NASIL ÖĞRENİYORUZ? ÖĞRENME TERCİHLERİ. Etimoloji: Öğrenme Eski Türkçede ’ög’ : akıl, düşünce Bugünkü "öğrenmek" ve "öğüt" ile eski "ög" ve "öge" sözcükleri.

... konulu sunumlar: "NASIL ÖĞRENİYORUZ? ÖĞRENME TERCİHLERİ. Etimoloji: Öğrenme Eski Türkçede ’ög’ : akıl, düşünce Bugünkü "öğrenmek" ve "öğüt" ile eski "ög" ve "öge" sözcükleri."— Sunum transkripti:

1 NASIL ÖĞRENİYORUZ? ÖĞRENME TERCİHLERİ

2 Etimoloji: Öğrenme Eski Türkçede ’ög’ : akıl, düşünce Bugünkü "öğrenmek" ve "öğüt" ile eski "ög" ve "öge" sözcükleri için de eski bir "öğ- " / "ög-"gövdesinden söz edilebilir. Bütün bu sözcükler "düşünmek" ile ilgili işlerdir. Hepsinin temelini "düşünmek" eylemi oluşturur.

3 Öğrenme Nedir?  Çevredeki etkileşimler yoluyla yeni davranışların oluşması ya da var olan davranışların değiştirilmesi sürecidir.  Pekiştirmenin sonucu olarak, davranış ya da potansiyel davranışta sürekli bir değişme meydana gelmesidir.  Bir anda gerçekleşen bir olgu değildir, bir süreç içinde gerçekleşir  Bir anda gerçekleşen bir olgu değildir, bir süreç içinde gerçekleşir.  İnsanın özünde var olan bir şeydir ve öğrenme sayesinde daha önce yapamadığımız şeyleri yapabilmeye başlarız.  Bireyin kendisi, başkaları ve çevresiyle etkileşimleri sonucundaki yaşantıların bireyde oluşturduğu şeylerdir. ÖĞRENME SONUNDA; 1) Davranışta gözlenebilir bir değişme olması 2) Davranıştaki değişmenin nispeten sürekli olması gerekir

4 1896 1889 1905 1910 1929 1938 1956 1966 1968 1969 1971 1978 1985 1990 1991 1993 Pavlov Klasik Koşullanma Gagne Öğrenme Koşulları Modeli - 1965 Thorndike Etki Yasası Wertheimer Gestalt Kuramı Piaget Genetik EpistemolojiSkinner Edimsel Koşullanma ve Gutrie Bitişiklik Kuramı Miller Bilgi İşlem Kuramı Bruner Yapılandırmacı Kuramı ve Buluş yolu ile Öğrenme Ausubel Sunuş Yoluyla Öğrenmesi Bandura Sosyal Öğrenme KuramıDeBono Etraflı Düşünme KuramıPavio İkili Kodlama Kuramı ve Lave Durumlu Öğrenme Kuramı Bransford Bağlaşık ÖğrenmeDewey ve Eğitim: Deneyim Vygotsky Sosyal Gelişim Kuramı – 1934 Öğrenme Kuramları Kronolojisi Spiro vd.’nin Bilişsel Esneklik Kuramı

5 + Koşullu uyarıcı (zil) Koşulsuz uyarıcı (et) Koşulsuz tepki (salya) Koşullu uyarıcı (zil) Koşullu tepki (salya) Klasik Koşullanma Süreci

6 Skinner ve Edimsel Koşullanma Kendiliğinden ortaya çıkan bir davranışın, çevredeki bir pekiştireç ile eşleşerek tekrarının artmasına edimsel koşullanma denir. Klasik koşullanma birçok öğrenme durumunu açıklayamaz. Bütün öğrenmeler U-T ile açıklanamaz. Klasik koşullanmada davranışa neden olan uyarıcının bilinmesi gerekir. Ancak insan davranışlarına neden olan uyarıcılar her zaman bilinemez. Bu gibi durumlarda operant koşullanma karşımıza çıkmaktadır.

