Bilgisayarlı Muhasebe

... konulu sunumlar: "Bilgisayarlı Muhasebe"— Sunum transkripti:

1 Bilgisayarlı Muhasebe
Defterler ve Belgeler

2 Muhasebe İşletmede gerçekleştirilen ekonomik aktivitelerin
Belgelendirilmesi Kayıt edilmesi Sınıflandırılması Analiz edilip yorumlanması Ve ilgililere aktarılması sürecini kapsıyor

3 Temel İlkeler Hangi işlemin muhasebeleştirilmesi gerçekleştiriliyor olursa olsun; Dönemsellik Sosyal sorumluluk Kişilik Parayla Ölçülme Muhafazakarlık Tarafsızlık ve Belgelendirme Maliyet esası Tutarlılık Tam açıklama Önemlilik İşletmenin sürekliliği Özün önceliği

4 Muhasebede İş Akışı Bilanço Gelir.Tab. Kapanış Kayıt Kesin Mizan
Düzeltme Kayıtları Fiili Kayıt ve Defter Kayıt Karşılartır Envanter Mizan Defter-i Kebir Yevmiye Fişlere Kayıt Belgeler MUHASEBECİ

5 Muhasebe Teorisi ve Muhasebe Bilgileri
Muhasebe teorisi, muhasebenin temel kavramları, genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri, ulusal ve uluslararası muhasebe standartları olmak üzere üç kısımdan oluşmaktadır. Muhasebenin temel kavramları; sosyal sorumluluk, kişilik, tutarlılık, tam açıklama, işletmenin sürekliliği, ihtiyatlılık (Muhafazakarlık), dönemsellik, önemlilik, parayla ölçülme, özün önceliği, maliyet esası, tarafsızlık ve belgelendirme olup, bu kavramlar muhasebe ilkelerinin dolayısı ile muhasebe uygulamalarının dayanağını oluşturan, gözleme dayalı temel düşünceler, temel çıkış noktalarıdır. Bunlar amaca en uygun işletme bilgi sistemini yaratmak için geliştirilmişlerdir. Muhasebe teorisi içerisinde yer alan bir diğer kısım ise genel kabul görmüş muhasebe ilkeleridir. Muhasebe temel kavramları çerçevesinde oluşturulan muhasebe ilkeleri, muhasebe uygulamalarının kuramsal dayanakları olup; bir bakıma temel kavramların uygulamaya yansımasını sağlayan köprüleri oluşturmaktadır. Örneğin; dönemsellik ilkesi, sınırsız olan işletme ömrünün belli dönemlere bölünerek her dönem faaliyet sonuçlarının ayrı ayrı tespit edilmesini ve en uzun muhasebe döneminin bir yıl olması gerektiğini söylerken; genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinden gelir tablosu ilkeleri; dönemsellik kavramı gereğince, o dönemde gerçekleşmiş bütün gelir ve giderlerin o dönemin gelir tablosunda yer alması gerektiğini söylemektedir. Muhasebe teorisi içinde yer alan diğer bir kısım ise, adından anlaşılacağı gibi genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinin daha düzenli ve ayrıntılı kısmını ifade eden muhasebe standartlarıdır. Muhasebe uygulamalarının belirli temellere uyması zorunludur ve bu noktada muhasebe kavram ve ilkeleri esas alınarak muhasebe standartları geliştirilmiştir. Ulusal ve uluslararası düzeyde hazırlanan, genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinden daha ayrıntılı düzenlemeler olan muhasebe standartları, kavramlar ve ilkelerin uygulamaya yansımasını sağlamaktadır. Örneğin; genel kabul görmüş muhasebe ilkesi ancak gerçekleşmiş satışların dönemin gelirlerine alınabileceğini belirtirken; standart, hangi koşulların yerine gelmesi durumunda satış gelirinin doğmuş sayılacağını açıklar. Muhasebe uygulamaları ise; muhasebecilerin muhasebeye ilişkin günlük işlerini yerine getirirken uyguladıkları teorinin pratiğe yansımış olan muhasebe yöntemlerini, muhasebe teorisine uygun olarak geliştirilen muhasebe usullerini, muhasebe işlemlerini ve muhasebe tekniklerini kapsamaktadır. Örneğin; dönemsellik kavramı, sınırsız olan işletme ömrünün belli dönemlere bölünerek, her dönem faaliyet sonuçlarının ayrı ayrı tespit edilmesi gerektiğini söylerken, genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri dönemsellik kavramından hareketle o dönemde gerçekleşmiş bütün gelir ve giderlerin o dönemin gelir tablosunda yer alması gerektiğini söyler. Standartlar ise örneğin bir maddi duran varlığın kullanımından dolayı faydalı ömrünün tükenmesine bağlı olarak faydalı ömrü boyunca, dönemsellik kavramı ve genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine göre gelir tablosuna sistematik olarak hangi tutar üzerinden hesaplama yapılarak giderleştirilme yapılmasını açıklar. Muhasebe uygulamaları ise, temel kavramlar, genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ve muhasebe standartlarına bağlı olarak sistematik giderleşmede geliştirilen usuller veya amortisman kayıt yöntemleri olarak karşımıza çıkmaktadır. Örneğin; maddi varlığın kullanımından dolayı, o dönem ne kadar giderleştirilme yapılacağının tespiti için geliştirilen, azalan bakiyeler, artan bakiyeler gibi usuller muhasebe uygulamalarının bir parçasıdır. Veya, maddi duran varlığın giderleştirilecek kısmının direk yöntem veya endirekt yönteme göre kayıt edilmesi, yine muhasebe uygulamalarının bir parçası olarak ele alınabilir. Fakat muhasebe uygulamaları muhasebe teorisinden farklılaşabilir. Örneğin, muhasebe standartları, bir maddi varlığın sistematik olarak giderleştirilmesinde üretim esası yönteminin kullanılabileceğini söylerken, ülkemizde halka açık olmayan işletmelerde bu yöntemi kullananlara rastlamak olası değildir. Bunun başlıca nedeni, muhasebe uygulamalarını yönlendiren bir takım yasal düzenlemelerin de bulunmasıdır. Ülkemizde de muhasebe uygulamalarını yönlendiren bir takım yasal düzenlemeler mevcuttur.

