T.C. ANKARA VALİLİĞİ İl Sağlık Müdürlüğü HASTA HAKLARI UYGULAMALARI Ankara İl Sağlık Müdürlüğü Hasta Hakları İl Koordinatörlüğü Hem. Sibel DEMİRLEK Tel.

... konulu sunumlar: "T.C. ANKARA VALİLİĞİ İl Sağlık Müdürlüğü HASTA HAKLARI UYGULAMALARI Ankara İl Sağlık Müdürlüğü Hasta Hakları İl Koordinatörlüğü Hem. Sibel DEMİRLEK Tel."— Sunum transkripti:

1 T.C. ANKARA VALİLİĞİ İl Sağlık Müdürlüğü HASTA HAKLARI UYGULAMALARI Ankara İl Sağlık Müdürlüğü Hasta Hakları İl Koordinatörlüğü Hem. Sibel DEMİRLEK Tel. No: 0312 592 45 10- 592 45 09 E- Posta: ankismhhk@saglik.gov.tr 1

2 İNSAN HAKLARI  Hak: İnsana doğuştan gelen sonra da hukuk kurallarının verdiği yetkiler.  İnsan hakları, Batıda ilk kez 1215 yılında İngiltere’de gündeme gelmiştir.  Amerikan Haklar Bildirgesi  Fransız İnsan ve Vatandaş Hakları Evrensel Bildirgesi  İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi 2

3 Kazanımlara Göre İnsan Haklarının Sınıflandırılmış Durumu 3

4 Hasta Hakları Nedir? Sağlık hizmetlerinden faydalanma ihtiyacı bulunan fertlerin, sırf insan olmaları nedeniyle sahip bulundukları ve T.C. Anayasası, milletlerarası antlaşmalar, kanunlar ve diğer mevzuat ile teminat altına alınmış bulunan haklarını ifade eder. "Genel insan haklarının sağlık alanına yansıması.” 4

5 Hasta Hakları: Sağlık hakkını kullanan kişilerin insan haklarına uygun koşullarda hizmet almalarını amaçlayan haklardır. 5

6 Hasta Hakları Neden Önemlidir?  İnsan haklarının uzantısıdır.  Sağlık hakkının tamamlayıcı unsurudur. 6

7 BİR HASTA NE İSTER ? SAĞLIK ÇALIŞANI NE İSTER ? Kendine yeterli süre ayrılmasını ister Hastasına yeterli süre ayırmak ister. Temiz ve çağdaş sağlık tesisi isterTemiz ve çağdaş sağlık tesisinde çalışmak ister. Aralarına parasal konuların girmesini istemez. Tıbbi gelişmeleri izleyen hekim ister Bilimsel gelişmeleri takip etmek ister. Sevgi, saygı ve şefkat görmek ister Kendisine saygılı davranılmasını ve güvenilmesini ister. Saatlerce poliklinik sırasında beklemek istemez Kapısında hastaların yığılmasını istemez. 7

8 Hasta Hakları İle İlgili Önemli Uluslararası Belgeler Hangileridir?  Lizbon Bildirgesi (1981) ( 1995 de tekrar gözden geçirilmiştir.)  Amsterdam Bildirgesi (1994)  Bali Bildirgesi (1995) 8

9 Bildirgelerde Ne Deniyor?  Hastanın sağlık hizmetlerine ulaşma hakkı.  Hastanın ayırım görmeme hakkı.  Hastanın aydınlatılma hakkı.  Hastanın mahremiyetine saygı hakkı.  Hastanın sağlık hizmetlerinde seçim hakkı.  Hastanın vicdani kanaatlerine saygı hakkı.  Hastanın tedaviyi ret hakkı.  Hastanın onuruyla ölme hakkı. 9

10 Hasta Hakları ile İlgili Hüküm İçeren Bazı Yasal Düzenlemeler:  Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarz-ı İcrasına Dair Kanun (1928).  Umumi Hıfzıssıhha Yasası (1930).  Tıbbi Deontoloji Tüzüğü (1960).  Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkında Kanun(1961). 10

