KAFA TRAVMALARI KAFA TRAVMALARI 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl1.

... konulu sunumlar: "KAFA TRAVMALARI KAFA TRAVMALARI 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl1."— Sunum transkripti:

1 KAFA TRAVMALARI KAFA TRAVMALARI 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl1

2 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl2 Travma Tanım Travma sözcüğü yunanca “troma” yani yara kelimesinden gelmiştir ve “mekanik bir güce maruz kalma sonucunda oluşan yaralanma” olarak tanımlanır. Travma sözcüğü yunanca “troma” yani yara kelimesinden gelmiştir ve “mekanik bir güce maruz kalma sonucunda oluşan yaralanma” olarak tanımlanır. Travma en çok trafik kazaları sonucunda ortaya çıkar. Ayrıca düşmeler, silahlı yaralanmalar ve yanıklar travmanın diğer nedenleridir. Travma en çok trafik kazaları sonucunda ortaya çıkar. Ayrıca düşmeler, silahlı yaralanmalar ve yanıklar travmanın diğer nedenleridir.

3 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl3 Yapılan bir çalışmada otopsi incelemeleri sonucunda, vakaların % 82’ sinde şiddetli kafa travması, %54’ ünde torasik travma ve % 29’unda abdominal travma belirlenmiştir. Yapılan bir çalışmada otopsi incelemeleri sonucunda, vakaların % 82’ sinde şiddetli kafa travması, %54’ ünde torasik travma ve % 29’unda abdominal travma belirlenmiştir.

4 31.05.20164 Her yıl iki milyon travmatik beyin yaralanmaları oluşmaktadır. Her yıl iki milyon travmatik beyin yaralanmaları oluşmaktadır. Travma nedeniyle görülen ölümlerin yaklaşık yarısı kafa yaralanmalarıdır. Travma nedeniyle görülen ölümlerin yaklaşık yarısı kafa yaralanmalarıdır. Trafik kazalarında ölenlerin 2/3 ünde tek başına kafa travması ya da kafa travması ile birlikte diğer travmalar vardır. Trafik kazalarında ölenlerin 2/3 ünde tek başına kafa travması ya da kafa travması ile birlikte diğer travmalar vardır. Travmalar tüm yaş gruplarında kanser ve kardiyovasküler hastalıklardan sonra üçüncü, 1- 44 yaş grubunda ise birinci sıradaki ölüm nedenidir. Travmalar tüm yaş gruplarında kanser ve kardiyovasküler hastalıklardan sonra üçüncü, 1- 44 yaş grubunda ise birinci sıradaki ölüm nedenidir. Kafa Travmaları İle İlgili İstatistikler

5 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl5 Kafa travmaları % 50 oranında motorlu araç kazaları sonucunda ortaya çıkmaktadır. Kafa travmaları % 50 oranında motorlu araç kazaları sonucunda ortaya çıkmaktadır. Diğer nedenler arasında yüksekten düşme, saldırılar, iş kazaları, delici-kesici aletlerle yaralanmalar, ateşli silahlarla yaralanmalar ve spor kazaları gelmektedir. Diğer nedenler arasında yüksekten düşme, saldırılar, iş kazaları, delici-kesici aletlerle yaralanmalar, ateşli silahlarla yaralanmalar ve spor kazaları gelmektedir.

6 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl6 Ülkemizde her yıl nüfusun yaklaşık 300/100000 oranında hasta kafa travması nedeniyle hastaneye kabul edilmekte, 9/100000 oranında hasta aynı nedenle kaybedilmektedir. Bu verilere göre Türkiye de yılda en az 5500-6000 kişi kafa travması nedeniyle ölmektedir. Ülkemizde her yıl nüfusun yaklaşık 300/100000 oranında hasta kafa travması nedeniyle hastaneye kabul edilmekte, 9/100000 oranında hasta aynı nedenle kaybedilmektedir. Bu verilere göre Türkiye de yılda en az 5500-6000 kişi kafa travması nedeniyle ölmektedir.

