Nesli Tehlike Altındaki Türlerin Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES)

... konulu sunumlar: "Nesli Tehlike Altındaki Türlerin Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES)"— Sunum transkripti:

1 Nesli Tehlike Altındaki Türlerin Ticaretine İlişkin Sözleşme (CITES)

2 Yaban hayatın ticareti çok büyük bir sektör haline gelmiş olup, pek çok hayvan ve bitki türünün yok olmasında veya sayılarının azalmasında önemli bir rol oynamaktadır. Bitki ve hayvanların ticareti doğal hayatın korunmasına katkı sağlayabileceği gibi, eğer sürdürülebilir yapılmaz ise, nesli tehlike altında olan türlerin yok olmasına neden olabilmektedir.  Bu kapsamda, yaban bitki ve hayvan ticaretinin endişe verici boyutlara ulaşması nedeniyle hazırlanan, “Nesli Tehlike Altındaki Türlerin Ticaretine İlişkin CITES Sözleşmesi”, 3 Mart 1973 tarihinde imzaya açılmış ve 1 Temmuz 2007 tarihinde yürürlüğe girmiştir. 

3 Sözleşmenin amacı, nesilleri uluslararası ticaret nedeniyle tehlike altına girmiş hayvan ve bitki türlerinin uluslararası ticaretinin, belirli kurallar dahilinde yapılmasını sağlayarak, dünyanın ortak malı olan biyolojik varlıkların sürdürülebilir kullanımının sağlanmasına katkıda bulunmaktır. Bu amaç doğrultusunda, Sözleşme’ye Taraf devletlerin yakın işbirliği yapması gerekmekte, ayrıca her bir üye devletin kendi sınırları dahilinde de etkin bir kontrol mekanizması kurabilmesi için, ilgili kurumların koordinasyon halinde çalışmaları önem taşımaktadır

4 CITES CITES tabiri; “Nesli Tehlike Altında Olan Yabanı Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslar Arası Ticaretine İlişkin Sözleşmenin İngilizcesi olan; The Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora ifadesinin ilk harflerinden meydana getirilmiş bir kısaltmadır. Kısaca, bu sözleşme, nesli tehlike altındaki yabani hayvan ve bitki türlerinin uluslararası ticaretine ilişkin milletler arası bir anlaşmadır. Dünyadaki doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımını hedefleyen bu sözleşmeye, ülkemiz, 20 Haziran 1996 yılında taraf olmuş ve Ülkemizde de 22 Aralık 1996 tarihinde yürürlüğe girmiştir. CITES sözleşmesi, nesli tehlike altında olan türlerin ticaretinin engellenmesi, diğerlerinin ticaretinin de etkin şekilde denetlenmesi için uluslar arası bir çatı sağlamaktadır.

5 CITES CITES mevzuattı, sadece nesli tehlike altında olan türleri ilgilendirmemekte; Nesli tehlike altında olan bu türlerle birlikte nesilleri henüz tehlike altına girmemiş fakat uluslararası ticarete konu oldukları için nesilleri tükenme tehlikesiyle karşılaşacak durumdaki diğer türleri de kapsamaktadır.

6 Sözleşmenin temel amaçları:
1- Nesilleri tehlike altında bulunan ya da bulunabilecek türlerin uluslararası ticaretinin izlenmesi ve gerekli şartlarda durdurulması, 2- Ekolojik dengenin, uluslararası ticaret yoluyla istismar edilmesinin önlenmesi, 3- Ülkelerin sahip oldukları biyolojik kaynakların sürdürülebilir kullanımlarının sağlanması için, taraf ülkelere yardımcı olmaktır.

7 CITES Taraf olduğumuz CITES Sözleşmesi, CITES Uygulama Yönetmeliği ve 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu kapsamında, memeliler (suda yaşayanlar hariç), kuşlar ve sürüngenlerin canlı yada ölü parça veya türevlerinin ithalatı, ihracatı ve yeniden ihracatı (re-export) konusunda izin ve belge düzenlemeye yetkili Yönetim Mercii Orman ve Su İşleri Bakanlığı adına Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğüdür. 20 Haziran 1996 tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak taraf olduğumuz CITES Sözleşmesi ve 27 Aralık 2001 tarihli ve sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren CITES Uygulama Yönetmeliği ve tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu kapsamında, memeliler (suda yaşayanlar hariç), kuşlar ve sürüngenlerin canlı yada ölü parça veya türevlerinin ithalatı, ihracatı ve yeniden ihracatı (re-export) konusunda izin ve belge düzenlemeye yetkili Yönetim Mercii Çevre ve Orman Bakanlığı adına Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğüdür. (Av ve Yaban Hayatı Dairesi Başkanlığı)

