Eylem (Aksiyon) Araştırması

... konulu sunumlar: "Eylem (Aksiyon) Araştırması"— Sunum transkripti:

1 Eylem (Aksiyon) Araştırması
Prof. Dr. Sevinç SAKARYA MADEN

2 Eylem Araştırması Eylem (aksiyon) araştırması kavramı farklı yazarlar tarafından farklı tanımlanmıştır. Bu araştırma türünü yazın alanda “öğretmen araştırması” olarak görmek de mümkündür. Bunun sebebi, öğretmenin araştırma süresince araştırmacı rolünü üstlenmesidir.

3 Eylem Araştırması Nedir?
Bazı sınıflamalara göre uygulamalı nitel araştırmalardan biri olan eylem araştırmaları eleştirel yansıtma ve sorgulama yoluyla yaşamın kalitesini artırmak için önceden planlanmış, düzenlenmiş ve işbirliğine dayalı sistematik incelemelerdir (Bogdan ve Biklen, 1998; Johnson, 2002; Mills, 2003).

4 Eylem Araştırması nedir?
Fraenkel ve Wallen (2003) eylem araştırmasını “bir problemi çözmek ya da yerel bir uygulama hakkında bilgi vermek için bilgi toplamak amacıyla bir ya da daha fazla kişi, ya da gruplar tarafından yapılan araştırma” olarak tanımlamaktadır (akt.Kuzu,2009).

5 Eylem (Aksiyon/Öğretmen) Araştırması nedir?
Cohen ve Manion (1990) aksiyon araştırmasını; “eğitim-öğretim sürecinin özel bir anında ortaya çıkan problemin uygulamada çözülebilmesi için geliştirilen yöntemler” olarak tanımlamışlardır. Kemmis ve Mc Taggard (1982) tarafından yapılan bir tanımda “aksiyon araştırması, öğretmenlerin kendi uygulamalarını, meslektaşlarının uygulamalarını ve uygulamaların sonuçlandırıldığı durumları anlamalarını geliştirmek için öğretmenler tarafından yapılan katılımcı kendini yansıtan araştırma şekli” olarak tanımlanmıştır. Loftus’a (1999) göre aksiyon araştırması, öğrenmenin bireysel şekli olup en basit tanımı itibariyle “yaparak öğrenme anlamına” gelmektedir.

6 Eylem Araştırmasının Tarihçesi
Adı eylem araştırmacısı olarak belirtilmese de Dewey 1900’lü yılların başlarında uygulamacıların geliştirdiği araştırma çalışmalarını yapmıştır.(Uzuner,2005)

7 Eylem Araştırmasının Tarihçesi
Eylem araştırmasının uzun bir tarihi vardır; Avrupa ve Amerika’da savaş sırasında sosyal bilimcilerin birtakım problemlere çözüm bulabilmesi için ortaya çıkmıştır (Köklü, 2001, 35). Modern sosyal bilimlerin kurucularından biri olan Kurt Lewin, eylem araştırmasının yaratıcısı olarak kabul edilir. Lewin 1946 yılında bir makalesinde bu (eylem) araştırma stratejilerine değinmiştir. Sonraki dönemlerde araştırma, Stephan Corey gibi sosyal bilimciler tarafından geliştirilmiştir (Mayring, 2000, 39-40).

8 Eylem Araştırmasının Tarihçesi
Başka bir değişle eylem araştırması teriminin isim babası, Kurt Lewin sosyal psikolog ve eğitimcidir. Sorunun gerçekleştiği bağlamla ilgili çalışmaları 1940’lı yıllarda ABD’de yaygındır(akt.Uzuner, 2005). Stephen Corey, ise eylem araştırmalarını eğitimde kullanan ilk araştırmacılardandır. Eğitimde bilimsel yöntemin değişim oluşturacağına, eğitimcilerin hem araştırmaya hem de bu bilgilerin uygulanmasına katılmalarının gereğine inanmıştır.

