YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 1. 2 FİNANSAL OLMAYAN PİYASALAR FİNANSAL OLMAYAN PİYASALAR REEL SEKTÖR ÜRETİM YAPAN SANAYİ, TİCARET VE HİZMET.

... konulu sunumlar: "YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 1. 2 FİNANSAL OLMAYAN PİYASALAR FİNANSAL OLMAYAN PİYASALAR REEL SEKTÖR ÜRETİM YAPAN SANAYİ, TİCARET VE HİZMET."— Sunum transkripti:

1 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 1

2 2 FİNANSAL OLMAYAN PİYASALAR FİNANSAL OLMAYAN PİYASALAR REEL SEKTÖR ÜRETİM YAPAN SANAYİ, TİCARET VE HİZMET İŞLETMELERİ FİNANSAL OLAN PİYASALAR FİNANSAL OLAN PİYASALAR FİNANS SEKTÖRÜ FON TOPLAYAN VE FON VEREN FİNANSMAN KURUMLARI İŞLETMELER

3 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 3 FİNANSAL SİSTEM Bir ekonomi de fonları sunanlar ve fon talep edenler ile bunlar arasındaki fon akımlarını düzenleyen kurumlar fon akımını sağlayan finansal işlemler ve finansal işlemlere konu olan finansal araçların işleyişini düzenleyen finansal araçların işleyişini düzenleyen hukuki ve idari kuralların olduğu oluşumdur.

4 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 4

5 5 FİNANSAL PİYASALAR Fon sunanlarla talep edenlerin bir araya geldiği ve karşılıklı değişimin meydana geldiği yerlerdir. Diğer bir deyişle fon fazlası verenlerle fon açığı verenlerin sürekli fon aktarımının gerçekleştiği piyasalardır.

6 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 6 FİNANSAL PİYASANIN Fon Sunanlar Devlet,İşletmeler, Bireyler FONLARIN AKTARIMI Fon akımı Finansal Hizmetler, Gelir, Finansal hakların akışı Fon Kullananlar Devlet,İşletmeler, Bireyler İŞLEYİŞİ

7 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 7 PİYASANIN UNSURLARI Alım satıma konu olan ekonomik değer AlıcıSatıcı FİNANSAL İŞLEMLER

8 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 8 TEMEL TANIMLAR (1) FON SUNANLAR Finansal piyasalara fon sunan gerçek ve tüzel kişilerdir. FON KULLANANLAR Finansal piyasalardan fon talep edip kullanan gerçek ve tüzel kişilerdir.

9 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 9 TEMEL TANIMLAR (2) TEMEL TANIMLAR (2) FİNANSAL İŞLEM Finansal piyasalara fon sunanlar ile fon talep edenlere fon aktarımının gerçekleştiği işlemlerdir. FİNANSAL ARAÇLAR (VARLIKLAR) Finansal işlemlerde fon sunanların haklarını,fon kullananların yükümlülüklerini belirten işleme konu olan belgelerdir.

10 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 10 ALIM SATIMA KONU OLAN EKONOMİK DEĞERE GÖRE PİYASALAR REEL PİYASALAR REEL PİYASALAR Mal ve hizmet arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardır. FİNANSAL PİYASALAR FİNANSAL PİYASALAR Fonları sunanlar ile fonları talep edenlerin fon akımlarını sağlayan finansal araçların tekliflerinin karşılaştığı ve gerçekleştiği piyasalardır.

11 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 11 TARAFLARIN İLİŞKİLERİ AÇISINDAN FİNANSAL PİYASALARIN BÖLÜMLENMESİ DOĞRUDAN FON AKIŞI DOĞRUDAN FON AKIŞI (DOĞRUDAN FİNANSAMAN) (DOĞRUDAN FİNANSAMAN) DOLAYLI FON AKIŞI DOLAYLI FON AKIŞI (DOLAYLI FİNANSAMAN) (DOLAYLI FİNANSAMAN)

12 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 12 TARAFLARIN İLİŞKİLERİ AÇISINDAN FİNANSAL PİYASALARIN BÖLÜMLENMESİ DOĞRUDAN FON AKIŞI (DOĞRUDAN FİNANSAMAN) DOĞRUDAN FON AKIŞI (DOĞRUDAN FİNANSAMAN) Fon sunanlar ve fon talep edenler herhangi bir finansal aracı kullanmaksızın gereksinim duydukları fonu doğrudan finansal piyasaya sunar ve/veya talep ederler. KREDİ PİYASALARI KREDİ PİYASALARI DOLAYLI FON AKIŞI (DOLAYLI FİNANSAMAN) DOLAYLI FON AKIŞI (DOLAYLI FİNANSAMAN) Fon sunanlar ve fon talep edenler gereksinim duydukları fonu finansal aracılar vasıtasıyla piyasaya sunarlar ve/veya talep ederler. MENKUL KIYMET PİYASALARI MENKUL KIYMET PİYASALARI

