OKULDA VERİLEN REHBERLİK HİZMET TÜRLERİ

... konulu sunumlar: "OKULDA VERİLEN REHBERLİK HİZMET TÜRLERİ"— Sunum transkripti:

1 OKULDA VERİLEN REHBERLİK HİZMET TÜRLERİ
Okul PDR hizmetleri kapsamında verilen hizmetlerin anlaşılması amacıyla bu hizmetler doğrudan ve dolaylı olmak üzere iki grupta ele alınmıştır. Doğrudan Öğrenciye yönelik Hizmetler olarak; ORYANTASYON PSİKOLOJİK DANIŞMA BİREYİ TANIMA  YÖNELTME VE YERLEŞTİRME BİLGİ TOPLAMA VE YAYMA SEVK(REFERE) Dolaylı Olarak Öğrenciye yönelik Hizmetler olarak ta ; OKUL PDR PROG. HAZIRLAMA İZLEME MÜŞAVİRLİK (KONSÜLTASYON) ÇEVRE VE VELİYLE İLİŞKİLER ARAŞTIRMA VE DEĞERLENDİRME

2 DOĞRUDAN ÖĞRENCİYE YÖNELİK HİZMETLER OLARAK;
ORYANTASYON (Duruma alıştırma) :  Oryantasyon çalışmalarının amacı, öğrencilerin okula uyumunu kolaylaştırmaktır. oryantasyon hizmetleri; eğitim kurumlarında, okula yeni gelen öğrencileri, katıldıkları yeni ortama alıştırmak, okul personeli okulun kuralları, işleyişi, olanakları hakkında bilgi vermek ve böylece okula uyumlarını kolaylaştırmak amacıyla yapılan çalışmaları kapsar.

3 bu nedenle hedef kitlesi, okula yeni başlayan öğrenciler veya nakille gelen öğrencilerdir. bu nedenle oryantasyon hizmeti genellikle dönem başında verilir. ama bununla birlikte bazen okulla ilgili yeni gelişme ve uygulamalardan haberdar etmek amacıyla da oryantasyon hizmeti sunulabilir. 

4 Oryantasyon hizmeti okula yeni başlayan öğrencilere sunulması gereken ilk rehberlik hizmetidir. 
Ülkemizde MEB tarafından öğretim yılının başında birinci sınıfların bir hafta öncesinden aileleri ile birlikte okula gelmeleri ve okula alışmaları için yapılan etkinlikler oryantasyon hizmetine örnek olarak verilebilir. Oryantasyon hizmeti uzmanlık gerektirmez. Yani sadece psikolojik danışman tarafından değil, sınıf öğretmeni, idare ve akranlar tarafından sunulabilir.

5 PSİKOLOJİK DANIŞMA:  Bu hizmet bireyin kendini tanıması,geliştirmesi ve çevresine uyum sağlaması,sorunları çözmesi ve sağlıklı kararlar verebilmesi için bireye uzman kişilerce verilen profesyönel bir yardım hizmetidir. Psikolojik danışma hizmetini sadece bu alanda yetişmiş psikolojik danışman verebilir. Psikolojik danışma himetleri.bireysel veya grupla psikolojik danışma şeklinde sunulmaktadır.bireysel olarak,oturumlar dk ve haftada bir oturum olacak şeklide planlanmaktadır.bireysel psikolojik danışmada toplam oturum sayısı ise 7 oturum olarak belirlenir. Gizliliğin en üst düzeyde olduğu hizmet alanıdır. Güven,saygı,eşitlik temelinde kurulan bir ilişkidir. Psikolojik danışman hem danışanın güvenini kazanmak,hem de olumlu ve yakın bir ilişki kurabilmek amacıyla, eğer danışanın anlattığı yaşantısıyla ,benzer bir yaşantısı varsa kendisi de benzer yaşantısını danışana anlatır.(kendisini açma tepkisi) Gelen danışana kesinlikle öğüt,nasihat verilmez ! Danışan kendisini tanıdıkça kendisi için en uygun çözüm yollarını bulacaktır.

