METROPOLİTAN ALAN/BÖLGE:

... konulu sunumlar: "METROPOLİTAN ALAN/BÖLGE:"— Sunum transkripti:

1 METROPOLİTAN ALAN/BÖLGE:
*Ekonomik-toplumsal bütünleşme 1. Merkez kent Alt kent-kentler (suburb): konut ağırlıklı, Alt kentlerin ötesinde saçaklanma alanları (Suburban FrInge): 1.) istanbul metropoliten alanı (Gebze Dahil) 2.) ankara metropoliten alanı 3.) izmir metropoliten alanı (manisa il merkezi de bu alanda kabul edilir) 4.) adana - mersin metropoliten alanı 5.) kocaeli metropoliten alanı 6.) bursa metropoliten alanı

2 1. Boston’dan- Washington’un Kuzeyine yayılan alan, BOSWASH
MEGALOPOLİS: Uc uca gelen Metropoliyan Bölgelerin Birleşimi 1. Boston’dan- Washington’un Kuzeyine yayılan alan, BOSWASH New York, Washington, Boston, Philedelphia 50 milyon nüfus, ABD yüzölçümünün %2’si kadar alan, km2’ye 360 kişi (ABD ort 8 katı) 2. Japonya'da Tokyo-Nagoya-Osaka" Taiheiyō Belt (the Pacific or Honshu Megalopolis 103 milyon Nüfus, km2 ( km2 Japonya) Türkiye’nin 1/4ü kadar

3

4

5

6

7 Ecumenapolis Geleceğin, neredeyse tümüyle kentleşmiş yeryüzü
milyon nüfus Yapı Yığınları 1967 yılında yunanlı şehir plancısı constantinos doxiadis tarafından ortaya atılan, günümüzün kentleşme ve nüfus artışı hızları göz ününe alındığında, gelecekte dünyadaki bütün kentleşmiş alanların ve megapollerin kuşaklar halinde birbirleriyle birleşeceği ve tek bir şehir oluşturacağı fikrini temsil eden bir terimdir.

8 KENT PLANLAMA SÜRECİNİN AŞAMALARI
1. KENTLERİN GÜZELLEŞTİRİLMESİNİ SAĞLAYAN BİR UĞRAŞ 2. İMAR VE PLANLAMA BİR MÜHENDİSLİK İŞİ KENT PLANLAMASINI YALNIZCA MİMAR VE MÜHENDİSLER YAPIYOR. 3. KENT PLANLAMASI TEKNİĞİN YANINDA TOPLUMSAL VE EKONOMİK ETMENLERİN DAHİL OLDUĞU 4. PLANLAMADA COĞRAFİ KAPSAMIN GENİŞLEMESİ (KIR-BÖLGE-METROPOLİTAN) 5. PLANLAMA EYLEMİNE SİYASAL SÜREÇ VE AKTÖRLERİN DAHİL OLMASI

9 KENT KURAMLARI KURAMLAR NEYİ AÇIKLAR?
*Kent nasıl oluştu, gelişti kent planları bu süreci nasıl etkiledi *Önceden saptanmış araçlara ulaşmak için kullanılacak yöntemler KURAM 1)Kentin nasıl geliştiğini açıklayabilecek, devingen, 2) Geçerliliği amprik verilere dayanmalı, 3) İçinde Tutarlı, 4)Örnekleri Bulunmalı

10 SIRA BÜYÜKLÜK KURALI 1949 George ZİPF MERKEZLEŞEN YERLER KURAMI 1933
İNSAN ÇEVREBİLİMCİLERİN KURAMLARI CHİCAGO OKULU KURAMLARI 1. Ortak Merkezli Çemberler 2. Dilimler Kuramı 3. Birden Çok Merkezli Gelişen TOPLUMBİLCİLERİN KENT KURAMLARI (Marx, Durkheim Feodal, sanayi)+ SIRA BÜYÜKLÜK KURALI 1949 George ZİPF TEK BÜYÜK KENT KURAMI 1939 Mark JEFFERSON MERKEZLEŞEN YERLER KURAMI 1933 Walter CHRİSTALLER YENİ MARKSİST KENTSEL POLİTİKA LEFEBRE, CATELLS, HARVEY