11 Türkiye’de Hasta Hakları ile İlgili Düzenlemeler:  13.01.1960 Tıbbi Deontoloji Nizamnamesi  1998 Hasta Hakları Yönetmeliği  15.10.2003 Hasta Hakları Yönergesi  20.04.2004 İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi  26.04.2005 Sağlık Tesislerinde Hasta Hakları Uygulamalarına İlişkin Yönerge  19.10.2007 Hekim Seçme Yönergesi 11

12 Hasta Hakları Yönetmeliği  Resmi Gazete Tarihi: 01.08.1998 Resmi Gazete Sayısı: 23420  Hasta Hakları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik 8/5/2014 tarih ve 28994 sayılı Resmi Gazetede, yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.  06.11.2014 Tarihinde 32 Sayılı Hasta Hakları Uygulamaları Genelgesi yayımlanmıştır. 12

13 Hasta Hakları Yönetmeliği  Uluslararası bildirgelerle getirilen hasta haklarını içermektedir.  Hasta hakları tek bir yasal düzenlemede ele almıştır. 13

14 YÖNETMELİK: Temel insan haklarının sağlık hizmetleri sahasındaki yansıması olan ve başta Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nda, diğer mevzuatta ve milletlerarası hukuki metinlerde kabul edilen hasta haklarını somut olarak göstermek ve sağlık hizmeti verilen bütün kurum ve kuruluşlarda ve sağlık kurum ve kuruluşları dışında sağlık hizmeti verilen hallerde, insan haysiyetine yakışır şekilde herkesin hasta haklarından faydalanabilmesine, hak ihlallerinden korunabilmesine ve gerektiğinde hukuki korunma yollarını fiilen kullanabilmesine dair usul ve esasları düzenlemek amacı ile hazırlanmıştır. 14

15 YÖNETMELİĞE GÖRE HASTA HAKLARI SAĞLIK HİZMETLERİNDEN FAYDALANMA  Sağlık hizmetlerinden adalet ve hakkaniyete uygun olarak ayrım görmeden faydalanma  Bilgi isteme hakkı (hangi sağlık kuruluşlarından hangi hizmeti ne şartlarda alabileceği)  Sağlık kuruluşunu seçme ve değiştirme (tabi olduğu mevzuatın usul ve şartlarına ve sevk zincirine uygun olarak) 15

16  Sağlık hizmeti verecek olan personeli tanıma seçme ve değiştirme (Değiştirme, mevzuat ile belirlenmiş usullere göre ve belirlenmiş bir ücret farkı varsa hasta tarafından karşılanmak şartı ile olacaktır)  Modern tıbbi bilgi ve teknolojiye uygun teşhis tedavi ve bakım isteme  Ötenazi yasağı  Hastanın durumunun gerektirdiği tıbbi özenin gösterilmesi 16

17 SAĞLIK DURUMU İLE İLGİLİ BİLGİ ALMA  Genel olarak bilgi isteme (sağlık durumu, kendisine uygulanacak işlemler, bunların muhtemel sakıncaları, hastalığın seyri)  Kendisi ile ilgili tıbbi kayıt, doküman ve rapora ulaşma, bir suretini isteme, kayıtların düzeltilmesini isteme  Kendisine, ailesine veya yakınlarına bilgi verilmemesini isteme 17

18 HASTA HAKLARININ KORUNMASI  Mahremiyetine saygı gösterilmesi (kimliğinin, tetkik sonuçlarının, teşhisinin, ziyaretçilerinin, tedavi giderleri ve ödenme şeklinin gizli kalması, muayene sırasında ilgisi olmayan kişilerin bulunmaması)  Ölüm olayı mahremiyetin bozulması hakkını vermez.  Bilgilerin gizli tutulması (hizmetin verilmesi sırasında edinilen bilgiler kanunla izin verilen haller dışında hiçbir şekilde açıklanamaz) 18

19 TIBBİ GİRİŞİMLERDE HASTANIN RIZASI  Karar verme yeterliliği olmayan hastayla ilgili işlemler yasal velisi ile yürütülür fakat kendisinin de bilgilendirilmesine çalışılır. Acil durumlarda yasal temsilci reddetse bile tıbben doğru olan yapılır.  Acil olmayan durumlarda yasal temsilcinin hasta aleyhine olan kararı için hekim hukuka başvurabilir.  Acil hallerde ve bilinç kapalı olduğunda hekim hastanın onayını varsayarak gerekli işlemi yapar. 19