9 Eylem Araştırması Eylem araştırması, bir okulda çalışan yönetici , öğretmen, eğitim uzmanı veya diğer tür kuruluşlarda çalışan mühendis, yönetici, planlamacı, insan kaynakları uzmanı gibi bizzat uygulamanın içinde olan kişiler tarafından uygulanır. Uygulayıcının doğrudan kendisinin ya da bir araştırmacı ile birlikte gerçekleştirdiği ve uygulama sürecine ilişkin sorunların ortaya çıkarılması ya da hali hazırda ortaya çıkmış bir sorunu anlama ve çözmeye yönelik veri toplama ve analiz etmeyi içeren bir araştırma yaklaşımıdır (Yıldırım ve Şimşek, 2005, 295).

10 Eylem Araştırması Kemmis’e göre (1988) eylem araştırması,
sosyal durumlardaki katılımcıların çeşitli amaçlar ile yürüttükleri ve kendilerini yansıtıcı araştırma şeklidir (Akt. Köklü, 1993) Katılımcıların amaçları: - kendilerinin sosyal ve eğitimsel uygulamalarının anlaşılması ve - bu uygulamaların yürütüldüğü durumların rasyonelliğinin ve doğruluğunun artırılması

11 Eylem Araştırması 1-Eğitim sözlüğüne göre eylem araştırması;
öğretmenlerin kendi öğretim yolları, öğrencilerin nasıl daha iyi öğrendiği ve ölçümlerin nasıl yapıldığı ile ilgili bilgi toplamak için kullanıldıkları sistemli araştırma, 2- okul ve sınıf temelli eğitimsel uygulamaları geliştirmeyi amaçlayan ve genellikle öğretmenler tarafından gerçekleştirilen araştırmalar (Demirel, 2005, 52).

12 Eylem Araştırması Watts’a (1985) göre eylem araştırması, katılımcıların (öğretmen ve eğitim yöneticilerinin) araştırma tekniklerini kullanarak kendi eğitim uygulamalarını sistematik olarak dikkatle gözden geçirme sürecidir. Watts eylem araştırmasını şu varsayımlara dayandırmıştır (Akt. Ferrance, 2000, 7): Öğretmenler ve eğitim yöneticileri; Kendilerine tanımladıkları problemler üzerine çalışırlar, Kendi çalışmalarını inceleme ve değerlendirmeye cesaretlendirildiklerinde ve farklı çalışma yollarını dikkate aldıklarında daha başarılı olurlar, İşbirliği içinde bulunarak birbirilerine yardımcı olurlar, Meslektaşlarıyla çalışmaları mesleki gelişimlerine yardımcı olur.

13 Eylem araştırması, araştırmacı rolü üstlenen öğretmenler ya da akademisyenler tarafından aktif olarak kullanılan ve eğitimin çeşitli konularında sistematik ve bilimsel olarak bilgi elde etme ve uygulamaları geliştirme amacıyla yararlanılan bir yöntemdir (Kuzu, 2009). Öğretmenler, kendi deneyimlerini yansıtarak bireysel ve mesleki açıdan gelişirler.

14 Aksiyon Araştırmalarının Diğer Araştırma Yöntemlerinden Farklılıkları
Aksiyon araştırmaları öğretmenlerin araştırmacı bir kişilik geliştirmelerini teşvik etmektedir. Bireyler, bir girişimi kendilerinin başlatmaları ve bu süreçte farklı kişilerle birlikte çalışmaları durumunda daha iyi öğrenmekte ve öğrendiklerini daha istekli olarak uygulamaktadırlar Araştırma gerçek uygulama ortamında başlatılıp yürütülerek gerçek problemleri çözmeyi amaçlar. NOT: Öğretmenlerin yürüttüğü araştırmada Örneklem grubunun küçük seçilmesinden dolayı, sonuçların genellenmesi değil, mevcut uygulamaların geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu yaklaşımda araştırmacı bir öğretmenin çalışma sonuçları bir başka öğretmen için ancak kendi sınıfında test edilebilecek bir hipotez olarak algılanmalıdır.

15 Yansıtmanın temel amacı
Yansıtmanın temel amacı gözlemin önemini vurgulamak ve öğretmenin örtük düşünce, deneyim ve inançlarını bilinçli bir şekilde kullanarak problemleri çözebilmesidir. Araştırma, saptama, planlama, uygulama, gözlemleme ve değerlendirmeden oluşan eylem araştırması süreci bu düşünceleri temel alır (Atay, 2003).Eylem araştırması, güçlü ve uygun bir yöntem olarak sosyal bilimlerin yanında daha çok eğitimde kullanılmaktadır.

