DERSİMİZ TÜRKÇE.

... konulu sunumlar: "DERSİMİZ TÜRKÇE."— Sunum transkripti:

1 DERSİMİZ TÜRKÇE

2 Hazırlayan: Bayram KISACIK Malatya İnönü İlköğretim Okulu
Türkçe Öğretmeni

3 EKFİİLLER (EKEYLEMLER)

4 EKFİİLLERİ (EKEYLEMLERİ) TANIYALIM
-iz -ti -im -dır -siniz EKFİİLLERİ (EKEYLEMLERİ) TANIYALIM -dırlar -müş -dı -miş -se -tı -sin

5 Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz.
Yüklem olan sözcüklerin türlerini karşılarına yazınız. Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk’ tür Bu cennet vatan hepimizindir Dağların etekleri hep çam ormanıymış Okumak, yararlı bir alışkanlıktır Akıl için yol birdir Dün akşam birkaç konuğumuz vardı Ortalıkta kimse yoksa, dışarı çıkardı

6 Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk’ tür. Bu cennet vatan hepimizindir.
Dağların etekleri hep çam ormanıymış. Okumak, yararlı bir alışkanlıktır. Akıl için yol birdir. Dün akşam birkaç konuğumuz vardı. Ortalıkta kimse yoksa, dışarı çıkardı. AD ZAMİR AD TAMLAMASI SIFAT TAMLAMASI SIFAT AD AD

7 sa , tır. Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk’ Bu cennet vatan hepimizin
Dağların etekleri hep çam ormanıy Okumak, yararlı bir alışkanlık Akıl için yol bir Dün akşam birkaç konuğumuz var Ortalıkta kimse yok dışarı çıkardı. tür. dir. mış. tır. dir. dı. sa , Yukarıdaki cümlelerin yüklemleri ad soylu bir sözcük ya da bir tamlamadır. Ad soylu sözcüklerin ya da tamlamaların sonlarındaki ekler onların yüklem olmasını sağlamıştır. Bu ekler, ekfiildir. Öyleyse ekfiiller:

8 Cumhuriyetimizin kurucusu Atatürk’tür.
Bu cennet vatan hepimizindir. Dağların etekleri hep çam ormanıymış. Okumak, yararlı bir alışkanlıktır. Akıl için yol birdir. Dün akşam birkaç konuğumuz vardı. Ortalıkta kimse yoksa, dışarı çıkardı. EKFİİLLER: Adların, ad soylu sözcüklerin ve tamlamaların sonlarına gelerek onların yüklem olmasını sağlayan eklerdir.

9 1. Ekfiilin geniş zamanı (basit zamanı)
Ekfiilller ad soylu sözcükleri ve tamlamaları dört zamana bağlı olarak yüklem görevinde kullandırır. Buna ekfiilin dört zamanı vardır da denilebilir. 1. Ekfiilin geniş zamanı (basit zamanı) 2. Ekfiilin görülen geçmiş zamanı 3. Ekfiilin öğrenilen geçmiş zamanı 4. Ekfiilin koşulu

10 Ekfiillerin Zamanları
1. Ekfiilin geniş zamanı: T E K İ L 1 2 3 çalışkanım - (i)m - s(i)n çalışkansın - d(i)r çalışkandır - (i)z Ç O Ğ U L 1 2 3 çalışkanız - s(i)n(i)z çalışkansınız - d(i)rler çalışkandırlar

11 Ekfiillerin Zamanları
2. Ekfiilin görülen geçmiş zamanı: T E K İ L 1 2 3 çalışkandım - d(i)m çalışkandın - d(i)n çalışkandı - d(i) - d(i)k Ç O Ğ U L 1 2 3 çalışkandık - d(i)n(i)z çalışkandınız - d(i)ler çalışkandılar

12 Ekfiillerin Zamanları
3. Ekfiilin öğrenilen geçmiş zamanı: T E K İ L 1 2 3 çalışkanmışım - m(i)ş(i)m - m(i)şs(i)n çalışkanmışsın - m(i)ş çalışkanmış - m(i)ş(i)z Ç O Ğ U L 1 2 3 çalışkanmışız - m(i)şs(i)n(i)z çalışkanmışsınız - m(i)şler çalışkanmışlar

13 Ekfiillerin Zamanları
4. Ekfiilin koşulu: T E K İ L 1 2 3 çalışkansam -s(a)m çalışkansan - s(a)n çalışkansa - s(a) - s(a)k Ç O Ğ U L 1 2 3 çalışkansak - s(a)n(ı)z çalışkansanız - s(a)lar çalışkansalar

14 Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz
Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz. Yüklemlerin türünü ve yüklemlerdeki ekfiileri göstererek kiplerini ve kişilerini belirtiniz. Hava çok sıcaktı.

15 tı. Hava çok sıcak sıfat y. Görülen geçmiş zaman 3. tekil kişi
Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz. Yüklemlerin türünü ve yüklemlerdeki ekfiileri göstererek kiplerini ve kişilerini belirtiniz. sıfat Hava çok tı. sıcak y. Görülen geçmiş zaman 3. tekil kişi

16 Çocuklar bahçededirler.
Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz. Yüklemlerin türünü ve yüklemlerdeki ekfiileri göstererek kiplerini ve kişilerini belirtiniz. Çocuklar bahçededirler.