6 .danışan ilk oturuma geldiğinde gizlilik, gönüllülük danışanın kendini ifade etmesi,oturumun süresi ve toplam oturum sayısı gibi konular hakkında bililendirilir.bunlar her bir psikolojik danışma oturumu için genel kurallardır. .grupla psikolojik danışmada aynı zamanda grubun özel kuralları da bulunabilir.grup üyeleri sadece kendi gruplarına özgü kurallar koyabilir.örn: ‘’ oturuma 15 dk dan fazla geç kalanlar o günkü oturuma katılmasın.’’ .grup üye sayısı 8-12 arasında sınırlı tutulmaktadır. .grubun doğal lideri psikolojik danışmandır. .grupla psikoloik oturumların süresi 90 dk.olarak belirlenir. .grubu bireysel psikolojik danışmadan ayıran en önemli özelliklerden birisi de grubun sürecinde danışanların,dışarıdaki yaşamlarından farklı bir şekilde,yardıma alıp yardım vermeyi öğrenmesi ve grup üyelerinin benzer sorunları yaşayan başka insanlar da olduğunu gördüklerinden kendilerini yalnız hissetmemeleridir.

7 BİREYİ TANIMA:   Öğrencilere en etkili şekilde hizmet sunabilmenin birinci koşulu onları tanımaktır. En temel amacı bireyin kendisini tanımasına yardımcı olmaktır. Hem testler hem de test dışı teknikler uygulanır. Bireyi tüm yönleriyle tanımak önemlidir. Bireyi tanıma kavramı, bireyin kendisini yine kendisinin tanıması; ayrıca bireyi bir başkasının tanıması olmak üzere iki boyutlu vurgulanmaktadır. Bireyi tanımanın asıl amacı, onun kendisini tanımasına, kendisinin başkalarından olan farklılıklarını görmesine yardım etmektir. Kendisini çeşitli yönleriyle tanıyan birey doğru, gerçekçi kararlar verebilir. Öğrencileri çeşitli yönleriyle tanımak amacıyla ilgi envanterleri, yetenek ve başarı testleri, kişilik test ve envanterleri gibi test tekniklerinin yanı sıra, gözlem, görüşme, otobiyografi, sosyometri, sosyodrama, pisikodrama, derecelendirme ölçekleri, anket, arzu listeleri, problem tarama testleri gibi test dışı çeşitli tekniklerden yararlanılmaktadır. Bir ölçme aracı (bireyi tanıma tekniği) bireyi tanımada tek başına yeterli değildir. 

8 YÖNELTME VE YERLEŞTİRME:
Yöneltme ve yerleştirme hizmetleri ilgileri, yetenekleri, kişilik özellikleri, başarı düzeyleri ve gereksinimleri doğrultusunda, okul içi programlara, üst okullara ve mesleklere yönlendirilen öğrencilerin buralara yerleştirilmesi için gerekli olan yardım çalışmalarını kapsar. Öğrencilerin okul içinde bir program, ders kurs ya da bölüm; bir eğitsel kol, sosyal ve kültürel etkinliğe (ders dışı etkinlikler); yarı zamanlı ya da yaşam boyu sürecek bir işe yerleştirilmeleriyle ilgili çalışmalar bu hizmetler kapsamında yer almaktadır.

9 Öğrencinin istediği seçenekler ve nitelikleri
Onuncu Milli Eğitim Şurasında öğrencilerin bir okula veya programa yönelmeleri sağlanırken uyulması gereken ölçütler ve gerekli bilgiler şu şekilde saptanmıştır.  Öğrencinin yetenek ve başarı durumu  Öğrencinin istediği seçenekler ve nitelikleri  Program, işe girme ve devam edebilme koşulları  İnsan gücü gereksinimi  Okul rehber öğretmeni ve sınıf öğretmeninin genel görüşü 