11 ORTAK MERKEZLİ ÇEMBERLER KURAMI
Chicago EKOLÜ- KENTSEL EKOLOJİK YAKLAŞIM-BİR YAŞAM BİÇİMİ OLARAK KENT Robert E. Park, Ernest Burgess ve Louis Wirth Darwin’in evrimci bakış açısına ek olarak biyolojik organizmalarla toplumun örgütlenme ilkeleri arasında benzerlikler olduğu Yani kent içerisindeki hareketler ve bu hareketler sonucu oluşan kentsel mekan tıpkı insanın özü gibi “doğal” ve “değiştirilemez” bir durumu ifade etmektedir Kent içerisindeki göçler ve bu göçler sonucu oluşan çöküntü bölgeleri tamamen insanın doğası ile ilgilidir ve kaçınılmaz olarak karşımıza çıkmaktadırlar

12 Chicago’yu açıklamak için Darwin’in geliştirdiği rekabete dayanan evrim fikrinin üzerine Chicago kentinde yaşanan göç ve yer değiştirme hareketlerini açıklamaya çalışmıştır Kentte yaşayan insanların hareketlerini tanımlarken, bitki ve hayvan sosyolojisinin temel tezlerinden yararlanan Chicago Okulu temsilcileri, kenti bir anlamda uzun dönemde kendiliğinden dengeye oturacak bir eko-sistem ya da organizma olarak görmüşlerdir Bu modelde kent bir merkez etrafında birbirini takip eden halkalar biçiminde tanımlanmıştır. Ancak modelin kentin gelişiminde ve yerleşiminde topoğrafyayı dikkate almayan, düzenli çizgilerle kentsel değişimi açıklamaya çalışan ve siyasal aktörlerin planlama süreçlerini gözardı

13

14 Burgess bu şemanın her yerleşim birimine uymayacağını bilmekteydi.
Bu şemaya sadece ideal bir tip olarak bakmaktaydı. Ulaşımın gelişmesiyle banliyölerle dış çevrelere çöküntü, yoksul bölgeler taşınabilir. Yabancı göçmenler her zaman ticaret ve iş merkezlerine yakın olmaya çalışır. Şehrin merkezinde erkek, banliyölerde kadın nüfusu daha fazladır. Yeni göçmenler her kuşakta bir çember dışarı doğru kayarlar.

15 DİLİMLER KURAMI SEKTÖR MODELİ DİYE DE ANILIR- KONUTA GÖRE YAPILANMA DİYE DE ORTAK MERKEZLİ ÇEMBER KURAMINA ELEŞTİRİ NİTELİĞİNDEDİR 1. Merkezi is alanlarinin sinirlari ortak merkezli kent kuraminin belirttigi gibi kesin degildir. 2. Toptanci ticaret bolgesi cogu zaman merkezin tamamInı cevrelemez. 3. Sanayi alanlari kentin cevresinde kalma egilimindedir. 4. Isci kesimi konutlarinin merkezi cevreleme egilimi yoktur. 5. Yuksek kirali konutlar bazen merkeze bitisik olabilirler. 6. Kente yeni goc edenlerin ikamet ettigi homojen bir yapı yoktur

16 Evlerin değerlerinin sehirde belli sektorler olusturdugunu /Oturma düzenine göre
Şehir yapilanmasinin es merkezli daireler yerine konut degerlerine bakilarak anlamlandırılması gerektiği Bir yerleşim yerinde, oturmaya ayrılmış alanların ve buralarda yaşayan sınıfların, kent merkezinden dışa doğru belli başlı anayollar boyunca uzanacak biçimde bir düzene girme eğiliminde olduklarını varsayan kentsel büyüme kuramı.mı