6 Muhasebe Bilgilerinin Sahip Olması Gereken Niteliksel Özellikler
İhtiyaca uygun bilgiler aynı zamanda tahmin edilebilir ve teyid edilebilir özelliklerine sahip olup bu iki özellik birbiri ile ilişkilidir. Örneğin; işletmenin sahip olduğu aktiflerin mevcut seviyesi, yapısı, kaynakların dağılımı veya elde ettiği kar, finansal tablo kullanıcılarının, gelecekte işletmenin ortaya çıkacak fırsatlardan yararlanma kabiliyeti veya olumsuz koşulların meydana gelmesi halinde işletmenin bunlara karşı nasıl bir tepki vereceği konularında tahminde bulunup, işletmenin gelecekte sahip olabileceği aktiflerin muhtemel seviyesi, yapısı, kaynakların dağılımı veya elde edeceği karlılık hakkında fikir yürütmesini sağlayabiliyorsa o bilgiler tahmin edilebilir özelliğini taşıyacaktır. Finansal tablo kullanıcılarının genellikle işletme hakkında geçmişte yapmış oldukları tahminlerin doğruluğunu kontrol etmek isteyebilir. Kullanıcılar, geçmişte işletmenin durumu hakkında yapmış olduğu tahminlerin doğruluğuna bugünkü gerçekleşmelere bakarak karar verebiliyorsa aynı bilgiler teyid edilebilir özelliğini taşıyacaktır Bilginin güvenilir olması 5 ayrı duruma bağlıdır. Bilgi eğer, önemli hatalar içermiyorsa yani maddi hatadan yoksun ise, önyargılı değil ise yani tarafsız bir şekilde sunulmuşsa, eksiksiz ve tam bir şekilde sunulmuşsa, ihtiyatlı ve şekillerinden çok özlerine önem verilmişse bilgi güvenilirdir. Güvenilirlik ve Gerçeğe Uygun Gösterim: Tahakkuk esasına göre hazırlanan bilançoda ve gelir tablosundaki varlıklara, kaynaklara, gelir ve giderlere ilişkin bilgilerin, nakit esasına uygun olarak hazırlanan nakit akış tablosundaki nakde ilişkin bilgilerin veya diğer tablolarda yer alan bilgilerin güvenilir olması, açıklamayı amaçladığı ya da makul bir şekilde açıklanmış olduğunun beklendiği işlemleri ve diğer olayları doğru bir şekilde göstermesine bağlıdır. Bazen bilgiler ihtiyaca uygun olabilirken, güvenilirlikten yoksun olabilmektedir. Bu durumu şu örnekle açıklayabiliriz. Işletme şipariş üzerine yaptırmış olduğu bir makineyi satmak zorunda kalmış ve bir teklif almıştır. Işletme yönetimi bu teklifi değerlendirmeden önce muhtemelen makinenin cari piyasa fiyatını bilmek isteyecektir. Bu noktada cari piyasa fiyatı satış için son derece ihtiyaca uygun bir bilgi olacak iken, makine tek olduğu ve piyasa değeri ile ilgili çok az bilgi olma olasılığından dolayı bilgi güvenilir olmayacaktır. Güvenilirlik ve Özün Önceliği: Bir işletme bir aktifini belgelere göre başka bir işletmeye satmış ve yasal sahipliğini devretmiş ancak bu aktifin ekonomik getirilerinden faydalanmaya devam etmek için de diğer tarafla anlaşmış ise yapılan işlemin satış olarak raporlanması doğru olmayacaktır. Çünkü yapılan işlem şekil olarak satış işlemi olarak gözükse bile, işletme o aktifin tüm risk ve getirisini devretmediğinden dolayı özünde satış işlemi olarak nitelendirilmesi yanlış olacaktır. Bu yüzden bir bilginin tanımlamayı amaçladığı işlem ve olayları doğru bir şekilde tanımlaması için bu işlem ve bilgilerin sadece yasal görünümleri değil, bunların özleri ve ekonomik gerçekler de dikkate alınarak muhasebeleştirilmesi ve sunulması gerekir. Güvenilirlik ve