7 Skinner ve Edimsel Koşullanma

8 Gestalt = Bütün –Kendini oluşturan parçalardan farklıdır. Öğrenme; parçaların ilişkilendirilmesi ile bütünün kavranmasıdır. Bazı konuların öğrenilmesinde tümevarım bazı konular tümdengelim yöntemi kullanırsınız. Gestalt Kuramı

9 Yeni deneyimlerin kazanılması, özümseme ve uyumsama süreçleri, öğrencinin etkin olmasını gerektirir. –Böyle bir öğrenme ortamında öğretmen, öğrencilere bilgileri aktaran kişi olmak yerine, öğrencilerin denemeler yolu ile keşfetmesine, birlikte çalışma yolu ile etkileşim içine girmelerini sağlayan kişi olmalıdır. Piaget’in Öğretim Tasarımı

10 Bruner’in Yapıcı Kuramı İçerikten bağımsız bilgi ya da beceriler yoktur, içerik alanın özelliğine göre yapılandırılmalı ve öğrenme etkinlikleri farklılaştırılmalıdır. Öğrenme bağlam içinde gerçekleşir. Ortaklaşa etkinlikler ile öğrenciler hem öğretmenle hem de diğer öğrencilerle işbirliği içinde çalışma yapar, yarışma ortamı sağlanmaya çalışılmaz. Sürece yönelik değerlendirme teknikleri kullanılmalıdır.

11 (a)Godden ve Baddeley’in (1975) ‘dalma’ deneyinin deseni. (b)İki ayrı test koşulunda ulaşılan sonuçlar, bu koşulların hemen altındaki çubuklarda görülüyor. Turuncu çubuklar, çalışma ve test koşullarının eşleştiği durumları gösteriyor. Kodlama Özgüllüğü

12 Öğretmen = Usta, Öğrenci = Çırak –Bilişsel çıraklık, belli bir bağlamda, belirli öğrenme çıktıları için, öğrenciye bilgiye nasıl ulaşacağı, onu nasıl kullanabileceği ve uygulayabileceği konusunda gereksinim duyacağı bilişsel etkinliklerin öğretmenin bir usta gibi yol göstericiliği ışığında kazandırılması sürecidir. Bilişsel Çıraklık

13 Sözel ve görsel mesajlar birlikte verilmelidir. Paivio’nun İkili Kodlama Kuramı

14 7 +/- 2 parça (chunck) Miller’in Bilgi İşlem Kuramı

15 Bilgisayar Metaforu

16 Bilgi İşlem (Information Processing) Bilgi işlem modellerinde bilişsel ve algısal süreçler genellikle giriş, kodlama, saklama, hatırlama, kod çözme, çıkış gibi belli bir düzeni takip eden aşamalarla açıklanır.

17 Duyusal Bellek Kısa Süreli Bellek Uzun Süreli Bellek Girdi Tekrarlama: Bir denetim işlemi Çıktı Modal Bellek Modeli Denetim İşlemi

18 Çalışan bellek; kavrama, öğrenme ve akıl yürüme gibi karmaşık görevlerin geçici olarak depolanmasına ve bilgilerin manipülasyonuna yönelik kısıtlı kapasitesi olan bir sistem olarak tanımlanır. Çalışan bellek bilişsel işlemler sırasında gerçekleşen bilgilerin manipülasyonu (manipulation of information) ile ilişkilidir. Kısa süreli bellek tek bir bileşenden (depolamadan), çalışan bellek ise çok sayıda bileşenden oluşur. Çalışan Bellek

19 Fonolojik Döngü Sözel ve İşitsel bilgi Görsel Uzamsal Yap Boz Tahtası Görsel ve Mekânsal Bilgi Fonolojik Depo Söyleyiş Tekrarlama İşlemi Merkezi Yönetici Çalışan Bellek

20 Fonolojik Döngü

21 Görsel-Uzamsal Yap-Boz Tahtası

22 Merkezi Yönetici

23 UZUN SÜRELİ BELLEK TÜRLERİ

24 Epizodik anılar yitirilebilir ve arkalarında yalnızca anlamsal anıları bırakabilirler. Anlamsal bellek epizodik bellekle birleştirilerek güçlendirilebilir. Anlamsal bellek dikkatimizi etkileyerek deneyimimizi etkiler. Epizodik ve Anlamsal Bellek Arasındaki Bağlantılar