16 Bu yöntem sayesinde öğretmenler, bireysel, grup veya bütün okul olarak okulun belli bir boyutuna (örneğin, okul-aile ilişkilerinin geliştirilmesine) yönelik bir dizi eylem araştırmaları gerçekleştirirler. Ancak bu yolladır ki, öğretmenler okulda gelişen eğitim ve öğretim ile ilgili problemlerin çözümünde sürekli, dinamik ve bilimsel bir öğrenme süreci uygularlar. Eğitimde de eylem araştırması dört aşamalı bir döngü şeklindedir.

17 Eylem araştırmasının dört aşaması: planlama, uygulama, gözlemleme ve yansıtma şeklindedir (Carson et al., 1999). Planlama.Araştırma takımının bütün üyeleri öncelikle yaptıkları uygulamalardaki doğru yapılmayan gerçeklerin neler olduğunu kendilerine sorarlar ve bu doğrunun ne olması gerektiği sorusunun cevabını araştırmaya başlarlar. Uygulama. Araştırmacılar geliştirdikleri planı uygulamaya başlarlar, bu plan problemin bütününü ya da sadece bir kısmını içerebilir. Gözlemleme. Eylemin başlamasıyla birlikte o problemle ilgili datalar da toplanmaya başlanır. Gözlem eylem ve kendisini takiben yapılacak olan yansımaların incelenmesi kısmında büyük önem taşımaktadır. Yansıtma. Araştırmacılar oluşturdukları projeleri izledikleri prosedür yardımıyla problemlerinin ne olduğunu yansıtmaktadırlar. Böylece planlanmış, uygulaması yapılmış, gözden geçirilmiş eksikleri tamamlanmış yeni bir eylem planı geliştirirler ve yaptıkları eylem araştırmasının yansımalarına bakarak problemi çözmeye çalışırlar.

18 Eylem Araştırmalarının Amacı
Eylem araştırması, bir çok nedenle yapılabilir. Bu araştırma türü, hemen tüm alanlarda ortaya çıkan sorunlara çözüm bulmaya yönelik bir araştırma çeşididir; uygulamacıların her türlü sorunlarını çözmek için kendi uygulamalarını incelemeleri üzerine kurulu bir süreçtir. Genellikle eylem araştırması, sorunların çözümüne yönelik iş birlikçi bir etkinliktir. Eylem araştırması, katılımcıların üzerinde çalışılan durumla ilgili derinlemesine yaptığı kritik ve pratik tecrübelerine dayanır ve araştırmalara ve eyleme rehber olacak teori geliştirmeyi amaçlar (Köklü, 2001, 35).

19 Aksiyon araştırması boyunca araştırmacı öğretmenler sırasıyla;
Uygulamalarında ortaya çıkan bir problemi tespit ederler, Onu çözmek için birlikte çalışırlar, Problemin çözümüne yönelik bir strateji geliştirirler ve onu uygularlar, Onun başarılı olup-olmadığını değerlendirirler, Mevcut durumu olumlu bulmazlarsa başka bir strateji geliştirerek onu uygularlar.

20 Eylem Araştırmalarının Amacı
Eylem araştırmalarının üç ana hedefi vardır (Mayring, 2000, 40): 1-Somut sosyal sorunlara doğrudan yaklaşım, 2-Araştırma sürecinde sonuçların uygulamaya dönüştürülmesi, 3-Araştırmacı ve etkilenen taraflar arasında eşitlik.

21 Eylem Araştırmalarının Amacı
Eylem araştırması okula dayalı program geliştirme, mesleki gelişme, sistem planlaması, okulu yeniden yapılandırma ve bir değerlendirme aracı olarak kullanılır (Akt. Ferrance, 2000, 26).

22 Eylem Araştırmalarının Amacı
Eylem araştırmasında, araştırma çalışma grubu; sorunları, soruları ve sonuçları paylaşmak üzere destek sağlar. Katılımcılar birbirlerine tavsiyelerde bulunur ve birbirlerinin yorumlarını paylaşırlar. Eylem araştırması, katılımcıların üzerinde çalışılan durumla ilgili derinlemesine yaptığı kritik ve pratik tecrübelerine dayanır ve araştırmalara ve eyleme rehber olacak teori geliştirmeyi amaçlar. Eylem araştırması bireysel ya da kurumsal olsun bir değerlendirme aracı olarak da kullanılabilir.