Tarafsızlık: İşletme yöneticisinin alacağı primi maksimize etmek veya borç sözleşmelerinin ihlalinden kaçınmak veya işletmenin hissedarlarına iyi görünüp koltuğunu korumak için genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri, standartlar veya yasal düzenlemeler dahilinde tahakkuklar yolu ile karı arttırmasının ne kadar tarafsız bir sunum olacağı tartışabilinir. Finansal tablolardaki bilgilerin güvenilir olması için önyargı taşımamaları gerekir. Eğer bilgiler seçimleri ve sunumları itibari ile kullanıcıların karar vermelerini ya da kanaat sahibi olmalarını etkileyerek önceden belirlenen sonuçlara veya algılamalarına ulaşmalarını sağlamaya yönelikse bu finansal tablolar tarafsız değildir. Güvenilirlik ve İhtiyatlılık: Finansal tabloları hazırlayanlar şüpheli alacakların tahsil edilebilme durumu, sabit kıymetlerin faydalı ömürleri, sunmuş oldukları mal veya hizmetlere ilişkin ileride karşılaşabilecekleri garanti talepleri gibi kaçınılmaz olarak birçok olay ve durumu çevreleyen belirsizlikle karşı karşıya kalabilir. Finansal tabloların hazırlanmasında bu belirsizliklere, özellikleri ve kapsamları itibariyle yer verilirken ihtiyatlı bir şekilde hareket edilmelidir. İhtiyatlılık, belirsizlik olması nedeniyle, tahmin yapılması gereken hallerde aktiflerin ve gelirlerin olduğundan fazla, yükümlülüklerin ve giderlerin de olduğundan eksik belirlenmemesi için gereken dikkatin gösterilmesini ifade eder. Ancak, ihtiyatlı davranmak gizli yedeklerin yaratılmasına veya gerekenden fazla karşılık ayrılmasına, bilerek aktiflerin veya gelirin olduğundan eksik, yükümlülüklerin ve giderlerin de olduğundan fazla belirlenmesine yol açarsa finansal tabloların tarafsızlığı yok olur ve güvenilirlik özelliği ortadan kalkar. Güvenilirlik ve Tam Açıklama: Finansal tablolardaki bilgilerin güvenilir olması için önemlilik ve maliyet sınır içinde bütünü kavraması yani tam olması gerekir. Bilginin bir kısmının dahil edilmemesi bilginin tamamının yanlış veya yanıltıcı olmasına bu nedenle de güvenilirlik özelliğinin ortadan kalkmasına neden olacaktır. İşletmenin finansal tablo kullanıcıları açısından finansal durumunun, performansının, nakit akışındaki değişimin saptanmasına olanak sağlamak üzere finansal tablolarının önceki dönem ve diğer işletmeler ile karşılaştırma yapmaya uygun olması gerekir. Bu çerçevede benzer işletmelerin finansal sonuçları, tüm işletmelerde sürekli ve tutarlı olarak aynı şekilde mali tablolarda gösterilmeli ve değerlendirilmelidir. Finansal tablolarda yer alan bilgiler kullanıcılar tarafından tam olarak anlaşılabilir olmalarıdır. Tablolar ve bu tablolarda yer alan bilgiler hazırlanırken kullanıcıların işletmenin iş kolu ve ekonomik faaliyetleri hakkında bilgi sahibi olduğu, muhasebeden anladığı, bilgileri de makul seviyede bir dikkatle incelediği varsayılır. Fakat bazı konular karmaşıktır ve bazı kullanıcıların bu karmaşık konuları anlaması güç olabilir. Karmaşık konularda ilgili olup kullanıcıların ekonomik kararlar verirlerken yararlanabilecekleri ve finansal tablolarda yer verilmesi gereken bilgiler, sadece bazı kullanıcılar için anlaşılması güç olacağı gerekçesi ile finansal tablolardan dışlanmamalıdır