25 Bir uyarıcının sunumunun, ilişkili başka bir uyarıcıya tepkiyi değiştirmesidir. Bir uyarıcının bunu izleyen test uyarıcına verilen tepkiyi pozitif ya da negatif yönde değiştirdiğinde hazırlama söz konusudur. Test uyarıcısına verilen tepkinin hızında ya da doğruluğunda artışa neden olan durum pozitif hazırlamadır. Test uyarıcısına verilen tepkinin hızında ya da doğruluğunda azalmaya neden olan durum negatif hazırlamadır. HAZIRLAMA (Priming)

26 (a) Bir uyarıcı sunulduğunda sinapsta olanlar. Elektrotun yanındaki kayıt, nöron B’nin aksonundan yapılan ateşleme hızı kaydını gösteriyor. (b) Uyarıcı yinelendikçe yapısal değişiklikler gerçekleşmeye başlıyor. (c) Birçok tekrardan sonra iki nöron arasında daha karmaşık bağlantılar gelişmiş olması, uyarıcı (a)’da sunulan uyarıcı aynı olmasına karşın, ateşleme hızında artışa neden oluyor. Deneyimler Sinapsta Değişiklikler Yaratır

27 Tekrarlama, bilgilerin çalışan bellekte kalmasını sağlayabilir, ancak bu bilgilerin USB’ye aktarılacağını garanti etmez. Koruyucu tekrarlama (maintenance rehearsal); bilginin kısa süreli bellek/çalışan bellekte korunmasına (idame ettirilmesine) yardım eden anlamını düşünmeden veya diğer bilgilerle bağlantılar kurmadan yapılan yineleme şeklîdir. Özümleyici (detaylandırıcı ) tekrarlama (elaborative rehearsal); bir birimin anlamını düşündüğünüzde ya da bu birimle bildiğiniz bir şey arasında bağlantılar kurduğunuzda gerçekleşir. Koruyucu Tekrarlama ve Özümleyici Tekrarlama

28 Sinaptik Sağlamlaştırma Sinapslarda ve birkaç dakika içerisinde hızla gerçekleşir. Sistem Sağlamlaştırma Beyindeki alanlarda kesitlerin aşamalı olarak yeniden örgütlenmesini içerir ve haftalar, aylar ya da yıllar süren daha uzun bir sürece yayılır. Sağlamlaştırma Süreci

29 Sağlamlaştırmada gerçekleşen olaylar dizisi. Korteks ile hipokampus arasında bağlantılar ilk başta güçlüdür., ancak korteksin kendi içinde bağlar oluşturuldukça, bu bağlantılar zayıflar (Frankland & Bontempi 2005). Standart Sağlamlaştırma Modeli

30 Her geri çağrılışında bellek değişime ve bozulma olasılığı olmasına rağmen, yeniden sağlamlaştırma, anıların pekiştirilmesi ya da güncellenmesi için bir olanak sağlar. Yani anılar sabit kalmıyor ve yeni durumlara göre evrim geçirebiliyor. Yeniden Sağlamlaştırma

31 Ebbinghaus’un Bellek Deneyi Eğri, bellekte ilk öğrenmeyi izleyen ilk 2 gün içerisinde hızlı bir düşüş yaşandığını, daha sonra bir dengeleme olduğunu gösteriyor..

32 Seri Konum Eğrisi ve Öncelik Etkisi

33 Öğrendikten hemen sonra uyumak, sağlamlaştırmayı nasıl etkiler?

