KAMU HARCAMALARI HUKUKU KAYNAKLARI. 1.YASAMA ORGANI TARAFINDAN ORTAYA KONAN KAYNAKLAR 2.YÜRÜTME ORGANI TARAFINDAN ORTAYA ATILAN KAYNAKLAR 3.YARGI ORGANI.

... konulu sunumlar: "KAMU HARCAMALARI HUKUKU KAYNAKLARI. 1.YASAMA ORGANI TARAFINDAN ORTAYA KONAN KAYNAKLAR 2.YÜRÜTME ORGANI TARAFINDAN ORTAYA ATILAN KAYNAKLAR 3.YARGI ORGANI."— Sunum transkripti:

1 KAMU HARCAMALARI HUKUKU KAYNAKLARI

2 1.YASAMA ORGANI TARAFINDAN ORTAYA KONAN KAYNAKLAR 2.YÜRÜTME ORGANI TARAFINDAN ORTAYA ATILAN KAYNAKLAR 3.YARGI ORGANI TARAFINDAN ORTAYA ATILAN KAYNAKLAR 4.D İĞ ER KAYNAKLAR 5.NORMLAR H İ YERAR Şİ S İ NDE UYGUN DAVRANMA ZORUNLULU Ğ U

3 YASAMA ORGANI TARAFINDAN ORTAYA KONAN KAYNAKLAR Kamu Harcama Hukukunun yasama organı tarafından ortaya konulmu ş olan kaynaklarının, Anayasa, kanunlar, uluslararası mali anla ş malar ş eklinde ele alınması gerekir.

4 A- ANAYASA Bütçelerin hazırlanması, kabulü, uygulanması ve denetiminde anayasada sözü edilen kurallara uyulması gerekir. Bu ilkelere aykırı olarak yasala ş mı ş bütçe kanunlarının anayasaya aykırı hükümlerinin açılacak davalar sonucunda Anayasa Mahkemesince iptal edilmesi mümkündür. Örne ğ in 1982 Anayasasını 161.md ‘Devletin ve kamu iktisadi te ş ebbüslerin dı ş ındaki kamu tüzel ki ş ilerinin harcamaları yıllık bütçelerle yapılır. Mali yıl ba ş langıcı ile merkezi yönetim bütçesinin hazırlanması uygulanması ve kontrolü kanunla düzenlenir.

5 B-ULUSLARARASI MAL İ ANLA Ş MALAR Milletlerarası anla ş maların niteli ğ i ve iç hukuk normları kar ş ısındaki durumu 90.md düzenlenmi ş tir. Uluslararası hukukun geli ş iminde en büyük paya hiç ş üphesiz uluslararası anla ş malar sahip olmu ş tur. Devletler uluslararası anla ş malar yoluyla birbirleriyle olan ili ş kilerinin adını koymu ş ve bu ili ş kilerinin kurallarını belirlemi ş lerdir. Bu sayede haklar kazanırken, aynı zamanda yükümlülükler altına girmi ş lerdir. Uluslararası anla ş malara ba ğ lı olarak uluslararası kurumlara aidat ödemekten kredi ve hibe vermeye kadar çok geni ş bir yelpaze içerisinde kamu harcamaları yapılmaktadır.

6 C-KANUNLAR Kanunlar Anayasalarının yetkili kıldı ğ ı organlar tarafından çıkartılan yazılı, genel, soyut ve sürekli hukuk kurallarıdır. 1)1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu 2)5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu 3)Bütçe Kanunu 4)Alım ve Satım Kanunları a) kamu ihale kanunu b) devlet ihale kanunu 5) Personel Kanunları 6) Te ş kilat Kanunları 7) Harcırah Kanunu 8) Sosyal Güvenlik Kanunları 9) Gelir ve Gider Kanunları

7 YÜRÜTME ORGANI TARAFINDAN ORTAYA KONAN KAYNAKLAR Yürütme organı tarafından çıkartılan ve Kamu Harcama Hukukuna kaynak olabilecek kanun hükmünde kararnameler, Bakanlar Kurulu kararları, tüzükler, yönetmelikler, tebli ğ ler, genelgeler, bütçe uygulama talimatları gibi çok sayıda düzenlenme mevcuttur

8 A-KANUN HÜKÜMÜNDE KARARNAMELER Anayasamızın 91.md ile Bakanlar Kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verilmi ş tir. Kanun hükmünde kararnamelerin ola ğ anüstü zamanlarda ve acil durumlarda çıkarılması gerekir. Kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisinin, bir yetki kanununa dayanması gerekir. Yetki kanunu, çıkartılacak kanun hükmünde kararnamenin amacını, kapsamını, ilkelerini, kullanma süresini ve süresi içinde birden fazla kararname çıkarılıp çıkarılmayaca ğ ını belirler. Kanun hükmündeki kararnameler, Resmi Gazetede yayımlanır ve yayımlandıkları gibi TBMM’ye sunulur.

9 B- BAKANLAR KURULU KARARLARI Vergileme ile ilgili olarak Anayasanın 73.maddesinin son fıkrasında ‘Vergi, resim, harç ve benzeri mali yükümlülüklerinin muaflık, istisnalar ve indirimleriyle oranlarına ili ş kin hükümlerinde kanunun belirtti ğ i yukarı ve a ş a ğ ı sınırlar içinde de ğ i ş iklik yapma yetkisi Bakanlar Kuruluna verilebilir hükmü yer almaktadır.

10 C- TÜZÜKLER Bilindi ğ i gibi kanunlar soyut nitelikli metinlerdir. Bu bakımdan kanunlarda ayrıntılı ve açıklayıcı hükümlere yer verilmez. Tüzükler ise somut niteliktedirler. Tüzükleri kanunlardan ayıran en önemli fark, aralarındaki kaynak farkıdır. Kanunlar yasama organınca tüzükler ise yürütme organınca çıkarılır. Bakanlar Kurulu, kanunun uygulamasını göstermek veya emrettigi i ş levi belirlemek üzere, kanunlara aykırı olmamak ve Danı ş tay’ın incelemesinden geçirilmek ş artıyla tüzükler çıkarabilir. Tüzükler Cumhurba ş kanınca imzalanır ve kanunlar gibi yayımlanır.

11 D- YÖNETMEL İ KLER Yönetmeliklerle ilgili olarak Anayasanın 124.md ‘’Ba ş bakanlık, bakanlıklar ve kamu tüzelki ş ilikleri, kendi görev alanlarını ilgilendiren kanunların ve tüzüklerin uygulanmasını sa ğ lamak üzere ve bunlara aykırı olmamak ş artıyla, yönetmelikler çıkarabilirler. Hangi yönetmeliklerin Resmi Gazetede yayımlanaca ğ ı kanunda belirtilir’’ ş eklinde bir düzenleme getirmi ş tir. Yönetmelikler, idarenin düzenleyici i ş lemleridir Yönetmelikler, Bakanlar Kurulu, Ba ş bakanlık, Bakanlıklar, kamu tüzel ki ş ileri tarafından çıkarılır. Yönetmelikler, dayanakları kanun ve tüzüklere aykırı olamazlar. Kamuyu ilgilendiren yönetmelikler, ilgililere duyurulması bakımından Resmi Gazetede yayımlanır. Harcamaya ili ş kin mali kanunların sayıca fazla olmaları ve ş ekil bakımından oldukça karma ş ık bulunmaları dolayısıyla, kanunların uygulanmasında kolaylık sa ğ layabilmek için çok sayıda Yönetmelik çıkarılmı ş tır. Bu bakımdan yönetmelikler Kamu Harcama Hukuku alanında oldukça önemli yardımcı kaynak niteli ğ ine sahiptirler.

12 E- TEBL İĞ LER Maliye Bakanlı ğ ı tarafından çıkarılan tebli ğ leri, ba ğ layıcı olan ve ba ğ layıcı olmayan tebli ğ ler ş eklinde ikiye ayırmak mümkündür. Birinci tür tebli ğ ler, kanunların vermi ş oldu ğ u yetkiye dayanılarak çıkarılır. Bunlar; Danı ş tay’da iptal edilmedi ğ i sürece ba ğ layıcı kaynak niteli ğ indedir. Do ğ al olarak bu tebli ğ ler, Danı ş tay tarafından iptal edilmesi halinde kaynak olma niteli ğ ini kaybederler. İ kinci tür tebli ğ ler, Maliye Bakanlı ğ ı tarafından yorumlayıcı ve yol gösterici amaçla çıkarılır. Bunlar uygulama ile ilgili yorum türü tebli ğ lerdir. Bu tür tebli ğ ler sadece Bakanlı ğ ı ba ğ lar. Yargı kurulu ş larının bu tür tebli ğ leri kaynak olarak alma zorunlulu ğ u bulunmamaktadır.

13 F- YÜRÜTMEDEN DO Ğ AN D İĞ ER KAYNAKLAR Di ğ er kaynaklar bölümünde, bütçenin uygulanmasını gösteren ve Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlü ğ ü tarafından yayımlanan Bütçe Uygulama Talimatları, Ödeneklerin serbest bırakılmasına ve kamu harcamalarının yapılmasına izin veren, Ödeme Emirleri ve Tel Emirlerini, harcamacı kurumların i ş lemlerini düzenleyen Genelgeleri, harcama ile ilgili sorulan sorulara verilen cevapları gösteren Özelgeleri ihale sürecinde kullanılan Tıp Ş artnameleri ve Standart İ hale Dökümanları sayılabilir.

14 YARGI ORGANI TARAFINDAN ORTAYA KONAN KAYNAKLAR Kamu Harcama Hukuku bakımından yargı organından do ğ an kaynakları; Anayasa Mahkemesi kararları birle ş tirme kararları Sayı ş tay Kararları ve di ğ er yargı kararları ş eklinde üç ba ş lık altında ele almak gerekir.

15 A-ANAYASA MAHKEMES İ KARARLARI Anayasalar, ekonomik ve toplumsal olarak siyasi iktidarlara yön veren temel ilkeleri, bireylere sa ğ lanan temel hak ve özgürlükleri de göstermeleri bakımından temel hak ve özgürlüklerin güvencesini olu ş tururlar. Harcama kanunları da di ğ er tüm kanunlar gibi, Anayasa Mahkemesinin yargısal denetimine tabidir. Bilindi ğ i üzere bütçelere bütçeyi ilgilendirmeyen hükümler konulamaz. Anayasaya göre, Anayasa Mahkemesi kararları kesindir ve bu kararlara kar ş ı temyiz ya da karar düzeltmesi gibi yollara ba ş vurulamaz. Bu kararlar Resmi Gazete yayımlanır ve Yasama, Yürütme, Yargı Organları ile tüm idari kurulu ş ları, gerçek ve tüzel ki ş ileri, kısacası herkesi ba ğ lar. Anayasa Mahkemesine yapılan aykırılık ba ş vurusunun sonucunda ya iptal ya da ret kararı verilir.

16 Bazı durumlarda Anayasa Mahkemesinin uygun bulması halinde gerekçeli kararın yayım tarihine kadar yürürlü ğ ü durdurma kararları da verilmeye ba ş lanmı ş tır. Anayasa Mahkemesi ret kararları, isminden de anla ş ılaca ğ ı gibi bir normun Anayasaya aykırı olması nedeniyle yapılan ba ş vurunun haklı görülmeyerek reddedilmesidir. Somut norm denetiminde Anayasa Mahkemesinin i ş in esasına girerek verdi ğ i net kararından sonra 10yıl geçmedikçe kanunun Anayasaya aykırılı ğ ı nedeniyle tekrar ba ş vurulamaz kuralı mevcuttur.

17 B- İ ÇT İ HADI B İ RLE Ş T İ RME KARARLARI Danı ş tay İ çtihadı Birle ş tirme Kurulu, Danı ş tay dava dairelerinin veya dava daireleri genel kurullarının, kendi kararları ya da ayrı ayrı verdikleri kararlar arasında uyu ş mazlık tespit etmeleri veya birle ş mi ş içtihatların de ğ i ş tirilmesinin gerekli görülmesi hallerinde, ilgili mevzuat hükümlerine göre içtihadın birle ş tirilmesine veya de ğ i ş tirilmesine karar verir. Danı ş tay içtihadı birle ş tirme kararları, Danı ş tay daireleri ile di ğ er idari ve vergi mahkemeleri için uyulması zorunlu kaynaklardır. Aynı ş ekilde Yargıtay içtihadı birle ş tirme kararları da uyulması zorunlu kaynaklardandır.

18 D İĞ ER KAYNAKLAR Di ğ er kaynaklar ba ş lı ğ ı altında, doktrinlerle örf ve adet konusuna de ğ inilmesinde yarar vardır.

19 A- DOKTR İ NLER Doktrin veya bilimsel içtihatlar, hukuk dü ş ünürlerinin hukuki konular hakkında görü ş ve dü ş üncelerini ortaya koymalarıyla meydana gelir. Yani olması gereken hukuku belirlerler.Bu bakımdan doktrin hukukun geli ş mesinde çok önemli rolü vardır. Özellikle idare hukuku alanında ortaya konmu ş olan bilimsel görülerden, harcama kanunlarının yapılandırılması veya uygulanması sırasında yararlanılması kaçınılmazdır.

20 B- ÖRF VE ADET Örf ve adet, topluluk içerisinde kabul gören ve toplumda uyulması zorunlu sayılan geleneklerdir. Esasında örf ve adet, lügat anlamıyla aynı anlamları ta ş ımaktadır. Örf ve adet yazılı hukuk kayna ğ ı de ğ ildir. Hukuk kurallarında olması gereken özellikler, süreklilik, genel inanç ve devlet yaptırımıdır. Yazılı olmamasına ra ğ men bu niteliklere sahip olan örf ve adet, genelde hukuk kayna ğ ı olarak kabul edilir.

21 NORMLAR H İ YERAR Şİ S İ NE UYGUN DAVRANMA ZORUNLULU Ğ U Bu bölümde detaylı bir ş ekilde ortaya konulan normlar hiyerar ş isine uygun hareket etmek hukuk devleti olmanın temel kuralıdır. Kamu Harcama Hukukunda da bir alt mevzuat bir üst mevzuata aykırı hükümler ta ş ıyamaz. Son dönemlerde bir çok alanda çıkarılan genelge ve tebli ğ leri örnek olarak ele alırsak, genelge ve tebli ğ ler yeni bir mevzuat ortaya koymak için kaleme alınmaz. 1982 Anayasasına normlar hiyerar ş isi kavramı çerçevesinde bakıldı ğ ında ortaya; Anayasa, temel hak ve özgürlüklere ili ş kin usulüne göre yürürlü ğ e konulmu ş milletlerarası anla ş malar, kanunlar, tüzükler, yönetmelikler ve genelgeler ş eklinde bir sıralama çıkmaktadır. Bu sıralamada her bir norm kendinden sonra gelen hukuk normuna kaynak te ş kil etmekte ve sıralamada sonraki normlar önceki normlara uygun olmak zorundadır.

22 HAZIRLAYANLAR ÖMER O Ğ UZ 2012473097 HAT İ CE POLAT 2012473099