23 Eylem Araştırması Türleri
Kaynaklarda farklı eylem araştırması türlerine rastlamak mümkündür. Eylem araştırmasının bireysel olarak sınıf bazında, birkaç sınıfı kapsayarak grup halinde ve okul çapında veya bölgesel nitelikte ise takım halinde yapılabilmektedir (Ferrance, 2000, 3).

24 Eylem Araştırmasının Türleri
Eylem araştırmasının uygulandığı farklı türler bulunmaktadır. Her bir türdeki eylem araştırması yönteminde, süreç izlenmektedir. 1-Bireysel Eylem Araştırması 2- İşbirliği Temelli Eylem Araştırması 3-Okul Genelinde Eylem Araştırması 4-Bölge tabanlı aksiyon araştırması

25 Bireysel Eylem Araştırması:Sınıfındaki bir sorunu araştıran bir öğretmenin bireysel olarak yaptığı araştırmalar; İşbirliği Temelli Eylem Araştırması ve Okul Genelinde Eylem Araştırması Yaygın bir sorun üzerinde çalışan bir grup öğretmen, okul yöneticileri veya dışarıdan katkıda bulunan üniversite öğretim elemanlarının gerçekleştirdikleri okul çapında araştırmalar; Bölge tabanlı aksiyon araştırması Bir eğitim bölgesinin sorunu üzerinde çalışan bir ekip ve diğer katılanların gerçekleştirdiği araştırmalar.(Uzuner,2005)

26 Bireysel olarak gerçekleştirilen öğretmen araştırmalarının en önemli yetersizliği bir öğretmen istemediği sürece tüm bu süreç ve sonuçlar öğretmenin sınıfından dışarı çıkmaz.

27 Okul çapında gerçekleştirilen araştırmalarda tüm okulda yaygın olan konulara odaklanılır. Örneğin, bir okul velilerin katılımını artırmak isteyebilir. Bir başka okul yönetimi, karar verme mekanizmaları hakkında problem çözmeye çalışıyor olabilir. Okuldaki çalışanlar takımlar oluşturarak verileri toplarlar, analiz ederler ve eylem için karar verirler.

28 Eğitim bölgesi çapındaki eylem araştırmaları çok daha karmaşıktır ve daha fazla kaynak kullanılarak gerçekleştirilir. Araştırmanın getirdiği çözümler de daha büyüktür; toplumu etkileyen kararların alınmasına olanak sağlar. Örgütlenme, performans belirleme veya karar verme süreçleriyle ilgili konular olabilir. Birkaç okulda yaygın olan problemin çözümü için düzenlenebileceği gibi örgütsel yönetim sorununu da ifade edebilir.

29 Eylem Araştırması Türleri
Berg (2001) farklı yaklaşımları bir araya getirerek eylem araştırmasını 1- “teknik/bilimsel/işbirlikçi eylem araştırması”, 2- “uygulama/karşılıklı işbirliği/tartışma odaklı işbirliği eylem araştırması” 3- “özgürleştirici/geliştirici/eleştirel eylem araştırması” olarak üç gruba toplamıştır. Aşağıda bunlara kısaca değinilmiştir (Akt. Yıldırım ve Şimşek, 2005, 296).

30 Eylem Araştırması Türleri
1-Teknik/bilimsel/işbirlikçi eylem araştırması. Bu yaklaşımda, daha önceden belirlenmiş bir kuramsal çerçeve içinde bir uygulamanın test edilmesi veya değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Yaklaşım, uygulama sürecini betimlemeye çalışır. Kuramsal çerçeveye hakim olan bir araştırmacı rehberliğinde uygulayıcı yeni bir yaklaşımı uygulamaya koyabilir ve bu süreç araştırmacı tarafından analiz edilerek uygulamaya yönelik bir değerlendirme yapılabilir. Uygulama sürecinde uygulayıcı ve araştırmacı arasında sıkı bir etkileşim vardır. Uygulamada karşılaşılan sorunlar araştırmacıya iletilir ve araştırmacı uzmanlığı dahilinde çözüm yollarını uygulayıcıya aktarır. Uygulayıcı öneriler doğrultusunda uygulamaya devam eder.