34 Hipokampusta Beyin Aktivasyonu

35 Çıkarımlar -Unutmak, en hızlı ilk 9 saatte gerçekleşir. -24 saat sonra ezberlenilen herhangi bir şeyin yaklaşık üçte ikisi unutulmakta. -Üzerinde çok durulan, en uzun süre hatırlanır. -Unutulan öğeler ilk kez öğrenilen yeni şeylerden daha hızlı öğrenilir. -Anlamlı şeyler, sıradan ve anlamsız şeylerden on kat daha uzun süre hatırlanır. -Uzun bir aradan sonra yinelenen öğrenme seansları herhangi bir konuyu akılda tutmayı kolaylaştırır. -Bir serinin başında ya da sonuna doğru olan öğeler daha kolay hatırlanır.

36 Ne Bildiğinizi Bilmeniz Önemlidir! Aşinalığı Bilmekle Karıştırmayın! İki Önemli İlke

37 Veri (DATA)- İşlenmemiş ham bilgi Bilgi (Knowledge): verinin belli bir anlam ifade edecek şekilde düzenlenmiş hali olarak tanımlanmaktadır. Bilgi öğrenmeyi mümkün hale getiren ve sadece bir araya getirmeye dayanmayan aynı zamanda kullanıcının amacına ve yeteneğine bağlı olarak öğrenmeyi mümkün kılan olgudur. Enformasyon (Malumat): Enformasyon, “veri” ile “bilgi” arasındaki gri alanda var olan olgulardır. Bilgiye ulaşmamıza yardımcı olacak araçlardan biridir. Herhangi bir konu ile ilgili bir bilinmeyeni ortaya çıkarmakta kullanılan sınıflandırılmış verilerdir. Knowledge X Information

38 Temelde çevreyi keşfetme sürecidir. Organizma, araştırma yoluyla, belli bazı olayların, belirli başka olaylara yol açtığını ya da bir işaretin, diğer bir işarete götürdüğünü keşfeder ve bunları kullanarak amacına ulaşır. Tolman’a göre öğrenmenin gerçekleşmesi için ödül gerekli değildir. Bir ödülün varlığı, hayvan ya da insanın daha önceden öğrenilmiş davranışı göstermelerini güdüler. Tolman’a göre ödül, performansı etkiler, öğrenmeyi değil ! Tolman’a göre öğrenme

39 Güdülenme Süreci Tolman’a göre yoksunluk, en temel güdülenme kaynağıdır. Yoksunluk, amaç durumundaki objeye yönelik gereksinimi arttıran, hareket ettirici bir güç meydana getirir. Güdülenme, algısal vurgulayıcı olarak önem taşır ve organizmanın çevresinde dikkat edeceği olayları belirler.

40 Baskı Yapma-Zorlayıcılık Yaşadığımız baskının azlığı veya çokluğu öğrenmeyi etkiler. Yoğun baskı altındayken, ezberleme yapılabilir ancak yaratıcı düşünce kaybolabilir.

41 Görevle ilgisiz uyarıcıları göz ardı etme yeteneği yalnızca yerine getirmeye çalıştığınız görevin yüküne değil, aynı zamanda görevle ilgisiz uyarıcının ne kadar güçlü olduğuna bağlıdır. Görevle ilgili uyarıcıları göz ardı etmenin güçleştiği durumlardan biri Stroop etkisidir. Öğrenmenin Öncülü Dikkat Verme ve İlgisiz Uyarıcıları Göz Ardı Etme

42 (a) Şekillerin rengini söyleyin.(b) Yazıların rengini söyleyin. Stroop Etkisi

43 İmgeleme : Düşünülen durum ya da olayın imgesinin (hayalinin – görüntüsünün) zihinde canlandırılmasıdır. Örneğin, çalışma odanızı düzenlemeyi düşündüğünüzde çalışma masanızın, kitaplığınızın önce nerede daha iyi duracağını gözünüzün önüne getirir, sonra yerlerini değiştirirsiniz. Bazı kişiler ise gördükleri durum ve nesneleri olduğu gibi tüm ayrıntılarıyla zihinlerinde canlandırabilirler. Buna fotoğrafsı imgeleme denir. İmgeleme

44 Zihinde canlandırma (visualization), diğer bir deyişle nesnelerin zihinde resimsel olarak temsili, mnemonik tekniklerde oldukça önemli bir rol oynamaktadır. Daha önce bellekte yer alan malzemelerin yenilerine bağlanmasıyla oluşan ilişkiler bu ilke uyarınca görülür hale gelmektedir. Yapılan araştırmalar zihinde canlandırmanın hatırlamayı arttırdığını göstermektedir Belleği İyileştirmek İçin İmgelemenin Kullanılması

45 Problem Çözmenin Önündeki Engeller Maier’in (1931) iki ip problemi. Sebastian ne kadar uğraşırsa uğraşsın ikinci ipi tutamıyor. İki ipi birbirine nasıl bağlayabilir?