20  Aydınlatılmış Rıza Formu (tıbbi girişimler öncesi bilgilendirilme ve onay alma)  18 yaşından küçüklerden ve mümeyyiz olmayanlardan organ ve doku alınamaz.  Kısırlaştırma ve gebeliğin sonlandırılması hallerinde hastanın rızası, evli ise eşinin de rızası gereklidir.  Tedaviyi reddetme ve durdurma hakkı (olumsuz sonuçların sorumluluğunu üzerine almak ve belgelemek kaydıyla)  Bu hakkın kullanılması hastanın sağlık kuruluşuna tekrar başvurusunda hasta aleyhine kullanılamaz. 20

21 TIBBİ ARAŞTIRMALARDA RIZA  Hiç kimse; Sağlık Bakanlığının izni ve kendi rızası olmadan tecrübe, araştırma veya eğitim amaçlı tıbbi girişim konusu yapılamaz  Tıbbi araştırmalardan beklenen fayda araştırmaya razı olan gönüllünün hayatından üstün tutulamaz  Gönüllü araştırmanın herhangi bir aşamasında verdiği rızayı geri alabilir 21

22 DİĞER HAKLAR  Güvenlik içinde hizmet alma  Dini vecibeleri yerine getirebilme  Sağlık kurumunca belirlenen kurallara uygun olarak ziyaret edilme ve refakatçi bulundurma  Bu hakların ihlali durumunda mevzuata uygun olarak müracaat, şikayet ve dava açma hakkı. 22

23 HASTA SORUMLULUKLARI Bir yerde hak varsa hemen yanı başında sorumluluk da vardır. Hasta Sorumluluğu : Hastanın bir sağlık kuruluşuna başvurmadan önce ve başvurduktan sonraki süreçte yerine getirmesi gereken ödev ve yükümlülüklerdir. 23

24 GENEL SORUMLULUKLAR  Kişiler sağlıklı bir yaşam için verilen tavsiyelere uymalıdırlar.  Sağlıkları uygunsa kan verebilir ve organ bağışında bulunabilirler.  Basit durumlarda kendi bakımlarını yapabilirler. 24

25 SOSYAL GÜVENLİK DURUMU  Hasta sağlık, sosyal güvenlik ve kişisel bilgilerindeki değişiklikleri zamanında bildirmelidir. 25

26 HASTANE KURALLARINA UYMA  Hasta sağlık kuruluşunun kurallarına uymalıdır.  Kurumlarca belirlenen sevk zincirine uymalıdır.  Hasta teşhis ve tedavi sürecinde hekim ve diğer sağlık personeli ile her aşamada işbirliği yapmalıdır.  Hasta verilen randevulara uymalıdır.  Tıbbi gereklilik olmadan ve gerçeğe aykırı belge rapor veya doküman düzenlenmesini isteyemez.  Hastane personelinin, diğer hasta ve ziyaretçilerin haklarına saygı göstermelidir. 26

27 HASTANE KURALLARINA UYMA  Hasta hastaneyi barınma, beslenme ve sosyal bakım eksiklerini gidermek amacıyla kullanamaz  Hasta gereksiz tıbbi girişim ve tedavi talebinde bulunamaz  Hastane malzemelerine verdiği zararı karşılar  Hastalar somut olay ve belgelere dayanmadan sağlık çalışanlarını ve kurumları yıpratacak şekilde hakaret ve suçlayıcı beyanda bulunamazlar 27

28 SAĞLIK ÇALIŞANLARINI BİLGİLENDİRME  Hasta; yakınmaları, geçirdiği hastalıklar, kullanmakta olduğu ilaçlar ve sağlığı ile ilgili konularda yanlış ve eksik bilgi veremez.  Hasta hepatit ve AIDS gibi sağlık çalışanlarını riske atacak bir bulaşıcı hastalığı olduğunda kendisiyle ilgilenenlere en başta bildirmek zorundadır. 28

