GÜRÜLTÜLÜ İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

... konulu sunumlar: "GÜRÜLTÜLÜ İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ"— Sunum transkripti:

1 GÜRÜLTÜLÜ İŞYERLERİNDE İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ

2 1.GİRİŞ Gürültü; Arzu edilmeyen Hoşa gitmeyen Rahatsız eden
Genellikle yapay olarak ortaya çıkan Niteliği ve niceliği bozulmuş seslerdir.

3 Ses ise, Titreşim yapan bir kaynağın hava basıncında yaptığı dalgalanmalar ile oluşan ve insanda işitme duygusu uyandıran fiziksel bir olaydır. Sesin özelliklerini genel olarak; Sesin frekansı Sesin şiddeti olarak sıralayabiliriz.

4 Sesin frekansı sesin incelik ve kalınlığıyla ilgili özelliğidir
Sesin frekansı sesin incelik ve kalınlığıyla ilgili özelliğidir.Birimi Hertz(Hz) cinsinden ifade edilir. Kedinin sesi ayının sesine göre daha incedir…

5 Sesin şiddeti sesin genliğiyle(uzaktan duyulabilme) ilgili özelliğidir.
Uçağın sesi uzaktan daha kolay duyulur…

6 Nasıl duyarız?

7

8 İşitme Organının Zedelenmesi
Kişisel etkenler Ses yükü Yüklenme düzeyi Yüklenme süresi Ses şiddeti (dB) Frekans (Hz) Zaman içinde değişim Etki süresi

9 Hasarlı kulakta salyangoz kıl hücrelerinin görüntüsü
Sağlıklı kulakta salyangoz kıl hücrelerinin görüntüsü Hasarlı kulakta salyangoz kıl hücrelerinin görüntüsü

10 Sağlıklı bir insan kulağı;
Hz arası , 20 mikropascal-200 pascal arası ses şiddetine duyarlıdır… Pratikte gürültü (ses) ölçü birimi desibel’dir. Ses alanındaki bu ifade dB=20log K/K0 olarak bilinir. Logaritmik ifadeden; 20 mikropascal dB'e; (işitme eşiği) 200 pascal da, dB'e (ağrı eşiği) eşdeğer gelir.

11 Sessiz bir orman, yatak odası 30 Fısıltı ile konuşma. 40
Gürültü Şiddeti, dB(A) Yer ve Konum İşitme eşiği. 20 Sessiz bir orman, yatak odası 30 Fısıltı ile konuşma. 40 Sessiz bir oda, kütüphane, oturma odası. 50 Genel ofis. 60 Karşılıklı konuşma, çalışma ofisi (klavye vs) 70 Dikey matkap. 80 Yüksek sesle konuşma, trafik gürültüsü, lokanta. 90 Kuvvetlice bağırma, matbaa, takım tezgahları. 100 Havalı çekiç, dokuma atölyeleri. 110 Hidrolik pres, daire testere, pop konseri. 120 Bilyeli değirmen, hava tabancası. 130 Uçakların yanı. 140 Şehir alarm sireni, Ağrı eşiği.

12 Gürültü şiddetine bağlı işitme kaybı %
dB 5 yıl sonra* 10 yıl sonra* 15 yıl sonra* 80 90 4 10 16 100 12 29 42 110 26 55 78

13 Endüstrideki gürültü, İşyerlerinde, çalışanlar üzerinde fizyolojik ve psikolojik etkiler bırakan ve iş verimini olumsuz yönde etkileyen sesler olarak tanımlanır.

14 1.Maskeleyici Gürültü İşitmek istediğimiz sesin başka bir ses tarafından boğulmasıdır. Sesli ikaz ve diğer işaretlerin duyulmasını engellediği için kazalara neden olur. Ses düzeyi, normal uzaklıktaki konuşmayı sürdürebilmek için dB’i aşmamalıdır. 2.Yaralayıcı Gürültü Gürültü düzeyi işitme duyusunu hasara uğratabilir. 85 dB (desibel) düzeyindeki veya daha yüksek düzeydeki sürekli gürültü kulağa zararlıdır. Basınçlı hava ile çalışan makineler Metal dövme v.d. Bu düzeyde 5 saatten daha uzun süre çalışmak işitme duyusunu riske atar.