7 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl7

8 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl8 Yaralanmalarının mekanizmaları kafada penetre ya da künt tarzda oluşabilir. Yaralanmalarının mekanizmaları kafada penetre ya da künt tarzda oluşabilir. Künt travmalarda deselerasyon, akselerasyon ve rotasyonel güçler etki eder. Künt travmalarda deselerasyon, akselerasyon ve rotasyonel güçler etki eder. Hareketli bir cisim duran kafatasına çarparsa beyin kafatası içinde hızla ileri itilir. Buna “akselerasyon” yaralanması denir. Tipik örneği sopa veya taşla başa vurulmasıdır. Hareketli bir cisim duran kafatasına çarparsa beyin kafatası içinde hızla ileri itilir. Buna “akselerasyon” yaralanması denir. Tipik örneği sopa veya taşla başa vurulmasıdır. YARALANMANIN MEKANİZMASI

9 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl9 YARALANMANIN MEKANİZMASI “Deselerasyon” yaralanmasında ise düşme ve trafik kazalarında olduğu gibi hızla hareket eden baş duran bir cisme çarpar. “Deselerasyon” yaralanmasında ise düşme ve trafik kazalarında olduğu gibi hızla hareket eden baş duran bir cisme çarpar. Kafa travmalarında üçüncü mekanizma “deformasyon” yaralanmalarıdır. Deformasyon darbe nedeniyle kafatasının bütünlüğünün ve şeklinin bozulmasıdır. Kafa travmalarında üçüncü mekanizma “deformasyon” yaralanmalarıdır. Deformasyon darbe nedeniyle kafatasının bütünlüğünün ve şeklinin bozulmasıdır.

10 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl10

11 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl11 YARALANMANIN MEKANİZMASI Travmalar direk çarpışma ile ya da dolaylı olarak meydana gelebilir. Travmalar direk çarpışma ile ya da dolaylı olarak meydana gelebilir. Kafa travması sonucunda intrakraniyal bölge ile dış ortam arasında ilişki oluşursa bu duruma “açık kafa travması” denir. Enfeksiyon riski açısından önemlidir. Kafa travması sonucunda intrakraniyal bölge ile dış ortam arasında ilişki oluşursa bu duruma “açık kafa travması” denir. Enfeksiyon riski açısından önemlidir. İntrakraniyal bölge ile dış ortam arasında ilişki yoksa “ kapalı kafa travması” denir. İntrakraniyal bölge ile dış ortam arasında ilişki yoksa “ kapalı kafa travması” denir.

12 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl12 Primer yaralanmalar İlk anda ortaya çıkan hasar primer harabiyet olarak adlandırılır. Primer harabiyet travma anında olur ve prognozu belirler. Nöron hasarı söz konusudur. İlk anda ortaya çıkan hasar primer harabiyet olarak adlandırılır. Primer harabiyet travma anında olur ve prognozu belirler. Nöron hasarı söz konusudur. Beyin hasarlarında iyileşme primer yaralanmanın oluştuğu alan ya da yayıldığı alanla ilişkilidir. Primer yaralanmalar kontüzyon, laserasyon, yaranın kesilmesi ve hemorajilerle ilişkilidir. Beyin hasarlarında iyileşme primer yaralanmanın oluştuğu alan ya da yayıldığı alanla ilişkilidir. Primer yaralanmalar kontüzyon, laserasyon, yaranın kesilmesi ve hemorajilerle ilişkilidir.

13 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl13 Sekonder yaralanmalar Olaydan belirli bir süre sonra da hasar oluşabilir. Bu duruma sekonder harabiyet denir. Sekonder yaralanmalar ilk travmanın şiddetlenmesiyle ortaya çıkan biyokimyasal ve hücresel tepkiler sonucunda ortaya çıkan yaralanmalardır ve doku hasarı yaralanmanın ortaya çıktığı orjinal yerinde değildir. Olaydan belirli bir süre sonra da hasar oluşabilir. Bu duruma sekonder harabiyet denir. Sekonder yaralanmalar ilk travmanın şiddetlenmesiyle ortaya çıkan biyokimyasal ve hücresel tepkiler sonucunda ortaya çıkan yaralanmalardır ve doku hasarı yaralanmanın ortaya çıktığı orjinal yerinde değildir. İskemi, hiperkapni, hipotansiyon, serebral ödem ya da devam eden (inatçı) hipertansiyon sekonder yaralanmalara yol açabilir. İskemi, hiperkapni, hipotansiyon, serebral ödem ya da devam eden (inatçı) hipertansiyon sekonder yaralanmalara yol açabilir.

