmeyi kapsayan, “çok yönlü geriatrik değerlendirme (ÇYGD)” olarak ifade edilir.

4 Yaşlılarda kanser insidansının artış sebepleri
GERİATRİ VE ONKOLOJİ Yaşlılarda kanser insidansının artış sebepleri Yaşlanma ile oluşan moleküler değişiklikler Bağışıklık sistemindeki yetersizlikler Yaşlı dokuların karsinojenlere duyarlılığının artması Karsinogenezin çok uzun bir süreç olması

5 Yaşlı onkoloji hastalarının tedavi ve bakım uygulamalarının yapılabilmesi için ilk yapılması gereken, hastanın uygun şekilde değerlendirilmesidir. Bu değerlendirmede; Mental durum, Duygusal durum/depresyon, Günlük yaşam aktiviteleri, Enstrümantal günlük yaşam aktiviteleri, Ev çevresi, Sosyal destek, Komorbite, Beslenme, Polifarmasi, gibi durumlar yer almaktadır.

6 Kısaca, yaşlı kanser hastalarında uygulanan tedavinin zorluğu, hastanın sadece kronolojik yaşına göre değil, tedavinin amacına ve geriatrik değerlendirme sonuçlarına göre belirlenmelidir. AHH!

7 KULLANILAN ÖLÇEKLER Barthel’in GYA ölçeği Lawton-Broody EGYA ölçeği
Lawton-Broody enstrümental günlük yaşam aktiviteleri skalası Görme İşitme Düşmeler ve Mobilite Bozuklukları Denge ve duruşun değerlendirilmesi Malnütrisyon (Mini Nütrisyonel Değerlendirme (MNA), Subjektif Global Değerlendirme (SGA) Üriner İnkontinans

8 ÇALIŞMASININ AMACI 65 yaş ve üstü onkoloji hastalarının yaşam kalitelerinin ve performanslarının değerlendirilmesinde ek bir skalaya ihtiyaç durumunun belirlenmesi amacı ile yapılmıştır.

9 GEREÇ VE YÖNTEM Araştırmanın evrenini, Haziran 2016-Şubat 2017 tarihleri arasında Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Tıbbi Onkoloji Polikliniğine başvuran 65 yaş ve üstü onkolojik yeni tanı alan ve kemoterapi tedavisi uygulanmaya başlanan hastalar oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi, araştırmanın başlamasından itibaren 8 aylık süre içinde Tıbbi Onkoloji Polikliniği’nde 65 yaş ve üstü kemoterapi uygulanan hastalar, araştırmaya dahil edilme ölçütlerini karşılayan, katılmayı engelleyecek herhangi bir iletişim sorunu olmayan, katılmayı sözlü ve yazılı olarak kabul eden 100 hasta oluşturmaktadır.

10 Araştırmanın Veri Toplama Araçları
Hasta Tanıtım Formu EORTC-QLQ C-30 Yaşam Kalitesi Ölçeği ECOG Performans Skalası Karnofsky Performans Skalası Barthel Temel Günlük Yaşam Aktivitesi Skalası

11 Hastanın Adı Soyadı: Tarih:
Parametreler Hastanın Değerlendirilmesi Skor Beslenme Tam bağımsız yemek yeme için gerekli aletleri kullanabilir. Bir miktar yardıma ihtiyaç duyabilir. Tam bağımlı 10 5 Yıkanma Hasta yardımsız olarak küvette yıkanabilir, duş alabilir ya da keselenebilir. Yardıma ihtiyaç vardır. Kendine bakım Elini yüzünü yıkayabilir, dişlerini fırçalayabilir, traş olabilir, makyaj yapabilir. Kişisel bakımda yardıma ihtiyaç duyar. Giyinip soyunma Hasta giyinip soyunabilir, ayakkabı bağlarını çözebilir. Yardıma gereksinim duyar, işin en az % 50'sini kendi yapabilmelidir. Bağırsak bakımı Suppozituvar kullanabilir ya da gerekirse lavman uygulayabilir. Hasta belirtilen aktiviteler için yardıma gereksinim duyar. İ nkontinansı mevcuttur. Mesane bakımı Hasta gece gündüz mesanesini kontrol edebilmelidir. Sonda bakımını bağımsız bir şekilde kendisi yapabilmelidir. Bazen tuvalete yetişemez ya da sürgüyü bekleyemez altına kaçırır. İnkontinans veya kateterli ve kontrol edemez. Tuvalet kullanımı Duvardan ya da bardan destek alabilir tuvalet kağıdınıb kendi kullanabilir. Elbiselerini giyip çıkarmak, tuvalet kağıdını kullanmak için bir miktar yardım Tekerlekli sandalyeden yatağa ve tersi transferler Tam bağımsız Geçişler sırasında minimal yardım alır (sözel veya fiziksel). Tek başına yatakta oturma pozisyonuna geçebilir ama geçiş için yardım alır. 15 Mobilite : Düzgün yüzeyde yürüme Tekerlekli sandalyeyi kullanabilme (uygunsa) Hasta 45 metre yürüyebilir. Breys, baston, koltuk değneği, yürüteç kullanabilir (breys kullanıyorsa kilitleyip açabilmeli, oturup kalkabilmeli, mekanik destekleri yardımsız kullanabilmelidir). Hasta bir kişinin sözl veya fiziksel yardımıylam 45 metre yürüyebilir. Hasta yürüyemez ama tekerlekli sandalyeyi kullanabilir. hasta köşeleri dönebilir. Yatağa tuvalete yanaşabilir. Tekerlekli sandalyede oturabilir ancak kullanamaz. Merdiven inip çıkma Bağımsız inip çıkabilir, ancak destek kullanabilir (trabzan, baston, koltuk değneği vb). Hasta yukarıdaki işleri yapmak için yardıma ve gözetime ihtiyaç duyar. Yapamaz. Puanlama 0-21: Tam Bağımlı : İleri Derecede Bağımlı : Orta Derecede Bağımlı : Hafif Derecede Bağımlı 100: Tam Bağımsız Toplam Skor:

12 BULGULAR Yaş ortalaması 71.14±5.72’yıldır.
Hastaların % 40’ının kadın, % 60’nın erkek, % 79 evli olduğu belirlenmiştir. Hastaların tamamının sosyal güvencesi bulunmaktadır. Tanı olarak en fazla, % 36’sını gastro-intestinal kanserler, % 20’sini akciğer kanseri oluşturmaktadır. Hastaların % 67’sinin tanı tipinin adenokarsinom olduğu görülmüştür. Hastaların % 61’inin evre 4 olduğu, % 75 inin kombine tedaviler aldığı belirlenmiştir.

