Doğrusal Yataklar (Kızaklar)

... konulu sunumlar: "Doğrusal Yataklar (Kızaklar)"— Sunum transkripti:

1 Doğrusal Yataklar (Kızaklar)

2 Makina sistemlerinde her zaman dönme hareketi söz konusu olmayabilir
Makina sistemlerinde her zaman dönme hareketi söz konusu olmayabilir. Doğrusal hareketler söz konusu olduğunda hassasiyet önemli değilse çok basit çözümler vardır.

3 Kızaklar, iki eleman arasında doğrusal izafi harekete minimum sürtünme ile izin veren makina elemanlarıdır. Bu elemanlara doğrusal kılavuzlama sistemleri de denir. Kaymalı ve yuvarlanma elemanlı olarak iki ana sınıfa ayrılırlar. Yuvarlanma elemanlarının şekline göre sınıflandırılmaları da mümkündür.

4 Yuvarlanma elemanlı doğrusal yatakların, kaymalı doğrusal yataklara (kızaklar) göre temel avantajları: • Yuvarlanma sürtünmesi nedeni ile kolay yol alma • Düşük aşınma • Düşük sürtünme katsayıları söz konusudur (0,001…0,004) ve bu değerler zaman içinde fazla değişmez. • Tutma-bırakma (stick-slip) yoktur. • Ön gerilmeli montaj ile boşluklar sıfırlanabilir • Montaj ve bakımı kolaydır. • Yağlama gereksinimi minimumdur Dezavantajları: • Normal veya paralel doğrultularda sönüm kabiliyeti kısıtlıdır • Yabancı madde girişine çok duyarlıdırlar.

5 Doğrusal Yatak Türleri
Doğrusal yataklar, rulmanlı yataklarda olduğu gibi yuvarlanma elemanı türüne göre sınıflandırılırlar. Doğrusal yatakları ayrıca sirkülasyonsuz ve sirkülasyonlu olarak ayırmak ta mümkündür.

6 Bilyalı Kızaklar Bilyalı Kızaklar Makaralı Kızaklar
Profil raylı-Bilyalı veya Silindirik Makaralı Kızak Sistemleri Silindirik Makaralı Kızak Birimi Bilyalı Kızaklar Talaşsız şekil verilmiş ve sertleştirilmiş bir dış bilezik ile bilyaları taşıyan kafesten oluşan sadece doğrusal hareket amacıyla kullanılabilen bir yataktır. Kapalı ve açık tipleri bulunmaktadır. Açık tip kılavuzların zemine tespitine olanak sağlar. Böylece daha uzun stroklar kolaylıkla elde edilir. Dış bilezikteki uzunlamasına kanallar bilyaların geri dönüşünü sağlar.

7 Bilya sirkülasyonlu, yani bilya geri dönüşlü tiptendir. Bunlarda strok,
doğrudan milin uzunluğu ile sınırlıdır. Yuvarlanma elemanlarının dönme yönündeki hızlı değişimler, darbe yüklerine neden olabilir. Bu yataklar genelde gres yağı ile yağlanır. Ancak büyük eksenel hız, yüksek sıcaklık veya diğer elemanlar için de gerekiyor ise sıvı yağ kullanılır.

8 Doğrusal yöndeki hareketler için yapılmış olan bu yataklar dönme şeklindeki hareketler için uygun değildir. Böyle bir hareket uygulanması yatağın çok çabuk aşınmasına neden olur.

9 Bu nedenle eksenel hareketle birlikte dönme hareketine gereksinim olduğu taktirde doğrusal bilyalı yatak ve rulmanlı (sabit bilyalı veya iğne masuralı) yatak birlikte kullanılarak kombine yataklar kullanılır. Kızak-iğne masuralı rulman Kızak-sabit bilyalı rulman

10 Açık tip lineer bilyalı yataklama sisteminin montaj detayları:
Lineer yatağın mil ekseni etrafında dönmesini ve takıldığı yuvaya göre eksenel olarak hareket etmesini önlemek gerekir.

11 Makaralı Kızaklar Sistem doğrusal hareket ettirilmek istenen tabla, makaralar ve makaraların üzerinde yuvarlanacağı ray veya silindirik çubuklardan oluşur.

12 Makaralar faturalı bir perno üzerine monte edilmiş iki rulman üzerine yerleştirilirler. Makaralar raylar üzerine içten veya dıştan merkezleme yaparlar.

13 Profil raylı-Bilyalı veya Silindirik Makaralı Kızak Sistemleri
Profil raylar üzerine montajı yapılabilen kızak tabanlarıdır. Tabanların içine kapalı devre (sonsuz halka) oluşturacak şekilde bilyalar veya silindirik makaralar yerleştirilmiştir.

14 Büyük kuvvet ve momentleri taşıyabilirler.
Nümerik kontrollü tezgahlarda, robotlarda, ahşap işleme makinalarında kullanılırlar.

15 Silindirik Makaralı Kızak Birimi
Makaralar şekilde gösterilen birimin içinde devir daim yapmaktadır. Gövde ile makaralar arasındaki toleranslar çok küçük olduğu için yüksek hassasiyetli doğrusal kılavuzlama probleminin çözümü için kullanılabilirler

16 Ray Kızakları İki ray arasına üzerine iğne masuralar taşıyan yassı kafeslerin yerleştirilmesiyle oluşur. Raylar düz veya V-şeklinde olabilir Yassı kafeslerde bu formlara uygun yapılmıştır.

17 Doğrusal Kaymalı Yataklar
DEÜ Mühendislik Fak.-Makina Müh.Böl. Makina Tasarımı II Kapalı tip Açık tip

18 Doğrusal kaymalı yataklar eksenel yöndeki hareketi karşılar diğer yönlerdeki hareketlere engel olur. Kenar sıkıştırmalarına daha az hassas, bakımının kolay ve gürültüsünün az olması başlıca avantajlarıdır. Geometrik büyüklükleri lineer bilyalı yataklar gibidir.Yataklar gres yağı ile yağlanır. Maksimum 3 m/s kayma hızı, -30oC ve +80oC arasındaki işletme sıcaklıkları için uygulanır.

19