PSİKOLOJİYE GİRİŞ ZEKA VE ZEKA ÖLÇÜMÜ

... konulu sunumlar: "PSİKOLOJİYE GİRİŞ ZEKA VE ZEKA ÖLÇÜMÜ"— Sunum transkripti:

1 PSİKOLOJİYE GİRİŞ ZEKA VE ZEKA ÖLÇÜMÜ
Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

2 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
1. Zeka Ölçümü Sir Francis Galton Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

3 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Kalıtsal Deha, 1869 (Sir Francis Galton, kitap) İnsanlar beceri göstermede nasıl ve neden farklılık gösterir? Zeka testinin prosedürleri, teorileri ve uygulaması üzerine.. Evrim teorisi ve insan becerileri Ona göre zeka ölçümü için şunlar söylenebilir: Zekanın derecesi vardır ve zeka farklılıkları ölçülebilir Farklılıklar, çan eğrisi oluşturur Zeka, nesnel testlerle ölçülebilir İki testi karşılaştırmak için korelasyon kullanılabilir «Öjenik hareket» Deha’nın kalıtımsal olduğuna inanır Yetenek ya da üstünlük aileden gelir ve yetişme koşullarının zeka üzerinde etkisi vardır. Zeka, Darwinci türlerin sağlığına ve bir şekilde de kişinin ahlaki liyakatine bağlıdır. Evrim Teorisi: Evrim, biyolojide canlı türlerinin nesilden nesile kalıtsal değişime uğrayarak ilk halinden farklı özellikler kazanması sürecidir. Bazen dünyanın evrimi, evrenin evrimi gibi kavramlardan ayırmak amacıyla organik evrim ya da biyolojik evrim olarak da adlandırılır. Evrim, modern biyolojinin temel taşıdır. Bu teoriye göre hayvanlar, bitkiler ve Dünya'daki diğer tüm canlıların kökeni kendilerinden önce yaşamış türlere dayanır ve ayırt edilebilir farklılıklar, başarılı nesillerde meydana gelmiş genetik değişikliklerin bir sonucudur. İnsan becerileri nasıl ve neden farklilik göstermektedir. Evrime dayandırarak bunu açıklamaya çalışır. Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

4 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Sir Francis Galton’un çalışması modern zeka ölçümü için bir bağlam yaratmıştır. Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

5 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
ZEKA ÖLÇÜMÜ Zeka; Mantık kurma Planlama Sorun çözme Soyut düşünme Karmaşık fikirleri kavrama Hızlı öğrenme Deneyimden öğrenme Soyut düşünme (99.3%) Problem çözme becerisi (97.7%) Bilgi edinme kapasitesi (96.0%) Bellek (80.5%) Çevreye uyum sağlama (77.2%) Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

6 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
«Zekayı kavramsallaştırma şekli, onları ölçme şeklini büyük ölçüde etkiler» İki farklı görüş; Tek puana indirme Ayrı birçok boyut görüşleri Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

7 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Zeka Testinin Kökenleri Alfred Binet ( ) 1905, ilk zeka testi Zihinsel engelli çocuklar için etkili öğrenme metodları geliştirebilmek amacı «Entelektüel beceri» Ölçüm: Yaşa uygun problemler ve nesnel çözümler Muhakeme ve mantık Zeka yaşı / Kronolojik yaş Zeka testleri farklı yaşlardaki çocuklar için test edilmiş ve her yaştaki normal çocuk için ortalama puan hesaplanmıştır. Her çocuğun performansı kendi yaşıtı diğer çocukların ortalama performansıyla karşılaştırılmıştır. Test sonuçları, normal çocukların belirli bir puana ulaştığı ortalama yaş cinsinden ifade edilmiştir. Bu ölçüye zeka yaşı adı verilmiştir. Örneğin bir çocuk 5 yaş grubunun ortalama puanına eşit puan aldıysa, bu çocuğun doğumundan itibaren geçen yıllar anlamına gelen kronolojik yaşı gözetilmeksizin, zeka yaşının 5 olduğu söylenir. Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

8 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Zeka Testinin Kökenleri ABD'deki yansımaları Göçmenler, okul çocukları gibi grupları belirlemek, sınıflandırmak 1.Dünya Savaşı’nda çabuk öğrenen ve lider askerleri belirlemek Sonuç: Liderlik ve bir takım sosyal özellikler testlerle belirlenebilir O zaman okullarda ve endüstride kullanılabilir! Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