13 ECOG ve Karnofsky karşılaştırma
Kemoterapi Öncesi ECOG ve Karnofsky Performans Değerlendirilmesi ECOG PS dağılımı Sıklık Yüzde (%) ,00 18 18,0 1,00 46 46,0 2,00 25 25,0 3,00 11 11,0 Total 100 100,0 ECOG ve Karnofsky karşılaştırma Karnofsky Total Pearson Correlation p 30,00 40,00 50,00 60,00 70,00 80,00 90,00 100,00 ECOG ,00 2 16 18 -,919 <.0001 1,00 17 29 46 2,00 3 9 4 25 3,00 1 6 11 21 31 100 Karnofsky PS dağılımı Sıklık Yüzde (%) 30,00 1 1,0 40,00 2 2,0 50,00 9 9,0 60,00 11 11,0 70,00 80,00 21 21,0 90,00 31 31,0 100,00 16 16,0 Total 100 100,0 ECOG performans puanı (0) olan hastaların, (n=2) % 90, (n=16) % 100 Karnofsky performans puanında olduğu görülmüştür. ECOG performans puanı (1) olan hastaların, (n=17) % 80, (n=29) % 90 Karnofsky performans puanında olduğu belirlenmiştir. ECOG performans puanı (2) olan hastaların, (n=3) % 50, (n=9) % 60, (n=9) % 70, (n=4) % 80 Karnofsky performans puanında olduğu saptanmıştır. ECOG performans puanı (3) olan hastaların, (n=1) % 30, (n=2) % 40, (n=6) % 50, (n=2) % 60 Karnofsky performans puanında olduğu görülmüştür.

14 ECOGs ve Karnofskys karşılaştırma Karnofskys PS dağılımı
Kemoterapi Sonrası ECOG ve Karnofsky Performans Değerlendirilmesi ECOGs PS dağılımı Sıklık Yüzde (%) ,00 4 4,0 1,00 41 41,0 2,00 39 39,0 3,00 10 10,0 4,00 6 6,0 Total 100 100,0 ECOGs ve Karnofskys karşılaştırma Karnofskys Total Pearson Correlation p 20, 00 30, 00 40,00 50,00 60, 00 70,00 80,00 90,00 100,00 ECOGs ,00 1 3 4 -,894 <.0001 1,00 24 16 41 2,00 5 6 15 13 39 3,00 8 2 10 4,00 37 17 100 Karnofskys PS dağılımı Sıklık Yüzde (%) 20,00 3 3,0 30,00 2 2,0 40,00 1 1,0 50,00 13 13,0 60,00 8 8,0 70,00 16 16,0 80,00 37 37,0 90,00 17 17,0 100,00 Total 100 100,0 ECOG performans puanı (0) olan hastaların, (n=1) % 90, (n=3) % 100 Karnofsky performans puanında olduğu görülmüştür. ECOG performans puanı (1) olan hastaların, (n=1) % 70, (n=24) % 80, (n=16) % 90 Karnofsky performans puanında olduğu belirlenmiştir. ECOG performans puanı (2) olan hastaların, (n=5) % 50, (n=6) % 60, (n=15) % 70, (n=13) % 80 Karnofsky performans puanında olduğu saptanmıştır. ECOG performans puanı (3) olan hastaların, (n=8) % 50, (n=2) % 60 Karnofsky performans puanında olduğu görülmüştür. ECOG performans puanı (4) olan hastaların, (n=3) % 20, (n=2) % 30, (n=1) % 40 Karnofsky performans puanında olduğu saptanmıştır.

15 Kemoterapi Öncesi Yaşam Kalite Değerlendirmeleri
EORTC-QLQ-C30 yaşam kalite ölçeğinde, semptom skoru 19.55±13.61 olduğu görülmüştür. Semptom skoru alt gruplarından en fazla değer alan semptomlar, yorgunluk, ağrı, iştah kaybı, uykusuzluk olduğu saptanmıştır. Fonksiyonel sağlık skorunun 78.53±18.03 olduğu belirlenmiştir. Fonksiyonel sağlık skoru alt gruplarından en fazla değer alan semptomlar, kavrama fonksiyonu, fiziksel fonksiyon, duygusal fonksiyonu olduğu görülmüştür. Genel sağlık skoru değerinin ise, 67.00±25.01 olduğu saptanmıştır. Kemoterapi öncesi n=100 Ort. SS Semptom skoru 19.55 13.61 Yorgunluk 39.00 25.73 Ağrı 26.17 23.36 Uykusuzluk 20.54 25.95 İştah kaybı 20.67 26.71 Fonksiyonel sağlık 78.53 18.03 Fiziksel 80.60 23.50 Duygusal 79.33 20.80 Kavrama 82.17 16.46 Genel Sağlık 67.00 25.01

16 Kemoterapi öncesi hastaların Barthel indeksine baktığımızda, 85. 50±18
Kemoterapi öncesi hastaların Barthel indeksine baktığımızda, 85.50±18.29 olduğu görülmüştür. Barthel indeksi alt gruplarından en fazla değer alanlar ise; tekerlekli sandalye , mobilite, beslenme, tuvalet kullanımı, giyinip soyunma olduğu saptanmıştır. Kemoterapi öncesi n=100 Ort. SS Barthel indeksi 85.50 18.29 Beslenme (0-10 puan) 9.65 1.47 Giyinip Soyunma (0-10 puan) 8.72 2.41 Tuvalet Kullanımı (0-10 puan) 9.18 2.13 Tekerlekli Sandalye (0-15 puan) 13.35 3.02 Mobilite (0-15 puan) 13.75 2.69