46 Problem Çözmenin Önündeki Engeller Çözüm: iki ip problemi

47 Yaşantı Konisi (Dale)

48 Öğrendiklerimizin …

49 Akılda Kalan Öğrenmelerin …

50 METOD%METOD% Okuma10 Film İzleme 50 Dinleme20 Sergiyi Gezme 50 Resme Bakma 30 Gösteri İzleme 50 Tartışmaya Katılım 70 Konuşma Yapma 70 Dramatik Sunum Yapma 90 Gerçek Bir Deneyi Canlandırma 90 İnteraktif Multimedya 90 Bir Projeyi Gerçekleştirme 90 Hafızada Kalma Oranları

51 İşiterek Öğrenenler Her hikayeyi, masalı, fıkrayı anlatabilirler. İyi bir hafızaları vardır. Geniş bir kelime hazineleri vardır. Öğrenmede daha çok kitaplar, teypler, yazı araçları, görüşme ve tartışmalar, konuşma ve dinleme malzemelerine ihtiyaç duyarlar. Diğer insanların seslerini, dil üslubunu, okumasını ve yazmasını taklit edebilirler. Cümleleri dinler, yorumlar, farklı bir tarzda ifade eder ve söylediklerini unutmazlar. Okuduklarını anlar, özetler ve kolaylıkla hatırlarlar. Farklı dilleri öğrenme becerisine sahiptirler. Hikaye, şiir yazma gibi etkinliklerden zevk alırlar. Okumayı, kelime oyunlarını ve bulmaca çözmeyi çok severler. Kafiyeli kelimeleri bulup bunları kullanmaktan ve tekerlemeleri hızla söylemekten hoşlanırlar. Böyle öğrenciler için en iyi öğrenme yolları kelimelerle oynamak, yazmak, okumak, konuşmak ve mizahı kullanmaktır.

52 Ders Çalışırken Sessiz ortamlarda çalışın Dikkatle dinleyin Yüksek sesle okuyun Konuları sesli olarak kendinize anlatın Kasetlerden yararlanın Kendi kendinize sorular sorun Arkadaşınıza anlatın ya da ondan dinleyin İşiterek Öğrenenler

53 Görerek Öğrenenler Resimler ve şekillerle düşünürler. Çok hayal kurarlar. Hayallerinde gördükleri resimleri anlatabilirler. Sanat ve proje aktivitelerini, görsel sunuşları severler. Okurken kelimelerden çok resimlerden anlarlar. Tasarım, çizim ve görsellikten zevk alırlar. Dinlediklerinden zihinsel objeler, hayaller, resimler üretirler. Öğrendikleri bilgileri hatırlamada bu zihinsel resimleri kullanırlar. Üç boyutlu ürünler hazırlamaktan hoşlanırlar. Kolaylıkla yön bulma becerisine sahiptirler. Bir objenin farklı açılardan perspektifini anlayabilir, onu zihinlerinde canlandırabilirler. Öğrendikleri bilgileri somut ve görsel sunuşlara dönüştürürler. Görerek öğrenenlerin çalışabilecekleri derli toplu, karışık ve kalabalık olmayan bir yere gereksinimleri vardır. Genellikle yazılı sınavlarda başarılıdırlar.

