Prof. Dr. Bülbin Sucuoğlu Doç. Dr. Hatice Bakkaloğlu

... konulu sunumlar: "Prof. Dr. Bülbin Sucuoğlu Doç. Dr. Hatice Bakkaloğlu"— Sunum transkripti:

1 Prof. Dr. Bülbin Sucuoğlu Doç. Dr. Hatice Bakkaloğlu
ÖZEL GEREKSİNİMLİ OLAN VE OLMAYAN ÇOCUKLARIN EBEVEYNLERİ İLE OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİN İLİŞKİLERİ   Prof. Dr. Bülbin Sucuoğlu Hacettepe Üniversitesi Doç. Dr. Hatice Bakkaloğlu Ankara Üniversitesi Ar.Gör. Zafer Ertürk Gazi Üniversitesi Tübitak, SOBAG 1001 projesi, Proje No: 114K649

2 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
İçerik…. Ebeveyn-öğretmen ilişkisi / ilişkinin niteliği tanımı Etkili ebeveyn-öğretmen ilişkisinin çıktıları Ebeveyn öğretmen ilişkisini etkileyen çocuk, ebeveyn, öğretmen ve okula ilişkin faktörler Okul öncesi dönemde ebeveyn-öğretmen ilişkisi Özel gereksinimli çocuklar ve ebeveyn-öğretmen ilişkisi Çalışmanın yöntemi ve tartışma… 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

3 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
Alanyazın…….. Çocuklar ev, okul, akran grupları gibi farklı sistemlerin içinde gelişirler ve gelişim sadece çocuğa ilişkin bireysel faktörlere değil, aynı zamanda çocuğun çevresindeki bu sistemlerin birbirleriyle ilişkisine bağlı olarak gerçekleşir (Bronfenbrenner, 1979). Ailenin eğitime katılımı ve ebeveyn-öğretmen arasında kurulan karşılıklı, güvene dayalı ve sürdürülebilir ilişki çocuğun ev ve okul ortamlarındaki deneyimlerini etkiler (Shpancer, 1997). 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

4 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
Erken yıllarda ebeveyn – profesyonel ilişkisi, çocuğun gelişimini desteklemek, farklı ortamlarda işlevsel olarak kullanabileceği beceriler öğrenmesini sağlamak amacıyla birlikte çalışmak (Turnbull & Turnbull, 2001). İlişkinin niteliği ise, öğretmen ve ebeveynin, birbirleri ve çocuk hakkında güven, karşılıklılık, ait olma, destek, ortak değerler, ortak beklentiler ile ortak inançlarla tanımlanan ev-okul bağının duygusal kalitesi (Vickers & Minke, 1995). 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

5 Etkili ebeveyn-öğretmen ilişkisinin çıktıları
Ebeveyn çıktıları Okuldan memnuniyet Eğitime katılım artar. Öğretmen çıktıları Çocuğun gereksinimleri, özellikleri, günlük yaşamı hakkında bilgileri artar Çocuk çıktıları artar Sosyal beceriler Motivasyon Okula uyum Hughes & Oi-man Kwok, 2007; Pirchio, Tritrini, Passiotere, & Taeschner, 2013; Smith & Hubbard, 1998; Graves, Graves, & Shelton, 2007; Serpell & Mashburn, 2011; Elicker, Wen, Kwon, & Sprague, 2013; Mendez, 2010 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

6 Ebeveyn-öğretmen ilişkisini etkileyen faktörler
Okul ve öğretmene ilişkin faktörler Öğretmen: Eğitimi, deneyimi, doyumu, ebeveyne yönelik tutumları, liderlik özellikleri Okul: Ebeveyn katılımı politikaları ve uygulamaları, programın özellikleri, felsefesi, elemanların özellikleri Çocuk ve ebeveyne ilişkin faktörler Ebeveyn: iletişim becerileri, kaygıları, okuldan beklentileri, memnuniyetleri, aldıkları destek Çocuk: Yas ve mizaç hariç özellikleri 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