17 Kemoterapi Öncesi Korelasyonlar
Hastaların kemoterapi öncesi öncesi EORTC-QLQ-C30 yaşam kalite ölçeği genel sağlık skoruyla, fonksiyonel sağlık durumları arasında pozitif yönde kuvvetli korelasyon olduğu görülmüştür (r=0.843, p<0.001). Genel sağlık skoruyla, semptom skoru arasında negatif yönde kuvvetli korelasyon olduğu saptanmıştır (r=-0.723, p<0.001). Genel sağlık skoru ile, Barthel indeksi arasında pozitif yönde kuvvetli korelasyon olduğu belirlenmiştir (r=0.719, p<0.001). Fonksiyonel sağlık durumları ile, semptom skoru arasında negatif yönde kuvvetli korelasyon olduğu saptanmıştır (r=-0.733, p<0.001). Fonksiyonel sağlık durumları ile, Barthel indeksi arasında pozitif yönde kuvvetli korelasyon olduğu görülmüştür (r=0.761, p<0.001). Semptom skoru ile, Barthel indeksi arasında negatif yönde kuvvetli korelasyon olduğu belirlenmiştir (r=-0.633, p<0.001). Simple Statistics Variable N Ort. SS GSS FS SK BI 100 67.000 25.012 1.000 78.533 18.026 19.553 13.610 85.500 18.293 GSS: Genel Sağlık Skoru FS: Fonksiyonel Sağlık Skoru SK: Semptom Skoru BI: Barthel indeksi

18 Kemoterapi öncesi EORTC-QLQ-C30 yaşam kalitesi ile Barthel indeksi alt boyutları korelasyonları
GSS FS SK Beslenme Yıkama Kendine Bakım Giyinip Soyunma Bağırsak Bakımı Mesane Tuvalet Kullanımı Tekerlekli Sandalye Mobilite Merdiven Kendine Bakım Giyinip Soyunma Bağırsak Bakımı Mesane Bakımı Tuvalet Kullanımı

19 Kemoterapi Sonrası Yaşam Kalite Değerlendirmeleri
Kemoterapi sonrası EORTC-QLQ-C30 yaşam kalite ölçeği alt boyutu semptom skoruna baktığımızda, 24.96±15.26 olduğu görülmüştür. Semptom skoru alt gruplarından en fazla değer alan semptolar, yorgunluk , konstipasyon , iştah kaybı, ağrı, uykusuzluk olduğu saptanmıştır. EORTC-QLQ-C30 yaşam kalite ölçeği fonksiyonel sağlık skorunun 67.78±20.26 olduğu belirlenmiştir. Fonksiyonel sağlık skoru alt gruplarından en fazla değer alan semptolar, kavrama fonksiyonu , duygusal fonksiyon, sosyal fonksiyonu olduğu görülmüştür. EORTC-QLQ-C30 yaşam kalite ölçeği genel sağlık skoru değerinin ise, 56.33±25.32 olduğu saptanmıştır. Kemoterapi sonrası n=100 Ort. SS Semptom skoru 24.96 15.26 Yorgunluk 50.44 24.39 Ağrı 26.33 26.08 Uykusuzluk 22.22 27.36 İştah kaybı 28.54 Konstipasyon 28.67 28.83 Fonksiyonel sağlık 67.78 20.26 Duygusal 77.92 21.03 Kavrama 79.67 17.82 Sosyal 68.00 23.89 Genel Sağlık 56.33 25.32

20 Kemoterapi sonrası hastaların Barthel indeksine baktığımızda, 80.15±21.03 olduğu görülmüştür. Barthel indeksi alt gruplarından en fazla değer alanlar ise, mobilite, tekerlekli sandalye, beslenme, tuvalet kullanımı, giyinip soyunma olduğu saptanmıştır. Kemoterapi sonrası n=100 Ort. SS Barthel indeksi 80.15 21.03 Beslenme (0-10 puan) 9.20 2.10 Giyinip Soyunma (0-10 puan) 8.20 2.61 Tuvalet Kullanımı (0-10 puan) 8.75 2.53 Tekerlekli Sandalye (0-15 puan) 12.83 3.65 Mobilite (0-15 puan) 13.05 3.47

21 Kemoterapi Sonrası Korelasyonlar
Hastaların kemoterapi sonrası EORTC-QLQ-C30 yaşam kalite ölçeği genel sağlık skoruyla, fonksiyonel sağlık durumları arasında pozitif yönde kuvvetli korelasyon olduğu görülmüştür (r=0.866, p<0.001). Genel sağlık skoruyla, semptom skoru arasında negatif yönde kuvvetli korelasyon olduğu saptanmıştır (r=-0.727, p<0.001). Genel sağlık skoru ile, Barthel indeksi arasında pozitif yönde kuvvetli korelasyon olduğu belirlenmiştir (r=0.773, p<0.001). Fonksiyonel sağlık durumarı ile, semptom skoru arasında negatif yönde kuvvetli korelasyon olduğu saptanmıştır (r=-0.781, p<0.001). Fonksiyonel sağlık durumarı ile, Barthel indeksi arasında pozitif yönde kuvvetli korelasyon olduğu görülmüştür (r=0.791, p<0.001). Semptom skoru ile, Barthel indeksi arasında negatif yönde kuvvetli korelasyon olduğu belirlenmiştir (r=-0.579, p<0.001). SS GSS FS SK BI 25.324 1.000 20.263 15.263 21.027 GSS: Genel Sağlık Skoru FS: Fonksiyonel Sağlık Skoru SK: Semptom Skoru BI: Barthel indeksi