15 İş sağlığı ve güvenliği alanında; işitme kaybına sebep olabilecek gürültünün değerlendirilmesi için gürültüyü meydana getiren sesin frekansının ve basıncının mutlaka bilinmesi gerekir.

16 SOSYAL SİGORTALAR KANUNUNA GÖRE GÜRÜLTÜLÜ İŞLER
Sosyal Sigortalar Kanunu Sağlık İşlemleri Tüzüğü’ne göre; kanunla sağlanan yardımlardan yararlanabilmek için sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçecek azami süreye yükümlülük süresi denir. Gürültü sonucu işitme kaybı teşhisi için yükümlülük süresi kanunda 6 ay olarak ön görülmüştür.

17 Hastalık tehlikesi olan başlıca işler;
Çekiçle, özellikle hava basınçlı çekiçlerle kaporta ve perçin işleri, Metallerin, saç levhaların haddelenmesi, perdahlanması, yüzeylerinin düzeltilmesi, buhar kazanlarındaki kazan taşlarının parçalanıp çıkarılması, hava basmalı kumla temizleme ve metal püskürtme işlemleri, Kakma, zımbalama, çekiçleme, perçinleme, Bazı testereler ve planya makineleri, Dokuma tezgahlarında mekik vurması, tekstil sanayisinde gürültü yapan diğer makine ve tezgahlar, Maden cevherlerinin parçalanması, kırma değirmenler, çekiçli bilyalı değirmenler, titreşimli elekler, Metal taşıyıcıların otomatik yüklenmesi, Taş kesme, Gaz tribünleri, kompresörler, aspiratörler,

18 Şahmerdan, buldozer, ekskavatör gibi gürültülü araçlarla yapılan çalışmalar (cadde, ev yapımı v.b.)
Motorların (pistonlu, jet v.b.) muayene edildikleri ve onarıldıkları, teste tabi tutuldukları iş yerleri, Tarak dubaları, demiryolu, denizyolu araçlarında kullanılan dizel motorların makine daireleri, Havayolları (yer personeli, makinistler, uçucu personel v.b.) Taşınabilir motorlu testereler ve ağaç kesimi, Müzikçiler olarak listelenmiştir.

19 2.GÜRÜLTÜNÜN İNSAN SAĞLIĞINA ETKİLERİ
Fiziksel Etkileri: Gürültü geçici veya sürekli işitme bozukluklarına yol açar. Fizyolojik Etkileri: Kan basıncının artması, dolaşım bozuklukları, solunumda hızlanma, kalp atışlarında hızlanma veya yavaşlama. Psikolojik Etkileri: Davranış bozuklukları, aşırı sinirlilik, ani refleks ve stresler. Performans Etkileri: İş veriminin düşmesi, konsantrasyon bozukluğu, hareketlerin yavaşlaması.

20 Fiziksel etkilerin oluşmasında; 1
Fiziksel etkilerin oluşmasında; 1. Gürültüyü meydana getiren sesin şiddeti, 2. Gürültüyü meydana getiren sesin frekans dağılımı, 3. Gürültüden etkilenme süresi (maruz kalınan süre), 4. Gürültüye maruz kalanın yaşı, 5. Gürültüye karşı kişisel duyarlılık, 6. Gürültüye maruz kalanın cinsiyeti önemlidir.

21 Ayrıca, gürültülü ortamlarda;
Konuşurken bağırma ihtiyacı, Sinirli olma durumu, Karşılıklı anlaşma zorluğu, Kişiler arasındaki ilişkilerde olumsuzluklar görülebilir. En önemlisi de, gürültülü ortamın iş kazaların artmasına sebep olmasıdır.

22 3.GÜRÜLTÜNÜN ÖLÇÜMÜ Gürültü düzeyinin ölçülmesi ve analizi için ses düzeyi ölçü aletleri, frekans analizörleri ve kişisel veya ortam gürültü dozimetreleri kullanılır. Sesin yoğunluğunu (şiddetini) ölçmeye yarayan aletlere ses ölçer, ses düzeyini ölçer, sanometre, desibelmetre gibi isimler verilmektedir. Ses ölçer; sesin şiddetini desibel(dB) olarak gösterir.