8 CITES tarihli Bakanlık Makamının 4 No’lu Olur’u ile belge düzenleme yetkisi İstanbul, İzmir, Antalya ve Ankara İl ŞubeMüdürlükleri’ne devredilmiştir. Söz konusu bu dört İl Şube Müdürlüğü tarihinden itibaren CITES izin belgeleri düzenlenmektedir. Öte yandan bu İl Müdürlükleri aynı zamanda diğer İl Müdürlükleri gibi CITES ek listelerinde yer almayan CITES harici türler için “ithalata Uygunluk ve İhracata Uygunluk Belgeleri” düzenlenmektedir.

9 Söz konusu belgeler 4915 sayılı Kanuna istinaden çıkarılan “Av ve Yaban Hayvanları ile Bunlardan Elde Edilen Ürünlerin Bulundurulması, Üretimi ve Ticareti Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde il müdürlüklerince verilmektedir. Gerek Sözleşme gerekse Kanunun ve Yönetmeliklerin amacı nesli tehlike altında olan türlerin ticaretinin engellenmesi ve diğer türlerin ticaretinin ise etkin bir şekilde kontrol edilmesidir. Sözleşme, üretici ve tüketici ülkelere ortak bir sorumluluğu paylaşma imkanı verir, bu sorumluluğun yerine getirilmesinde temel olan uluslararası işbirliği için gerekli vasıtaları ortaya çıkarır. Bu bağlamda, yabani hayvan ve bitki türleri ile bunların parça ve türevlerinin ithalat, ihracat ve re-eksportunu Sözleşme’de belirtilen şartların yerine getirilmesi şartıyla düzenlemektir.

10 CITES

11 CITES CITES sözleşmesiyle ticaretlerinin düzenlenmesi farklı statüde/derecede değerlendirilen yabani hayvan ve bitki türleri, üç ayrı ek liste (kategori) halinde belirlenmiştir. Bu ek listelerden 1’inci 2’nci listelerdeki değişiklikler, Taraflar konferansı sonucu yapılabilmektedir. 3’üncü ek liste’de yer alanlar ise ülkelerce tek taraflı olarak herhangi bir zamanda değiştirilebilmektedir. EK-1 listesi, nesilleri tükenme tehdidi ile karşı karşıya bulunan, ticaretleri sıkı mevzuata tabi tutulan ve ticaretlerine sadece istisnai durumlarda izin verilmesi zorunlu olan türleri içerir.

12 CITES EK-2 listesi, nesilleri mutlak olarak tükenme tehdidiyle karşı karşıya olmamakla birlikte, nesillerinin devamıyla bağdaşmayan kullanımları önlemek amacıyla ticaretleri belirli esaslara bağlanan türleri içerir. EK-3 listesi ise herhangi bir taraf ülkenin kendi yetki alanı içinde düzenlenmeye tabi tuttuğu ve aşırı kullanımını önlemek veya kısıtlamak amacıyla ticaretinin denetime alınmasında diğer taraflar ile işbirliğine ihtiyaç duyduğunu belirttiği bütün türleri kapsar.

13 BELGELER CITES belgeleri; import (ithalat), re-eksport (yeniden ihracat) ve eksport (ihraç) olarak üç ayrı özellikte hazırlanır CITES import belgelerinin geçerlilik süresi 12 aydır. CITES re-eksport ve eksport belgelerinin geçerlilik süresi ise 6 aydır Süresi içerisinde gerçekleştirilmemiş işlemlerde, CITES belgesinin geçerlilik süresi dolmuş olur. İthalat ve ihracatın yapılabilmesi için yeni belge düzenlenmesi gerekir.

14 Firmalar tarafından CITES listesinde yer alan bir türü veya derisinin ithal edilmek istemesi durumunda; malın geldiği ülkeden alınan CITES belgesinin aslı, Gümrük Giriş Belgesi fotokopisi, Fatura ve dilekçe ile ülkemizde bulunan yetkili Yönetim Otoritesine başvurularak ithalat/CITES belgesi alınması zorunludur. CITES import (ithal) belgesi ile herhangi bir ülkeden getirdikleri deriyi mamul hale dönüştürerek veya deri olarak başka bir ülkeye satacak Firmalar ise re-eksport (Yeniden ihracat) belgesi almak zorundadır.