22 Kemoterapi sonrası EORTC-QLQ-C30 yaşam kalitesi ile Barthel indeksi alt boyutları korelasyonları
GSS FS SK Beslenme Yıkama Kendine Bakım Giyinip Soyunma Bağırsak Bakımı Mesane Tuvalet Kullanımı Tekerlekli Sandalye Mobilite Merdiven Kendine Bakım Giyinip Soyunma Bağırsak Bakımı Mesane Bakımı Tuvalet Kullanımı

23 Hastaların kemoterapi öncesi ve kemoterapi sonrası Karnofsky performans skalası, EORTC-QLQ-C30 yaşam kalitesi, Barthel indeksi ve Barthel indeksi alt gruplarının karşılaştırılması Kemoterapi Öncesi n=100 Sonrası n=100 Ort SS ZMWU p Karnofsky 79.20 16.98 72.00 17.52 23.00 <.001 Semptom skoru 19.55 13.61 24.96 15.26 -19.50 Yorgunluk 39.00 25.73 50.44 24.39 -18.50 Bulantı 2.50 8.66 8.50 19.61 -6.50 0.0072 Ağrı 26.17 23.36 26.33 26.08 0.500 1.0000 Nefes darlığı 12.33 19.91 13.33 20.65 -1.00 0.8318 Uykusuzluk 20.54 25.95 22.22 27.36 0.50 İştah kaybı 20.67 26.71 28.54 -7.00 0.0488 Konstipasyon 18.67 25.65 28.67 28.83 -11.00 0.0021 Diyare 6.33 14.75 9.33 21.23 -2.50 0.4583 Mali zorluk 2.00 10.40 3.37 12.14 -2.00 0.2891 Fonksiyonel sağlık 78.53 18.03 67.78 20.26 28.50 Fiziksel 80.60 23.50 59.47 27.06 33.00 Uğraş 68.50 25.50 56.17 26.45 18.00 Duygusal 79.33 20.80 77.92 21.03 4.00 0.2912 Kavrama 82.17 16.46 79.67 17.82 6.00 0.0730 Sosyal 78.17 22.06 68.00 23.89 12.50 0.0001 Genel Sağlık 67.00 25.01 56.33 25.32 19.50 Barthel indeksi 85.50 18.29 80.15 13.50 0.0006 Beslenme (0-10puan) 9.65 1.47 9.20 2.10 0.0215 Yıkama (0-5puan) 3.25 2.40 2.70 5.50 0.0074 Kendine Bakım (0-5puan) 4.38 1.65 4.39 1.64 0.00 Giyinip Soyunma (0-10puan) 8.72 2.41 8.20 2.61 Bağırsak Bakımı (0-10 puan) 6.82 2.62 5.95 2.32 0.0015 Mesane Bakımı (0-10 puan) 8.57 2.78 8.13 2.91 3.50 0.1435 Tuvalet Kullanımı (0-10 puan) 9.18 2.13 8.75 2.53 0.0386 Mobilite (0-15 puan) 13.75 2.69 13.05 3.47 4.50 0.0784 Tekerlekli Sandalye (0-15 puan) 13.35 3.02 12.83 3.65 0.0266 Merdiven (0-10 puan) 8.65 2.74 7.90 3.35 7.00 0.0026 Hastaların kemoterapi öncesi ve kemoterapi sonrası Karnofsky puan ortalamaları karşılaştırıldığında, kemoterapi öncesi 79.20±16.98 iken, kemoterapi sonrası 72.00±17.52 olduğu ve aralarındaki farklılığın istatistiksel olarak anlamlı olduğu saptanmıştır (p<0.001). Hastaların EORTC-QLQ-C30 yaşam kalitesi semptom skoru alt gruplarından, ağrı, nefes darlığı, uykusuzluk, diyare, mali zorluk semptom puan ortalamaları arasında, kemoterapi öncesi ve kemoterapi sonrası farklılık olmadığı görülmüştür (p>0.05). Duyusal fonksiyon ve kavrama fonksiyonları alt boyutlarındaki puan ortalamaları arasında, kemoterapi öncesi ve kemoterapi sonrası farklılık olmadığı görülmüştür (p>0.05). Barthel indeksi kendine bakım, mesane bakımı, mobilite puan ortalamalarına bakıldığında, istatistiksel olarak anlamlı fark olmadığı belirlenmiştir (p>0.05).

24 Kemoterapi Kombine Tedaviler (75) Tek Ajan Tedaviler (25) Öncesi-Sonrası Ort SS U1 p ZMWU P Karnofsky Öncesi 81.33 15.19 72.80 20.52 -1.724 0.085 0.009 0.925 Karnofskys Sonrası 74.67 15.28 64.00 21.41 -2.244 0.025 SK 17.83 13.18 24.72 13.85 2.505 0.012 1.658 0.198 SKs 24.42 15.08 26.56 16.01 0.622 0.534 YS 35.85 24.75 48.44 26.81 2.147 0.032 1.341 0.247 YSs 48.59 23.80 56.00 25.76 1.369 0.171 BSS 2.67 9.51 2.00 5.53 0.132 0.895 1.584 0.208 BSSs 10.22 21.90 3.33 8.33 -1.235 0.217 USS 17.78 25.31 29.17 26.58 2.033 0.042 0.957 0.328 USSs 20.27 26.36 28.00 29.94 1.230 0.219 KSS 19.56 26.33 16.00 -0.503 0.615 0.145 0.704 KSSs 30.22 29.60 24.00 26.39 -0.845 0.398 DSS 5.78 14.88 8.00 14.53 0.989 0.323 0.675 0.411 DSSs 7.56 18.64 14.67 27.35 1.340 0.180 FS 81.57 15.59 69.42 21.80 -2.632 0.008 2.622 0.105 FSs 70.03 18.22 61.04 24.64 -1.658 0.097 FFS 84.36 20.49 69.33 28.41 -2.296 0.022 1.022 0.312 FFSs 62.49 24.96 50.40 31.39 -1.945 0.052 UFS 72.67 23.99 26.30 -2.707 0.007 2.391 0.122 UFSs 58.89 24.56 48.00 30.55 -1.671 0.095 DFS 81.22 18.49 73.67 26.21 -0.936 0.349 0.029 0.864 DFSs 79.11 19.73 74.33 -0.738 0.461 KFS 84.67 13.63 21.58 -2.175 0.030 0.676 KFSs 81.56 15.64 74.00 22.61 -1.374 0.169 SFS 81.11 21.28 22.40 -2.364 0.018 0.762 0.383 SFSs 70.22 21.97 61.33 28.35 -1.339 0.181 GSS 71.00 23.30 55.00 26.57 -2.672 1.078 0.299 GSSs 59.00 23.88 48.33 28.26 -1.622 BI 87.80 15.38 78.60 24.17 -1.891 0.059 2.206 0.137 Bis 84.07 17.39 68.40 26.45 -2.854 0.004 Hastaların kemoterapi öncesi ve kemoterapi sonrası kombine ya da tek ajan tedavi almalarına göre, Karnofsky performans, EORTC-QLQ-C30 yaşam kalitesi ve alt boyutları, Barthel indeksi puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı saptanmıştır (p>0.05). Kombine tedavi ve tek ajan tedavi alanlarda, kemoterapi sonrası karnofsky, fonksiyon skoru, uğraş, duyusal, fiziksel kavrama, sosyal fonksiyonlar, genel sağlık skoru ve barthel indeksinde düşmeler saptanırken, yorgunluk, bulantı, uykusuzluk, konstipasyon, diyare skorlarında artış saptanmıştır.