23

24 Bir ortamdaki toplam gürültü, gürültü kaynağı sayısı arttıkça artmaktadır. Ancak 80 dB(A)’lık iki farklı gürültü kaynağının oluşturduğu toplam gürültü değeri 160 dB(A) olmayıp 83 dB’dir. 80 dB 83 dB 86 dB 89 dB 93 dB

25 Ses yoğunluğunun desibel (db) olarak ölçülmesiyle gürültünün tam olarak değerlendirilmesi yapılamaz. Önemli olan ölçtüğümüz ses yoğunluğunun insan sağlığı açısından incelenmesidir. Yani ölçülen değerlerin insan kulağındaki etkilerinin bilinmesi gerekir. Bu da gürültünün hangi frekans aralığında olduğunun saptanmasıyla yani frekans analizi yapılarak öğrenilir.

26 İş yeri çalışma ortamında gürültü düzeyinin yüksek olup olmadığına karar vermek için teknik olmayan bazı kurallar da vardır. Yanında bulunan bir kişinin konuşmasının anlaşılabilmesi için, ses tonunu arttırarak konuşma gereği veya kişinin anlaması için kulağına doğru bağırmak zorunluluğu duyuyorsa, Eğer işçi bir iş günü çalışma sonunda, kafasının içinde gürültü hissediyorsa ve kulağında çınlama oluyorsa, Eğer işçi çalışma günü bitiminde konuşma veya müzik seslerini açık ve net olarak anlamakta güçlük çekiyorsa, fakat sabahleyin işe giderken konuşma ve müzik seslerini açık ve net olarak anlıyorsa kişi yüksek düzeyde gürültüye maruz kalıyor demektir.

27 4.GÜRÜLTÜ KONTROL YÖNTEMLERİ
TEKNİK KORUMA Kaynakta Ortamda Kişide TIBBİ KORUMA

28 1. Teknik Korunma: a) Gürültü Kaynağında Alınması Gereken Önlemler:
Kullanılan makineleri gürültü düzeyi düşük makineler ile değiştirmek, Gürültülü yapılması gereken işlemi daha az gürültü gerektiren işlemle değiştirmek, Gürültü kaynağını ayrı bir bölmeye almak

29 b) Gürültünün Yayıldığı Ortamda Alınması Gereken Önlemler:
Makinelerin yerleştirildiği zeminde gürültüye ve titreşime karşı yeterli önlemleri almak, Gürültü kaynağı ile gürültüye maruz kalan kişi arasına gürültüyü önleyici engel koymak, Gürültü kaynağı ile gürültüye maruz kalan kişi arasındaki uzaklığı artırmak, Sesin geçebileceği ve yansıyabileceği duvar, tavan, taban gibi yerleri ses emici malzeme ile kaplamak olarak sayılabilir.

30 Şiddet – mesafe ilişkisi
Gürültünün şiddeti (basıncı) gürültü kaynağından uzaklığın karesiyle azalır: 1 2 4 Gürültü kaynağı Mesafe metre 100 dB 88 dB 76 dB

31

32 c) Gürültünün Etkisinde Bulunan Kişide Alınması Gereken Önlemler:
Gürültüye maruz kalan kişinin sese karşı iyi izole edilmiş bir bölme içine almak, Gürültülü ortamdaki çalışma süresini kısaltmak, Gürültüye karşı etkin kişisel koruyucuları kullanmak.

33 KULAK KORUYUCULARININ TİPLERİ Kulak koruyucularının tipleri iki ana başlık altında toplanabilir. 1.Kulak Tıkaçları: Dış kulak kanalının içine yerleştirilen ya da kulağın girişini tıkayan tıkaçlardır. Bu tıkaçlar, plastik, kauçuk, silikon, pamuk gibi maddelerden değişik şekillerde ve boyutlarda üretilmektedir.Bunlar farlı çeşitlerde bulunabilir: a)Bütün Kulaklara Uyabilen Tıkaçlar : Parafinli pamuk,sünger ve benzeri malzemeden yapılırlar. Kulak tıkaçlarının bu tipleri rahat, temiz ve ucuzdur. Ancak tıkacı koyarken ellerin temiz olması gerekir.Bazıları tek kullanımlık olup bazıları ise bir hafta kadar kullanılabilir.