14 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl14 KAFA TRAVMALARINA BAĞLI ORTAYA ÇIKABİLECEK KOMPLİKASYONLAR

15 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl15 Vasküler komplikasyonlar Sefal hematom. Sefal hematom. Epidural hematom. Epidural hematom. Subdural hematom Subdural hematom İntraserebral hematom İntraserebral hematom SAK (Sub Araknoit Kanama) SAK (Sub Araknoit Kanama) Trombo-embolik komplikasyonlar. Trombo-embolik komplikasyonlar.

16 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl16 Kranium fraktürleri /defektleri Linear kırıklar Linear kırıklar Separe kırıklar(gerişliği 3mm den daha fazla olan linear kırıklardır.) Separe kırıklar(gerişliği 3mm den daha fazla olan linear kırıklardır.) Çökme kırıkları Çökme kırıkları Sütur seperasyonları Sütur seperasyonları

17 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl17 BOS fistülleri Rinore Rinore Otore Otore Post travmatik epilepsi Erken Erken Geç Geç

18 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl18 Diğer Komplikasyonlar Beyin dokusunda farklı düzeylerde yaralanma Beyin dokusunda farklı düzeylerde yaralanma Beyin ödemi Beyin ödemi Arter yaralanması Arter yaralanması Travmatik anevrizmalar Travmatik anevrizmalar Kranial sinir paralizileri Kranial sinir paralizileri Enfeksiyonlardır. Enfeksiyonlardır.

19 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl19 Kafatasının üst bölümünde olan yaralanmalar daha çok pariyetal ve temporal alanda görülür. Kafatasının üst bölümünde olan yaralanmalar daha çok pariyetal ve temporal alanda görülür.

20 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl20 Linear Kırık (Çizgisel Kırık) Tüm kafatası kırıklarının yaklaşık %80’ ini oluştururlar. Bu kırıklar genellikle tedavi gerektirmez ancak yol açtıkları komplikasyonlar nedeniyle önemlidirler. Epidural hematom linear kırıklarda en sık görünen komplikasyondur. Linear kırıklar özellikle ön fossa kaidesinde oluşursa; BOS sızıntısına, temporal kemikte oluşursa epidural hematoma yol açabilir. Tüm kafatası kırıklarının yaklaşık %80’ ini oluştururlar. Bu kırıklar genellikle tedavi gerektirmez ancak yol açtıkları komplikasyonlar nedeniyle önemlidirler. Epidural hematom linear kırıklarda en sık görünen komplikasyondur. Linear kırıklar özellikle ön fossa kaidesinde oluşursa; BOS sızıntısına, temporal kemikte oluşursa epidural hematoma yol açabilir.

21 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl21 Çökme Kırığı Bir fragmanın (parçanın) 5mm derinliklerinde içeriye doğru yer değiştirmesi bu fragmanın beyinle temas etmesi için yeterlidir. Linear kırıklara benzerler ancak burada darbe gücü kafa tasının parçalanmasına neden olur. Bir fragmanın (parçanın) 5mm derinliklerinde içeriye doğru yer değiştirmesi bu fragmanın beyinle temas etmesi için yeterlidir. Linear kırıklara benzerler ancak burada darbe gücü kafa tasının parçalanmasına neden olur.

22 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl22 Basiller Kırık Kafatasının tabanında meydana gelen kırıklardır. Kafa kırıkları tanısında BT ve manyetik rezonans tercih edilen tanı yöntemidir. Kafatasının tabanında meydana gelen kırıklardır. Kafa kırıkları tanısında BT ve manyetik rezonans tercih edilen tanı yöntemidir. Basiller kırıklar genellikle röntgende kolay tespit edilemeyebilir. Rinore ve otore varlığı, rakun gözü basiller kırık şüphesini akla getirebilmektedirler. Basiller kırıklar genellikle röntgende kolay tespit edilemeyebilir. Rinore ve otore varlığı, rakun gözü basiller kırık şüphesini akla getirebilmektedirler.

