YAZIM KURALLARI.

... konulu sunumlar: "YAZIM KURALLARI."— Sunum transkripti:

1 YAZIM KURALLARI

2 BÜYÜK HARFLERİN YAZILIŞI
1. Cümle büyük harfle başlatılır.Nokta,soru ve ünlem işaretlerinden sonra gelen cümlelerin de ilk harfi büyük yazılır. Kızgınlığı belli oluyordu.Hemen uzaklaştı. Sonra seni elimden kim kurtaracak? Baban mı? Haydi bas git işine!Gitsene be adam!

3 2. Şiirlerde her dizenin ilk sözcüğü büyük harfle başlar
2. Şiirlerde her dizenin ilk sözcüğü büyük harfle başlar.Ancak günümüzde bu kural önemini yitirmiştir. ‘’Sen Türkiye kadar aydınlık ve güzelsin! Benim doğduğum köylern de güzeldi, Sen de anlat doğduğun yerleri, Anlat biraz!’’

4 3. Mektuplarda hitapların her sözcüğü büyük harfle başlar.
Canım Kardeşim, Sevgili Arkadaşım, 4. Resmi yazılarda hitap sözlerinin bütün sözcükleri büyük harfle başlar. Sayın Vali, Değerli Belediye Başkan Yardımcımız,

5 5. İşyerlerini,çalışma yerlerini gösteren yazılar ve levhalarda tek sözcüklerin ilk harfi büyük,iki sözcüklülerin her sözcüğünün ilk harfi büyük yazılır. Otobüs Garajı Danışma

6 6. Bir yazıda tırnak içine alınan aktarmalar,cümle değerindeyse büyük harfle başlar.
Montaigne’in , ‘’ Az bildiklerimize az inanırız.’’sözünü hiç duydunuz mu?

7 ÖZEL ADLARIN YAZILIŞI 1. Kişinin adı,soyadı ve takma adları büyük harfle başlar. Ahmet Haşim,Evliya Çelebi Server Bedi (Peyami Sefa) Halikarnas Balıkçısı(Cevat Şakir Kabaağaçlı)

8 KİŞİLERE VERİLEN LAKAPLAR BÜYÜK
2. Özel ada bağlı unvan sıfatları büyük harf ile başlar. Menşure Hanım… Dr. Hasan Bozkaya,Öğretmen Ali Bey… KİŞİLERE VERİLEN LAKAPLAR BÜYÜK HARFLE BAŞLATILIR. Baba Hüsnü Küçük İskender…

9 3. Din ve mitolojide geçen özel adlar büyük harfle başlar.
Akrabalık bildiren sözcükler büyük harfle başlamaz; (Salih amca,Ahmet enişte…) ancak Lakap anlamı kazanırsa büyük harfle başlar. (Nene Hatun,Hatice Bacı,Susuz Dede) 3. Din ve mitolojide geçen özel adlar büyük harfle başlar. Allah,Tanrı,Afrodit,Mikail,Zeus…

10 4. Güneş,Ay,Dünya sözcükleri gerçek anlamında (terim olarak) kullanılıyorsa büyük harfle başlar.Mecazlı kullanım varsa küçük harfle başlar.Diğer gezegenler mecaz anlamda kullanılmadıklarından hep büyük harfle başlar. Birden dünyam karardı. Bir eve mutlaka güneş girmeli. Bu ay sana borcumu veremem. Dünya,Güneş’in Ay da Dünya’nın etrafında döner.

11 5. Ülke adları ve onlardan sonra gelen idari yapı ve sistemi anlatan sözcüklerde büyük harfle yazılır. Türkiye,İran,Pakistan,Almanya… Türkiye Cumhuriyeti İngiliz Devletler Topluluğu

12 6. Gazete,dergi,kitap adlarının ,başlıklarının her sözcüğü büyük harfle başlar.
Cumhuriyet (Gazete) Türk Dili (Dergi) Sinekli Bakkal (Dergi adı)

13 Milliyet gazetesi,Adam Sanat dergisi…Sadece RESMİ GAZETE büyük.
Başlıklarda geçen ‘’ve,ile,ya,veya-ki’’ bağlaçlarıyla mi/mı soru ilgeçleri küçük harfle yazılır.. Başlıkların hepsi büyük harf ile yazılıysa Bunlarda büyük harfle yazılır. -Kerem ile Aslı hikayesi -KEREM İLE ASLI HİKAYESİ NOT: Özel ada dahil olmayan gazete,dergi sözcükleri küçük harfle başlar. Milliyet gazetesi,Adam Sanat dergisi…Sadece RESMİ GAZETE büyük.