34 b)Şekilleri Değişmeyen Kulak Tıkaçları ;
Kauçuk ve plastikten yapılırlar. Bu tıkaçlar tekrar tekrar kullanılabilir. Temizlenebilmesi ve uzun süre kullanım kolaylığından dolayı daha çok seçilen türlerdendir. c)Ismarlama Yapılan Kulak Tıkaçları: Silikonlu kauçuk veya plastiklerle kulak ölçüsü alınır, buna göre hazırlanır. Bunlar temiz, rahat ve kulağa tam uyarlar ve üç-beş sene kullanılabilirler.

35 2. Kulak Kepçelerinide İçine Alan (Manşon tipi) Kulak Koruyucuları
  Kulak kepçesini hava sızdırmayacak şekilde içine alan, baş üstünden, enseden veya çene altından geçen esnek bir bantla tutturulan iki kaptan oluşmuş ve aşağı yukarı ayarlanabilen koruyuculardır. Bu kaplar genelde yalıtkan sert plastikten yapılmış yarı küresel şekildedir. Kullanımın güvenli, rahat ve uygun olması için; Kafa üzerindeki bant çok fazla sıkı veya gevşek olmamalıdır. Koruyucu kaplar kulak kepçesinin hiçbir yerine değmemelidir. Uzun süre kullanılabilmesi için hafif olmalıdır. 

36 Kulak tıkaçları ve Kulak koruyucular ses şiddetini 15-30dB azaltabilirler.
Ses düzeyinin 105dB aştığı durumlarda kulak tıkaçlarının ve kulak koruyucularının birlikte kullanılmaları önerilir.

37 2.1 İşitme Koruyucu Baretler: Gürültü düzeyi çok yüksek olduğu zaman ( dB ve üstü) baretlere muflar monte edilebilir. Bu tip koruyucu, başın kemikli bölümlerini kapatarak, sesin kemik iletimi yoluyla sızmasını önler.

38 ETKİNLİKLERİ Bir kulak koruyucusunun etkinliği bir çok faktöre bağlıdır. Ses enerjisi doğrudan doğruya koruyuculardan veya bunların etrafından kulağa girer. Koruyucu kullanırken sesin iç kulağa erişebileceği dört yol vardır 1- Hava Sızıntısı: 2- Malzeme sızıntısı, 3- Koruyucu Vibrasyonu 4-Doku iletimi,

39 KORUYUCULARIN AVANTAJ VE DEZAVANTAJLARI 1 - Kulak Tıkaçları
a) Avantajları  Küçük olmaları taşıma ve saklama kolaylığı sağlar. Başka amaçlı koruyucularla birlikte kullanımları kolaydır. Sıcak ortamlarda kullanımları manşonlara göre daha rahattır. İlk yatırım masrafları manşonlara göre daha azdır.  b) Dezavantajları  Ses azaltma düzeyi manşonlara göre daha azdır. Kulağa uygun şekilde yerleştirilmeleri daha uzun süre ve daha çok uğraş gerektirir. Ses azaltmalarının kullanıcının tıkacı kulağa yerleştirme şekline bağlı olarak değişimi, manşonlara göre daha fazladır. Kulağa yerleştirme sırasında kulak kanalına kir kaçması, kulak kanalının tahriş edilerek enfekte olmasına neden olabilir. Bir kişinin kulak tıkacı takıp takmadığı uzaktan rahatlıkla görülmeyeceği için denetimi güçtür. Bir kez kullanılan tipleri uzun sürede, manşonlar kadar masraflı olabilmektedir. 

40 2 - Manşonlu Kulak Koruyucuları 
a) Avantajları  Kulak tıkaçlarına göre daha etkilidir. Uzaktan rahatça görülmeleri denetimi kolaylaştırır. Kullanıcıların alışmaları daha kolaydır. Kulak kanalındaki rahatsızlıklar kullanımı engellemez.  b) Dezavantajları  Sıcak ortamlarda kullanıcıyı rahatsız eder. Taşınmaları ve saklanmaları, tıkaçlara göre daha zordur. Tıkaçlara göre daha pahalıdır. Çalışma alanlarının dar olduğu yerlerde, kullanımları güçtür. Kafanın üzerinden geçen bantın zamanla esnemesi ile yada rahatsız olan kullanıcının kasıtlı olarak bandı ters yönde zorlamasıyla, kulaklık kısmı gereken kuvvette bastırmazsa beklenen ses azaltması sağlanamaz. Ortamda etkileri kulak tıkaçlarından daha fazla olmalarına karşın, düşük frekanslarda kulak tıkaçlarından daha az etkilidir.