31 Eylem Araştırması Türleri
2-Uygulama/karşılıklı işbirliği/tartışma odaklı eylem araştırması. Araştırmacı ve uygulayıcı bir araya gelerek uygulamada ortaya çıkan olası sorun alanlarını, bu sorunlara neden olan olası etmenleri ve olası müdahale yollarını saptarlar. Yaklaşım, uygulamayı geliştirmeye yönelik olduğundan “uygulama odaklı eylem araştırması” olarak da bilinir. Bu yaklaşım “Teknik/bilimsel/işbirlikçi” yaklaşıma göre daha esnektir. Araştırmacı ve uygulayıcı arasındaki etkileşim araştırmanın seyrini değiştirebilir. Ancak, bu seyir değişikliği sistematik veri toplanmasını zorlaştırabilir.

32 Eylem Araştırması Türleri
3-Özgürleştirici/geliştirici/eleştirişsel eylem araştırması. Bu yaklaşımda uygulayıcıya yeni bilgiler, beceriler ve deneyimler kazandırılması ve uygulayıcının kendi uygulamalarına karşı eleştirisel bakış açısı kazanması amaçlanmıştır. Böylelikle, uygulayıcı kendi uygulamalarını bir problem çözme süreci olarak görecek ve sürekli olarak bu süreç içinde kendi rolünü sorgulayacaktır. Aynı zamanda, uygulamalarına eleştirel bir gözle bakabilme anlayışını geliştirebilecek ve uygulamada sık sık karşılaşılan sorunlara ilişkin rasyonel açıklamalar getirebilecektir.

33 Eylem Araştırmasının Özellikleri Nelerdir?
Eylem araştırması sistematiktir. Araştırmaya bir yanıtla başlanmaz. Eylem araştırmasının karmaşık olması gerekmez. Veri toplamaya başlamadan önce araştırma yeterince planlanmalıdır. Araştırma süresi araştırma sorusuna, ortama, veri toplama durumuna göre değişkendir. Gözlemler düzenli ancak gereğinden çok uzun olmamalıdır.

34 Eylem Araştırmasının Özellikleri Nelerdir?
Eylem araştırmaları basit ve informalden, daha detaylı ve formal biçimlere uzanabilir. Eylem araştırması bir kuram üzerine kurulabilir. Eylem araştırması bir nicel araştırma değildir.(Herhangi bir şeyi ispatlamak zorunda değilsiniz.Amaç anlamak ve çözüm bulmaya çalışmaktır.) Eylem araştırmalarında nicel yöntemler kullanılabilir, ancak bulguların ya da uygulama sonuçlarının geniş topluluklara genelleştirilmesinde araştırmada bazı değişkenlerin kontrol edilmemiş ya da hesaplanmamış olabileceği göz önüne alınarak gerekli uyarılar yapılmalıdır.(Kuzu,2009)

35 Eylem Araştırmasının Özellikleri
Carson, Smits ve Ripley (1989) eylem araştırmasının genel özelliklerini şu şekilde sıralamışlardır (Akt. Aydın, 2005, ): Eylem araştırması; İşbirliğine dayalıdır, Çalışanların öz eleştiri yapmasına olanak verir, Sistematik bir öğrenme sürecidir, Çalışanların iş hakkındaki düşüncelerini gözden geçirmelerini gerektirir, Açık fikirli olmayı gerektirir, İş deneyimleri hakkında bir kişisel günlük tutmayı gerektirir, Politika geliştirmeye yönelik bir süreçtir, İş yerinin eleştirel bir analizidir, Özellikler üzerine vurgu yapar, Küçük grupların işbirliği içinde çalışmasıdır, İş uygulamalarının gerçekleşmesidir.

36 Eylem Araştırmasının Özellikleri
Eylem araştırmasında, öğretmen araştırmacılar yalnız çalışabileceği gibi diğer öğretmenlerle, öğrencilerle ve üniversitedeki araştırmacılar ile birlikte çalışabilirler. Bu tür araştırmalarda deneysel desenler, sistematik gözlem, betimsel araştırma ve örnek olay çalışmaları içeren çeşitli teknikler ve yaklaşımlar kullanılır. Eylem araştırmalarında, hipotez test etmekten, korelasyonel çalışmalar ve istatistiksel analizlerden ziyade, keşfetmeye ve yoruma dayalı nitel araştırma yöntemleri kullanılmaktadır (Akt. Köklü, 2001,36).