17

18 Birden Çok Merkezli Büyüme Kuramı-1945
Kentsel gelişme birkaç çekirdek, Kimi önceden var olan çekirdek kimi geliştikçe ortaya çıkmıştır. Kentin büyüklüğüne göre çekirdek sayısı artabilir. Sehirdeki belirli bolgelerde bircok aktivitenin olusumu icin gerekli ortam yoktur cunku o bölgeler tamamen belirli bir aktiviteye odaklanmis durumdadir. Örnegin parekende satis yapilan bir bolge ulasilabilir olmalidir bu nedenle en iyi lokasyon sehir merkezidir. Uretim bolgesi icin ise etkin ulasimin saglanabilmesi icin ulasim arac gereclerine yakin bir bolge secilmelidir.  Belirli sehir aktiviteleri ve ekonomik fonksiyonlar ayni bolgede birlesme egilimidedir cunku onlar kendi aktivitelerini en etkin sekilde uygulayabilme yetisine sahiptirler. Ornegin, oto galeri, servis, tamir, arac lastik istasyonlari ve diger arac parcalarinin satildigi organize sanayi, oto sanayi dedigimiz bolgeler.  Sehirdeki belli yerlesimler birbirini ters miknatis etkisine sahip itici bir ozellige sahiptir. Ornegin agir sanayi bolgeleri ile high class lux pahali konut bolgeleri kesinlikle farkli bolgelerde konuslanir.  Yalnız bu kuram devingen değil belirli bir anın fotoğrafını almış

19

20

21 Merkezi Yerler Kuramı Mal ve hizmetlerin yüksek veya düşük sıralı olmasını ve eşik nüfusu dikkate alarak Şehir merkezlerinin, en uygun yayılma alanını sağlayan altıgen biçiminde bir yerleşim alanının merkezinde kurulması gerektiğini ileri süren Walter Christaller tarafından yılında Güney Almanya’da yer alan yerleşmelere yönelik gözlemler sonucu kademelenme ile ilgili ilk teoriyi oluşturan kuramdır. Christaller, sanayi yerleşimini hariç tutarak; - Merkezilik -Eşik ve yayılma sahası kavramlarına dayanan altıgen piyasa alanlarından oluşan idealize bir sistem geliştirmiştir.

22

23 Merkezlerin etki alanlarını inceleyerek
Christaller 3 temel sunumundan bahsetmektedir. Buna K KURALI denir. Alışveriş, 3 katına hizmet (nüfus ve alan) Ulaşım katına hizmet (nüfus ve alan) İdare katına hizmet (nüfus ve alan)

24 TEK BÜYÜK KENT KURAMI-1939 Mark Jefferson Kentin iç yapısı değil
Bir ülkede nüfusun dağılışı kentlerin kademelenmesi Halen geçerli Ekonomik gelişme sürecinde bir kalkış Buradan Friedman ve Sassen’in Dünya Kenti-Kürsel Kent Kuramına da göndermeler var Aşağıda Kürsel Kentin Sosyo-Ekonomik Bakımdan olumsuz tarafları sıralanmıştır.

25

26

27 Sıra Büyüklük Kuralı İlk defa 1913’te Alman kentleri örneğiyle Auerbach, ABD kentleri için Zipf (1949) tarafından Nüfus 1, /1/2, 1/3 gibi Çin vd. sosyalist Ülkelerde

28 TOPLUMBİLİMCİLERİN KURAMLARI
MARX

29 WEBER Şehir” adlı çalışmasında kent ekonomisi ile bağlantılı olarak ekonomiyi yönlendirecek kent siyasetinin önemini vurgulamış; Kentlerin kapalı sistemler olduğu önermesinden hareketle kentlerde özerk siyasetin varlığının temel gereklilik olduğu söyleyerek bunun da ancak Avrupa coğrafyasında ortaya çıkan Ayrıca Weber İdeal Tip Kentinde Kale, Pazar, Mahkeme (kendine ait özerk hukuk), Kısmi özerkliği kentsel topluluğun ortaya çıkması için asgari koşullar

30 DURKHEİM VE SİMMEL DE PARA EKONOMİSİNDEN DOLAYI, KENT MEKANINI BİR TOPLUMSAL YABANCILAŞMA MEKANI OLARAK GÖRMÜŞLERDİR. Durkheim iş bölümü kavramı üzerinde durmuştur. Louis WİRTH : Kentliliğin 1. Örgütsel, 2. Ekolojik 3. Sosyo psikolojik kapsayan bir kent kuramı geliştirmeye çalışmıştır. NÜFUS YOĞUNLUK HETEROJENLİK KENTİ KARAKTERİZE EDER

