SOSYALİZM SLAYT

... konulu sunumlar: "SOSYALİZM SLAYT"— Sunum transkripti:

1 HAZIRLAYANLAR: BERKE KAAN GENÇ YUSUF GÜNGÖR ATAKAN AKTUĞ EMRE BAŞER

2 Sosyalizm, kısaca toplumculuk olarak ifade edilebilir; İktidarın ve üretim araçlarının (topraklar, hammaddeler, fabrikalar, madenler vs.) burjuvazinin (zenginlerin) elinde değil halkın kontrolünde (toplumsal mülkiyet) olduğu, amacı sınıfsız toplumu oluşturmak olan toplumsal düzendir. Kapitalizmin tek alternatifidir, kapitalizmden komünizme geçişte zorunlu bir aşamadır. Fırsat eşitliğidir. SOSYALİZM NEDİR?

3 Sosyalizm, Yani şu demek ki dayı kızı Sosyalizm Senin anlayacağın yani El kapısının yokluğu değil de İmkansızlığı. Ekmeğimizde tuz Kitabımızda söz Ocağımızda ateş oluşu hürriyetin Yahut, başkası yel de Sen yaprakmışsın gibi titrememek Bunun tersi yahut… Sosyalizm Devirmek dağları elbirliğiyle Ama elimizin öz biçimi Öz sıcaklığını yitirmeden. Yahut, mesela Sevgilimizin bizden ne şan, ne para Vefadan başka bir şey beklemeyişi… Sosyalizm Yani yurttaş ödevi sayılması bahtiyarlığın Yahut, mesela -bu seni ilgilendirmez henüz- Esefsiz Güvenle Emniyetle Gölgeli bir bahçeye girer gibi Girebilmek usulcacık ihtiyarlığa ve hepsinden önemlisi Çocukların ama bütün çocukların Kırmızı elmalar gibi gülüşü… NAZIM HİKMET

4 Temel sosyalist öğretinin gelişmesinde en önemli ve etkili iki kişi, Karl Marks (d. 1818 -ö. 1883) ve Friedrich Engels'dir (d. 1820-ö. 1895).

5 BİLİMSEL SOSYALİZM Friedrich Engels tarafından kullanılan, Karl Marks'ın öncülük ettiği sosyal-politik-ekonomik teoriyi tanımlayan kavram. Ütopik Sosyalizme karşı, diyalektik materyalizme dayalı, eleştiren-yargılayan bilimsel olgular çerçevesinde evrensel tezler öne sürer. Bilimsel sosyalizm, diyalektik materyalizm'in toplumsal sistemdeki karşılığıdır.

6 DİYALEKTİK MATERYALİZM Karşıtların birliği ve çatışması, niceliksel değişmelerin niteliksel değerlere dönüşmesi gibi yasaları ele alır. Karşıtların birliği ve çatışması; evrenin özünü ifade etmektedir. Evrenin hareketi karşıtlıklar ile gerçekleşir. Karşıtların bir arada olması bir yasadır. Buna örnek olarak; atomun, hem artı, hem de eksi yüklere sahip olmasını gösterebiliriz.

7 Diyalektik materyalizmin sistemdeki karşılığı ise; burjuva(zenginler) ve proletaryadır(işçiler). Tıpkı atom örneğinde olduğu gibi toplum içerisinde bu iki grup birbirine zıttır ama aynı zamanda birliktedir. Diyalektik materyalizme göre; bu iki sınıf bir arada yaşamak zorundadır, fakat bir süre sonra proletarya sınıfı, burjuva sınıfını ortadan kaldıracak ve sosyalist toplumun kurulmasını sağlayacaktır. Bu ikili sınıf mücadelesinde çelişkiler söz konusu olacaktır. Bu çelişkiler çıkarların farklı olmasına büyük ölçüde bağlıdır. Yine örnek verirsek; proletarya sınıfı, sömürüden kurtulmak isterken, üretim gücünü ve parayı elinde bulunduran burjuva sınıfı ise sonsuza dek gücünü korumak ister. İşte bu çelişkili durum sınıflar arası çatışmanın devam etmesine yol açar. Diyalektik materyalizme göre bu çelişkili durumun kaldırılması ancak kapitalist düzenden sosyalist düzene geçiş ile mümkün olacaktır. Ortak çıkarlara sahip sınıflar arasındaki çelişkiler uzlaşılabilir niteliktedir. Buna örnek olarak ise; ezilen işçi sınıfının ve köylü sınıfının burjuvaya karşı birleşmeleri gösterilebilir. Yine diyalektik materyalizme göre temel çelişki kapitalizm ve sosyalizm arasındadır, çünkü onların arasındaki mücadele diğer tüm çelişkilerin gidişatını belirlemektedir.

