DİL NEDİR?? Sesler, semboller ve sözcükler gibi temel birimlerden oluşur. Dil iletişimi sağlama aracı olarak kullanılır.

... konulu sunumlar: "DİL NEDİR?? Sesler, semboller ve sözcükler gibi temel birimlerden oluşur. Dil iletişimi sağlama aracı olarak kullanılır."— Sunum transkripti:

1

2 DİL NEDİR?? Sesler, semboller ve sözcükler gibi temel birimlerden oluşur. Dil iletişimi sağlama aracı olarak kullanılır.

3 DİL; Ses bilgisi, Anlam bilgisi,
Genel yapı {sözdizimi, biçim bilgisi} ve Günlük kullanımla ilgili birbiriyle ilişkili alt sistemlerden oluşur.

4 DİL GELİŞİMİ; Dil gelişimi, doğumdan itibaren başlayıp yaşam boyu devam eden, seslerin sembollerin anlaşılıp saklanması, kurallara uygun olarak kullanılmasını kapsayan bir süreç olarak değerlendirilebilir. İnsanın dili nasıl edindiğine, koruduğuna, geliştirdiğine ilişkin araştırmaların konusudur.

5 Bebek, biyolojik olarak dil öğrenme ve kullanma yeteneği ile dünyaya gelir, ancak dil gelişiminin gerçekleşmesi için kendisiyle konuşulması gerekmektedir. Böylece çocukta anlama ve konuşma becerisi gelişir.

6 DİL GELİŞİMİ İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

7 Morgem: Dil gelişiminde “tek sözcük” evresi olarak bilinir
Morgem: Dil gelişiminde “tek sözcük” evresi olarak bilinir. Bu evrede çocuk tek bir kelime kullanarak bir şeyler anlatmaya çalışır. Telegrafik Konuşma: Dil gelişiminde “iki sözcük” evresi olarak bilinir. Bu evrede çocuk iki kelimeyi yan yana koyarak, bir şeyler anlatmaya çalışır. Aşırı Kurallaştırma: Çocuğun bir olay ya da kavramla ilgili öğrenmiş olduğu kuralı, bu olayla ilgili – ilgisiz ayrımı yapmaksızın tüm durumlara genellemesidir. Eksik Kurallaştırma: Çocuğun bir olayla ilgili öğrendiği kuralı, sadece o olayla sınırlandırmasıdır.

8 5) Alıcı Dil: çocuğun çevresindeki kişilerin dilini anlama becerisidir
5) Alıcı Dil: çocuğun çevresindeki kişilerin dilini anlama becerisidir. çocuk bir olayla ilgili yeni bir sözcük öğrendiğinde, bu olayla ilgili olabilecek diğer sözcükleri de öğrenmek istiyorsa alıcı dil becerisi gelişmiştir. 6) İfade Edici Dil: Çocuğun kendisini anlatabilme becerisidir. çocuğun kendisini etkin bir şekilde ifade edebilmesinin ön koşulu, alıcı dilinin gelişmiş olmasıdır. 7) Jargon: Normalde anlaşılmayan ama bebek açısından sözcük ve tümcelerin yerini tutan yapılardır.

9 DİL EDİNİMİNE YÖNELİK KURAMSAL BAKIŞ AÇILARI

10 1} BİLİŞSEL ÖĞRENME KURAMI
Bu kurama göre çocukların dil ediniminin temelinde bilişsel gelişim yatmaktadır. Dil gelişimini bilişsel olarak ele alan bu görüşün yoğunlaştığı nokta dil ve biliş arasındaki ilişkidir. Piaget, dilin kalıtım ve çevre etkileşimi ile gerçekleştiğini vurgular. 