14 7. Millet,boy,din,dil,mezhep adları büyük harfle başlar.
Türk,Türkmen,Almanca,İslam dini,Hanefi mezhebi… 8. Özel adlarda türetilen sözcüklerin ilk harfi büyük yazılır. Türklük,Sivaslı,Avrupalılaşmak… 9. Ay,gün adlarının ilk harfi belirli bir tarihi bildiriyorsa,yanında tarih bildirilen sayı kullanılmışsa büyük yazılır.

15 İlk sınav nisanda olacak.
İlk sınav 18 Nisan Pazar 1983’te olacak. Çocuk,20 Ekim günü doğdu. 10. Yön adları,cümle içinde tek başlarına kullanıldıklarında küçük harfle başlatılır.Özel adların önünde kullanılırsa coğrafi yer adı yapar,büyük harfle yazılır.Özel adlardan sonra gelirse küçük harfle yazılır. Sabahleyin kuzey bulutlarla kaplıydı. Batı Avrupa,Güney Asya gibi çok yağış alır. Avrupa’nın batısı çok gelişmiştir.

16 NOT: Ara yönler bitişik yazılır: kuzeydoğu,güneybatı…
NOT: Yön adları ‘’o yönde bulunan ülkeler’’ anlamında kullanıldıkları zamanlar büyük harfle başlar. Bence Doğu gizemlidir. Ülkemize her şey Batı’dan geldi. 11.Yer adları büyük harfle başlatılır.Asya,Fransa,İstanbul… İki veya daha çok sözcükten yapılarak takısız ad tamlamasıyla veya sıfat tamlamasıyla oluşturulan Türkçe yer adları (il,köy,mahalle,semt) bitişik yazılır ve büyük harfle başlar.

17 Çanakkale,Seferihisar…
Fenerbahçe,Acıgöl,Akdeniz… NOT: Şehirlere sonradan verilen unvanlar ayrı yazılır: Şanlı Urfa,Gazi Antep… 12. Özel adla belirtisiz ad tamlaması kuran coğrafi yer adları büyük harfle başlar.

18 Kızılırmak Nehri,Everest Tepesi…
Malazgirt Ovası,Van Gölü… 13. Mahalle,meydan,bulvar,cadde,sokak apartman adlarının baş harfleri büyük yazılır. Konak Meydanı Mithatpaşa Caddesi Adnan Menderes Bulvarı

19 Tür veya tarz bildiren bir tarihsel dönemi anlatmayan
14.Kurum,kuruluş,işletme,birlik,şirket,dernek gibi resmi adların baş harfi büyük yazılır. İbrahim Şimşek Dershaneleri Milli Eğitim Bakanlığı İş ve İşçi Bulma Kurumu 15. Tarihi alay,çağ,dönem adları büyük harfle başlar. Kurtuluş Savaşı,Cilalı Taş Devri,Tanzimat Dönemi… Tür veya tarz bildiren bir tarihsel dönemi anlatmayan Terimler küçük harfle başlar: Türk edebiyatı,halk şiiri divan edebiyatı…

20 YABANCI ÖZEL ADLARIN YAZILIŞI
Latin yazı sistemi kullanan dillerdeki özel adlar özgün şekliyle yazılır.Bazı yabancı özel adlar ise Türkçe söylenişine göre yazılır.Ancak bunlara getirilen Türkçe ekler,özel adın Türkçe okunuşuna göre getirilir. Beethowen,Norveç,Flaubert’ten… Montaigne, Andre Gide’in (Andre jid) Bacon, Bardeaut’ya…

21 Yabancı özel addan türetilen akım adları Türkçe söylenişe göre yazılır.
Kalvenizm,Lüterci… Batı kökenli kişi ve yer adlarının bazıları dilimize Türkçe biçimi ile aslından farklı olarak yerleşmiştir. İskoçya (Scotland) Londra (London) Napolyon (Napolion)

22 Sonunda nokta bulunan kısaltmalara eklenen ekler kesme işareti ile ayrılmaz.
Alm.dan,İng.yi,Mad.si… SAYILARIN YAZILIŞI Edebi değer taşıyan yazılarda sayılar yazıyla yazılır. Beni ancak on ay sonra görürsün. Saat,para,tutar,ölçü ve istatistik verileri rakamla yazılır.Rakamlarla yazılan sayılardan sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılır,sayının okunuşuna göre ek ünlü ve ünsüz uyumuna uyar. 1800 kg.,730km.,saat 13.45’te…

23 3. Banka ve benzeri ticari kuruluşlarda parayla ilgili rakamlar yazıyla ve bitişik olarak yazılır.
Bindokuzyüzaltmış,Onmilyondokuzyüzbin… 4. Yıl ve gün gösteren sayılar her zaman rakamla yazılır. 1937’nin 26 Eylül’ünde doğdum. 5. Üleştirme sayı sıfatları sayıyla değil yazıyla yazılır. 5’er (yanlış) Beşer (doğru)

24 6. Birden fazla sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır.
‘’Yaş otuz beş,yolun yarısı eder.’’ Sıra Sayıların Yazılışı Birinci öğrenci, beşinci yıl…. 1.öğrenci,6. yıl 1’inci öğrenci,6’ncı yıl… .