37 Eylem Araştırmasının Özellikleri
Eylem araştırmasında derinlemesine görüşmeler, katılımcı gözlemler, örnek olaylar ve hikaye tarzı anlatımlar tercih edilmektedir. Dokümanlar; katılımcıların problemlere ilişkin derinlemesine ve detaylı açıklamalarından, alan notlarından, fotoğraflardan, filmlerden ve teyp kayıtlarından oluşmaktadır. Eylem araştırmalarında geçerlik, çoklu görüş açıları sağlandığında gerçekleşir (Akt. Köklü, 2001,36).

38 Eylem Araştırmasının Özellikleri
Eğitim uygulamalarını düzeltmek için özellikle eylem araştırmalarının önemi büyüktür. Eğitim eylem araştırması, eğitim uygulamalarını anlamak, değerlendirmek ve daha sonra değiştirmek ve iyileştirmek için yapılan araştırmalardır (Akt. Köklü, 2001,36).

39 Eylem Araştırmasının Aşamaları
Eylem araştırması, okulun iyileştirilmesi için kullanılan ve okulda özellikle idari görevi bulunan öğretmenler tarafında başlatılan bir araştırma biçimidir. Bassey (1988) eylem araştırmasını üç anahtar soruya dayalı sekiz aşamaya ayırmıştır (Köklü, 2001, 39-41). Aşağıda sırasıyla bu üç anahtar soruya yer verilmiş, aşamalar şekillendirilmiş ve kısaca açıklanmıştır. 1-Eğitim durumumuzda şimdi ne oluyor? (Aşama 1’den 4’e) 2-Hangi değişiklikleri öne süreceğiz/başlatacağız? (Aşama 5) 3-Değişiklikleri yaptığımız zaman ne olacak? (Aşama 6’dan 8’e)

40 Eylem Araştırmasının Aşamaları
1- Araştırmayı tanımla 2- Durumu açıklama 3- Verileri toplama ve analiz etme 4- Verileri gözden geçirme aykırılıkları ayıklama 5- Değişimi başlatarak bir aykırılığın çaresine bakma 8- Değişimi gözden geçirme ve daha sonra ne olacağına karar verme 7- Değişim hakkında veri toplama ve analiz etme 6- Değişimi izleme Eylem Düzeltilmiş eylem

41 Aşama 1. Araştırmayı tanımlama. İlgilenilen konu nedir
Aşama 1. Araştırmayı tanımlama. İlgilenilen konu nedir? Araştırma sorularımız nelerdir? Kimlerle ilgili olacak?, Nerede ve ne zaman olacak? Aşama 2. Eğitim durumunu açıklama. Burada ne yapmaya ihtiyacımız var?, Burada ne yapmaya çalışıyoruz?, Ne yaptığımızı hangi düşünce destekler? Aşama 3. Verileri toplama ve onu analiz etme. Çeşitli katılımcılar tarafından anlaşıldığı gibi şimdi eğitim durumumuzda ne oluyor? Araştırma yöntemlerini kullanarak onun hakkında neler öğrenebiliriz? Aşama 4. Verileri gözden geçirme ve aykırılıkları arama. Olmasını istediğimiz ile olmuş görünen arasında hangi aykırılıklar var? (Aşama 1’den 4’e kadar Eğitim durumumuzda şimdi ne oluyor? )

42 Aşama 5. Değişimi başlatarak bir aykırılığın çaresine bakma
Aşama 5. Değişimi başlatarak bir aykırılığın çaresine bakma. Yaratıcı ve kritik olarak yansıtarak, aykırılıklar üzerinde yararlı olacağını düşündüğümüz hangi değişlikleri başlatacağız? Aşama 6. Değişimi izleme. Değişim başladığından itibaren günden güne ne oluyor? Aşama 7. Değişim hakkında değerlendirilen verileri analiz etme. Değişimin bir sonucu olarak katılımcılar tarafından anlaşıldığı gibi şimdi bu eğitim durumunda ne oluyor? Aşama 8. Değişimi gözden geçirme ve daha sonra ne olacağına karar verme. Değişim faydalı mıydı? Gelecekte ona devam edecek miyiz? Daha sonra ne yapacağız? Değişim yeterli mi? Bu araştırma sonuçları hakkında kime ne söyleyeceğiz? (Aşama 6’dan 8’e kadar değişiklikleri yaptığımız zaman ne olacak?)