17 ad Çocuklar bahçede dirler. y. Geniş zaman 3. çoğul kişi
Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz. Yüklemlerin türünü ve yüklemlerdeki ekfiileri göstererek kiplerini ve kişilerini belirtiniz. ad Çocuklar bahçede dirler. y. Geniş zaman 3. çoğul kişi

18 Ressam olan, Ali’ nin babasıymış.
Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz. Yüklemlerin türünü ve yüklemlerdeki ekfiileri göstererek kiplerini ve kişilerini belirtiniz. Ressam olan, Ali’ nin babasıymış.

19 Öğrenilen geçmiş zaman
Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz. Yüklemlerin türünü ve yüklemlerdeki ekfiileri göstererek kiplerini ve kişilerini belirtiniz. Belirtili ad tamlaması Ressam olan, Ali’ nin babası ymış. y. Öğrenilen geçmiş zaman 3. tekil kişi

20 Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz
Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz. Yüklemlerin türünü ve yüklemlerdeki ekfiileri göstererek kiplerini ve kişilerini belirtiniz. Siz çok çalışkansanız...

21 Ekfiilin koşulu 2. çoğul kişi
Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz. Yüklemlerin türünü ve yüklemlerdeki ekfiileri göstererek kiplerini ve kişilerini belirtiniz. sıfat Siz çok çalışkan sanız... y. Ekfiilin koşulu 2. çoğul kişi

22 Ekfiillerin görülen geçmiş zamanı, öğrenilen geçmiş zamanı, koşulu adlara, ad soylu sözcüklere ve tamlamalara iki biçimde ulanır.

23 sa... dim. mış. O, çok mutluy 1. EK OLARAK: Bu sözü söyleyen ben
Bu çevre eskiden hep ağaçlık sa... O, çok mutluy

24 idim. imiş. ise.. O, çok mutlu 2. (İ)D(İ), (İ)M(İ)Ş, (İ)S(E)
BİÇİMİNDE : idim. Bu sözü söyleyen ben imiş. Bu çevre eskiden ağaçlık ise.. O, çok mutlu

25 EKFİİLERİN GÖREVLERİ

26 EKFİİLLERİN İKİ GÖREVİ VARDIR:
Bir önceki çalışmalara göre ekfiillerin birinci görevini yazınız.(söyleyiniz.) 1) EKFİİLLERİN BİRİNCİ GÖREVİ: Adların, ad soylu sözcüklerin ve tamlamaların sonlarına gelerek onların yüklem olmasını sağlamaktır.

27 2) Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz
2) Aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini bulunuz. Yüklemlerin zamanlarını (kiplerini) ve aldıkları zaman (kip) eklerini belirtiniz. YÜKLEM ZAMANI ZAMAN EKİ Yurdundan ayrılalı çok zaman oldu. Oldu görülen g. z. - du Dağda bir çobanla karşılaştım. Giydiği elbise ona çok yakışmış . Bayrağımız dalgalanıyor. Yarın bize gelecek. Söylediklerini düşünüp de söyler. Biraz daha çalışmalıyım. Okulu bir bitirsem! Çabuk, buradan git! Bana da söyleye. karşılaştım görülen g. z tı yakışmış öğrenilen g. z mış dalgalanıyor şimdiki z. - yor gelecek gelecek z. - ecek söyler geniş z r çalışmalıyım gereklik k. - malı bitirsem koşul k se git emir söyleye istek e fiil fiil Bulduğunuz yüklemlerin türü dir. Bu .....lerin hepsi de basit zamanlıdır; çünkü bunlar,..... zaman ya da kip eki almıştır. Öyleyse: bir Bir zaman ya da kip eki almış fiillere basit zamanlı fiiller denir.

28 Öyleyse ek fiillerin ikinci görevi de:
Şimdi de aşağıdaki cümlelerin yüklemlerini ve yüklemlerdeki zaman eklerini bulunuz. ZAMAN EKLERİ: Çevreci olmakla gurur duyuyordu. - yor du Çalışmak, bazı insanlara zor gelirmiş. - ir miş O, bu yurdu kurtarmak için çok çalışmıştı. - mış - tı Bizimle önceden de konuşmuştu. - muş - tu Bu konuda bir şeyler biliyorsanız... - yor - sa Ben de sizinle gelmeliymişim. - meli - miş Bu kitabı da okusaydınız. - sa dı Bilmediklerini bilen birine soraydı. - a - dı Yukarıdaki cümlelerinde yüklemleri birer fiildir. Yüklem görevin- deki bu fiiller birleşik zamanlıdır; çünkü fiillerin tümünde zaman ya da kip eki vardır. Öyleyse ek fiillerin ikinci görevi de: iki Basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı fiil yapmaktır.

29 Aşağıdaki basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı fiiller yapınız.
okuyorum aldım görmüşsün bilecek gider görmeliyim yapsak getire

30 Aşağıdaki basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı fiiller yapınız.
okuyorum okuyordum aldım almıştım görmüşsün görmüşse bilecek bilecekmiş gider giderdi görmeliyim görmeliymişim yapsak yapsaymışız getire getireydi