11 VYGOTSKY «İÇE DÖNÜK KONUŞMA»
2} SOSYO-KÜLTÜREL KURAM Bu kurama göre dil, ana-babanın model olması, çocuğun taklit etmesi, ana-babanın pekiştirmesi ve düzeltici geribildirim vermesi suretiyle kazanılmaktadır. Sosyo-kültürel kuramcılar , sosyal etkileşimde gözleme dayalı öğrenmenin önemli olduğunu belirtirler. VYGOTSKY «İÇE DÖNÜK KONUŞMA»

12 3} DOĞUŞTANCI KURAM Bu kurama göre insanlar doğuştan dil yeteneğine sahiptir. Doğuştan gelen bu mekanizma, çocuğun çevresinde konuşulan dili içselleştirmesini, kurallarını anlayarak öğrenmesini ve daha sonra da uygun dil bilgisi kuralları ile konuşmasını sağlar. Chomsky çocukların biliçsizce edindiği dil bilgisine «edinç» bu yetinin etkin olarak kullanılabilir hale gelmesine «edim» adını vermektedir.

13 4} DAVRANIŞÇI KURAM Dil performansının gözlenebilen kısmı ile ilgili çalışmalar yaparak dil edinimini açıklamaya çalışmışlardır. Dil ediniminde çevreye vurgu yapılmaktadır. SKİNNER

14 5} NÖRO-DİL BİLİM GELİŞİM KURAMI
Beynin hangi bölümlerinin dilden sorumlu olduğunu, nöral yapı ve süreçlerin bellek ve dikkat arasındaki ilişkisini açıklamaya çalışmaktadırlar. Bu kurama göre dil sisteminin gelişmesi insan beyninin anatomik ve fizyolojik özelliklerine bağlıdır. LOCKE

15 DİKKATTT Unutmamalıyız ki hiçbir kuram tek başına dil gelişimini açıklamada yeterli değildir.

16 DİL GELİŞİMİ DÖNEMLERİ
Dil gelişim dönemleri, konuşma öncesi ve konuşma dönemi olmak üzere iki dönemde incelenir. Her dönemde kendi içinde alt dönemlere ayrılır.

17 YAŞ DİL GELİŞİMİ 0-6 hafta Ağlama Evresi İnsan sesine tepki verir. İhtiyaçları için ağlar. davranışlarının çoğu refleksiftir. Konuşma gelişimine en çok katkı sağlayan refleks, emme-yutma refleksidir. 1 ay ve sonrası İleride konuşmanın alt yapısını oluşturacak bazı sesler çıkarır; o- u gibi. 4 ay ve sonrası Agulama / Gıgıldama /Babıldama Evresi Hece içeren ve ton yüksekliği değişen sesler, ünlü ve ünsüzleri birlikte çıkarılmaya başlar, Ba-ba, ma-ma, ta-ta, de-de gibi sesler. Çıkarılan sesler ve heceler evrensel ve anadiline özgün değildir. 6 ay ve sonrası Çağıldama/ Heceleme Evresi Ma-ma-ma-ma gibi tekrar eden heceler olur. Üç heceli kelimeler de olabilir ancak kavram gelişimi başlamamıştır. Çıkan sesler dil kullanımına benzemeye başlar ve kendi ana dilinin vurgulamalarına benzer tonda sesler çıkarır. Kullanılmayan sesler ise giderek yok olur. 8 ay ve sonrası Sosyal agulamalar ve dil imitasyonları olur. 10-12 ay arası Agulamalardan gerçek dile geçiş olur. yetişkin konuşmasına benzeyen uzun diziler oluşturur. Anlaşılmayan ancak ritmik olan, düz cümle ya da soru cümlesine benzeyen bir akıcılık vardır.

18 1 yaş ve sonrası Tek Sözcük Evresi / Morgem Bir sözcükle çok şey anlatılmaya çalışır ve farklı anlamlar üretir. Örneğin, çocuğun “su”, demesi “su istiyorum” anlamında kullandığı anlaşılır. Kavrama, sözcük üretiminden önce gelişir. 1.5 yaş ve sonrası Telgrafik Konuşma Evresi (Kelimelerin Birleştirilmesi) İki kelimeli basit cümlelerden oluşan ve sözcükler arasında bağlaç kullanılmadan yapılan konuşmalardır; “Anne su”, gibi. 2-3 yaş arası İlk Gramer Evresi (Cümle yapısını kavrama) Sözcüklerin sonuna –yor veya –dı eki getirebilir. Kelime hazinesi artar, cümlelerde kullanılan kelime sayısı artar. Küçük emirleri yerine getirir, basit soruları cevaplandırır. Öğrendiği sözcükleri esnek, doğru ve yerinde kullanmaya başlar. 2-3 yaş döneminde kullanılan cümleler anlaşılır, fakat gramer kurallarına uygun değildir. Benmerkezci konuşma görülür. 3-6 yaş arası Dil gramerini anlar ve gramer yapısı hızla gelişir. Daha fazla kelimelerle cümleler kurabilir. Cümlede isim, fiil ve sıfat gibi yapılar öğrenilir. 5-10 yaş arası Detaylı ve kompleks (karmaşık) gramer yapısını anlar ve kullanabilir.