25 İLE SÖZCÜĞÜNÜN EK OLARAK YAZILIŞI
1. ‘’İle’’ tek başına bir sözcük olmasına rağmen kendisinden önce gelen sözcüğe bitişik yazılabilir.Sözcük olarak yazımında bir değişiklik olmaz. Araba ile gittim. 2. Birleştiği sözcüğün sonunda ünlü bulunursa ‘’-i’’ ünlüsü düşer ve oraya ‘’-y’’ koruyucu ünsüzü girer. ‘’-e’’ ünlüsü de baştaki sözcüğün ünlüsüne kalınlık-incelik bakımından uyar. Araba + ile arabayla Neşe+ ile-----neşeyle

26 Güzel+ ile----güzel-le Yaprak + ile ----yaprak-la
b. Ünsüzle biten sözcüklere ulandığında başındaki ‘’-i’’ düşer, büyük ünlü uyumuna uyar. Güzel+ ile----güzel-le Yaprak + ile ----yaprak-la NOT: Tekil 3. kişi iyelik eki almış sözcüklere ‘’ile’’ nin ulanışı, ünlü ile bitenlere ulanışı gibidir. 2. Büyük ünlü uyumuna uymayan sözcüklere Ulandığında sözcüğün son hecesindeki ünlüye uyum sağlar. ÖRNEK: Kardeşi + ile----kardeşi-y-le

27 ‘’DE’’ BAĞLACININ YAZIMI
Bağlaç olan «de /da» her zaman ayrı yazılır. Çocuk da çok yaramazdı. Burçin de geziye katılmış. Ek olan ‘’-de/-da’’ eklendiği sözcüğe bitişik yazılır.Ünsüz benzeşmelerine yol açar. Sokaktayım,kimsesiz bir sokak ortasında. Evde misafirleri yalnız bıraktım.

28 Bağlaç olan ki ayrı yazılır. Eve geldim ki kimseler yok.
NOT: ‘’de’’ cümleden çıkarılınca anlamlı bir birim oluşuyorsa ‘’de’’ bağlaçtır,ayrı yazılır; anlam bozuluyorsa ‘’de’’ ektir,bitişik yazılır. ‘’Kİ’’ NİN YAZIMI Bağlaç olan ki ayrı yazılır. Eve geldim ki kimseler yok. Erken yat ki sabah kalkabilesin.

29 Ek olan ki bitişik yazılır,ilgi zamiri ya da sıfat yapar.
Elbisedeki lekeler çıkmamış. Dün akşam sizinki yine eve geç gelmiş. NOT: ‘’ki’’ li ifadenin bulunduğu bölüm cümlede bağımsız olarak ele alınır.’’ki’’ nin sonuna –ler getirilir.’’-ler’’ sözcüğe uygunsa ‘’ki’’ bitişik uygun değilse ayrı yazılır.

30 ‘’BİR’’ Lİ SÖZCÜKLERİN YAZIMI
Birkaç Birçok Birbirine Biraz Hiçbir Birdenbire Bir kaç Bir çok Bir birine Bir az Hiçbir Birden bire DOĞRU YANLIŞ

31 Ki ‘nin Yazımı SANKİ OYSAKİ
MADEMKİ BURADA Kİ’LER KALIPLAŞMIŞ OLDUĞUNDAN BİTİŞİK YAZILIR BELKİ HALBUKİ ÇÜNKÜ EĞERKİ MEĞERKİ

32 ‘’HER’’ SÖZCÜĞÜNÜN YAZIMI
NOT: ‘’Bir’’ yerine ‘’iki’’ sözcüğü gelebiliyorsa ‘’bir’’ ayrı,gelemiyorsa bitişik yazılır. ‘’HER’’ SÖZCÜĞÜNÜN YAZIMI Bu sözcük ‘’herhangi bir,herhalde dışında her zaman kendinden önceki ve sonraki sözcükten ayrı yazılır. Her şey,her gün,her yer,her biri… Her şey bu milletin mutluluğu için yapılıyor. Bu konuyu her gün tekrar ediyorum.

33 ‘’BUGÜN BU GÜN’’ SÖZÜNÜN YAZIMI»
İçinde bulunulan gün anlamında ise bitişik yazılır. Bugün piknikte çok eğlendik. İçinde bulunulan gün değil başka bir gün işaret ediliyorsa ayrı yazılır. Bayramlar özeldir;bu günlerde büyüklerimizi aramalıyız.