43 Eylem Araştırmasının Uygulama Süreci
Lewin’in eylem araştırması konusundaki fikirleri daha sonraki dönemlerde genel anlamda sosyal bilimlerde özelde ise eğitim alanında uygulanmaya başlanmıştır. Stephan Corey tarafından yapılan çalışmalar sonucunda eylem araştırması eğitim kurumlarında uygulanmaya başlayan bir araştırma modeli haline gelmiştir (Aydın, 2005, 247).

44 Eylem Araştırmasının Uyguluma Süreci
Lewin (1947) eylem araştırmasının üç aşamalı sarmal bir süreç olduğunu ifade etmiştir. Bu aşamaların aşağıdaki gibidir: a- Keşfedilecek noktaların araştırmasını kapsayan bir planlama, b- Eyleme geçme ve c- Eylemin sonuçları hakkında bulgular elde etmekten

45 Uygulama süreci Eylem araştırmasının eylemi planlama, planı eyleme geçirme, veri toplama ve çözümleme ile yansıtma süreci şeklinde gerçekleşen döngüsel bir uygulama biçimi olduğu sonucuna ulaşılabilir. Eylem araştırmasının bu aşamaları doğrusal bir yapıya sahip değildir; gerektiği taktirde bazı aşamaları çıkarılabilir, yeri değiştirilebilir veya gerekli durumlarda bazı aşamaları tekrarlanabilir. ekil 1’de eylem araştırmasının (Mills, 2003: 19):

46 Eylem Araştırmalarının Diyalektik Döngüsü (Mills, 2003).

47 Bir Odak Alan Tanımlamak: Odaklaştığınız araştırma alanı kendi uygulamanızdaki öğrenme ve öğretimi içermelidir. Ayrıca bu konu kendi kontrol alanınız içersinde değişimi ve gelişmesi için heyecan duyacağınız, bir konu olmalıdır.

48 Veri Toplamak: Çeşitli kaynaklardan toplanan veriler problemin çözümü için daha geniş bakış açısı yaratır.

49 Eylem araştırması sürecinde veri toplama teknikleri araştırma sorularına, araştırmanın durumuna ve araştırmacının bireysel yeterliklerine göre değişkenlik gösterebilir. Yaygın olarak kullanılan bu teknikler; a)deneyimlere dayalı teknikler, b)sorgulamaya dayalı teknikler ve c)incelemeye dayalı teknikler olarak sınıflandırılabilir.

50 Araştırmacının veri toplama sürecine bizzat katılım gösterdiği aktif ve pasif katılım, katılımcı gözlem, saha notları, toplantı tutanakları ve gözlemler vb. veri toplama araçları deneyimlere dayalı teknikler arasında sayılabilir.

51 Sorgulamaya dayalı teknikler; yapılandırılmış, yapılandırılmamış ve yarı-yapılandırılmış görüşmeler, standart testler, anketler, tutum ölçekleri, kontrol listeleri, öz değerlendirme formları vb. veri toplama araçlarını içerir. İncelemeye dayalı teknikler ise ses ve video kayıtları, günlükler, internet kayıtları, e-postalar, örenci ürünleri, haritalar, günlükler, planlar, arşiv kayıtları vb. veri toplama araçlarını içerir.(Kuzu,2009)

52 İncelemeye dayalı teknikler: Eylem araştırmasında veri toplama süreci sistematik olarak ilerler. Hem nitel hem de nicel veri toplama tekniklerinden yararlanılabilir. Araştırma sürecinde toplanan verilerin analizinde de nitel ve nicel analiz yaklaşımlarından yararlanılabilir (Hendricks, 2006: 3). Eylem araştırmasından elde edilen verilerin çözümlenmesinde en sık kullanılan yöntemler 1-betimsel çözümleme, 2-içerik çözümlemesi ve 3-tümevarım çözümlemesidir.(Kuzu,2009)

53 Eylem araştırmasının geçerlik ve güvenirliği nicel araştırmalardakinden farklılık göstermektedir. Eylem araştırmasının yerel bazda gerçekleştirilmesi ve verilerin kendine özgü olmasından dolayı, nicel araştırmalarda kullanılan iç geçerlilik, dış geçerlilik, güvenirlik ve nesnellik eylem araştırmalarına dorudan uygulanamaz. Ancak bunların yerine eylem araştırmasının geçerliğini test etmek için inandırıcılık, transfer edilebilirlik, güvenilmeye layık olma ve onaylanabilirlik ölçütleri kullanılır. (Guba, 1981, aktaran Mills, 2003).