7 Ebeveyn-öğretmen ilişkileri araştırmaları
Okul öncesinde birkaç çalışma… Ebeveyn-bakıcı / erken eğitimci ilişkisinin temel boyutları karşılıklı “güven” ve “işbirliği” (Elicker, Noppe, Noppe, Fortner-Wood, 1997) Ebeveyn-öğretmen ilişkisinin boyutları ilişkinin doğası, ilişki stili, etkileşimden memnuniyet ve ilişkinin altında yatan davranış örüntüleri (Penderi ve Petrogiannis, 2014) Gündüz bakım evlerindeki ebeveyn-eğitimci ilişkisini etkileyen faktörler (Pirchio, Tritrini, Passiotere, & Taeschner, 2013) 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

8 Özel gereksinimli çocuklar ve ebeveyn-öğretmen ilişkileri
Özellikleri, gereksinimleri farklı Ebeveynler Rol ve sorumlulukları farklı Güçlükleri ve stresleri fazla Diğerlerinin olumsuz tutumları var Öğretmenler Kaynaştırma özel gereksinimli çocuklarla ilgili bilgi beceri az Kaynaştırma uygulamalarında güçlükler var. 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

9 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
Birkaç çalışma…. DDHB tanısı olan anasınıfı-2.sınıf öğrencilerinin ebeveynleri ile öğretmenlerin ilişkileri (Mautone, Marcelle, Tresco, & Power, 2014) Duygusal-davranışsal bozukluğu olan çocuğa sahip ebeveynlerin-öğretmenle ilişkileri, ilişkiyi etkileyen faktörler (Vosler-Hunter, 1989) Otizmli çocukların ebeveynleri ile öğretmenlerinin ilişkisi, vaka çalışması (Todd, Beamer, Goodreau, 2004) 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

10 Türkiye’de okul öncesi dönemde ebeveyn-öğretmen ilişkileri…
25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

11 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
Araştırmalar…. normal gelişen çocuğu olan ebeveynlerin eğitime katılımları (Koçyiğit, 2014) öğretmen ve ebeveynlerin aile-okul işbirliği ve iletişimine ilişkin görüşleri (Çakmak-Güleç & Genç, 2010) Ebeveynlerin okul öncesi öğretmenlerle ilişkilerine ilişkin ölçek geliştirme (Atabey ve Tezel-Şahin, 2011; Gökalp, Barut, & Menteşe, 2010) 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

12 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
Yasalar….. 573 sayılı kararname (1997) ile özel gereksinimli çocuklar okul öncesi kurumlara yerleştiriliyorlar Özel Eğitim Kurumları Yönetmeliği (2006) ile okul öncesi sınıflardaki özel gereksinimli çocuk sayısı artıyor. 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

13 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
Ülkemizde okul öncesinde özel gereksinimli olan ve olmayan çocuklar için ebeveyn-öğretmen ilişkisinin niteliğinin değerlendirilmesi, bu ilişkinin geliştirilmesi için önlemler alınması açısından önemli. Çalışmanın amacı Özel gereksinimli olan ve olmayan küçük çocukların ebeveynlerinin öğretmenleriyle ilişkisinin niteliğinin değerlendirilmesi, iki grup ebeveynin öğretmenlerle ilişkilerinin farklı olup olmadığı amaçlanmıştır. 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

14 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
YÖNTEM 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

15 Çocukların Özellikleri
9 (%40.9) dil ve konuşma bozukluğu, 1 (%4.5) işitme engelli, 6 (%27.3) zihinsel yetersizlik,3 (% 13.6) YGB / otizm , 3 (%13.6) ise bedensel yetersizliği Çocukların Özellikleri 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

16 Annelerin özellikleri
25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

17 Öğretmenlerin Özellikleri
25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

18 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
Veri toplama araçları Demografik Özellikler Bilgi Formu Anasınıfı Ebeveyn-Öğretmen İlişki Ölçeği (EÖİÖ, Quality of Parent-Teacher Relationship Scale in the Kindergarten, Penderi, 2012) Öğretmen Formu Ebeveyn Formu 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