8 Ütopik sosyalizm, Marks ve Engels'ten önce kapitalizmi eleştirmiş hümanist entelektüellere denir. En önemli ütopik sosyalistler Saint-Simon, Charles Fourier ve Robert Owen'dır. Kapitalizme karşı alternatif yaşam alanları ortaya atmalarının yanında o dönem için oldukça önemli tespitlerde bulunmuşlardır. Ütopik sosyalistler kuramlarda burjuvaziyi eleştirirler, fakat proleteryaya dair bir temsiliyette bulunmazlar. ÜTOPİK SOSYALİZM

9 KOMÜNİZM Sosyalizmin ileri aşamasıdır. Sosyalizmin ve komünizmin farkı bunlardır; Herkesten yeteneğine göre, emeği kadar (sosyalizm). Herkesten yeteneğine göre, herkese gereksinmesi kadar (komünizm). İşe göre, yani yapılan işin nitelik ve niceliğine göre, sosyalist dağıtım ilkesi, hemen uygulanması olanaklı ve pratik bir ilkedir. öte yandan, gereksinmeye göre komünist dağıtım ilkesi hemen uygulanması olanaklı bir ilke değil, son hedeftir. Komünizm için üretimin çok yüksek bir düzeye ulaşması ve her şeyde bolluk gerekir.

10 SOSYALİST DEVLET Zengin azınlığın, emekçi çoğunluğun üzerindeki toplumsal ve ekonomik egemenliğine son verilir. Kapitalizmde sınıflar var oldukça devlet sınıfsız olmaz, egemen sınıftan yana olmak zorundadır. Proletarya (emekçi sınıf) diktatörlüğü, toplumu bölen sınıfları ve üretim araçlarının özel mülkiyetini ortadan kaldırır. İsmi korkunç gözükebilir ancak öyle değildir, halk yararına halk tarafından yönetilmektir. Sosyalizmde, sosyal devlet modeli* vardır. * Ekonomik ve toplumsal yönden yurttaşlarının tümüyle ilgilenen, onların yaşam düzeyi, sosyal güvenliği vb. konularında gereken önlemi alan devlet.

11 SOSYALİST DEMOKRASİ Sosyalist bir demokraside ekonomi, yerel yönetimler, eğitim vb. her alanda yönetsel görevleri üstelenecek temsilciler seçilecektir. Bu temsilciler her zaman seçilme ve geri çağrılma durumunda olacaklar. Bu şekilde tabanın sürekli bir denetim ve müdahale koşulu sağlanacaktır. Eğer işletmelerde işçiler, mahallerde mahalle sakinleri, bürolarda çalışanlar, üniversitelerde öğrenciler seçtikleri temsilcilerin/yöneticilerin işlerini iyi yapmadıkları kanısına varırlarsa onları her zaman azledip yerlerine yeni birini seçebilecekler. Yine bu seçilmiş yöneticiler kapitalizmde ve Stalinist devletlerde olagelenden farklı olarak hiçbir ayrıcalığa sahip olmayacak. Alacakları ücret de çalışan nüfusun ücretinin ortalamasına eşdeğer olacaktır. Milletvekilleri, sendika yöneticileri vb. gibi görevleri yürüten kişilerin mali ayrıcalıkları onların belli bir zaman sonra kendilerini yukarılarda bir yerlere koymalarına neden olarak, kaygılarını ve gereksinmelerini temsil etmeleri gereken insanları unutmalarına yol açar. Sosyalizmde, işletmelerde, mahallelerde ve eğitim kurumlarında vb. yerlerde düzenli olarak gerçekleştirilen genel toplantılarla ve her alanda demokratik olarak seçilen komiteler sayesinde halk kitlesel olarak tartışmalara ve alınacak kararlara doğrudan müdahil olur. Yerellerden ve işletmelerdeki komitelerden yola çıkarak bölgesel, ulusal ve enternasyonal zeminde delegeler seçilir ve bunlardan yönetim kurulları (hükümetler) kurulması sağlanır. Rus devrimcisi Lenin, bir zamanlar rotasyonu (makamların dönüşümlü işgali) fikrini savunurken, bir aşçının da başbakan olabilmesinden bahsediyordu. Sosyalizmde iş saatleri radikal bir şekilde düşürülüp, tam gün çocuk bakım hizmeti sağlanarak ve eğitim alanı büyük oranda genişlettirilerek tüm insanların tartışmalara ve kararlara katılabilir duruma gelmesi sağlanır. Halktan kopuk ve ayrıcalıklı devlet aygıtı da (polis, asker, yargı) artık varlığını yitirir. İhtiyaç olduğu sürece polis ve yargı görevleri demokratik bir şekilde seçilen mahkeme ve milisler tarafından üstlenir.