25 Hastaların cinsiyetlerine göre, kemoterapi öncesi ve kemoterapi sonrası Karnofsky performans skalası, yaşam kalitesi ve alt boyutları, Barthel indeksi puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olmadığı saptanmıştır (p>0.05). Hastaların cinsiyetlerine göre, kemoterapi sonrası semptom skoru puan ortalamaları arasında farklılık olduğu, kadınların puan ortalamasının erkek cinsiyetine göre daha yüksek olduğu görülmüştür (p=0.011). Cinsiyete göre, yorgunluk, bulantı ve iştahsızlık semptomları kadınlarda erkeklere göre, kemoterapi öncesinde ve sonrasında daha yüksek olduğu saptanmıştır (p<0.05). Cinsiyete göre hastaların fonksiyonel durumları incelendiğinde, erkek hastaların fonksiyonel durumları ve fiziksel fonksiyonlarının kemoterapi öncesi ve sonrasında kadın hastalara göre daha yüksek olduğu belirlenmiştir (p<0.05). Kemoterapi Kadın (40) Erkek (60) Öncesi-Sonrası Ort SS U1 p ZMWU P SK Öncesi 23.02 15.80 17.24 11.50 1.703 0.089 0.097 0.756 SKs Sonrası 29.74 16.05 21.77 13.96 2.549 0.011 YS 45.28 27.15 34.81 24.07 2.035 0.042 0.638 0.424 YSs 59.44 24.85 44.44 22.32 2.953 0.003 BSS 5.00 12.63 0.83 3.66 2.367 0.018 0.864 0.353 BSSs 13.75 23.84 15.43 2.564 0.010 ISS 30.00 14.44 22.44 2.781 0.005 0.124 0.725 ISSs 34.17 30.65 21.11 26.01 2.234 0.026 FS 74.28 18.25 81.37 17.46 -2.158 0.031 0.127 0.722 FSs 63.03 20.28 70.95 19.79 -2.293 0.022 FFS 74.50 84.67 21.83 -2.253 0.024 0.171 0.680 FFSs 52.33 27.03 64.22 26.24 -2.235 0.025

26 Kemoterapi Evli (79) Bekar (21) Öncesi-Sonrası Ort. SS Ort S S U1 p ZMWU P Karnofsky Öncesi 82.03 15.56 68.57 18.24 -3.071 0.002 1.700 0.192 Karnofskys Sonrası 74.05 16.83 64.29 18.32 -2.399 0.016 YS 36.01 26.40 50.26 19.76 2.491 0.013 0.974 0.324 YSs 48.10 23.92 59.26 24.68 1.802 0.072 BI 88.10 14.88 75.71 25.80 -2.352 0.019 0.048 0.826 BIs 82.66 18.34 70.71 27.54 -1.838 0.066 Hastaların medeni durumlarına göre, kemoterapi öncesi ve kemoterapi sonrası Karnofsky performans skalası, EORTC-QLQ-C30 yaşam kalitesi alt boyutlarında ve Barthel indeksi puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür (p>0.05). Hastaların medeni durumlarına göre, kemoterapi öncesi Karnofsky performans puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak farklılık olduğu, evlilerin puan ortalamasının bekarlara göre daha yüksek olduğu saptanmıştır (p=0.002). Aynı şekilde kemoterapi sonrasında da Karnofsky performans skalası puan ortalaması arasında farklılık olduğu, evlilerin puan ortalamasının, bekarlara göre daha yüksek olduğu görülmüştür (p=0.016). Kemoterapi öncesi EORTC-QLQ-C30 yaşam kalitesi yorgunluk alt semptomu, puan ortalaması arasında farklılık olduğu, evlilerin puan ortalamasının, bekarlara göre daha düşük olduğu belirlenmiştir (p=0.013). Kemoterapi öncesi Barthel indeksi puan ortalaması arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu, evli olanların, bekarlara göre daha yüksek olduğu saptanmıştır.