13 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 13 FİNANSAL PİYASA TÜRLERİ 1. FON ARZ VE TALEP SÜRESİNE GÖRE 2. PİYASANIN ÖRGÜTLENME BİÇİMİNE GÖRE 3. PİYASADA İŞLEM GÖREN FİNANSAL VARLIĞIN İŞLEM DURUMUNA GÖRE 4. PİYASANIN YÖRESEL OLUP OLMADIĞINA GÖRE 5. PİYASADA İŞLEM GÖREN FİNANSAL VARLIKLARIN TÜRÜNE GÖRE 6. PİYASADA FİNANSAL VARLIĞIN ALICIYA TESLİM SÜRESİNE GÖRE

14 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 14 1.FON ARZ VE TALEP SÜRESİNE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR Finansal işlemlere konu olan fon ve finansal araçların vadelerine göre yapılan ayrımdır. 1. PARA PİYASALARI 2. SERMAYE PİYASALARI

15 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 15 1.FON ARZ VE TALEP SÜRESİNE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR PARA PİYASALARI Bir yıla kadar süreli fon sunan ve talebinin karşılaştığı piyasalardır. SERMAYE PİYASALARI Bir yıldan daha uzun süreli orta ve uzun vadeli fon sunan ve talebinin karşılaştığı piyasalardır.

16 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 16 FarklarPara PiyasasıSermaye Piyasası 1- Süre yönündenKısa vadeliUzun vadeli 2- Kaynak sağlama yönünden Bireysel tasarruflarBireysel tasarruflar + Kurumsal tasarruflar 3 Fon kullanım yeri yönünden Dönen varlıklarDuran varlıklar 4- Araç yönündenÇek, ticari senet, bono gibi Kısa vadeli finansal araçlar Hisse senetleri ve tahvil gibi menkul kıymetler 5- Faiz oranı Yönünden DüşükYüksek PARA PİYASASI İLE SERMAYE PİYASASININ FARKLARI

17 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 17 2. PİYASANIN ÖRGÜTLENME BİÇİMİNE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR Finansal piyasaların örgütlenme biçimlerine göre yapılan ayrımdır. 1.ÖRGÜTLENMİŞ PİYASALAR (ORGANİZE OLMUŞ PİYASALAR) 2.ÖRGÜTLENMEMİŞ PİYASALAR (ORGANİZE OLMAMIŞ PİYASALAR, SERBEST PİYASALAR) SERBEST PİYASALAR)

18 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 18 2. PİYASANIN ÖRGÜTLENME BİÇİMİNE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR ÖRGÜTLENMİŞ PİYASALAR Fonların el değiştirdiği finansal varlık alım satımlarının yapıldığı kapalı bir mekânın bulunduğu belirli ilke ve kurallara bağlı olarak işlemlerin yapılığı piyasalardır. ÖRGÜTLENMEMİŞ PİYASALAR Fonların el değiştireceği ya da finansal varlık alım ve satımının yapılacağı belirli bir mekânın bulunmaması durumunda oluşan piyasalara denir.

19 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 19 2. PİYASANIN ÖRGÜTLENME BİÇİMİNE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR

20 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 20 3.PİYASADA İŞLEM GÖREN FİNANSAL VARLIĞIN İŞLEM DURUMUNA GÖRE FİNANSAL PİYASALAR Finansal varlıkların piyasalara ihracı ve daha sonra finansal yatırımcılar arasında el değiştirmesini esas alan finansal piyasalar. 1.BİRİNCİL PİYASALAR 2. İKİNCİL PİYASALAR 3. ÜÇÜNCÜL PİYASALAR 4. DÖRDÜNCÜL PİYASALAR

21 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 21 3.PİYASADA İŞLEM GÖREN FİNANSAL VARLIĞIN İŞLEM DURUMUNA GÖRE FİNANSAL PİYASALAR BİRİNCİL PİYASALAR Özel ya da kamu kurumlarının fon sağlamak amacıyla menkul kıymetlerini ilk kez ihraç ettikleri ve fon arz edenlerle karşılaştıkları piyasalardır. Menkul kıymetler ilk defa bu piyasalarda alınıp satılarak işlem görürler. Menkul kıymetler ilk defa bu piyasalarda alınıp satılarak işlem görürler. İKİNCİL PİYASALAR Daha önce işlem görmüş finansal varlıkların tekrar işlem gördükleri piyasalardır. İkincil piyasaların en önemli kurumları menkul kıymetler borsaları ve finansal aracı kuruluşlarıdır.