19 EÖİÖ Öğretmen ve Ebeveyn Formları
20 madde İki faktör güven / kabul (ebeveyn-öğretmen ilişkisinin duygusal tonu, yakınlık-uzaklık ile öğretmen ve ebeveynin diğer özellikleri) iletişim/ tepkisellik (ebeveyn-öğretmen ilişkisinin işbirliğinin düzeyi) Öğretmen formunun güven/kabul faktörü:14 madde, iletişim faktöründe ise 6 madde, Ebeveyn formu: 9 madde güven/kabul, 11 madde ise iletişim/tepkisellik faktöründe yer almaktadır 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

20 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
Puanlama: beşli dereceleme: 1(kesinlikle katılmıyorum) ve 5(kesinlikle katılıyorum), 11 madde ters puanlama Yüksek puanlar: ebeveyn-öğretmen ilişkisi olumlu Cronbach Alpha iki form için .90, güven / kabul faktörü için .86, ebeveyn ve öğretmen ölçeğinin iletişim faktörü için ise sırayla .85 ve .81 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

21 EÖİÖ- Türkçe Öğretmen Formu Ebeveyn Formu
(Sucuoğlu, Bakkaloğlu, & Ertürk, 2015) Öğretmen Formu 4. ve 18. madde (faktör yükleri < 32) 18 madde, 2 faktörlü yapı (açıklanan varyans: %51.54) İletişim ve güven faktörleri: 9 ar madde Madde-toplam r ranj: Alt-üst%27 t ranj: (p<.05) Cronbach α: Toplam: güven : .89, iletişim : .81 Ebeveyn Formu 18. Madde (faktör yükü <.32) 19 madde, iki faktörlü yapı (açıklanan varyans: %44.37) İletişim faktörü:10 madde Güven faktörü: 9 madde Madde-toplam r ranj: Alt üst %27 t ranj: (p<.05) Cronbach α: Toplam:.80, İletişim:.80, iletişim: .80 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

22 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
Bulgular İlişki Ölçeği (Öğretmen Formu) toplam ve faktör puanları çocuğun özel gereksinimli olmasına göre farklılaşmıyor. _______________________________________ Öğretmenin özel gereksinimli olan ve olmayan çocukların anneleriyle ilişkilerinin kalitesi aynı Alanyazına göre öğretmenler güç çocukların ebeveynleri ile daha az görüşüyorlar (Vosler-Hunter, 1989) 1. Özel gereksinimli olan ve olmayan çocukların ebeveyn- öğretmen ilişkileri arasında fark var mı? 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

23 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
İlişki Ölçeği (Anne Formu) İlişki ölçeği ebeveyn formu toplam puanı (U=155, p<.05) ve iletişim faktörü puanları çocuğun özel gereksinimli olmasına göre farklılaşıyor (U=143, p<.05), güven faktörü puanları farklılaşmıyor. ________________________________________ Özel gereksinimli olmayan çocukların annelerinin toplam puanlarının sıra ortalamaları daha fazla. Özel gereksinimli olmayan çocukların annelerinin iletişim puanlarının sıra ortalamaları daha fazla. Özel gereksinimli çocukların annelerinin öğretmenle iletişimlerinin niteliği daha az. Özel gereksinimli olmayan çocukların anneleri ilişkilerini daha olumlu algılıyorlar (Todd, Beamer, Goodreau, 2004; Vosler-Hunter, 1989) 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

24 2. İlişkiyi etkileyen faktörler neler?
Öğretmen formu a) Çocuk yaşı ve cinsiyeti b) Öğretmenin yaşı deneyimi Ebeveynlerle ilişkilerinde etkili değişkenler değil.. Ebeveyn Formu a)Anne yaşı, b)Çocuğun cinsiyeti ve yaşı öğretmenlerle iletişimde etkili değişkenler değil c)Annenin çalışması toplam puan (U=119.50, p<.01) ve iletişim puanı fark var (U=118.50, p<.05) d)Annenin eğitim düzeyi ile iletişim puanı (r=.48) toplam puan (r=34) arasında anlamlı ilişki var (p<.05) 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