23 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl23 Basiller (taban) kafatası fraktürleri genellikle zor tespit edilir Basiller (taban) kafatası fraktürleri genellikle zor tespit edilir Basiller kafatası kırıklarının en önemli komplikasyonları kraniyal sinir hasarları ve serebro spinal sıvının ya da beyin omur ilik sıvısının (BOS) akmasıdır. Bulgular serebro spinal sıvının otoresi ya da rinoresi, Battle’s bulgusu (mastoid çıkıntı üzerinde ekimoz) ya da rakun gözü (sub konjektival ve periorbital ekimoz) olabilir. Basiller kafatası kırıklarının en önemli komplikasyonları kraniyal sinir hasarları ve serebro spinal sıvının ya da beyin omur ilik sıvısının (BOS) akmasıdır. Bulgular serebro spinal sıvının otoresi ya da rinoresi, Battle’s bulgusu (mastoid çıkıntı üzerinde ekimoz) ya da rakun gözü (sub konjektival ve periorbital ekimoz) olabilir. BOS bir fistül sonucunda sızabilir. Bu durum bakteriyel kontaminasyonu arttırabilir ve menenjite yol açabilir. BOS bir fistül sonucunda sızabilir. Bu durum bakteriyel kontaminasyonu arttırabilir ve menenjite yol açabilir.

24 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl24 TRAVMANIN BEYİN DOKUSU ÜZERİNE ETKİLERİ Konküzyon Konküzyon Kontüzyon Kontüzyon Beyin Laserasyonu (Beyin yırtılması) Beyin Laserasyonu (Beyin yırtılması) Diffüz aksonal yaralanma Diffüz aksonal yaralanma

25 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl25 KAFA TRAVMALARININ KAN DAMARLARI ÜZERİNE ETKİLERİ Epidural hematom: epidural hematom kafatasının periostu ile duramaterin dış tabakası arasında oluşur. Sıklıkla linear kırıklar ile birliktedir (%90). Kafada en sık görüldüğü yer temporal bölgedir ve kırıkla birlikte bu bölgede yer alan orta meningeal arter yırtılabilir ve hematom gelişebilir. Epidural hematom: epidural hematom kafatasının periostu ile duramaterin dış tabakası arasında oluşur. Sıklıkla linear kırıklar ile birliktedir (%90). Kafada en sık görüldüğü yer temporal bölgedir ve kırıkla birlikte bu bölgede yer alan orta meningeal arter yırtılabilir ve hematom gelişebilir.

26 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl26 Epidural Hematom

27 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl27 KAFA TRAVMALARININ KAN DAMARLARI ÜZERİNE ETKİLERİ Supdural hematom (SDH): Dura ile araknoidmater arasındaki köprü venlerin yırtılması sonucu meydana gelen kanamalardır. Ayrıca serebral kontüzyon ve intra serebral hematom sonunda meydana gelebilir. Akselerasyon, deselerasyon ve rotasyonel güçlerin etkisiyle ortaya çıkar ve sonucunda serebral kontüzyon ve intraserebral hemoraji görülür. Supdural hematom (SDH): Dura ile araknoidmater arasındaki köprü venlerin yırtılması sonucu meydana gelen kanamalardır. Ayrıca serebral kontüzyon ve intra serebral hematom sonunda meydana gelebilir. Akselerasyon, deselerasyon ve rotasyonel güçlerin etkisiyle ortaya çıkar ve sonucunda serebral kontüzyon ve intraserebral hemoraji görülür.