19 8 AY 10 AY 1 YAŞ 1 YAŞ; 3 AY 1 YAŞ; 6 AY 1 YAŞ; 9 AY 2 YAŞ 3 YAŞ 5 YAŞ
ORTALAMA KELİME 8 AY 10 AY 1 1 YAŞ 13 1 YAŞ; 3 AY 19 1 YAŞ; 6 AY 22 1 YAŞ; 9 AY 118 2 YAŞ 3 YAŞ 900 5 YAŞ 2000

20 Dil Gelişimini Etkileyen Faktörler
Öğrenme ve Olgunlaşma Sosyo-Ekonomik Durum Cinsiyet Çevre İki Dillilik Zeka Sağlık

21 BİLGİ !!! Birçok araştırmada kız çocukların dil gelişimlerinin daha hızlı olduğu tespit edilmiştir. Bunun nedeni kız çocukların beyinlerinin sol lobları daha baskın olduğundandır. Belirli bir süre içinde, kız ve erkek çocukların dil gelişimleri doğal bir şekilde aynı seviyeye gelmektedir.

22 SESSİZ SİNEMA Etkinlik Türü: Türçe Dil Etkinliği ve Oyun Etkinliği
(Küçük Grup Etkinliği) Yaş Grubu: 48-96 Kazanım ve Göstergeler: Sosyal-Duygusal Alan Kazanım 4: Kendi kendini güdüleyebilme Göstergeleri: Kendiliğinden bir işe başlar Başladığı işi bitirme çabası gösterir Kazanım 5: Başkalarıyla ilişkilerini yönetebilme Grup etkinliklerine kendiliğinden katılır Aldığı sorumluluğu yerine getirir

23 Dil Alanı Kazanım 2 : Konuşurken sesini doğru kullanabilme Gösterge: Kelimeleri doğru telaffuz eder Kazanım 4 : Kendini sözel olarak ifade eder Gösterge: Dinlerken konuşurken göz teması kurar Kazanım 1: Görsel materyalleri okuyabilme Gösterge: Görsel materyalleri inceler Bilişsel Alan Kazanım 3: Dikkatini toplayabilme Gösterge: Dikkat edilmesi gereken nesneyi\ durumu\olayı fark eder

24 Materyaller: Kulaklık , Nesne Kartları Kavramlar: yazlık- kışlık kıyafetler, hayvanlar Öğrenme Süreci: 2 oyuncu seçilir. Birine kulaklık takılır ve müzik dinletilir. Diğerine müzik dinleyenin göremeyeceği de daha önceden hazırlanan nesne kartları gösterilir. Nesneyi gören kişi konuşmadan dudak hareketleriyle karşıdakine anlatmaya çalışır. Aile Katılımı: Ailelere etkinliği anlatan bir not gönderilir. Çocukları ile birlikte ister müzik eşliğinde ister müziksiz bir şekilde kısa heceli nesneleri dudak hareketleriyle anlatarak oyun oynayabilirler. Nesne kartlarıyla da oyun desteklenebilir

25 Değerlendirme Kelimeleri bulmada zorlandınız mı
Değerlendirme Kelimeleri bulmada zorlandınız mı? En çok hangi kelimeyi bulmada zorlandınız? Kartlar oyunu destekleyici miydi? Kartlar ilgi çekici miydi? En ilgi çekici kart hangisiydi? Müzikli olması dikkati çok zorluyor mu?

26 HAZIRLAYANLAR – SİNEM ÜZEL ŞEMSİ ANIK – AYŞE AKYEL