12 ENTERNASYONAL Başlangıçta, "tüm dünya proleteryasının, kendini ezenlere karşı mücadelesinde işbirliği sağlama" amacıyla, sosyalizmin teorik önderleri Marks ve Engels'in çabalarıyla ve teşvikleriyle ilki 1864'de kurulmuş; aradan geçen sürede, değişen fikirler, eğilimler ve mücadeleler içinde birbirinin devamı, biri diğerini yok sayan ve hatta aynı dönemde birden fazla varolabilmiş; örgütsel, düşünsel anlayışları farklı farklı, günümüze kadar, 6 oluşum, birlik veya sekreterya olarak ortaya çıkmış uluslararası örgütlenmeler. nihai hedef tüm dünya işçilerinin birliği ve tüm dünyada sosyalizmdir. sırasıyla: 1-birinci enternasyonal, (1864 - 1876) 2-ikinci enternasyonal, (1889 - 1914) 3-üçüncü enternasyonal veya komintern, (1920 - 1943) 4-viyana enternasyonali veya iki buçuk enternasyonal (1920 - 1923) 5-işçi ve sosyalist enternasyonali (1923 - 1951) 6-sosyalist enternasyonal (1951 -... )

13

14 Sosyalist toplumda herkes aynı ücreti mi alıyor? Sosyalizmde herkes eşit ücret almaz. İnsalara yaptıkları işin nitelik ve niceliğine göre para verilir. Sosyalist toplumda en yüksek ücreti alan kimse bile bunu çalışmasıyla hak ettiği sürece alır. Sosyalizmde ücret eşitsizliği olmakla birlikte fırsat eşitliği vardır. Sosyalizm halkın özel mülkiyetini elinden almak mı demektir? Öncelikle, iki tür özel mülkiyet vardır: kişisel mülkiyet (tüketim malları, ev, araba, giysi vs.) ve üretim araçlarının mülkiyeti (topraklar, hammaddeler, fabrikalar, madenler vs.). Sosyalizm, sömürünün ortadan kalkması ve daha çok kişisel mülkiyet olması için ikinci tür (üretim araçlarının mülkiyeti) mülkiyeti kaldırır. Kullanım ve eğlence için daha fazla özel mülkiyet vardır, ama ezme ve sömürme için özel mülkiyet yoktur, işte sosyalizm budur. SIKÇA SORULAN SORULARA CEVAPLAR

15 SOSYALİZM İLE - Kimse birinin emeğini sömüremeyecektir. - Toplum sınıflara bölünmeyecektir. - Kar peşindekilerin mal ''fazla''sını satabilecek ve ''sermaye'' fazlasını yatırabilecek dış pazar avcılığından doğan emperyalist savaşlar son bulacaktır; çünkü artık ne mal ne de sermaye ''fazlası'' olacaktır. Demografik yenilikler ve vaatler: Ulaşım, eğitim ve sağlık bedava olacak. Amerikan tekelindeki dünyanın en büyük terör örgütü Nato’dan çıkılacak. Özel mülkiyetlere el konulacak, ülkemizi batıran özelleştirmeye son verilecek. Ülkedeki tarım ve fabrika üretimi artacak. Okuma yazma oranı yükselecek. Eğitim sistemi düzelecek. Ülkemizin laikliği güçlendirilecek. İmam hatipler ve zorunlu din dersleri kaldırılacak. Cumhuriyet daha iyi olacak!

16 KAPİTALİZM ÜZERİNE - Kapitalist sistemde en büyük gelir en çok çalışanda değil, en fazla şeye sahip olandadır. - Kapitalizmde fırsat eşitliği yoktur. - Kapitalist toplumda çarkları döndüren kardır, yüksek karlara giden yolun ilk adımı, giderleri azaltmaktır; üretimin giderlerinden biri, emeğe ödenen ücrettir. bu nedenle olabildiğince düşük ücret ödemek ya da çalıştırmak işverenin çıkarınadır. Üretim araçlarına sahip olanların çıkarları ile bunlar için çalışan işçilerin çıkarları birbirine karşıttır. - Kapitalistler için önce mülkiyet sonra insanlık, işçiler için ise önce insanlık -yani kendileri- sonra mülkiyet gelir. - Kapitalizmde üretim araçlarına sahip olan küçük gruptansanız çalışmadan yaşayabilirsiniz ve bu sizin toplumdaki konumunuzu belirler. üretim araçlarına sahip olmayan büyük gruba -yani işçi sınıfına- dahilseniz, çalışmadan yaşayamazsınız. - İşçi üretim araçlarına sahip değildir, yaşamını tek bir yoldan kazanabilir: üretim araçlarına sahip olanlara kendisini ücret karşılığı kiralama yoluyla. - İşçi, kendisini, bir işverene kiraladığı zaman, ona ürettiği şeyi değil, üretme gücünü satar; örneğin, işveren işçiye 8 saat çalıştığında, yarattığı ürünün karşılığını ödemez, 8 saat çalıştığı için para verir. işçi üretimi bitse bile işi bırakıp evine gidemez çünkü onu 8 saat çalışması için kiralamışlardır. Kapitalizm, iş adamının kişisel çıkarının, ulusun yararına olduğu, eğer kişiler, istedikleri gibi kar etme konusunda serbest bırakılsalar, bütün toplumun daha iyi bir duruma geleceği önermelerine dayanır.