54 Araştırmacının İnandırıcı Olması: (Uzmanlık, Bilgililik) Araştırmacının tüm karmaşıklıklarla ve kolayca açıklanamayan kalıplarla baş etme becerisidir. Transfer Edilebilirlik: Araştırmacının her şeyin bağlama dayalı olduğuna ilişkin inancıdır. Araştırmacı bağlamla ilgili ayrıntılı betimsel veri toplar ve araştırma raporunu ayrıntılı olarak yazarak transfer edilebilirliği sağlamaya çalışır.

55 Güvenilmeye Layık Olma: Verilerin sağlamlığı ve dengeliliğidir
Güvenilmeye Layık Olma: Verilerin sağlamlığı ve dengeliliğidir. Araştırmacı çeşitli veri toplama tekniklerinden yararlanır. Onaylanabilirlik: Verilerin yansız ve objektif olmasıdır. Araştırmacı çeşitli veri ve veri toplama tekniğini karşılaştırarak ve yansıtma yaparak onaylanabilirliği sağlar.

56 Eylem Araştırmasının Yararları
Eliot (1991) eylem araştırmalarının öğretim ve öğretmenin mesleki gelişimini, program geliştirme ve değerlendirmeyi, araştırma ve düşünmeyi bir araya getirerek eğitim alanındaki uygulamaların araştırma yoluyla geliştirilmesine önemli katkılar yaptığını belirtmektedir. Hopkins (1993) ise eylem araştırmalarının, kendi uygulama süreçlerindeki sorunların varlığını algılayan ve bu sorunların çözümüne yönelik adımlar atmak isteyen öğretmenler için uygun olduğunu belirtmektedir (Akt. Yıldırım ve Şimşek, 2005, 306).

57 Eylem Araştırmasının Yararları
Eylem araştırmaları, öğretmenlere araştırma yöntemleri ve uygulamaları konusunda bilgi ve yeti kazanma olanağı vermenin yanı sıra, değişim olanakları ve seçenekleri konusunda daha bilinçli olmalarını sağlar. Eylem araştırmasına katılan öğretmenler kendi uygulamaları konusunda daha eleştirel ve titiz olabilmektedir. Eylem araştırmasında çalışan öğretmenler kendi yöntemlerine, algılarına ve anlayışlarına ve öğretme süreçlerine olan bütün yaklaşımlara daha dikkatli eğilebilmektedir (Köklü, 2001, 36-38).

58 Eylem Araştırmasının Yararları
O’Brien (1998), eylem araştırmasının sadece uygulamaya yönelik basit bir araştırma yöntemi olmadığını, eylem araştırması yöntemini uygulayan kişinin sahip olduğu düşünce ve inançlarını da ekleyerek kuramları sorguladığı, uyguladığı konuya hakim olduğu için bilinçli bir şekilde farklı uygulamalar denediğini öne sürmektedir. Elde ettiği sonuçları yine sorgular bir biçimde değerlendirdiği döngüsel bir araştırma türü olduğunu ortaya koymaktadır.

59 Eylem Araştırmasının Yararları
Öğretmenler eylem araştırmalarına katıldıkça, eğitim süreci anlayışları gelişmektedir. Öğrendiklerinin gelecekte sınıfta, okulda ve bölgelerde etkisi büyük olacaktır. Eylem araştırmalarının gösterdiği şekilde, öğretmenlerin kendi uygulamaları ve okul programları üzerine eleştirel araştırmaları ve kendilerini özenle sınamaları sonucunda, okul geliştirme kişisel teşebbüsleri gibi personel geliştirme programlarının, öğretmenlerin hazırladığı müfredatların gelecek yönelimleri bundan çok etkilenecektir.