10 BİLGİ TOPLAMA VE YAYMA:
Öğrencinin gereksinim duyduğu her türlü bilgiyi, onların bilgisine sunmak için yapılan çalışmalardır. Eğitim sürecinin öğretim boyutu ile çok yakından ilişkilidir. Bilgi toplama ve yayma hizmetleri kapsamında; Okul içi programlar, seçmeli dersler, ders ya da sınıf geçme koşulları, Üst öğretim kurumları ve programlar hakkında ayrıntılı bilgiler, Sosyal, kültürel ve eğitsel kollar, Meslekler ve iş, mesleklerin gerektirdiği ilgi, yetenek ve kişilik özellikleri, kaybolan ve gelişen meslekler, mesleğe giriş koşulları, çalışma, meslekte yükselme, iş güvencesi, ücret sosyal statü ve benzeri bilgiler öğrencilerin yararlanması için sunulmaktadır. 

11 Özetlemek gerekirse kişisel-sosyal, mesleki ve eğitsel bilgiler bu hizmet doğrultusunda öğrencilere sunulmaktadır. Rehberlik panosuna asılan bir broşürden, öğrencilere yönelik olarak düzenlenen bir konferansa kadar birçok etkinlik bu hizmet kapsamındadır. Bu hizmetler hem grup rehberliği şeklinde hem de tek tek bireylerin ilgi ve ihtiyaçlarına göre bireysel rehberlik şeklinde sunulabilir. 

12 SEVK(REFERE): Okulda görev yapan psikolojik danışman kendisine yardım için başvuran bir öğrenciye okul içerisinde kendi bilgi ve becerileri kapsamında yardım edemeyeceğini fark ettiğinde bu öğrenciyi yardım alabileceği bir kuruma ya da uzmana yönlendirmelidir. Bu noktada okulda görev yapan öğretmen ve psikolojik danışmanların bu hizmetin sunulmasında oldukça dikkat etmeleri gerekmektedir. Ayrıca sevk işleminin aileyle işbirliği içinde sunulması gerekmektedir. Ayrıca okulda görevli bir öğretmenin, öğrencinin dile getirdiği problem kendi yeterliliğini aştığında o öğrenciyi okul rehber öğretmenine yönlendirmesi de sevk kapsamında değerlendirilir.

13 B. DolaylI OLARAK ÖĞRENCİYE YÖNELİK HİZMETLER
MÜŞAVİRLİK (KONSÜLTASYON) : Okul psikolojik danışmanı ile öğrencinin yetişmesinden sorumlu olan kişilerin (psikolojik danışman, öğretmenler, okul idaresi, aile) bir araya gelerek öğrenciye yardımcı olmak için onun gelişimine yönelik fikir alışverişinde bulunmalarıdır. Okulda sunulan rehberlik hizmetlerinin başarıya ulaşmasının birinci koşulu ilgililerin işbirliği içinde çalışmasıdır. Konsültasyon çalışmalarını planlama ve yürütme sorumluluğu okul psikolojik danışmanına aittir.

14 Bu bağlamda okul yöneticilerine öğretmenlere rehberlik hizmetleri konusunda tanıtıcı bilgiler verme, okulda daha etkili bir öğretim ortamı oluşturma, olumsuz öğretmen davranışlarını değiştirme çalışmaları, öğrenme güçlüğü yaşayan öğrencilere yardım etmek için öğretmenlerle işbirliği yapma, ev ortamında öğrenciyi olumsuz etkileyen koşulları olumluya dönüştürmek için ailelere bilgi verme vb. çalışmalar gerekmektedir.

15 Konsültasyon çalışmaları kapsamında yapılabilecek bazı çalışmaları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz: .Velilere okulun amacını , programını ve politikasını tanıtma. .Öğrencilere okulda kazandırılması hedeflenen davranışların evde desteklenmesini sağlama. .Evde öğrenciyi olumsuz etkileyen koşulları olumlu hale getirme. .Okulda daha etkili bir öğrenme ortamı oluşturma gibi.. .Psikolojik danışmanın  konsültasyon çalışmaları alanındaki görevleri .Öğrenme güçlükleri , özel ihtiyaçları ve problemleri olan öğrencileri tanımaları için öğretmenlere yardım etme.