28 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl28 Subdural Hematom

29 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl29 KAFA TRAVMALARININ KAN DAMARLARI ÜZERİNE ETKİLERİ İntraserebral hematom: intraserebral hematom, beyin dokusu içinde olan kanamalar nedeniyle oluşur ve genelde beyinin derin kısımlarında yer alır. Hematomun beyin dokusuna yaptığı harabiyet nedeniyle bu hastalarda mortalite yüksektir. İntraserebral hematomun travmatik nedenleri çökme kırığı, penetre olan yaralanmalar (kurşun, bıçak) ya da ani akselerasyon/deselerasyon hareketini içerir. İntraserebral hematom: intraserebral hematom, beyin dokusu içinde olan kanamalar nedeniyle oluşur ve genelde beyinin derin kısımlarında yer alır. Hematomun beyin dokusuna yaptığı harabiyet nedeniyle bu hastalarda mortalite yüksektir. İntraserebral hematomun travmatik nedenleri çökme kırığı, penetre olan yaralanmalar (kurşun, bıçak) ya da ani akselerasyon/deselerasyon hareketini içerir.

30 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl30 İntraventriküler hematom

31 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl31 İntraserebral Hematom

32 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl32 Travma Değerlendirme Ölçekleri Glaskow koma skalası:Hastanın prognozu hakkında da bilgi verir. Göz hareketlerinin takip edilmesi, sözlü cevap ve motor cevabın değerlendirilmesi olmak üzere üç bölümden oluşur ve 15 puan üzerinden değerlendirilir. 12 puanın altı orta şiddette kafa travmasını ifade eder. Glaskow koma skalası:Hastanın prognozu hakkında da bilgi verir. Göz hareketlerinin takip edilmesi, sözlü cevap ve motor cevabın değerlendirilmesi olmak üzere üç bölümden oluşur ve 15 puan üzerinden değerlendirilir. 12 puanın altı orta şiddette kafa travmasını ifade eder.

33 33 Glaskow koma skalası Göz Açıklığı:(E)Puan Spontan açıyor Sözel uyarıyla açıyor Ağrılı uyarıyla açıyor Tepki yok 43214321 En İyi Motor Tepki:(M) Komutlara uyuyor Ağrılı uyarana lokalize Ağrılı uyaranla geri çekme Anormal fleksiyon (dekortike pozs.) Anormal Extansiyon (deserebre pozs.) Tepki yok 654321654321 En iyi Sözel Cevap:(V) Oryante Uyumsuz ve kendiliğinden yanıt veriyor Birbiriyle bağlantısız kelimeler İnlemeler, mırıltılar anlamsız sesler Cevap yok 5432154321 TOPLAM3-15

34 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl34 Travma Değerlendirme Ölçekleri APACHE II: 12 fizyolojik değişkenden oluşmuştur. Ayrıca yaş ve kronik sağlık durumunun değerlendirildiği toplam üç bölümden oluşmaktadır. Akut fizyolojik değerlendirme, yaş değerlendirmesi, kronik sağlık değerlendirilmesini içermektedir. Değişkenler 0-4 puan arasında değerlendirilir. Puan ne kadar yüksek çıkarsa hastanın ölüm riskinin o oranda yüksek olduğunu gösterir. APACHE II: 12 fizyolojik değişkenden oluşmuştur. Ayrıca yaş ve kronik sağlık durumunun değerlendirildiği toplam üç bölümden oluşmaktadır. Akut fizyolojik değerlendirme, yaş değerlendirmesi, kronik sağlık değerlendirilmesini içermektedir. Değişkenler 0-4 puan arasında değerlendirilir. Puan ne kadar yüksek çıkarsa hastanın ölüm riskinin o oranda yüksek olduğunu gösterir.

35 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl35 YARALANMANIN DERECELENDİRMESİ Hafif Yaralanmalar: Hafif yaralanmalar Glaskow Koma Skalasında 13-15 puan ve 15 dakikada sonlanan bilinç kaybını içerir. Hasta taburcu olacaksa aileye nörolojik değişikliklerde geri gelmeleri konusunda eğitim verilmelidir. Hafif Yaralanmalar: Hafif yaralanmalar Glaskow Koma Skalasında 13-15 puan ve 15 dakikada sonlanan bilinç kaybını içerir. Hasta taburcu olacaksa aileye nörolojik değişikliklerde geri gelmeleri konusunda eğitim verilmelidir.