54 Ders Çalışırken Zihninizde resimler oluşturun Sözcükleri parça parça görün “İpucu” sözcükleri kullanın Renkli kalemler kullanın Çizelge, grafik, tablo, harita gibi görselliklerden yararlanın. Görerek Öğrenenler

55 Hareketlerle, jest ve mimiklerle kendilerini ifade etmekte başarılıdırlar. Uzun süre hareketsiz oturamazlar. Nesneleri parçalayıp bütünlemeyi severler. Dinleme, konuşma, dans, koşma, dokunma ve hareket etmeyi severler. Öğrenmede rol oynama, drama, tiyatro ve hareket etmeye ihtiyaç duyarlar. Çevrelerini, nesneleri, eşyaları dokunarak ve hareket ederek incelerler. Öğrendiklerine dokunmayı, ellemeyi ya da onları kullanmayı tercih ederler. Fiziksel maharet isteyen alanlarda (dans, spor...) yenilikler keşfeder ve farklılıklar ortaya çıkarırlar. Rol yapma, atletizm, dans, dikiş-nakış gibi alanlarda yetenekleri vardır. Aktif katılımla daha iyi öğrenirler. Söylenenden daha çok yapılanı hatırlarlar. Gezi-inceleme-model/maket yapma gibi fiziksel aktivitelere katılımdan zevk alırlar. Organizasyon yapma özellikleri gelişmiştir. Dokunarak-Hareket Ederek Öğrenenler

56 Ders Çalışırken Çalışırken oturduğunuz yerde hareket edin, gerinin. Notlar alın. Mümkünse öğrendiğiniz veya öğreneceğiniz konuyla ilgili araç-gereçleri bulun ve onlara dokunun. Öğrenirken ellerinizi kullanabileceğiniz her fırsat size yardımcı olacaktır. Dokunarak-Hareket Ederek Öğrenenler

57 Probleme Dayalı Öğrenme Bilgi kazanmada edilgen tutumu reddeder. Tartışma ve işbirliği yapabilmeyi, Bireylerin öğrenme sorumluklarını almalarını, Kişilerarası ilişkilerde başarılı stratejiler yürütmelerini, Problem çözümlerini gerekçelendirebilmeyi, Pratiğe hazır, uygulama sorumluluğunu yüklenebilmeyi, Yeni bilgiye açık ve kritik değerlendirme yapabilmeyi sağlar.

58 Probleme Dayalı Öğrenme Bir problemden yola çıkarak, problemin çözümü aşamasındaki gereksinim duyulan tüm bilgilerin öğrenilmesi dersin hedefi, öğrenen tarafından aktif kullanılması ve araştırmaya olanak tanıması öngörülür. Amaç sadece belirlenen problemi hedefe taşımak değil, problem aracılığıyla gündeme gelen yeni öğrenme hedeflerini ortaya çıkarmak ve problem çözme çabası ile SORGULAMA, ARAŞTIRMA, TARTIŞMA, DEĞERLENDİRME becerilerinin kazandırıldığı ÖĞRENME EYLEMİ ne dönüşmesidir.

59 A. Senaryo (Problem) B. Öğrenci C. Eğitim yönlendiricisi, sağlayıcısı D. Değerlendirme Probleme Dayalı Öğrenmenin 4 Bileşeni

60 Öğrenciler problemler ile çalışırken düşünmeleri üzerinde düşünmeyi de öğrenirler. Şu türde sorular sürece eşlik eder : “Problem ne?” “Nasıl ve nereden başlamalıyım?”, “Ne biliyorum?”, “Ne bilmeye ihtiyacım var?”, “Nereden bulabilirim?”, “Tüm olasılıklar hakkında düşündüm mü?”, “Bu veriler ne anlama geliyor?”, “Bu bilgiye güvenebilir miyim?”, “Bu sınırlamadan kurtulmanın iyi bir yolu nedir?”, “Çözmeye çalıştığım problem nedir?”, “Yapabileceğim eylemler nelerdir?”, “Eğer her birini yaparsam neler olur?”, “Yapacak en iyi ve doğru olan nedir?” Öğrencilere ÜSTBİLİŞ becerilerini geliştirmeleri için fırsat tanır

61 Öğretme Süreçleri

62 CAN ALICI NOKTA

63 Sorularınız ?