7 Defter Tutmanın Amaçları/Fayda
Kar Zarar durumu öğrenilir Satılacak malların maliyeti, dolayısı ile satış fiyatı bilinir İşletme ile ilişki içinde olduğu kişilerle olan borç alacak ilişkileri bilinir. Vergi tutarı öğrenilir. İstatistiki bilgi elde edilir. Dönemler arası karşılaştırma yapılır. Anlaşmazlık durumunda ispat edici niteliktedir.

8 Defter Tutma Zorunluluğu Olanlar
VUK 172. Maddeye göre; Ticaret ve Sanat erbabı Ticaret şirketleri İktisadi Kamu Müesseseleri Dernek ve Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler Serbest Meslek Sahipleri Çiftçiler

9 Defter Tutmayacaklar Gelir Vergisinden Muaf Esnaf
Gerçek Usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler Kazançları Basit Usule göre tespit edilenler Kurumlar vergisinden muaf İKM ve vakıf ve derneklere ait iktisadi işletmeler Gelir vergisinden muaf esnaf Motorlu taşıt ile bir işyeri açmayan gezici olarak perakende ticaret ile uğraşanlar Bir işyeri açmayan, kalaycı, lehimci, muslukçu, çilingir, ayakkabı tamircisi, ayakkabı boyacısı, Berber, nalbant, fotoğrafçı gibi küçük esnaf Köylerde her türlü sanat işi ile uğraşanlar Nehir, göl ve denizlerde makinesiz ve motorsuz nakit vasıtası işletenler Hayvan ile nakliye yapanlar Oturdukları evde dikiş, nakış gibi işlerle uğraşanlar Bir işyeri açmaksızın kapı kapı dolaşmak suretiyle hurda toplayanlar Gerçek Usulde Vergiye Tabi Olmayan Çiftçiler Kazançları Basit Usule göre tespit edilenler

10 Basit Usulde Vergilendirmenin Sağladığı Avantajlar
Defter tutulmaz, KDV muafiyeti Alınan ve verilen vergiler meslek odalarında tutulur. Günlük hasılatlar için toplu belge düzenleyebilirler

11 Tutulması Zorunlu Defterler
Birinci Sınıf Tüccarlar Bilanço esasına göre İkinci sınıf tüccarlar İşletme esasına göre

12 Birinci Sınıf Tüccarların Tutması Gereken Defterler
Yevmiye Defteri Defteri Kebir Envanter Defteri

13 İkinci Sınıf Tüccarların Tutması Gereken Defterler
İşletme Defteri

14 Defter ve Belge Temini Elektronik ortamda tutuluyorsa yapraklı şekilde
Elle tutuluyorsa ciltli şekilde tutulmak durumundadır Bu defterler, kırtasiyelerden temin edilebilir, kullanımı için noter onayı gereklidir. Ticari defterlere ilişkin belgeler ise anlaşmalı matbaalardan temin edilmektedir.

15 Tasdik Edilmesi Gereken Defterler
Yevmiye Defteri Envanter Defteri İşletme Defteri Serbest Meslek Kazancı Defteri Çiftçi İşletme Defteri İmalat ve Üretim Defteri Yabancı nakliye firmalarının hasılat defteri TTKya göre yevmiye, defteri kebir, envanter, işletme ve karar defteri tasdik edilmelidir.

16 Tasdik Zamanları Kullanıma başlamadan önce tasdik edilir. (Vuk’a göre bu dönem başlamadan son ay) Tasdik Yeri: Noter (Kuruluş aşamasındakiler için Ticaret Sicil Memurluğu)

17 Defter Kayıt Düzenleri
Türkçe tutulur ve Türk Parası Kullanılır Mürekkepli kalem veya makine ile yazılır. Yevmiye defterindeki Yanlış kayıtlar, ancak muhasebe kurallarına göre düzeltilir. Diğer defterlerdekiler üzeri okunacak şekilde çizilir. Borç satır bırakılmaz, sayfalar yok edilmez.

18 Kayıt Zamanı 10 gün içinde Serbest meslek kazancında günü gününe
Saklama: VUK’a göre 5 yıl, TTK’ya göre 10 yıl Defterlerin İbrazı ve Kaybolması?

19