AFETE YARDIMDA KARŞILAŞILAN İKİNCİL TRAVMALAR ve BAŞA ÇIKMA

... konulu sunumlar: "AFETE YARDIMDA KARŞILAŞILAN İKİNCİL TRAVMALAR ve BAŞA ÇIKMA"— Sunum transkripti:

1 AFETE YARDIMDA KARŞILAŞILAN İKİNCİL TRAVMALAR ve BAŞA ÇIKMA
Prof Dr Süheyla ÜNAL

2 Tanımlar Stres sürekli olarak değişen çevremize uyum sağlamaya çalışırken yaşadığımız fiziksel ve duygusal zorlanma Travma bireyin fiziksel ve ruhsal bütünlüğünü tehdit eden, dehşete düşüren, çaresiz bırakan durum

3 Stres tepkisi Alarm dönemi Direnme dönemi Tükenme dönemi
Fizyolojik tepkiler Direnme dönemi Enerji artışı ve uyum Tükenme dönemi Kaynakların tükenmesi Alarm Direnme Tükenme

4 Bedensel tepki Göz bebekleri büyür
Kan akımı beyine ve kaslara yönlenir, düşünce ve hafıza keskinleşir Kalbin atım sayısı artar, kan basıncı yükselir Tükürük artar Ter bezi faaliyetleri artar Kan pıhtılaşma mekanizması harekete geçer Solunum sayısı artar Sindirim yavaşlar, mide asiti artar Depolanmış yağ ve şeker kana karışır

5 Bir başkasının acısını hissetme
Diğer insanın eylemini gözleme sırasında o eyleme ilişkin otonomik ve bedensel tepkileri de içerecek tarzda benzeri zihinsel temsilciler aktive olmaktadır

6 Tanıklık travması Şok Şaşkınlık Umut ve dayanıklılık 3 1 2

7 Kurtarma travması Ölen, yaralı, sıkıntıda olan insanlarla karşılaşma
Yardım çabalarının olumsuz karşılanması Uzun saatler aç ve uykusuz kalma,uygun olmayan yaşam koşulları, aşırı yorgunluk

8 İlk tepkiler Güç ve hızda artış Duyuların netliğinde artış
Tepki zamanında azalma Donup kalma, tepki gösterememe Aşırı tepki verme Duruma uygun olmayan tepki verme

9 Kurtarma çalışması sırasında
“Onların acılarını aynen yaşamadan da onları anlayabilir ve yardım edebilirim” telkini ile davranmak

10 Şok ve Kargaşa fazı Dikkat ve konsantrasyon bozukluğu
Bellek kaydında bozukluk Karar verme ve yargılama bozukluğu Kendilik kavramında dağılma ya da karmaşa Yakınlaşma isteği ve telkine yatkınlıkta artma Duyguların biliş üzerine etkisinin artması Yorgunluğun bilişsel süreçler üzerine etkisi

11 Enerji artışı Enerji artışı kaygı ve öfkeye de neden olur
Gereksiz risk almaya yol açabilir Uyku azalır İştah azalır

12 Travma tepkileri Kahramanlık Balayı Dağılma Toparlanma Enerji düzeyi

13 Travma sonrası tepkiler
Stresin etkisi, stres etkeni ortadan kalktıktan sonra da devam eder Sonraki etkiler travma kadar etkilidir Performansı azaltır

14 Travma sonrası tepkiler
Duygusal tepkilerin azalması ya da yokluğu Çevrede olup bitenleri algılamama Gerçeklik duygusunu kaybetme Kendini farklı algılama Travmatik anıları hatırlayamama Travmatik anıları zihinden çıkaramama Çabuk sinirlenme, alınganlık, tahammülsüzlük Uyku bozukluğu, kabus görme

15 Travma sonrası tepkiler
Davranışsal: aktivite artışı/azalması, aşırı uyarılmışlık, işlev bozukluğu, diğer insanlara karşı öfkeli davranış Duygusal: anksiyete, depresyon, endişe, öfke ve kızgınlık, yas Bedensel: yorgunluk, gastrointestinal yakınmalar, başağrısı, uykusuzluk, kas gerginliği Kişilerarası: ilgi ve güven azlığı

16 Travma sonrası tepkiler
Bilişsel: inkar, umutsuzluk, çaresizlik, tanık olunan olayların zihinden çıkmaması, şaşkınlık, yönelim bozukluğu, paranoya, suçluluk Ruhsal: yaşamın anlamını sorgulama, Tanrıya ve kadere kızgınlık, dünyanın güvenli, güvenilir ve adil bir yer olduğu görüşünün sarsılması, olumsuz bakış açısı geliştirme, yaşamın kırılganlığını farketme

17 Başa çıkma Kaçınma, sosyal stratejiler, dua etme, imajinasyon Uyaran 
Gözü, kulağı, cildi koruma Algı  Akılcı olmayan düşünceleri etkisiz kılmak, gevşeme teknikleri Duygusal uyarılma  Derin nefes alma eksersizleri, masaj Fiziksel uyarılma 