41 KULAK KORUYUCULARININ KULLANIMI VE BAKIMI
  Her gün kullanılan kulak tıkaçlarının her kullanıştan sonra sabunlu ılık suyla yıkanması gerekir. Ayrıca tıkaçlar kendi kutularında saklanmalı, kutuları da temiz tutulmalıdır. Koruyucunun herhangi bir yerinde çatlak veya başka bir arıza görüldüğünde onarılmalı veya değiştirilmelidir.  Kulağa gelen yumuşak kısım sertleştiğinde ve yıprandığında değiştirilmelidir.  Koruyucular gürültüsüz bir yerde temiz elle takılmalı ve çıkartılmalıdır. Alıştırma programı sonunda koruyucu kullanmakta halen güçlük çekiliyorsa durum iş yeri hekimine bildirilmelidir. 

42 KİŞİSEL KORUYUCULARI ALIŞTIRMA PROGRAMI
Kulak koruyucularının kullanılmasının başlangıcındaki sıkıntıları aşmak için aşağıdaki gibi bir alıştırma programına göre başlanılmalıdır.  Öğleden önce Öğleden sonra 1. gün dak dak. 2. gün saat saat 3. gün saat saat 4. gün saat saat 5. gün Tam Mesai (vardiye) Süresince Eğer beşinci günden sonrada koruyucu kullanmakta sıkıntı çekiliyorsa işçi sağlığı ve iş güvenliği görevlisine durum bildirilmelidir. 

43 2. Tıbbi Korunma: Gürültülü işlerde çalışacakların, işe girişlerinde odyogramları alınmalı ve sağlıklı olanlar çalıştırılmalıdır. İş kazalarına karşı kesin denilebilecek yeteri kadar önlem alınabiliniyorsa, gürültülü işlerde doğuştan sağır ve dilsizlerin çalıştırılması da düşünülebilir. Gürültülü işlerde çalışanlarda, belli aralıklarla kulak odyogramları alınmalı ve işitme kaybı görülenlerde gerekli tedbirler alınmalıdır.

44 Organizasyona Ait Önlemler: 
Gürültüye maruziyet süresini azaltmak veya gürültülü yerlerde rotasyonla çalıştırmak İş programını değiştirmek  Bu önlemler uygulamada pek mümkün değildir…

45 5.YASA BOYUTU İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ DENETİMİ
4857 sayılı İş Kanununun 77. maddesi İşverenlerin ve işçilerin yükümlülüklerine ilişkindir. “ İşverenler işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması için gerekli her türlü önlemi almak, araç ve gereçleri noksansız bulundurmak, işçiler de iş sağlığı ve güvenliği konusunda alınan her türlü önleme uymakla yükümlüdürler.Bu bölümde ve iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tüzük ve yönetmeliklerde yer alan hükümler işyerindeki çıraklara ve stajyerlere de uygulanır.” hükmü yer almaktadır.

46 İŞÇİ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ TÜZÜĞÜ
Madde 22 : Ağır ve tehlikeli işlerin yapılmadığı yerlerde, gürültü derecesi 80 desibeli geçmeyecektir. Daha çok gürültülü çalışmayı gerektiren işlerin yapıldığı yerlerde, gürültü derecesi en çok 95 desibel olabilir. Ancak, bu durumda işçilere başlık, kulaklık veya kulak tıkaçları gibi koruyucu araç ve gereçler verilecektir. Madde 78 : Gürültünün zararlı etkilerinden korunmak için aşağıdaki tedbirler alınacaktır:

47 1)İş yerlerinde gürültü çıkaran makinelerin monte edilmesi sırasında, işyeri tabanı, titreşimi ve sesi azaltacak malzeme ve sistemle yapılacaktır. 2) Gürültülü işyerlerinin duvarları, sesin yansımasını önleyecek malzeme ile kaplanacak, ve bu binalar, çift kapılı, çift pencereli inşa edilecektir. Duvarlar ses geçirmeyen malzeme ile yapılacaktır. 3) Gürültünün azaltılamadığı hallerde, bu tüzüğün 22. maddesi hükümleri uygulanacaktır. 4) Gürültülü işlerde çalışacak işçilerin işe alınırken genel sağlık muayeneleri yapılacak , özellikle duyma durumu ve derecesi ölçülecek, kulak ve sinir sistemi hastalığı olanlar ile bu sistemde arızası bulunanlar ve hipertansiyonlular, bu işlere alınmayacaklardır. Ancak doğuştan sağır ve dilsiz olanlar, bu işlere alınabileceklerdir. 5) Gürültülü iş yerlerinde çalışanların periyodik olarak, genel sağlık muayeneleri yapılacaktır. Duyma durumunda azalma ve herhangi bir bozukluk görülenler ve kulak ve sinir hastalığı bulunanlar ve hipertansiyonlu olanlar, çalıştıkları işlerden ayrılacaklar, kontrol ve tedavi altına alınacaklardır.

48 GÜRÜLTÜ YÖNETMELİĞİ Amaç
Bu Yönetmeliğin amacı işçilerin gürültüye maruz kalmaları sonucu sağlık ve güvenlik yönünden oluşabilecek risklerden, özellikle işitme ile ilgili risklerden korunmaları için alınması gerekli önlemleri belirlemektir. Bu Yönetmelikte belirtilen daha sıkı ve özel önlemler saklı kalmak kaydı ile, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği hükümleri de uygulanır.

49 1) En düşük maruziyet etkin değerleri : LEX, 8h = 80 dB (A) ve = 112 µ Pa Gürültü maruziyeti en düşük maruziyet etkin değerleri aştığında, işveren kulak koruyucuları sağlayarak işçilerin kullanımına hazır halde bulunduracaktır 2) En yüksek maruziyet etkin değerleri : LEX, 8h = 85 dB (A) ve = 140 µ Pa Gürültü maruziyeti en yüksek maruziyet etkin değerlerine ulaştığında ya da bu değerleri aştığında, kulak koruyucuları kullanılacaktır, 3) Maruziyet sınır değerleri : LEX, 8h =87 dB (A) ve = 200 µ Pa Kulak koruyucuları işitme ile ilgili riski ortadan kaldıracak veya en aza indirecek bir biçimde seçilecektir İşveren kulak koruyucularının kullanılmasını sağlamak için her türlü çabayı gösterecek ve alınan önlemlerin etkinliğini denetlemekten sorumlu olacaktır.

50 Gürültüye maruz kalınan süre (saat/gün) Maksimum Gürültü düzeyi (dB)
Madde 11- İşyerleri ile ilgili olarak; 1.İşletme sağlığı açısından kabul edilebilir en yüksek gürültü seviyeleri tablo da verilen değerler esas alınır. Gürültüye maruz kalınan süre (saat/gün) Maksimum Gürültü düzeyi (dB) 7.5 80 4 90 2 95 1 100 0,5 105 0,25 110 1/8 115

51 ÇEVRE KANUNU (K.N.2872, R.G. T.11.8.1983) Madde 14
Kişilerin huzur ve sükunu, beden ve ruh sağlığını bozacak şekilde yönetmelikle belirlenen standartlar üzerinde gürültü çıkarılması yasaktır. Fabrika, atölye, işyeri, eğlence yeri, hizmet binaları, konutlar ve ulaşım araçlarında gürültünün asgariye indirilmesi için gerekli önlemler alınır. 

52 6.Kaynakça Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, GürültüYönetmeliği
Mahmut ÇANDIR/İş Yeri Ortamlarında Gürültü ILO 1997/İş Yerlerinde Gürültü(Çeviren:Canan KOÇ) Mustafa YAZICI/ İş Yerlerinde Gürültü

53 Dinlediğiniz için teşekkürler…
Hazırlayanlar İhsan SİNCAR ( ) Oğuz OTHAN ( ) Yalçın BOZKURT ( )