29 VERİLEN TEDAVİYE UYMA  Hasta tedavisi ve ilaçlarla ilgili tavsiyeleri dikkatle dinlemeli anlamadığı şeyleri sormalıdır  Önerilen tedaviye uyum gösterip tarif edildiği şekilde uygulamakla yükümlüdür uygulayamadığı taktirde haber vermelidir  Önerilen tedaviyi reddeden hasta hekimin veya hastanenin bunu belgeleme isteğini geri çeviremez. 29

30 Haklarının ihlal edildiğini düşündüğünde veya sorun yaşadığında hasta iletişim birimine başvurmalıdır. 30

31 Yönetmelik Değişikliğiyle Birlikte Oluşturulan Kurul ve Birimler  Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Hasta Hakları ve Tıbbi Sosyal Hizmetler Daire Başkanlığı  İl Sağlık Müdürlüğü Hasta Hakları İl Koordinatörlüğü 31

32 Yönetmelik Değişikliğiyle Birlikte Oluşturulan Kurul ve Birimler  İl Sağlık Müdürlüğü Hasta Hakları Kurulları  Hasta Hakları Kurulları Sekreteryası  Tüm Sağlık Tesislerinde (Kamu Hastaneleri, Ağız ve Diş Sağlığı Merkezleri, Toplum Sağlığı merkezleri, Üniversite Hastaneleri, Özel Hastaneler, Tıp Merkezleri, Poliklinikler ve Özel Ağız ve Diş Sağlığı Merkezleri) Hasta İletişim Birimleri 32

33 HASTA İLETİŞİM BİRİMLERİ:  Sağlık kurum ve kuruluşları bünyesinde bulunan hasta hakları birimleri 08/08/2014 tarihinden itibaren hasta iletişim birimine dönüştürüldü  Bu birimlerde görev yapan hasta hakları birim sorumlularının iletişim birim sorumlusu olarak görevlerine devam etmeleri ve yönlendirme levhalarının da buna göre düzenlenmesi sağlandı. 33

34 HASTA İLETİŞİM BİRİMLERİ  Milli Savunma Bakanlığına bağlı sağlık kuruluşları da dahil olmak üzere sağlık hizmeti verilen kamu veya özel sektöre ait tüm kurum ve kuruluşlar ile tababet icra edilen bütün yerler Yönetmelik kapsamına dahil edilmiştir. Yönetmelik değişikliğinin ildeki tüm sağlık kurum ve kuruluşlarına duyurulması,  Bünyesinde hasta hakları birimi bulunmayan sağlık kurum ve kuruluşlarında ise en geç 08/11/2014 tarihine kadar hasta iletişim birimlerinin kurularak, yönlendirme levhalarının da buna göre düzenlenip işlerlik kazandırılması çalışmaları başlatıldı. 34

35 HASTA İLETİŞİM BİRİMLERİ Hasta iletişim birimlerinin işleyişinde ortaya çıkan ve yönetim tarafından giderilmesi gereken aksamaların çözümlenmesinden sağlık kuruluşu üst yöneticisi/mesul müdürü birinci derecede görevlidir. Bu kapsamda gerekli düzenlemeler Sağlık Kuruluşunca yürütülür. 35

36 HASTA İLETİŞİM BİRİMİ SORUMLUSU  Hasta iletişim birimlerinde görevlendirilecek personel öncelikli olarak sosyal hizmet uzmanı, psikolog, iletişim fakültesi mezunları yada müfredatında iletişim, halkla ilişkiler dersi bulunan fakülteler olmak üzere 4 yıllık lisans mezunu kişiler arasından seçilir. 36

37 HASTA İLETİŞİM BİRİMİNDE YÜRÜTÜLEN FAALİYETLER  Hasta sorunlarını yerinde çözme çalışmalar,  Şikayet başvurularının sağlık bakanlığı hasta hakları web sayfasına ( HBBS) giriş yapılması ile ilgili çalışmalar,web sayfasına  Teşekkür-öneri başvurularını alma ile ilgili çalışmalar,  Eğitim (personele yönelik) çalışmaları,  Hastaların yaşadıkları sorunlara ilişkin başhekimliğe ilgili konu hakkında öneriler hazırlama çalışmaları,  İstatistik çalışmaları, 37