36 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl36 YARALANMANIN DERECELENDİRMESİ Orta şiddette yaralanmalar: Glaskow Koma Skalası 9-12 kadardır ve bilinç kaybı 6 saatten fazladır. Hastalar bu düzeyde hastaneye yatırılır. Hasar, sonrasında ödem ve kafa içi basıncının artması açısından risk altındadırlar. Hemodinamik ve Kafa içi basıncının izlemi ve ventilatör destek önemlidir. Orta şiddette yaralanmalar: Glaskow Koma Skalası 9-12 kadardır ve bilinç kaybı 6 saatten fazladır. Hastalar bu düzeyde hastaneye yatırılır. Hasar, sonrasında ödem ve kafa içi basıncının artması açısından risk altındadırlar. Hemodinamik ve Kafa içi basıncının izlemi ve ventilatör destek önemlidir.

37 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl37 YARALANMANIN DERECELENDİRMESİ Şiddetli yaralanmalar: Resüsitasyondan sonra Glaskow Koma Skalası 8’ in altındadır ve bilinç kaybı 48 saatin üstündedir. Ventilatör destek ve kafa içi basıncında artış açısından hastanın takip edilmesi gerekir. Şiddetli yaralanmalar: Resüsitasyondan sonra Glaskow Koma Skalası 8’ in altındadır ve bilinç kaybı 48 saatin üstündedir. Ventilatör destek ve kafa içi basıncında artış açısından hastanın takip edilmesi gerekir.

38 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl38 Hemşirelik Bakımı

39 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl39 Kafa travmaları ile ilişkili başlıca hemşirelik tanıları Yaralanma ve kafa içi basıncının artmasına bağlı serebral doku perfüzyonunda bozulma, Yaralanma ve kafa içi basıncının artmasına bağlı serebral doku perfüzyonunda bozulma, Serebral dokunun yer değiştirmesine yani herniyasyonu sonucu sıkışmasına bağlı akut ağrı, Serebral dokunun yer değiştirmesine yani herniyasyonu sonucu sıkışmasına bağlı akut ağrı, Post travmatik sendroma, aktivite kısıtlamalarına ve bakımın izlenmesine ilişkin bilgi eksikliğine bağlı terapötik rejimi inefektif yönetme riski, Post travmatik sendroma, aktivite kısıtlamalarına ve bakımın izlenmesine ilişkin bilgi eksikliğine bağlı terapötik rejimi inefektif yönetme riski, Kafa içi basıncında artmaya bağlı fiziksel mobilitede bozulma Kafa içi basıncında artmaya bağlı fiziksel mobilitede bozulma Serebral hipoksiyle ilişkili konfüzyona bağlı travma riskidir. Serebral hipoksiyle ilişkili konfüzyona bağlı travma riskidir.

40 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl40 Ciddi Kafa Travmalarında Hemşirelik Bakımı Hava yolu açıklığının sağlanması ve sürdürülmesi, Hava yolu açıklığının sağlanması ve sürdürülmesi, Endotrakeal entübasyon, Endotrakeal entübasyon, Yeterli solunumun sağlanması, Yeterli solunumun sağlanması, Hiperventilasyon (her zaman uygulanmaz) Hiperventilasyon (her zaman uygulanmaz) Yeterli oksijen desteğinin sağlanması, Yeterli oksijen desteğinin sağlanması, Oksijen saturasyonunun sağlanması, Oksijen saturasyonunun sağlanması, Yeterli dolaşımın sağlanması, Yeterli dolaşımın sağlanması,

41 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl41 Ciddi Kafa Travmalarında Hemşirelik Bakımı Sistolik kan basıncının 90 mmHg’ dan fazla olması ve bu şekilde sürdürülmesi, Sistolik kan basıncının 90 mmHg’ dan fazla olması ve bu şekilde sürdürülmesi, Nörolojik paralizi belirtilerinin izlenmesi, Nörolojik paralizi belirtilerinin izlenmesi, Hasta hastaneye ulaşmadan önce hipertonik sıvı verilmediyse mannitol solüsyonunun verilmesi, Hasta hastaneye ulaşmadan önce hipertonik sıvı verilmediyse mannitol solüsyonunun verilmesi, Hipovolemi ya da metabolik değişiklikler gibi diğer komaya neden olacak durumların araştırılmasıdır. Hipovolemi ya da metabolik değişiklikler gibi diğer komaya neden olacak durumların araştırılmasıdır.