15 CITES reeksport belgesi CITES import belgesindeki bilgiler esas alınarak düzenlenir.
Firma söz konusu derinin tamamını veya bir kısmını reeksport belgesi ile yurt dışına gönderebilir. Reeksport işlemi tek seferde değil de birkaç seferde yapılacak ise her reeksport işlemi için yeni belge alınması zorunludur.

16 CITES CITES Hükümlerinden Muafiyet halleri:
Transit geçişler ve aktarma durumları, Sözleşme öncesi elde edilmiş örnekler, Kişisel ve ev eşyası sayılan bazı örnekler, Suni yolla üretilmiş hayvan ve bitkiler, Bilim adamları ve bilimsel enstitülerin koleksiyonlarındaki örnekleri birbirleri arasında değiştirilmeleri durumları, Gezici sergilerde tutulan ve suni olarak üretilmiş veya sözleşmeden önce ele geçirilmiş örnekler, Sözleşme hükümlerinden muaftır.

17 CITES Bakanlığımızca CITES İzin Belgesi Düzenlenen Bazı Türler:
Papağanlar (Tümü Ek-II bazı türleri ise Ek-I’ de), Timsahlar (Tümü Ek-II bazı türleri ise Ek-I’ de), Kaplumbağalar (Testudo graeca), Bazı av hayvanlarının post ve trofeleri (Kurt ve boz ayı gibi), Sirkler veya hayvanat bahçeleri için getirilen türler (Fil, aslan ve kaplan gibi), Müze örnekleri, Fil dişi, timsah ve yılan derisi gibi örnekler, … İçin belge düzenlenmektedir.

18 CITES Bakanlığımızca CITES İzin Belgeleri Düzenlenen Türler:
Omurgasızlar Memeliler (Sucul türler hariç) Sürüngenler Kuşlar

19 CITES Örnek CITES İzin Belgesi: Belge Numarası Belge türü
Geçerlik süresi İthal eden İhraç eden Gideceği ülke Belgeyi düzenleyen yetkili otorite Sevkıyatın amacı Türün latince adı Miktar Menşei ülkesi Bulunduğu liste ve kaynağı Örneğin tanımı Belgeyi imzalayan yetkili kişi İmzalanma tarihi ve yeri Gümrük Muayene Memuru tarafından doldurulması gerekli olan bölüm

20 CITES izin belgesi arka kısmı

21 CITES Sözleşme Sekretaryasınca, sözleşmenin daha etkin uygulanması, ülkeler arasında işbirliğinin sağlanması ve taraf ülkelere kolaylık sağlaması açısından bir internet sitesi oluşturulmuştur. Sitede Sözleşme’ye dair her türlü bilgi ile listelerde yer alan türlere ilişkin bilgiler bulunmaktadır. Bütün bu bilgilerin tamamını bu “ adlı “tür veri tabanında” bulmak mümkündür.

22

23 4915 sayılı Kanuna istinaden çıkarılan “Av ve Yaban Hayvanları ile Bunlardan Elde Edilen Ürünlerin Bulundurulması, Üretimi ve Ticareti Hakkında Yönetmelik” çerçevesinde il müdürlüklerince CITES listelerinde yer almayan türler için “İthalata Uygunluk Belgesi” ve “İhracata Uygunluk Belgesi” verilmektedir.

24 İthalata Uygunluk Belgeleri (CITES dışı türler için)

25 CITES Av-Yaban Hayatı Daire Başkanlığı’nca CITES kapsamında yürütülen Diğer Çalışmalar: CITES Ek Listeleri’nde yer almayan türler için ihracata/ithalata uygunluk belgesi düzenlemesi, Sirk hayvanları ve hayvanat bahçeleri için getirilen veya ülkeden çıkan canlı türler ile ilgili iş ve işlemler, Üretimi yapılan CITES türleri ile ilgili düzenlemeler, Müze örnekleri veya bilimsel materyaller için düzenlemeler, CITES Yıllık Raporlarının düzenlenmesi, gibi çalışmalar yapılır.