31 WİRTH, KENTLERDE KENT DIŞI YAŞAM BİÇİMLERİNE DE RASTLANIR, BUNLAR KENTİN DIŞINA İTİLİR ULAŞIM İMKANLARIYLA KENTİ KÜLTÜR ÜZERİNDEN BİR YAŞAM BİÇİMİ ÜZERİNDEN ANLAMA AMA BATICIL GÖRÜŞ AKDENİZ HAVZASI GÖÇEBELERİNİN AVRUPA DA YERLEŞİK HAYATA GEÇMESİYLE KENTİN BAŞLADIĞINI İLERİ SÜRER. AMA KENTTE DAHA ÇOK İNTİHAR, AKIL RAHATSIZLIĞI VD GÖRÜLÜR

32 YENİ MARKSİSTLER HENRİ LEFEBRE MAUEL CASTELLS DAVİD HARVEY

33 KENTİ BİÇİMLENDİREN GÜÇLERİ AÇIKLARLAR
1. KENTSEL DİZGE EMEĞİN YENİDEN ÜRETİLMESİNİN BİR PARÇASIDIR 2. TOPLU TÜKETİM KONUSU OLAN KENTSEL HİZMETLER GENİŞ ÖLÇÜDE SİYASALLAŞTIRILMAYA ELVERİŞLİDİR. 3. BU SİYASSALLAŞMA KENTSEL TOPLUMSAL HAREKETLERE YOL AÇAR 4. KENTLİLİK İDEOLOJİK BİR İÇERİĞE DE SAHİPTİR. 5. DEVLETİN KENTSOYLULARIN VE KAPİTALİZMİN ÇIKARLARINI SAVUNMAK GÜVENCEYE ALMAK AMACIYLA VARLIĞINI SÜRDÜRDÜĞÜ GÖRÜŞÜNDE BİRLEŞİRLER 6. ÇALIŞAN SINIFLARA KONUT SAĞLAMA-ONLARI SATIN ALMADIR BİR ANLAMDA 7.KENT SINIF ÇATIŞMALARININ ALANIDIR. EKOLOJİSTLERİN AÇIKLARINI KAPAMIŞLARDIR.

34 LEFEBRE KENT DENETİMLİ TÜKETİMİN BÜROKRATİK TOPLUMU
KULLANIM VE DEĞİŞİM DEĞERİNİN MEKANI BELİRLEDİĞİ METALAŞAN MEKAN, SOYUT MEKAN

35 CASTELLS KENT EMEK GÜCÜNÜN YENİDEN ÜRETİLDİĞİ MEKAN TÜKETİM ÇOK ÖNEMLİ
KENTİN BÜYÜMESİNDE İLETİŞİM ÇOK ÖNEMLİ O DA CHİCAGO EKOLOJİSTLERİNİN SADECE NÜFUS DAĞILIMINA BAKTIKLARI İÇİN ELEŞTİRİR ONA GÖRE GEÇMİŞTE KENT MEKANINI BURJUVALAR BELİRLEMİŞTİ ŞİMDİ İSE EMEKÇİ VE SINIF ÇATIŞMALARI BELİRLEYECEKTİR.

36 DAVİD HARVEY O DATEMEL KAVRAMLARI MARX DAN ALIYOR
KENTİN OLUŞUM VE GELİŞİMİNİ AÇIKLAMAYA ÇALIŞIYOR KULLANIM VE DEĞİŞİM DEĞERLERİ ARASINDAKİ AYIRIMI KULLANARAK ANAMAL SAHİPLERİ ARASINDAK MÜCADELENİN ÇÖZÜMLEMESİ EMLAKÇILIĞA ÇOK KARŞI ÇATIŞMA SEBEBİ GÖRÜR KENTTE TAŞINMAZ MALA YAPILAN YATIRIM KENTİN YOLUNU HAVASINI BOZAR, UYDU YÖREKENT VARSA BU YAPSATÇI VE RANTÇILAR YÜZÜNDEN VAR