27 Yassı Epitel Hücreli Tümör (16)
Tipi Öncesi-Sonrası Yassı Epitel Hücreli Tümör (16) Adenokarsinom (67) Diğer Karsinomlar (17) n Ort. SS Ort KW1 p ZMWU Karnofsky 16.00 86.88 11.95 67.00 75.52 17.86 17.00 86.47 12.72 8.759 0.013 7.305 0.026 Karnofskys 80.63 11.24 70.15 18.79 71.18 15.36 4.274 0.118 YS 30.56 24.85 43.78 26.16 28.10 20.08 7.037 0.030 5.856 0.053 YSs 46.53 25.08 51.58 24.37 49.67 24.88 1.017 0.601 KSS 8.33 19.25 22.39 27.46 13.73 20.61 4.382 0.112 9.920 0.007 KSSs 31.25 30.96 25.37 28.48 39.22 26.97 3.664 0.160 Kanser tipine göre kemoterapi öncesi ve kemoterapi sonrası hastaların Karnofsky performans puanları arsında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu görülmüştür (p=0.026). Kanser tiplerine göre Barthel indeksi puan ortalamasının arasında anlamlı bir farklılık olmadığı saptanmıştır (p>0.05). EORTC-QLQ-C30 yaşam kalitesi alt boyutlarından, kontipasyon semptom puan ortalamaları arasında kemoterapi öncesi ve kemoterapi sonrası istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu görülmüştür (p=0.007). Kemoterapi sonrası hastaların konstipasyon puan ortalamalarının arttığı belirlenmiştir. Kemoterapi öncesi adenokarsinom olan hastaların diğer kanser tiplerine göre, Karnofsky performans puanlarının daha düşük olduğu saptanmıştır (p=0.013). Kemoterapi öncesi kanser tiplerine göre, EORTC-QLQ-C30 yaşam kalitesi alt boyutlarından yorgunluk semptomu arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olduğu görülmüştür (p=0.030). Yorgunluk sendromu yaşayan en fazla hastaların adenokarsinom kanser tipinde olduğu saptanmıştır.

28 Evre arttıkça puan ortalamasının da arttığı belirlenmiştir.
Hastaların kanser evrelerine göre, kemoterapi öncesi ve kemoterapi sonrası Karnofsky performans skalası puan ortalaması istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı görülmüştür (p>0.05). Kemoterapi öncesi ve sonrası EORTC-QLQ-C30 yaşam kalitesi alt boyutlarından bulantı semptomu puan ortalaması arasında farklılık olduğu saptanmıştır (p=0.030). Evre 1 ve evre 2 evrelerinde diğer evrelere göre ( evre 3, evre 4) daha fazla olduğu görülmüştür. Aynı zamanda kemoterapi öncesi ve sonrasında, Barthel indeksi puan ortalaması arasında istatistiksel olarak farklılık olduğu saptanmıştır (p<0.001). Evre arttıkça puan ortalamasının da arttığı belirlenmiştir. Kemoterapi Evre1 (6) Evre2 (5) Evre3 (28) Evre4 (61) Öncesi-Sonrası Ort SS KW1 p ZMWU Karnofsky Öncesi 98.33 4.08 88.00 10.95 81.07 12.57 75.74 18.39 14.391 0.002 1.764 0.623 Karnofskys Sonrası 88.33 11.69 80.00 7.07 75.00 11.39 68.36 19.59 8.849 0.031 SK 11.54 8.85 11.28 8.99 14.00 10.06 23.57 14.33 15.728 0.001 5.410 0.144 SKs 27.92 20.33 26.67 22.69 20.88 13.74 26.40 14.82 2.898 0.408 YS 18.52 16.73 22.22 31.35 19.84 45.90 26.72 12.570 0.006 6.054 0.109 YSs 48.15 32.71 48.89 32.96 41.67 21.09 54.83 23.73 5.498 0.139 BSS 0.00 3.33 7.45 1.79 6.94 3.01 9.86 1.739 0.628 8.916 0.030 BSSs 8.33 13.94 36.67 44.72 11.31 21.78 4.92 13.72 7.965 0.047 ASS 16.67 14.91 10.00 17.57 32.79 24.71 12.604 ASSs 50.00 42.16 13.33 29.81 19.05 20.65 28.42 24.97 6.839 0.077 NSS 5.56 13.61 6.67 14.70 15.30 22.42 2.668 0.446 0.441 0.932 NSSs 10.71 18.27 15.85 22.45 2.340 0.505 USS 18.26 11.90 22.62 25.56 27.70 6.107 0.107 2.004 0.572 USSs 20.00 24.73 25.14 28.97 2.563 0.464 ISS 11.11 17.21 13.10 24.58 26.23 27.96 7.667 0.053 3.369 0.338 ISSs 27.89 33.33 20.24 29.51 30.49 3.226 0.358 KSS 27.78 32.77 20.39 21.31 26.55 3.899 0.273 6.989 0.072 KSSs 61.11 25.09 46.67 38.01 25.00 25.05 25.68 28.15 9.118 0.028 DSS 5.95 13.00 7.10 16.23 1.305 0.728 1.876 0.598 DSSs 7.14 18.94 12.02 23.60 4.083 0.253 MSS 2.38 12.60 2.19 10.31 0.586 0.900 2.430 0.488 MSSs 3.57 10.50 13.31 1.752 0.625 FS 84.81 10.74 89.33 9.48 84.44 12.82 74.32 19.97 7.850 0.049 1.840 0.606 FSs 76.30 16.49 72.89 20.99 72.06 16.29 64.56 21.85 3.609 0.307 FFS 86.67 15.20 93.33 8.16 87.38 18.08 75.85 26.05 4.996 0.172 1.511 0.680 FFSs 68.89 30.60 64.00 32.18 64.76 20.91 55.74 28.75 2.931 0.402 UFS 86.11 22.15 21.73 74.40 21.02 62.57 26.29 9.476 0.024 2.551 0.466 UFSs 72.22 27.22 56.67 36.51 59.52 21.00 53.01 27.64 2.834 0.418 DFS 85.00 13.69 85.71 19.49 76.37 21.95 5.716 0.126 3.086 0.379 DFSs 83.33 17.48 15.59 79.17 23.07 20.98 1.069 0.785 KFS 94.44 8.61 85.12 13.86 79.23 17.91 6.833 1.936 KFSs 88.89 90.00 9.13 84.52 14.29 75.68 19.14 8.648 0.034 SFS 83.93 18.97 73.22 23.03 8.620 0.035 1.895 0.594 SFSs 73.33 19.00 76.19 19.99 63.39 25.06 5.470 0.140 GSS 76.39 20.01 12.36 74.11 19.42 61.34 26.96 8.128 0.043 2.484 0.478 GSSs 63.89 19.48 30.28 64.58 22.29 51.78 26.14 5.139 0.162 BI 95.83 5.85 95.00 6.12 12.32 81.64 20.87 7.038 0.071 7.006 BIs 96.67 97.00 4.47 86.43 13.11 74.26 23.34 18.286 0.000

