ZEE ZİHİN ENGELLİLERE BECERİ VE KAVRAM ÖĞRETİMİ

... konulu sunumlar: "ZEE ZİHİN ENGELLİLERE BECERİ VE KAVRAM ÖĞRETİMİ"— Sunum transkripti:

1 ZEE 202 - ZİHİN ENGELLİLERE BECERİ VE KAVRAM ÖĞRETİMİ
10. hafta: Artan bekleme süreli öğretim

2 Artan Bekleme Süreli Öğretim
Hedef uyaran ile ipucu arasında geçen süre 1-2 sn. gibi sürelerle sistematik olarak arttırılarak çocuğun hedef uyarana bağımsız olarak tepkide bulunması amaçlanmaktadır. Bekleme süresini arttırma işlemi birey ölçütü karşılar düzeyde performans sergileyinceye değin ya da ipucunu maksimum geciktirme aralığına ulaşıncaya değin devam ettirilir. Artan bekleme süreli öğretimde ipucu zaman bağlamında silikleştirilir. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

3 İpucunu maksimum geciktirme aralığı
Hedef uyaran ile kontrol edici ipucu arasında geçecek olan maksimum süredir. İpucunu geciktirme aralığı iki biçimde belirlenebilmektedir: Ölçüt karşılanıncaya değin artan bekleme süreleri 1-2 sn. gibi sürelerle arttırılabilir. Öğretim başında maksimum ipucunu geciktirme aralığının ne olacağına karar verilir ve ölçüt karşılanıncaya değin bu süre kullanılmalıdır. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

4 Özellikleri... İki deneme aşamasından oluşmaktadır: 0 sn. bekleme süreli denemeler ve artan bekleme süreli denemeler. Belirli sayıda 0 sn bekleme süreli denemeler sunulur ve ardından hedef uyaran ile ipucu arasında geçen süre kısa aralıklarla sistematik olarak arttırılır. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

5 0 sn Bekleme Süreli Denemeler
Hedef uyaranın hemen ardından kontrol edici ipucunun sunulduğu denemelerdir. Örnek: Öğretmenin elmayı göstererek, “Ayşe, bu hangi meyvedir?” beceri yönergesini sunduktan hemen sonra “Ayşe, bu elma” kontrol edici ipucunun sunulmasıdır. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

6 Belirli Sayıda 0 sn Denemeleri Nasıl Belirlenir?
0 sn denemelerinde çocuk %100 doğru tepkide bulununcaya değin, İlk oturum 0 sn deneme uygulamalarının yapılması, İlk 5-10 denemenin 0 sn denemeleri ile yapılması, İlk iki oturum ipucundan sonra %100 doğru tepkide bulununcaya değin ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

7 Artan Bekleme Süreli Denemeler
Hedef uyaran ile kontrol edici ipucu arasında geçen sürenin sistematik olarak arttırılmasıdır. Böylece, çocuğa hedef uyarana bağımsız tepkide bulunma şansı verilir. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

8 Artan Bekleme Süreli Denemeler Nasıl Belirlenir?
Öğretmen, ipucunu geciktirme aralığının büyüklüğüne ve bu aralığı arttırma işleminin nasıl yapılacağına ilişkin kararlar alır. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

9 Artan Bekleme Süreli Öğretimde Öğrenci Tepkileri
Beş tür öğrenci tepkisi vardır. Ölçütü karşılamak üzere ipucundan önceki doğru tepkiler dikkate alınmalıdır. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

10 Çocuk İpucuna Bağımlılık Geliştirip İpucundan Sonra Doğru Tepkide Bulunursa Ne Yapılmalıdır???
Ayrımlı pekiştirme uygulanmalıdır. İpucundan önceki doğru tepkiler ile ipucundan sonraki doğru tepkiler arasında ayrımlı pekiştirme uygulanarak ipucundan önceki doğru tepki sayısını arttırmalıdır. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

11 Artan Bekleme Süreli Öğretimin Grafiksel Gösterimi
İpucundan önceki doğru tepkiler İpucundan sonraki doğru tepkiler 0sn 1sn sn 3sn 4sn 5sn sn 7sn sn 9sn ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

12 Artan Bekleme Süreli Öğretimin Aşamaları
Hedef uyaranı belirleme Kontrol edici ipucunu belirleme Çocuğun ipucunu bekleme becerisine sahip olup olmadığını belirleme 0 sn bekleme süreli deneme sayısını belirleme İpucunu geciktirme aralığı süresini belirleme ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

13 Artan Bekleme Süreli Öğretimin Aşamaları (devam)
İpucunu geciktirme aralığını arttırma planını belirleme Çocuğun tepkilerine sunulacak davranış sonrası uyaranları belirleme Veri kayıt yöntemini belirleme Uygulama, kaydetme ve çocuğun gösterdiği performansa göre uygulamada değişikliklerde bulunma ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