16 Sınıf içi rehberlik çalışmalarında öğretmenlere yardım etme
. Sınıf içi rehberlik çalışmalarında  öğretmenlere  yardım etme. . Öğrenciler için bazı rehberlik  araçlarını geliştirmede öğretmenlere yardım etme . . Rehberlik saatlerinde  uygulayacakları rehberlik. programlarını  hazırlamada sınıf öğretmenlerine yardım etme . . Ders dışı eğitsel kol çalışmalarını  programlamada  kol sorumlusu öğretmene yardım etme . . Okuldaki çeşitli toplantılara katılma, bu toplantılarda psikolojik danışma ve rehberlik çalışmaları hakkında bilgi verme. . Okulda düzenlenen iş başında yetiştirme çalışmalarına katılma; bu çalışmalarda kendi görevlerini ve okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinden daha etkili olarak nasıl yararlanılacağını açıklama.

17 İzLEME : Öğrencilere sunulan rehberlik hizmetleri sonucunda
bir değişikliğin olup olmadığı, olmuşsa ne gibi değişikliklerin olduğunun bilinmesine gereksinim vardır. İzleme çalışmaları, hem öğrencinin değişim ve gelişimini takip etmek amacıyla hem de sunulan rehberlik çalışmalarını etkinliğini öğrenmede ihtiyaç duyulan bilgileri sağlar. Bir öğrencinin yaşadığı kişisel sorunu çözmek için psikolojik danışma ilişkisi tamamlandıktan sonra yaşantısındaki değişiklik ve sorunların bilinmesi de izleme olarak değerlendirilmektedir. Öğrenci bu süreçte bir karar almıştır ve bu kararın sonucunda yeni davranışları kazanmada ne kadar başarılı olduğu izlenmelidir. Yapılabilecek en iyi etkinlik mezunları izlemektir.

18 OKUL PDR PROGRAMINI HAZIRLAMA:
Rehberlik hizmetleri rastgele verilen hizmetler değil, belirli bir plan ve program takip edilerek yürütülen hizmetlerdir. Bu program hazırlanırken öğrencilerin ihtiyaçları ve özellikleri, personelin niteliği, okulun amaçları, okulun çevresel özellikleri dikkate alınmalıdır. Bu nedenle her okulun için hazırlanan rehberlik programı kendine özgüdür. Program-Plan hazırlama aşamaları; Okul rehber öğretmeni eğitim-öğretim yılı başında rehberlik planını hazırlar.( eğer okulda rehber öğretmen yoksa Rehberlik ve Araştırma Merkezinden yardım alınır.) Hazırlanan program Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri Yürütme komisyonu’nda incelenir ve gerekli durumlarda gelen öneriler doğrultusunda değişiklikler yapılır. Değerlendirilen plan karara bağlanır. Her sınıfın sınıf rehber öğretmeni okul için hazırlanan yıllık rehberlik programı doğrultusunda sorumlu olduğu öğrenciler için yıllık rehberlik hizmetleri planını hazırlar. Hazırlanan ve karara bağlanan program doğrultusunda rehberlik hizmetleri sunulur. 

19 ÇEVRE VE VELİYLE İLİŞKİLER:
Aile ile ilişkileri geliştirmek okuldaki rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinin tanıtılması, okulun amaç ve vizyonunun anlaşılması ve öğrencilerde hedeflenen zihinsel,duygusal ve sosyal davranışların kazandırılmasını desteklemektedir. Özellikle rehberlikve psikolojik danışma hizmetlerinde işbirliğinin önemli bir öğesi olan velilerin katılımı olmadan sunulan hizmetlerde etkililik düşük olacaktır. Ayrıca okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri hakkında velilere tanıtıcı bilgilerin verilmesi, velilerin psikolojik danışmandan beklentilerini etkilemektedir. Okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetleri hakkında velilere bilgi vermeyi içeren böyle bir çalışmada velilerin psikolojik danışmandan görevi olmayan hizmetleri beklemelerinde azalma olduğu görülmüştür.