38 İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ HASTA HAKLARI KURULLARI İl sağlık müdürlüğü; üniversite hastaneleri ve özel sağlık kurum ve kuruluşları, kamu hastaneleri, ağız diş sağlığı merkezleri, aile sağlığı merkezleri ve toplum sağlığı merkezlerinden gelen başvuruları değerlendirmek, karara bağlamak, öneri sunmak ve düzeltici işlemleri belirlemek üzere Hasta Hakları Kurulu oluşturur. 38

39 Kurul Üyeleri: Hasta Hakları Kurulu aşağıdaki üyelerden oluşur;  Başkan: İl sağlık müdürü veya müdürlük temsilcisi Kurulun başkanıdır.  Şikayet edilen personelin görev yaptığı kurumun ildeki üst yöneticisi tarafından görevlendirilen bir kurum temsilcisi,  Şikayet edilen personelin varsa bir işyeri sendika temsilcisi (4688 Sayılı Kamu Sendikaları Kanununa göre ),  Hasta hakları konusunda faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşu temsilcisi (Kurula kabul edilme şartları 44.maddede belirlenmiştir.)  Valiliğin belirleyeceği bir vatandaş. (Kendisi ve yakınlarının Sağlık Bakanlığına bağlı kurumlarla ticari ilişkisi olmayan, sağlık hizmetleri veya sosyal hizmetler alanında temayüz etmiş, 65 yaşını geçmemiş, kurula sürekli olarak katılmasını engelleyecek kronik bir rahatsızlığı olmayan, gönüllü bir kişi kurulda görev alır.) 39

40 Kurulun Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları  Hasta hakları ve uygulamalarını gerçekleştirmek, başvuru dosyalarını değerlendirmek, hasta haklarının geliştirilmesi için tavsiyelerde bulunmak.  Hasta hakları kurulları başvuru dosyalarını hasta hakkı ihlali açısından değerlendirip hastane idaresine görüşünü sunmakla yükümlüdür. İdare gerekli önlemleri alır ve girişimlerde bulunur.  Kurul başvuru dosyası durumuna göre bu yönergede belirlenen iş ve işlemleri yapmak üzere en az 15 günde bir defa toplanır. Toplantı tarihinden en az bir gün önce hasta hakları kurul sekreteryası kurul üyelerini toplantının yapılacağı yer tarih ve saat konusunda bilgilendirir. 40

41 Kurulun Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları  Kurul, gelen başvuru dosyalarını değerlendirerek hasta hakları mevzuatı çerçevesinde kesin bir karara bağlar. Başvurunun Kurula gönderilmesinden sonra karar verme süresi 30 gündür.  Teknik bilgi veya uzmanlık isteyen konularda kurum dışında bir bilirkişinin incelemesi için başvuru dosyasını kurul, incelemeciye gönderir. Başvuru sahibine konu hakkında bilgi verilir. 41

42 Kurulun Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları  Kurul gizlilik esasına göre hareket eder. Kararları gizli oyla alır. Kurul kararlarının objektifliği, mahremiyeti ve gizliliğinin sağlanması, başvuru yapan kişinin ve hakkında başvuru yapılan çalışanın isminin ifşa olmaması için; Kurulda görüşülen dosyalarda geçen isimler yerine “ÇALIŞAN” ve “BAŞVURAN” ibarelerini kullanarak başvuru sahibinin ve hakkında başvuru yapılan çalışanın adı, soyadı ve diğer bilgilerinin gizlenmesi sağlanır. Kurul başkanı çalışanın mesleği ve çalıştığı bölüm hakkında bilgi verir. Başvuru yapan hasta yada yakınının adres bilgileri hiçbir şekilde kurul başkanı ve hastane temsilcisi dışında kimseye verilemez. Kurul başkanı ve hastane temsilcisi bu bilgileri gizli tutmakla yükümlü ve sorumludur. 42