14 Hedef Uyaranı Belirleme
Beceri yönergesi, çevre düzenlemesi, doğal olarak oluşan olaylardan birisi ya da birkaçı birleştirilerek çocuğa yönerge verilir. Örneğin, öğretmenin gazlı bezi eline alarak “Ahmet, bu malzemenin ismi ne?” beceri yönergesini sunması ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

15 İpucunu Belirleme İpucunun hangi durumlarda ve nasıl sunulacağına karar verme. Artan bekleme süreli öğretimde, öğretimin başından sonuna değin AYNI TÜR ipucu kullanılır. İpucunun türünde ve/veya yoğunluğunda bir değişiklik yapılmaz. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

16 Çocuğun ipucunu bekleme becerisine sahip olup olmadığını belirleme
İpucu hedef uyarandan birkaç saniye sonra sunulduğu için, çocuk yanıtı bilmiyorsa ya da yanıtının doğruluğundan emin değilse ipucunu beklemeli ya da ipucunu beklemeyi öğrenmelidir. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

17 Bekleme Becerisi Öğretimi
İpucunu bekleme becerisi artan bekleme süreli öğretim kullanılarak öğretilmektedir. Bu öğretimin amacı bireye bir beceri öğretmek değil yalnızca ipucunu beklemeyi öğretmektir. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

18 0 sn Bekleme Süreli Deneme Sayısını Belirleme
Ölçüt karşılanıncaya değin, ya da uygulamacının belirleyeceği oturum ya da deneme sayısı kadar 0 sn bekleme süreli denemelere devam edilir. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

19 İpucunu Geciktirme Aralığı Süresini Belirleme
Bu amaçla üç konuda karar alınmalıdır: İpucunu silikleştirmek üzere bekleme süresinin hangi birimlerle arttırılacağına karar verilmelidir. 0.5 sn’den 5 sn’ye değin değişik birimlerle bu sürenin arttırıldığı görülmektedir. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

20 İpucunu Geciktirme Aralığı Süresini Belirleme (devam)
İpucunu geciktirme aralığının eşit birimlerle mi yoksa eşit olmayan birimlerle mi arttırılacağına karar verilmelidir. Örneğin, 2, 3 4 sn gibi 1’er sn’ lik aralıklar ya da 1, 1.5, 2.5, 3 sn gibi. İpucunu geciktirme aralığını arttırmaya ne zaman son verileceğine (maksimum ipucunu geciktirme aralığı) karar verilmelidir. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

21 İpucunu Geciktirme Aralığını Arttırma Planını Belirleme
Uygulamacı planladığı geciktirme aralığı geçişlerini örneğin, 2 sn bekleme süreli denemelerden 3 sn bekleme süreli denemelere, ne zaman yapacağına karar vermelidir. Bu karar üç biçimde verilebilir: Öğretim sırasında her oturumda ipucunu geciktirme aralığı arttırılabilir, ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

22 İpucunu Geciktirme Aralığını Arttırma Planını Belirleme (devam)
Her oturumda belirli sayıda denemeden sonra ipucunu geciktirme aralığı arttırılabilir, Her oturumda belirli sayıda doğru öğrenci tepkisinden sonra ipucunu geciktirme aralığı arttırılabilir. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

23 Çocuğun tepkilerine sunulacak davranış sonrası uyaranları belirleme
Doğru tepkiler pekiştirilir,-Mümkünse ipucundan önceki ve sonraki doğru tepkilere ayrımlı pekiştirme uygulama. Yanlış tepkilerde ise sıralanan seçeneklerden birisi ya da birkaçı benimsenebilir. Beceri yönergesini tekrar sunma, Yeni denemeye geçme, Kontrol edici ipucunu yeniden sunma ve çocuktan tekrar tepkide bulunmasını bekleme Hata düzeltmesi sunma ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

24 Veri Kayıt Yöntemini Belirleme
Hedef davranışın tek-basamaklı ya da zincirleme davranış olmasına göre uygun veri toplama formu hazırlanır. Formda ipucunu arttırma zamanları ve süreleri belirtilirse uygulama kolaylaştırılır. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN

25 Veri Toplama Formu Örneği
Davr./Bec. Analizi Bekl. Süresi İ. Önce İ. Sonra 1. Davr./Bas. 0sn 2. Davranış/Basamak 3. Davranış/Basamak 1 sn 4. Davranış/Basamak 5. Davranış/Basamak 2 sn 6. Davra./Basamak 2sn Doğru Dav Sayı/% Yanlış Dav Sayı/% Tepkide Bulunmama

26 Uygulama, kaydetme ve çocuğun gösterdiği performansa göre uygulamada değişikliklerde bulunma
Uygulamacı öğretim sırasında sürekli veri toplamalı, bu verileri grafiğe işlemeli ve çocuğun performansına göre uygulamada bir değişiklik gerekli ise bu değişikliği gerçekleştirmelidir. ZEE 202-Zihin Engellilere Beceri ve Kavram Öğretimi-Arş. Gör. Ahmet FİDAN