9 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
IQ Testleri IQ Testleri (Intelligence Quotient-Zeka Katsayısı) Binet’in etkisinin ABD'ye geçişi ile.. Stanford-Binet Zeka Ölçeği, 1916 Lewis Terman (Stanford Üniversitesi) Binet’in etkisi ile yaş seviyesine uygun normlar geliştirmiş IQ = Zeka yaşı : Kronolojik yaş x 100 Ortalama = 100 Klinik psikolojide, psikiyatride, eğitim danışmanlığında.. Son hali, normal aralıkta yer alanların, zihinsel engellerin ve üstün zekaya sahiplerin IQ’sunu hesaplayabilmekte Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

10 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
IQ Testleri Wechsler Zeka Ölçeği David Wechsler, 1939 Sözel alt testlere ek olarak sözel olmayan/performans alt testleri Toplam IQ + sözel/sözel olmayan performans hakkında bilgi Wechsler Erişkin Zeka Ölçeği (WAIS), 1955 WAIS-IV 4 alt test: Sözel kavrama/algısal düşünme/çalışan hafıza/işleme hızı WAIS-IV-16 ve üstü yaş grubu için HAZIRLANMIŞTIR Wechsler Çocuklar için Zeka Ölçeği-4-16 yaş grubu için Wechsler Okul Öncesi ve Birinci Sınıf Zeka Ölçeği Bu nedenle; Aynı kişi farklı yaşlarda ölçüleceği zaman önemi artar! Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

11 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
WAIS-IV ÖRNEĞİ Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

12 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Zekanın Uç Noktaları Artık IQ = Zeka yaşı : Kronolojik yaş x 100 hesabı geçerli değil! IQ puanları, 100 puan nüfusun ortalaması olacak şekilde normlanır Entelektüel Gelişim Bozukluğu İlk kriter: 18 yaşın altında olmak ve ortalamadan iki SS altta olmak Ancak tanı için ek olarak; Kavramsal, sosyal becerilerde ve uyum davranışlarında kısıtlılık Önceleri mental retardasyon = altı. Ancak şimdi terim değişti! Amaç; ihtiyaca göre çevresel ve sosyal ortam oluşturulması Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

13 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Entelektüel Gelişim Bozukluğu ve Öğrenme Bozuklukları Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

14 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Entelektüel Gelişim Bozukluğu ve Öğrenme Bozuklukları Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

15 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

16 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Genetik ve çevresel faktörler etkili Bazı hastalıklar nedeniyle (down sendromu) genetik faktörler baskın olabilmekte Aile araştırmaları; Genetik kalıtım, yalnızca hafif retardasyon aralığında etkili Ciddi retardasyonlarda kalıtımsal olmayan genetik anormaliteler.. Çevresel etkiler açısından aynı/ayrı okul eğitimi tartışması..? Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Öğrenme Bozukluğu IQ ve başarı arasında büyük çelişki olan durumlarda.. Teşhis koymadan önce; Düşük motivasyon Fiziksel problemler (görme, duyma vs.) Niteliksiz öğretim Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

18 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Üstün Zekalılık +130 IQ Ancak tanı için ek olarak; J. Renzulli (2005) (3 kümeli özellik) Beceri Görev sorumluluğu Yaratıcılık Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

19 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
2. Zeka Teorileri Testler ve zeka? Psikometrik Zeka Teorileri Alt testler arasındaki ilişkiyi inceler En sık kullanılan teknik: Faktör analizi Charles Spearman, 1927 Bir çok zeka testinin ilişkili oluşu.. O zaman, tüm entelektüel performansın altında yatan bir «g»? Beyin taramaları ve «g» ? Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

20 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
R.Cattell, 1963 Daha gelişmiş analitik teknikler.. Genel zeka Kristalleşmiş zeka (özellikle tekrar eden olaylarda) Akıcı zeka (alışılmamış soyut sorunlarda) Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

21 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Sternberg’in Üçlü Zeka Teorisi, 1999 Problem çözmede bilişsel işlemin önemi.. Analitik Zeka Benzer birçok görevde kullanılan işlem becerileri Yeni gerçekler öğrenmek için bilgi için bilgi edinme işlemi Stratejiler ve teknikler için performans bileşeni Hedefe giden gelişimi takip ve strateji seçmek için biliş ötesi işlem Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

22 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Yaratıcı Zeka Alışılmadık problemler başa çıkma yeteneği «Yaratmak, keşfetmek, hayal etmek, farz etmek..» Pratik Zeka Günlük ilişkiler.. Farklı bağlamlara uyum sağlayabilme.. Çevreyi, ihtiyaca göre şekillendirme becerisi.. Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