22 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 22 3.PİYASADA İŞLEM GÖREN FİNANSAL VARLIĞIN İŞLEM DURUMUNA GÖRE FİNANSAL PİYASALAR ÜÇÜNCÜL PİYASALAR Borsaya kote edilmiş menkul kıymetlerin borsa dışında alınıp satılmasıyla oluşan piyasadır. DÖRDÜNCÜL PİYASALAR Menkul kıymetlerin aracısız alınıp satılmasıyla oluşan piyasadır. Menkul kıymetlerin aracısız alınıp satılmasıyla oluşan piyasadır.

23 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 23 4.PİYASANIN YÖRESEL OLUP OLMADIĞINA GÖRE FİNANSAL PİYASALAR Finansal piyasaların örgütlenmelerinin coğrafi konumlarına göre yapılan ayrımdır. 1.ULUSAL PİYASALAR 2.ULUSLARARASI PİYASALAR 3. 3.YÖRESEL PİYASALAR

24 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 24 4.PİYASANIN YÖRESEL OLUP OLMADIĞINA GÖRE FİNANSAL PİYASALAR ULUSAL PİYASALAR Finansal piyasaların alım ve satımında belirli bir bölgeyle sınırlı olmaması tüm ülkeyi kapsaması durumunda oluşan piyasalardır. ULUSLAR ARASI PİYASALAR Bir ülkede değil başka ülkelerde çıkartılmış ülkelerde alım ve satımının yapıldığı piyasalardır. YÖRESEL PİYASALAR Yalnızca belirli bir yöreye ait menkul kıymetlerin alım ve satımının yapıldığı piyasalardır.

25 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 25 5.PİYASADA İŞLEM GÖREN FİNANSAL VARLIKLARIN TÜRÜNE GÖRE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR 1.ÖZ KAYNAK PİYASALARI 2.YABANCI KAYNAKLAR PİYASALARI Yatırımcısına sağladığı haklar açısından işlem gören finansal varlıkların işlem gördüğü finansal piyasalardır.

26 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 26 5.PİYASADA İŞLEM GÖREN FİNANSAL VARLIKLARIN TÜRÜNE GÖRE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR ÖZ KAYNAK PİYASALARI Anonim şirketlerde ortaklık ilişkisini gösteren hisse senetlerinin işlem gördüğü piyasalardır. Ortaklık ilişkisini belirtir. Ortaklık ilişkisini belirtir. YABANCI KAYNAKLAR PİYASALARI Özel sektör ve kamu sektörü tarafından belirli süre fon kullandırarak borçlanmayı sağlayan finansal araçların işlem gördüğü piyasalardır. Borç-alacak ilişkisini belirtir. Borç-alacak ilişkisini belirtir.

27 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 27 6. GÖRE FİNANSAL PİYASALAR Piyasada alım satıma konu olan finansal varlığın alıcıya teslim süresi 6.PİYASADA FİNANSAL VARLIĞIN ALICIYA TESLİM SÜRESİNE GÖRE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR Piyasada alım satıma konu olan finansal varlığın alıcıya teslim süresine göre işlem gören finansal piyasalardır. 1. SPOT PİYASALAR 2. VADELİ İŞLEM PİYASALARI (TÜREV PİYASALARI) (TÜREV PİYASALARI)

28 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 28 6. GÖRE FİNANSAL PİYASALAR 6.PİYASADA FİNANSAL VARLIĞIN ALICIYA TESLİM SÜRESİNE GÖRE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR SPOT PİYASALAR Alım satım işleminin cari piyasa fiyatları üzerinden yapıldığı piyasalardır. Satışı yapılan varlığın bedeli alıcıya nakit aynı gün,T+1 veya T+2 günde PARA PİYASASI - BİST Satışı yapılan varlığın bedeli alıcıya nakit aynı gün,T+1 veya T+2 günde PARA PİYASASI - BİST

29 YRD.DOÇ.DR(YMM-BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 29 6. GÖRE FİNANSAL PİYASALAR 6.PİYASADA FİNANSAL VARLIĞIN ALICIYA TESLİM SÜRESİNE GÖRE GÖRE FİNANSAL PİYASALAR VADELİ İŞLEM PİYASALARI (TÜREV PİYASALARI) (TÜREV PİYASALARI) Vadeli piyasalarda, alım satımı gerçekleştirilen finansal varlığın, spot piyasadan daha uzun bir vadede ve gelecekte belirlenen bir tarihte, baştan belirlenen miktar, kalite ve fiyattan tesliminin yapıldığı piyasalardır. VADELİ İŞLEM ve OPSİYON PİYASASI PAZARLARI (VİOP) (VİOP)

30 YRD.DOÇ.DR(YMM- BD-DU) E.YASEMİN YEGİNBOY 30