43 Kurulun Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları  Alınan kararlar Hasta Hakları Kurul Karar Formuna yazılır ve kurul üyeleri tarafından imzalanarak HBBS’ ye yüklenerek ilgili hastaneye gönderilir.  Kurumlarında hasta hakları uygulamaları ile ilgili personele yapılması gereken eğitimleri planlar, yerinde inceleme ve değerlendirme yapar.  Tıbbi içerikli başvurular kurulda görüşülmez, başvuru gerekli incelemenin yapılabilmesi için sağlık tesisi yöneticiliğine gönderilir ve başvuru sahibine yapılan işlemler hakkında bilgi verilir 43

44 HASTA VEYA HASTA YAKINI HASTANE HASTA İLETİŞİM BİRİMİ HASTANELERDE HASTA HAKLARI UYGULAMALARI İŞ AKIŞ ŞEMASI BAŞVURU FORMU DOLDURULUR. WEB ORTAMINA AKTARILIR. (AYNI GÜN) ÇOK ACİL DURUM VARSA HASTANE İDARESİ HEMEN BİLGİLENDİRİLİR

45 45 Başvuruya konu olan sorun öncelikle yerinde çözümlenmeye çalışılır. HBBS’YE Sorunum Çözülsün sekmesine kaydedilir. Çözümlenemeyen konular ile ilgili 7 gün süre verilerek taraflardan bilgi alınır. Başvuru 10 gün içinde HBBS üzerinden Hasta Hakları Kuruluna gönderilir. HASTANE HASTA İLETİŞİM BİRİMİ

46 46 Kurul Sekreteryası tarafından başvuru ile ilgili ek bilgi ve belge istenebilir. Tüm belgeler tamamlandıktan sonra taranarak tekrar HBBS’ye yüklenir. Başvuru tekrar kurula yönlendirilir. HASTANE HASTA İLETİŞİM BİRİMİ

47 47 ALINAN TÜM BİLGİ VE BELGELER SEKRETERYA TARFINDAN HASTA HAKLARI KURULU ÜYELERİNE DOSYA OLUŞTURULARAK DAĞITILIR. KURUL EN AZ 15 GÜNDE BİR TOPLANIR DOSYALAR DEĞERLENDİRİR. OY ÇOKLUĞU İLE KARAR VERİR. KARARLAR HBBS’ye tarattırılarak girilir ve başvuru sonuçlandırılır. HASTA HAKLARI KURULU SEKRETERYASI

48 48 HASTA HAKLARI İL KOORDİNATÖRLÜĞÜ KURULDAN GELEN KARARLARI TASNİF EDER VE İLGİLİ HASTANEYE HBBS ÜZERİNDEN GÖNDERİR. KURUL KARARI HAKKINDA HASTAYA YAZILI BİLGİ VERİLİR. HASTAYA BU AŞAMADAN SONRA YAPMASI GEREKENLER KONUSUNDA BİLGİ VERİLİR. HASTA HAKLARI YÖNETMELİĞİ VE YENİ MEVZUAT HÜKÜMLERİ DOĞRULTUSUNDA KURUM TARAFINDAN YÜRÜTÜLECEK İŞLEMLER HAKKINDA BİLGİ VERİLİR. HASTANIN SONRAKİ SÜRECİ TAKİP ETMESİNİ KOLAYLAŞTIRICI OLMAK ÜZERE İRTİBAT VEYA KAYIT NUMARASI VERİLİR. KARARIN SONUCU İDARİ VE ADLİ TAKİP AÇISINDAN HASTANE İDARESİNE BİLDİRİLİR. HASTA İLETİŞİM BİRİMİ SORUMLUSU HASTA İLE İLGİLİ YAPILACAKLAR PERSONEL İLE İLGİLİ YAPILACAKLAR KURULUN KARARI İLGİLİ PERSONELE BİLDİRİLİR. KURUL, İLGİLİ PERSONELİ KUSURLU BULMUŞ İSE DOSYA GEREKLİ İDARİ VE ADLİ TAKİBAT İÇİN GENEL SEKRETERLİĞE VEYA HASTANE YÖNETİCİLİĞİNE ÜST YAZI İLE İLETİLİR. İDARE, İLGİLİ MEVZUATA GÖRE GEREKLİ İDARİ VE ADLİ TAKİBİ YAPAR. HASTA HAKLARI KURULUNUN TAVSİYE KARARLARINI UYGULAR VE SONUCUNDAN İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜNE BİLGİ VERİR.

49 49