29 SONUÇ VE ÖNERİLER Genel olarak; yorgunluk, konstipasyon, iştah kaybı,
uykusuzluk semptomlarında farklılıklar görülmüştür. Kemoterapi sonrasında bu semptomlarda artış olduğu belirlenmiştir. Aynı şekilde, fiziksel fonksiyonu, kavrama fonksiyonu, duygusal fonksiyon, sosyal fonksiyonlarda da farklılıklar görülmüş, kemoterapi sonrasında arttığı saptanmıştır. Barthel indeksi alt gruplarından, mobilite, tekerlekli sandalye, beslenme, tuvalet kullanımı, giyinip soyunma durumlarının kemoterapi sonrası arttığı görülmüştür. Aralarında pozitif ve negatif yönde kuvvetli korelasyonlar olduğu bulunmuştur.

30 Kemoterapi öncesinde;
uykusuzluk, fonksiyonel sağlık skoru, fiziksel fonksiyon, kavrama fonksiyonu, sağlık skoruna kendi aralarında bakıldığında, kombine tedavi alanların puan ortalamalarının tek ajan kemoterapi alanlara göre daha yüksek olduğu saptanmıştır. Barthel indeksinin kemoterapi sonrasında kombine tedavi alanların puan ortalamasının, tek ajan kemoterapi tedavisine göre yüksek olduğu görülmüştür. Kadın cinsiyetine sahip geriatrik onkoloji hastalarının, yorgunluk, bulantı, iştah kaybı sorunlarını erkeklere göre kemoterapi öncesinde ve sonrasında daha fazla yaşadıkları görülmüştür. Erkek hastaların fonksiyonel durumları ve fiziksel foksiyonları kemoterapi öncesinde ve sonrasında, kadınlara göre daha yüksek olduğu bulunmuştur.

31 Hastaların evli olmaları, kısacası yalnız kalmamaları durumunda, semptomlara karşı daha dirençli oldukları görülmüştür. Kanser tipine göre hastaların performanslarında farklılık olduğu saptanmıştır. Adenokarsinom olan hastaların, diğer kanser tiplerine göre, kemoterapi öncesinde Karnofsky performans puanlarının daha düşük olduğu belirlenmiştir. Kemoterapi öncesinde yorgunluk semptomunda farklılık vardır, adenokarsinom olanların daha fazla yorgunluk yaşadığı görülmüştür. Çalışmaya alınan kanser tiplerinde kemoterapi sonrasında konstipasyon puan ortalamasının arttığı saptanmıştır. Kanser evrelerine göre kemoterapi öncesi ve sonrası performans ve yaşam kalite değerlendirmelerinde farklılık olmadığı görülmüştür. Fakat kemoterapi öncesi evre 1 ve evre 2 hastalarının, diğer evrelere göre daha fazla bulantı yaşadıkları belirlenmiştir. Ayrıca evrelere göre, Barthel indeksi puan ortalamasının anlamlı olduğu bulunmuştur. Evre arttıkça puan ortalamasının arttığı görülmüştür.

32 ÖNERİLER Araştırma kapsamında alınan 100 hasta sayısının artırılmasıyla, araştırma kapsamının daha çok semptom verilerine ulaşacağı öngörülmektedir. Hastaların mortalite riskleri kayıp veri riskini oluşturmaktadır. Hastaların birey ve aile olarak taşıdıkları kendilerine ait özellikleri, her bir kanser tanısının kendine özgü semptomlar taşıması çalışmamızın sınırlılığını oluşturmaktadır. Hastaların aldıkları kemoterapi sayısı arttıkça yaşanılan yan etki ve semptomların artacağı öngörülmektedir. Bu nedenle hastaların aldıkları diğer kemoterapi kürlerinde de, performans, EORTC-QLQ-C30 yaşam kalitesi, Barthel ölçeği değerlendirmeleri yapılmalıdır. Bu şekilde geriatrik hastaların daha kapsamlı değerlendirilebileceği düşünülmektedir.

33 Yaşlanmak bir dağa tırmanmak gibidir, çıktıkça yorgunluğunuz artar nefesiniz daralır ama görüş açınız genişler. İngmar Berkman Yaşlanmanın, yüzümüzden çok aklımızda buruşukluklar yaratacağından korkarım. Montaigne