17

18 ANARŞİZM ÜZERİNE Anarşizm, tek başına büyük bir ütopyadır, devletin ortadan kalkması en iyi sosyalizm ve komünizmden sonra gerçekleşebilir. Bu öğreti, başta devlet olmak üzere bütün baskıcı kurumların ortadan kalkması gerektiğine, eksiksiz bireysel özgürlük gibi son derece devrimci görünen sloganlara dayanırken, gerçekte küçük burjuvazinin hoşnutsuzluğunun bir ifadesiydi; çözüm önerileri ve taktikleriyle ufku kapitalizmle sınırlı, özünde küçük burjuva öğretiydi. Max Stirner, Proudhon, Bakunin, Kropotkin ve anarşizmin diğer düşünürlerinin dile getirdikleri düşüncelerin ortak özü aşırı bireycilik ve öznelcilik propagandasıydı. Marksizm anarşizmle genel anlamda benzer hedefleri paylaşır. Fakat bu hedefe nasıl ulaşılabileceği konusunda çeşitli anarşist akımlarla Marksizm arasında derin bir uçurum vardır.

19 MİLLİYETÇİLİK ÜZERİNE Komünist Manifesto’dan: ‘’Komünistlere vatanı, milleti ortadan kaldırma suçu yüklendi. İşçilerin vatanı yoktur. Onların sahip olmadıkları bir şeyin ellerinden alınması da zaten mümkün değil. Proletarya, her şeyden önce politik iktidarı ele geçirmek, kendini ulusun önder sınıfı düzeyine getirmek, kendini ulus yapmak durumunda olduğu için, kendisi de ulusaldır hala ama asla sözlüğün burjuva anlamında değil. Halklar arasındaki ulusal farklılıklar ve karşıtlıklar, burjuvazinin gelişmesiyle, ticaret özgürlüğü ile dünya pazarını, sanayi üretimindeki tek biçimliliğin ve ona uyan yaşam koşullarının gelişmesiyle zaten yok olmakta. İnsanın başka bir insan tarafından sömürülmesine son verildiği ölçüde, bir ulusun, bir başka ulus tarafından ezilmesi, sömürülmesi ortadan kalkacaktır. Ulusun kendi içindeki sınıfların karşıtlığıyla ulusların birbirlerine karşı düşmanlığı son bulacaktır.’’ ‘’ Öz olarak olmasa bile en azından biçim olarak proletaryanın burjuvaziye karşı mücadelesi ilk aşamada ulusaldır. Her ülkenin proletaryası doğal olarak kendi burjuvazisiyle hesaplaşabilir.’’ İşçilerin vatanı yoktur sözü hatırlatılarak, Marks’ın savunduğu iddia edilen şey, kabaca şöyle özetlenebilir: İşçilerin vatanı bulunmadığına göre, işçi sınıfının yürüteceği (ya da işçi sınıfı için/adına yürütülecek) mücadelenin de vatanı olmaz/olmamalı. İşçi sınıfının mücadelesi, başından sonuna, enternasyonal bir karakter taşımalı. Aynı anlama gelmek üzere, işçi sınıfı devrimcileri, ulusal ölçeğe (ve bu ölçekte yürütülen siyasal iktidar mücadelesine) ancak “ikincil” bir önem verebilir.

20 “İşçinin ulusu ne Fransız, ne İngiliz, ne de Alman'dır; çalışmadır, ücret köleliğidir, kişinin kendini satmasıdır. hükümeti ne Fransız ne İngiliz ne de Almandır, Kapitaldir. Onun esas atmosferi ne Fransız ne İngiliz ne de Alman toprağıdır, yeryüzünün birkaç santim altıdır.“ - KARL MARKS

21 Kaynakça Sosyalizmin ABC’si ve Komünist Manifesto (kitaplar) https://www.wikisosyalizm.org http://marksist.net/ https://ozgurlukdunyasi.org www.filozof.net https://www.gelenek.org

22

23