42 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl42 Oksijenasyon/ventilasyon Hastanın her dört saatte bir derin solumasına ve Spirometri kullanmasına destek olma Hastanın her dört saatte bir derin solumasına ve Spirometri kullanmasına destek olma İki saatte bir hastayı çevirme İki saatte bir hastayı çevirme Postüral drenaj ve göğüs perküsyonu sağlama, eğer hastanın kafa içi basıncı artıyorsa trandelenburg pozisyonunu hemen düzeltme Postüral drenaj ve göğüs perküsyonu sağlama, eğer hastanın kafa içi basıncı artıyorsa trandelenburg pozisyonunu hemen düzeltme

43 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl43 Oksijenasyon/ventilasyon PaCO 2 ’ 25-35 mmHg sınırında tutmak için hiperventilasyon için ventilatör hızını ve tidal volümü ayarlama PaCO 2 ’ 25-35 mmHg sınırında tutmak için hiperventilasyon için ventilatör hızını ve tidal volümü ayarlama 2-4 saatte bir solunum seslerini oskülte etme 2-4 saatte bir solunum seslerini oskülte etme Hırıltı hissedildiğinde ve hastanın endotrakeal tüpünde sekresyon görüldüğünde aspire etme Hırıltı hissedildiğinde ve hastanın endotrakeal tüpünde sekresyon görüldüğünde aspire etme

44 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl44 Oksijenasyon/ventilasyon Her bir sakşın uygulamasından sonra ve önce hiperventile etme Her bir sakşın uygulamasından sonra ve önce hiperventile etme 10 sn’ den daha uzun süre sakşın uygulamadan sakınma 10 sn’ den daha uzun süre sakşın uygulamadan sakınma Hastanın serebral perfüzyon basıncını ve İntrakraniyal basıncını sakşın ve göğüs fizyoterapisi esnasında gözleme Hastanın serebral perfüzyon basıncını ve İntrakraniyal basıncını sakşın ve göğüs fizyoterapisi esnasında gözleme Ağız bakımı sağlama Ağız bakımı sağlama

45 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl45 Dolaşım ve perfüzyon Kan basıncını sürekli izleme Kan basıncını sürekli izleme Eğer araç yerleştirildiyse, İntrakraniyal basıncın sürekli takip edilmesi Eğer araç yerleştirildiyse, İntrakraniyal basıncın sürekli takip edilmesi Hasta başını 30-45 0, kafa içi basıncı arttığında 90 0 kaldırma Hasta başını 30-45 0, kafa içi basıncı arttığında 90 0 kaldırma Sedatif, barbitürat, diüretikler (mannitol) gibi istemde yer alan tedaviyi uygulama Sedatif, barbitürat, diüretikler (mannitol) gibi istemde yer alan tedaviyi uygulama Oksijen durumunu takip etme ( Hb,SaO 2, kardiyak output) Oksijen durumunu takip etme ( Hb,SaO 2, kardiyak output) Eritrosit süspansiyonu, inotroplar, intravasküler volüm genişleticiler uygulama Eritrosit süspansiyonu, inotroplar, intravasküler volüm genişleticiler uygulama

46 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl46 Sıvı-Elektrolit Aldığı çıkardığı izlemi Aldığı çıkardığı izlemi Serum osmolitesi, elektrolitler ve glikoz için 24 saatte laboratuar sonuçlarının takip edilmesi Serum osmolitesi, elektrolitler ve glikoz için 24 saatte laboratuar sonuçlarının takip edilmesi Protokolde yer alan mannitolün uygulanması Protokolde yer alan mannitolün uygulanması Protokoldeki sıvı kısıtlanmasını ya da uygulamalarını gözlemleme Protokoldeki sıvı kısıtlanmasını ya da uygulamalarını gözlemleme

47 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl47 Mobilite - güvenlik Nörolojik değerlendirmeyi yapma 1-2 saatte Nörolojik değerlendirmeyi yapma 1-2 saatte Hastanın vital bulguları ve İntrakraniyal basınçta/Serebral Perfüzyon basıncı değişiklikleri kapsamında tedavi ya da aktivitelerin planlanması Hastanın vital bulguları ve İntrakraniyal basınçta/Serebral Perfüzyon basıncı değişiklikleri kapsamında tedavi ya da aktivitelerin planlanması Önerilen ilaç uygulamalarının tedaviden önce gerçekleştirilmesi Önerilen ilaç uygulamalarının tedaviden önce gerçekleştirilmesi Ekstrem kalça fleksiyonundan sakınılması Ekstrem kalça fleksiyonundan sakınılması

48 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl48 Mobilite - güvenlik Baş ve boyun uygun duruşunun korunması Baş ve boyun uygun duruşunun korunması 2-4 saate bir yeniden pozisyon verilmesi 2-4 saate bir yeniden pozisyon verilmesi DVT profilaksisinin uygulanması DVT profilaksisinin uygulanması 4-6 saate bir ROM egzersizlerinin yaptırılması 4-6 saate bir ROM egzersizlerinin yaptırılması Hastada boyun yaralanması da varsa mobilize olurken servikal boyunluk uygulanması Hastada boyun yaralanması da varsa mobilize olurken servikal boyunluk uygulanması

49 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl49 Mobilite - güvenlik Nöbet belirtilerinin takip edilmesi Nöbet belirtilerinin takip edilmesi Önerilen aralıklarla kan antikonvülsan seviyesinin tespiti edilmesi Önerilen aralıklarla kan antikonvülsan seviyesinin tespiti edilmesi Sessiz, sakin bir ortamın sağlanması Sessiz, sakin bir ortamın sağlanması Nöbet önlemlerinin alınması Nöbet önlemlerinin alınması Düşme riskine karşı önlemlerin alınması Düşme riskine karşı önlemlerin alınması

50 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl50 Deri Bütünlüğü Deri bütünlüğünün 8 saate bir takip edilmesi Deri bütünlüğünün 8 saate bir takip edilmesi Hastaya 2 saatte bir pozisyon verilmesi Hastaya 2 saatte bir pozisyon verilmesi Servikal bölgede deri değerlendirmesi yapılacaksa baş boyunun nötral pozisyonunun korunması ve işlem bitince servikal kalırın uygulanması Servikal bölgede deri değerlendirmesi yapılacaksa baş boyunun nötral pozisyonunun korunması ve işlem bitince servikal kalırın uygulanması

51 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl51 Beslenme Yaralanmanın 48. Saatinde parenteral ve enteral beslenmenin sağlanması Yaralanmanın 48. Saatinde parenteral ve enteral beslenmenin sağlanması Hasta kendi kendini beslerken yutmasının değerlendirilmesi Hasta kendi kendini beslerken yutmasının değerlendirilmesi Diyetisyenlerden destek alınması Diyetisyenlerden destek alınması

52 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl52 Psikososyal Durum Psikososyal Durum Hastanın durumu günlük değerlendirilecek Hastanın durumu günlük değerlendirilecek Taburculuk eğitimi Taburculuk eğitimi Rehabilitasyon programının uygulanması Rehabilitasyon programının uygulanması Hastanın ROM egzersizlerinin aileye de öğretilmesi Hastanın ROM egzersizlerinin aileye de öğretilmesi

53 31.05.2016 Başkent Ü. Sağlık Bil. Fak. Hemşirelik ve Sağl. Hizm. Bl53 Ağrı ve konfor Antipiretiklerin uygulanması Antipiretiklerin uygulanması Isıtma/soğutma araçlarının uygulanması Isıtma/soğutma araçlarının uygulanması soğuk uygulamadan önce titremenin önlenmesi için el, ayak ve erkek genitallerinin kapatılması soğuk uygulamadan önce titremenin önlenmesi için el, ayak ve erkek genitallerinin kapatılması Ağrılı işlem ve tedaviler esnasında fizyolojik bulguların sürekli izlenmesi Ağrılı işlem ve tedaviler esnasında fizyolojik bulguların sürekli izlenmesi