23 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

24 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Gardner’ın Çoklu Zekası ve Duygusal H. Gardner, 1999, 2006 İnsan deneyimini kapsayan 8 farklı zekalar.. Becerilerin değeri, toplumda neye ihtiyaç duyulduğu, neyin yararlı olduğu ve neyin ödüllendirildiği ile ilgili Batı toplumu mantıksal (mat., dil), doğu toplumu kişiler arası ilişkiler.. Bilindik yöntemlerle ölçmek zor.. Günlük durumlar gözlenmeli, yaratılmalı.. Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

25 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

26 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
İnsanlar, zeka sayısı açısından farklılık gösterir! Işıldak profil Birkaç farklı zeka türünde dengeli.. Lazer profil Özellikle bir ya da iki zeka türünde.. Sanatçılar, bilim insanları.. Duygusal zeka Duyguları algılama, değerlendirme ve ifade etme Düşünceler için duygulardan yararlanma becerisi Duyguları anlama-analiz etme ve etkili bir şekilde kullanma Duygusal ve entelektüel gelişim için duyguları düzenleme Duygular & düşünceler.. Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

27 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
3. Zekanın Politikası Grup Karşılaştırmalarının Tarihi 1900 başları, psikolog Henry Goddard Göçmenler ve zihinsel engellilerden seçilenlere test uygulama.. Amerikan Meclisi, 1924, Göçmen Kısıtlama Yasası Afrikalı Amerikalılar ve Latin kökenliler ortalamada Asyalılar ve beyazlardan daha düşük standart zeka puanlarına sahip Bu farklılıkları nasıl yorumlayacağız? Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

28 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Kalıtım ve IQ Soyağacında IQ benzerlikleri var mı? Aile çalışmaları araştırmaları.. Yaklaşık %50’lik kısım genetik etki farklılığı Beyazlar ve siyahlar arasındaki IQ farkı.. 15 puandan 4-9 puana iniş.. Çevresel faktörler etkili & Kapatılamaz genetik bir farklılık Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

29 IQ önemli ölçüde kalıtsaldır ancak bu, daha az puan almış
toplulukların genetik açıdan daha aşağıda olduklarını mı gösterir? Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

30 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Çevre ve IQ Bireyden bireye deneyimlenmesi farklılık gösterebilen fiziksel ve sosyal faktörlerin bütünü Bu nedenle, kontrol edilmesi zor bir süreç.. Bu nedenle, sosyodemografik özellikler üzerinden.. Sosyodemografik farklılıkların IQ üzerindeki etkisinin nedenleri: Yoksulluk.. Sağlık ve eğitim kaynakları Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

31 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Kültür ve IQ Testinin Geçerliği IQ & Başarı & Batı kültürü Akademik ve iş hayatında başarı Daha motive, başarı odaklı ve başarıya yönelik daha iyimser.. IQ ve genetik mirasın kadere dönüşmesi..? Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

32 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Farklı kültürel ve etnik grupların karşılaştırılması Testlerin taraflılığı? Gerek içerik gerekse uygulanış biçimi farklılıkları.. Araştırma: Uygulanış farklılıkları & Stereotip tehdidi Stereotip tehdidinin olumsuz etkileri Psikolojik stres Daha kontrollü ve yaratıcılıktan uzak tutum Olumsuz duygu ve düşüncelerin baskılanmasına harcanan enerji Araştırma: Kültürel ön yargı Çinli, Japon ve Amerikalı çocukların matematik performansları.. Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

33 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
yaratıcılık Bireyin yenilikçi ve oluşturdukları durumlara uygun ürün veya fikirler yaratabilme yetisidir. ‘Tekerleğin icadı’ neden yenilikçidir? Tekerlek-yenilikçi çünkü kimse mucidinden önce onun nasıl kullanılacağını bilmiyor ve ortaya yeni bir fikir çıkarıyor. Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

34 Yaratıcılığın ölçülmesi ve zekayla ilişkisi
Iraksak düşünme: yaratıcılığın sorunlara alışılmamış ama uygun çözümler bulmayla tanımlanan bir özelliği Iraksak düşünmeyi test eden sorular testi çözenlere akıcı ve esnek düşünme olanağı sağlar. Yakınsak düşünce: Bir sorunu çözmek için farklı kaynakları bir araya getirebilme yetisine denir. Farklı bilgileri yeni çözümler yaratacak şekilde bir araya getirme-ilişkilendirme Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi

35 PSY102T.01-Işık Üniversitesi
Dahi – Deli ? Nisan 17 PSY102T.01-Işık Üniversitesi