25 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
Ebeveyn formu için anne yaşı etkili değil / Öğretmen formu için öğretmen yaşı güven ve toplam puanda etkili değişken (Penderi&Petrogiannis, 2014). Ebeveyn-öğretmen ilişkisinin kalitesi anne ve öğretmenin özellikleri ile ilişkili değil (Pirchio, Passiatore, Tritrini, & Taeschner, 2013). Annenin çalışması diğer çalışmalarda değişken olarak alınmamış. Daha büyük gruplardan veri toplayarak demografik özelliklerin ebeveyn-öğretmen ilişkisi ile ilişkili olup olmadığının belirlenmesi gerekiyor. 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

26 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
Alanyazında ebeveyn-öğretmen ilişkisi , * Anne babaların ebeveynlik davranışları ile yeterlilik algıları, sınıftaki çocuk sayısı, öğretmenlerin iş doyumu, öğretmenin yeterliliği (Penderi&Petrogiannis, 2014) * Çocuğun öğrenmesi, problem davranışları ile özellikleri, ilk günlerde kuruma ilişkin olumlu algı, ev-okul ilişkisinin sıklığı, kurumun anneleri karar sürecine katması (Pirchio, Passiatore, Tritrini, & Taeschner, 2013) * Bakıcının kurumda çocukla geçirdiği süre ve bebek gruplarının büyüklüğü (Elicker, Noppe, Noppe, & Fortner-Wood, 1997 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

27 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
Bu projede *çocuk(sosyal beceriler, problem davranışlar, vb.), *ebeveyn (çocuğun gelişimine ilişkin algıları) ve *öğretmenlere (öğretmen-çocuk ilişkisi) ilişkin daha fazla veri toplanıyor. Çalışma tamamlanınca ebeveyn-öğretmen ilişkisine odaklanan daha fazla bilgi elde edebileceğiz. 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

28 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
3. Ebeveyn-öğretmen ilişki formlarının toplam ve faktör puanları arasında ilişki var mı? Özel gereksinimli çocuk ebeveyn-öğretmen toplam puanları (r=.64) ve iletişim puanları (r=.53) ve güven puanları (r=.58) arasında anlamlı ilişki var (p<.05. Özel gereksinimli olmayan çocuk ebeveyn-öğretmen toplam puanları(r=.32) ve iletişim puanları (r=.44) puanları arasında anlamlı ilişki var (p<.05). _________________________ Öğretmenlerle ebeveynlerin ilişkinin kalitesi ve sıklığına ilişkin görüşleri tutarlı (Pirchio, Passiatore, Tritrini, & Taeschner, 2013) Öğretmen ve ebeveyn formlarından elde edilen puanlar arasında güçlü bir ilişki var. Ebeveynler ilişkiyi ne kadar olumlu algılarlarsa öğretmenlerin ebeveynlerle ilişkilerine ilişkin inançları olumlu yönde artıyor (Penderi&Petrogiannis, 2014). 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

29 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015
Türkiye’de…. Okul öncesinde ebeveyn-öğretmen ilişkisi farklı boyutlarda tartışılıyor ve öğretmenlerin ya da ebeveynlerin bakış açısı ilişki, ebeveyn katılımı, etkilşimleri değerlendiriliyor. İlişkiyi öğretmen ve ebeveynlerin bakış açısı ile değerlendirmek önemli… Özellikle özel gereksinimli çocuk ebeveynleri ile öğretmenlerinin ilişkisini belirlemenin ve bu ilişkiyi geliştirmenin çok önemli olduğunu düşünüyoruz. 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015

30 25. Ulusal Özel Eğitim Kongresi, 2-4 Aralık 2015