34

35 KAYNAKLAR Murayama L, Ahmed I. The geriatric patient. Leigh H, Streltzer J, ed. Handbook of Consultation-Liaison Psychiatry. Springer, , 2007. Yavuz BB., Geriatrik değerlendirme ve testler. İç Hastalıkları Dergisi, 14:5-17, 2007. Kutsal Y.G., Yaşlanan dunya, yaşlanan toplum, yaşlanan insan. Hacettepe Toplum Hekimliği Bülteni, 24,1-6, 2003. Halil M., Cankurtaran M., Geriatrik hastaya yaklaşım. Türkiye Klinikleri J.Med Sci. 28 (6 supply 1), , 2008. Bayık A.,Özgür G., Huzurevinde yaşayan yaşlıların fiziksel sağlık sorunları ve hastalıklarına yönelik ilaç kullanma davranışları. Turkish Jornal of Geriatrics;5(2), 68-74, 2002. Civi S., Tanrıkulu, M.Z. Yaşlılarda bağımlılık ve fiziksel yetersizlik düzeyleri ile kronik hastalıkların prevalansını saptamaya yönelik epidemiyolojik çalışma. Turkish Jornal of Geriatrics,3(3), 85-90, 2000. Nermin Olgun, Fatma Eti Aslan, Yaşlıların Sağlık Durumlarının Değerlendirilmesi Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, Nisan, 2013. Savaş S., Akçiçek F., Kapsamlı geriatrik değerlendirme Ege Tıp Dergisi / Ege Journal of Medicine 49(3) Ek / Supplement: 19-30, 2010. Geriatric Assessment Methods for Clinical Decision Making. NIH Consensus Statement, 6:1-21,1987. Dövertaş A., Çok Yönlü Geriatrik Değerlendirme: Pratik Yaklaşımlar SB eğit araş hast İstanbul, 2009. Common geriatric problems. Chapter 1. Gershman K (ed). The Little Black Book of Geriatrics. 4th ed. Sudbury, MA: Jones and Bartlett Publishers, 1-62, 2009. Mahir Ö., Yaşlılık ve Kanser. (Erişim tarihi: ). Terret C., Geriatric Oncology-A Challenge for the Future. Busıness Brıefıng: European OncologyRevıew pdf/terret.pdf (Erişim tarihi: ). Türkiye’de yaşlıların durumu ve yaşlanma ulusal eylem planı Yayın No DPT: eylempla.pdf. Erişim:

36 Akdemir N. , Akkuş Y. , Onkoloji Hemşireliği. (Editör: Gülbeyaz Can)
Akdemir N., Akkuş Y., Onkoloji Hemşireliği. (Editör: Gülbeyaz Can). Nobel Tıp Kitapevleri İstanbul, ,2014. Türköz FP, Tokluoğlu S., Geriatrik Popülasyonda Kanser Değerlendirmesi: Tek Merkez Deneyimi. International Journal of Hematology and Oncology,23(1): 28-33, 2013. American Society of Clinical Oncology (2012). Cancer in Older Adults. older_adults.pdf (Erişim tarihi: ). Alan Ö., Gürsel Ö., Ünsal M., Altın S., Kılçıksız S., Geriatrik Hastalarda Onkolojik Yaklaşım. Okmeydanı Tıp Dergisi; 29(Ek sayı 2): 94-98,2013. Rao A., Cohen HJ., Symptom Management in the Elderly Cancer Patient: Fatigue, Pain, and Depression. Journal of the National Cancer Institute Monographs 2004; Lichtrnan SM., Guidelines fort he treatment of elderly cancer patients. Cancer Control , 2003. Balduci L., Management of cancer in the elderly. Oncology. 20: ,2006. Balduci L., The NCCN senior adult oncology clinical practice guidelines in oncology . Stahelin HB., Monsch AU., Spiegel R., Early diagnosis of dementia via a two-step screening and diagnostic procedure. Int Psychogeriatry, 9: ,1997. Rosen WG., Mohs RC., Davis KL., A new rating scale for Alzheimer’s disease,1984. Reisberg B., Ferris FH., de Leon MJ., The global deterioration scale for assessment of primary degenerative dementia. Am. J. Psychiatry, 1982. Hughes CP., Berg L., Danziger WL., A new clinical scale scale for the staging of dementia. Brit JPsychiatry,140: ,1982. Yesavage JA., Brink TL., Rose TL., Development and validation of a geriatric depression screening scale. A preliminary report. J Psychiatr Res.,1983. Burke WJ., Roccaforte WH., Wengel SP., The short form of the geriatric depression scale: A comparision with the 30-item form. J Geriatr Psychiatry Neurol.,1991. Ertan T., Eker E., Reliability, validity, and factor structure of the geriatric depression scale in Turkish elderly: Are there different factor structures for different cultures? Int Psychogeriatr, 2000. Hamilton M., Development of a rating scale for primary depressive illness. Br J Soc Clin Psychol.,1967.

37 Hamilton M. , The assessment of anxiety states by rating
Hamilton M., The assessment of anxiety states by rating. Br J Psychiatry,1959. Alexopoulos GS., Abrams RC., Young RC., Cornell scale for depression in dementia. Biol Psychiatr,1988. Landefeld CS., Palmer RM., Johnson MA., Current Geriatric Diagnosis & Treatment. McGraw Hill Co. Inc.,16-20,2004. Mahoney FI., Barthel DW., Functional evaluation: The barthel index. Md. State Med. J. 14: 61-5,1965. Gill TM., Hardy SE., Williams CS., Underestimation of disability in community-living older persons. J. Am. Geriatr Soc., 50: ,2002. Lichtenstein MJ, Bess FH, Logan SA. Diagnostic performance of the hearing handicap inventory for the elderly (screening version) against differing definitions of hearing loss. Ear Hear 9: , 1988. Landefeld CS., Palmer RM., Johnson MA., Current Geriatric Diagnosis & Treatment. McGraw Hill Co. Inc., 16-20,2004. Lichtenstein MJ., Bess FH., Logan SA., Diagnostic performance of the hearing handicap inventory for the elderly (screening version) against differing definitions of hearing loss. Ear Hear. 9: ,1988. Mathias S., Nayak USL., Isaacs B., Balance in elderly patients: The “get-up and go” test. Arch Phys Med Rehab 67: 387-9,1986. Podsiadlo D., Richardson S., The time “up & go”; a test of basic functional mobility for frail elderly persons. J. Am. Geriatr Soc.39: 142-8,1991. Tinetti ME., Performance-oriented assessment of mobility problems in elderly patients. J. Am. Geriatr Soc.34: ,1986. Vellas B., Guigoz Y., Garry PJ., The mini nutritional assessment (MNA) and its use in grading the nutritional state of elderly patients. Nutrition, 15: ,1999. Persson MD., Brismar KE., Katzarski KS., Nutritional status using mini nutritional assessment and subjective global assessment predict mortality in geriatric patients. J. Am. Geriatr. Soc.50: