Ses Bilgisi 1. 1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi büyük ünlü uyumuna uygundur? A. Yarın sen de geliyor musun? B. Aksama kadar seni.

... konulu sunumlar: "Ses Bilgisi 1. 1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi büyük ünlü uyumuna uygundur? A. Yarın sen de geliyor musun? B. Aksama kadar seni."— Sunum transkripti:

1 Ses Bilgisi 1

2 1. Aşağıdaki cümlelerde altı çizili sözcüklerden hangisi büyük ünlü uyumuna uygundur? A. Yarın sen de geliyor musun? B. Aksama kadar seni mi bekleyeceğim? C. Şuradaki elbiseler senin mi? D. Biraz önce siz konuşurken duydum. E. Sabahleyin kalktığımda her yer karlıydı.

3 2. "p, ç, t, k" sert ünsüzleri, kendilerinden sonra ünlü harflerden birinin gelmesi durumunda yumuşayarak yumuşak karşılıklarına dönüşürler. Bu olaya kısaca "yumuşama" adı verilir. Aşağıdaki dizelerin hangisinde, bu açıklamayı örnekleyecek bir ses olayı olmamıştır? A. Parça parça ölümlerdir ki akşamla çoğalırlar. B. Bıçaklı çığlıklar gelir kumaşı yağlı gecelerden. C. Uğuldar damlarının ağacı ıssız korular gibi D. Mibzerler yıldız karanlığında sesinle öksürür. E. Çarşı çarşı satarlar bin yıllık uykusuzluğunu.

4 3. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü daralmasına örnek olabilecek bir sözcük yoktur? A. Yine aynı şeyleri söylüyor. B. Nereye gideceğimi bilmiyorum. C. Sen niçin okumuyorsun? D. Bu öğrenci bana gülüyor. E. Ağaçtaki kuşları taşlıyordu.

5 4. Kimi bileşik sözcüklerin oluşumunda ses düşmesi meydana gelir. Aşağıdaki cümlelerde kullanılan bileşik sözcüklerden hangisinde bu açıklamaya örnek bir kullanım vardır? A. İstanbul'u gezmeye Boğaziçi'nden başlayalım. B. Bütün aile kahvaltıda bir araya gelmişti. C. Önümüzdeki ay Koçhisar'a taşınacağız. D. Evin, hamamböceklerinden arındırılması gerekiyor. E. Deniz kıyısında sereserpe uzanmıştı.

6 5. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinde ünlü türemesi yoktur? A. Köyün içinden incecik bir dere geçiyordu. B. Yanağına tatlı bir öpücük kondurdu. C. Bundan azıcık da ona verelim. D. O, biricik oğlunu hiç incitmez. E. Bu daracık yoldan iki araba zor geçer.

7 6. 'Türkçe bir sözcük ince ünlü ile başlıyorsa, bundan sonraki ünlüler de ince olur. Eklerin geneli bu kurala uyar. Ancak bazı ekler bu kurala uymaz.“ Aşağıdakilerin hangisinde büyük ünlü uyumuna uymayan bir ek vardır? A. Kelimelerden başka elimi tutan olmadı. B. Bu kişiler edebiyatımızda iz bıraktılar. C. Bir yanım, dağ rüzgârlarıyla terler. D. Adaya doğru yeni bir fırtına geliyor. E. Gecenin tılsımlı havasına karışıp gittiler.

8 7. Türkçede ekler eklendiği sözcüğün son hecesindeki ünlüyle kalınlık - incelik bakımından uyum sağlar. Aşağıdakilerden hangisinde bu kurala aykırılık vardır?A. Bu güzel yerden ayrılmak gerçekten çok güçtü.B. Beni düşündüğünü hiç sanmam.C. Büyük ünlü uyumu kuralı bu testintemelini oluşturuyor.D. Sokaktaki tek dükkân da kapandı.E. Türkçe sözcükler "ğ, l, m, n, v, r, z"sesleriyle başlamaz.

9 8. Bu işin aslını öğrenmeden pazartesi günü gelme. cümlesinde ses düşmesi olan kaç sözcük vardır? A. 1 B. 2 C. 3 D. 4 E. 5

10 9. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz yumuşamasına örnek olabilecek bir sözcük kullanılmamıştır? A. Yolda tanıdık birisini göremedik. B. Garson hesabı getirince rengi attı. C. Tabaktaki yağı bardağa boşalttı. D. Son senedi ödeyince rahatladı. E. Öndeki araca çarptığı için suçlu bulundu.

11 10. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde "ulama" vardır? A. Kapanırdı daha gün batmadan kapılar B. Sessiz bir bahçe görünür aynadan C. Eteklerinde güneş rengi bir yığın yaprak D. Yollara döküldü bahtsız kafile. E. Paydos bundan böyle çılgınlıklara

12 11. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü düşmesi, ünlü türemesi, ünsüz düşmesi, ünsüz türemesi olaylarından hiçbiri olmamıştır? A. Azıcık uykusuz kalsam perişan oluyorum. B. Çiçek, susuz kalınca sararıp solmuştu. C. Alçacık bir yerden düşüp kolumu kırdım. D. Beni sevdiğini zannediyordum. E. Yüzü soğuktan mosmor olmuştu.

13 12. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde kaynaştırma ünsüzü (harf) kullanılmıştır? A. Senin defterini ben almadım. B. Odanı yine dağınık bırakmışsın. C. Sabahleyin durakta karşılaştık. D. Yarın her şeyi açıklayacağım. E. Herkese beşer kalem dağıtıyor.

14 13. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünlü türemesine örnek olabilecek bir sözcük kullanılmıştır? A. Gencecik çocuklar bir hiç uğruna yok oluyor. B. Çocuk balkona çıkınca ağlıyor. C. Dedemin hastalığı gün geçtikçe ilerliyor. D. Bunu söylediğine bir gün pişman olacaksın. E. Bütün gün çarşıyı dolaşmıştık.

15 14. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz benzeşmesiyle ilgili bir yazım yanlışı yapılmıştır? A. İçten içe bana kızıyordu. B. Alt katda oturan komşumuz öldü. C. Simitçi simitlerinin hepsini satmıştı. D. Her şeyi oldu biniye getirdiler. E. Bilgece tavırları beni sinirlendiriyordu.

16 15. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz yumuşamasına örnek yoktur? A. Akşam yemeğindeki balığın tadı çok güzeldi. B. Yeni kitabının telif ücretini alamamış. C. Çeyiz sandığını düğün günü götüreceğiz. D. Sabahtan aksama kadar söylenip durdu. E. Okuldan gelen çocuğa, hemen iş vermeyin

17 16. Aşağıdakilerden hangisinde büyük ünlü uyumuna uymayan bir sözcük vardır? A. Bir şarkı söylemek isterim gönlümce. B. Herkesin parlayan bir yıldızı vardır. C. Öyle öfkeliydi ki kimseyi konuşturmuyordu. D. Kendime gelmek için bir fincan çay içtim. E. Çocuklarla seviyelerine uygun oyunlar oynamalıyız.

18 17. Orhan Pamuk, Yeni Hayat'ı, bir ayağı Dante'nin Yeni Hayat'ında, bir ayağı Rilke'nin Duino Ağıtları'nda yazmıştır. Denebilir ki Yeni Hayat, çatısını ve genel anlamıyla üslubunu Dante'den, ruhunu Rilke'den almıştır. Yukarıdaki cümlelerde aşağıdaki ses olaylarından hangisi yoktur? A. ses artması B. sessiz düşmesi C. ünsüz benzeşmesi D. ünsüz yumuşaması E. ulama

19 18. Aşağıdaki dizelerin hangisindeki altı çizili sözcükte aldığı ek nedeniyle ses düşmesi ortaya çıkmıştır? A. Şimdi biz bile unuttuk orasını Orası yangın yeri yıkıntılar B. Sokaktan insanlar geçiyor Benim aklımdan hep sen C. Tutuşurken ufuk uzakta yer yer Alçalan akşamlarla sular karadı D. Böyle miydi benim insanlarım Ben hiç yoruldum mu severken E. Ak saçları omuzlarına dökülmüş Bir anne hüznü geçer kapımdan

20 19. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ünsüz düşmesine örnek olabilecek bir sözcük kullanılmamıştır? A. Salonun ortasında büyücek bir masa vardı. B. Bir işte yükselmek için çok çalışmak gerek. C. Sıcacık bir çorba olsa da içsem. D. Oğlunun fikri de aynıydı. E. Bu pantolon iyice küçülmüş.

21 20. Dilimizde p, ç, t, k sert Önsözleriyle biten sözcüğün sonuna ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde sözcüğün son sesi yumuşar. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisi bu kuralı örneklemez? A. Yaptığı davranışlar yüzünden gözümde kıymetli kalmadı. B. Toprağa yeterince bakılmadığı için toprak çok verimsiz. C. Eline aldığı çekici hızlı hızlı vurmaya başladı. D. Buralarda kanadı kırılmış kuş gibiyim. E. Eteği kalıba göre kesmemi istedi.

22 21. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ulama yoktur? A. Gün ağarmadan çıktık dağlara. B. Neden bilmez senin adın gonca. C. Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik. D. Sessizliğin sesini dinlemek dinlendiriyor beni. E. Gözlerin bir içim su.

23 22. İkinci hecesinin başında "b, m, v" ünsüzlerinden biri bulunan kimi iki heceli sözcüklerin, söz konusu ünsüzlerin kendilerinden sonra gelen düz - dar ünlüleri (ı,i) zamanla yuvarlak - dar ünlü (u, ü) haline getirmesi yüzünden, Türkçe oldukları halde, küçük ünlü uyumuna uymadıkları görülür. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde bu açıklamayı örnekleyecek sözcük kullanılmamıştır.? A. Yaranın kabuk bağlaması iyileştiğinin işaretidir. B. Baharda yağmur yağmaması bizi perişan etti. C. Çamura batan arabayı güçlükle kurtardılar. D. Alayın askerleri tabur tabur dizildiler. E. Evin avlusuna iki azgın köpek bağlamışlardı.

24 23. Aşağıdaki altı çizili sözcüklerden hangisinde ünsüzler (sessizler) benzeşmesi kuralı örneklenmemistir?A. Ödevimde bunu işledim.B. Ağaçta meyve yok.C. Otobüsten birkaç kişi indi.D. Çalışkan bir çocuktu.E. Kitapta bol örnek var.

25 24. İçinde hem ince ünlü hem kalın ünlü harf bulunan sözcükler "büyük ünlü uyumu"na aykırıdır. Bu açıklamaya göre, aşağıdaki dizelerin hangisinde büyük ünlü uyumuna aykırı bir sözcük vardır? A. Onun sarhoşluğundan bütün bir liman korkar. B. Yalnızlıktan da kurtulup yalnız kalmak isterim. C. Ayazın avucunda unutmuştun ellerini. D. Gece yarısını yaşamaktan yorgunum. E. Eski aşklardan yırtılmış yapraklar uçuşuyor.

26 25. Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcükte sözcük başında ses düşmesi olmuştur? A. Gitarist kendinden geçmiş, şarkı söylüyordu. B. Soba yanınca sıcak bir hava odayı dolaştı. C. Yeni bir yolculuğa çıkmak beni hep hüzünlendirir. D. En güzel şarkıyı henüz bestelemedim. E. Bil ki, yokluğun ölümün öbür adıdır.