20 Okulu velilere  tanıtmak, etkili işbirliğini sağlamak, katılım ve hedeflenen desteği oluşturmak amacıyla küçük gruplar halinde veli toplantılarının yapılması yararlı olmaktadır. Bu toplantılar, velilere sadece öğrencilerin çeşitli  derslerden aldıkları notların bildirildiği toplantılar olmamalıdır. Veli toplantılarında öğrencilerin başarıları ve gelişimleri hakkında  bilgi vermenin yanında , olumsuz durumları gidermek amacıyla okulun yapabildikleri açıklanmalı , velilerin önerileri alınmalı, katkılarının nasıl olabileceği  tartışılmalıdır. Bu tür toplantıların düzenlenmesi  ve yürütülmesinde  okul yönetimi , okul aile birliği,  psikolojik danışma ve rehberlik servisi ve öğretmenler  sıkı bir işbirliği ve ortak bir anlayış içinde çalışmalıdırlar.

21 Psikolojik Danışmanın Çevre ve Aile İle İlişkiler Alanındaki  Görevleri :
Çevrede  psikolojik  danışma hizmeti veren  başka uzman ve kuruluşlar hakkında öğrencilere ve velilere bilgi verme ve gerektiğinde bunlardan psikolojik yardım almaları için onları teşvik etme. Çevrede psikolojik danışma ve rehberlik hizmeti veren başka  kuruluşların çalışmalarını tanıma, bunlarla işbirliği sağlama . Çevrede psikolojik danışma ve rehberlik hizmeti veren başka  kuruluşlara öğrenci gönderme işini yürütme. Çevrede başka okulların  psikolojik danışma ve rehberlik  çalışmalarını tanıma , bu okullardaki uzmanlarla işbirliği yapma. Okullardaki  psikolojik danışma ve rehberlik  hizmetleri , eğitim programı ve çocukların yetenek , ilgi , başarı ve gelişim durumları hakkında velilere açıklamalarda bulunma. Okul aile birliği toplantılarına katılma. Çevredeki yayım organları , radyo ve televizyon programları için okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik  hizmetlerini tanıtıcı bilgiler hazırlama.

22 ARAŞTIRMA VE DEĞERLENDİRME:
Okullarda uygulanan psikolojik danışma ve rehberlik programlarının her yıl geliştirilip yenilenmesi gerekir. Bu programları geliştirme ve yenileme ancak araştırma ve değerlendirme çalışmalarıyla sağlanabilir. Öğrencilerin ilgi, gereksinim ve gelişim durumlarıyla çevresel olanak ve koşullar konusunda araştırma inceleme ve değerlendirme çalışmalarının yapılması gerekir. Psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerinin gerçekçi ve etkili olup olmadığı, rehberlik hizmetlerini sunmaya nereden ve nasıl başlanacağı, araştırma ve incelemelere dayalı sayısal veriler ve kanıtlar kullanılarak değerlendirebilir.

23 PSİKOLOJİK DANIŞMANIN ARAŞTIRMA VE DEĞERLENDİRME ALANINDAKİ GÖREVLERİ
Öğrencilerin  psikolojik danışma ve rehberliğe olan ihtiyaçlarını inceleme Okul  psikolojik danışma ve rehberlik  programını ve okuldaki psikolojik danışma ve rehberlik hizmetlerini değerlendirme. Öğrenciler hakkında toplanan bilgileri sınıflama ve analiz etme. Öğrencilerin yetenekleri ölçüsünde başarılı olup olmadıklarını inceleme Öğrenci başarısını etkileyen etmenler  üzerinde araştırma yapma. Psikolojik danışma ve rehberlikte kullanılacak test , envanter , anket ve toplu dosya gibi araçları hazırlama , geliştirme veya temin etme. Okulda mevcut test , envanter gibi psikolojik ölçme araçları üzerinde geçerlilik , güvenirlik ve standardizasyon çalışmaları yapma. .Okuldaki psikolojik ölçme araçlarının ve öğrenciler hakkında toplanan özel ve kişisel bilgilerin gizliliğini sağlama.