34 ‘’BİR TAKIM-BİRTAKIM’’ SÖZÜNÜN YAZIMI
Bu söz ‘’bazı’’ anlamında kullanılırsa bitişik yazılır. Onunla birtakım çalışmalar yaptık. Birtakım yazarlar böyle düşünmüyordu. Bu söz ‘’SAYI’’ anlamında kullanılmışsa ayrı yazılır. Bir takım kurup top oynadılar.’’İki takım ‘’oluyor ayrı Bir takım koltuk aldılar.

35 Mİ’nin YAZIMI ‘’mi’’ soru edatı cümleye hangi anlamı katarsa katsın her zaman ayrı yazılır. Müdür,okula gelmiş mi? O da seninle gelecek miydi? Uzun mu uzun bir geceydi. Seni gördüm mü heyecanlanıyorum.

36 ‘’MEK’’ İLE BİTEN SÖZCÜKLERİN YAZIMI
‘’mek’’ ile biten sözcükler ünlü ile başlayan bir ek aldığında sözcüğün sunundaki ‘’k’’ düşer.Yerine ‘’y’’ kaynaştırma harfi gelir. Yazlığa gitmeyi düşünmüyorum. Yükleri taşımaya başladı.

37 EKEYLEMİN YAZILIMI a. –dır,imiş ise ekeylemleri: Güzelce idi Gider ise
b. Ünsüzle biten bir sözcüğe eklenirse başındaki ünlü düşer ve ünlü uyumuna uyar. Sağ idi----sağdı kalır imiş---kalırmış

38 Ünlüyle biten bir sözcüğe artık ek olarak ulanırsa başındaki ‘’i’’ ünlüsü düşer ve ‘’y’’ koruyucu ünsüz araya girer,ek ünlü uyumuna uyar. masa + idi---masaydı ne + ise----neyse

39 BİLEŞİK SÖZCÜKLERİN YAZIMI
Bileşik Fiillerin Yazımı Yardımcı eylemle kurulan (et ve ol) bileşik fiillerde ses türemesi veya düşmesi olursa bu sözcükler bitişik,olmazsa ayrı yazılır. Onun geldiğini geç fark ettim. Bütün gece televizyon seyretmiş. Haberi duyunca kahroldu. Onun acısını içinde hissetti.

40 Kurallı bileşik eylemler her zaman bitişik yazılır.
Onu karşımda görünce donakaldım. Şiir yazabilirim,diyordu. b. Bileşik isim,Sıfat,Zamirlerin Yazılışı Sözcüklerde anlam kayması,ses olayı ya da tür değişimi varsa ayrı yazılır. Kaynanası yaşlı biriydi. Geçenlerde ona yapboz aldım. Karabiber midesine dokunuyordu.

41 İKİLEMELERİN YAZIMI İkilemeler ayrı yazılır;ikilemeler arasına noktalama işareti getirilmez. Yalan yanlış sözler vardı. Aşağı yukarı on yıldır görüşmüyoruz. Anlam değişmesi varsa ayrı yazılır. Gitgide (doğru)

42 PEKİŞTİRMELERİN YAZIMI
Pekiştirmeler,anlamı kuvvetlendiren sözcüklerdir ve her zaman bitişik yazılır. Kapkaranlık ve darmadağınık bir odaydı. Sapasağlam ayakkabıları eskiciye vermiş.

43 GÜN-AY ADLARININ YAZIMI
Rakamla kullanılan ay ve gün adları büyük,kullanılmayanlar küçük harfle yazılır. 14 Şubat’ta doğmuş, ne güzel! Ben de geçen mayısta gelmiştim. Onunla 13 Haziran Pazar günü buluşacağız.

44 SATIR SONUNA SIĞMAYAN SÖZCÜKLERİN YAZIMI
DEYİMLERİN YAZIMI Deyimler,her zaman ayrı yazılır. Arada bir onunla buluşurduk. Aklı başında bir gençti. SATIR SONUNA SIĞMAYAN SÖZCÜKLERİN YAZIMI Satır sonunda sözcük hecesinden ayrılır ve tek harf satır sonlarında bırakılmaz. Oyun- cak

45 Satır sonundaki özel isimlere gelen çekim ekleri kesme,yapım ekleri kısa çizgiyle ayrılır.
İzmir’ den İzmir- li

46 Bileşik sözcükler,satır sonunda hecesinden ayrılır,bileşik sözcükler arasında ulama varsa birinci sözcüğün son ünsüzü,ikinci sözcüğe eklenerek hecesinden ayrılır. Asla- nağzı Çöre- kotu Ada- motu

47 DÜZELTME İŞARETİNİN YAZIMI
Anlamı değişen sözcüklerde düzeltme işareti kullanılır. Hala gelmedi. (babanın kız kardeşi) Hala gelmedi. (henüz) Yazımı devletçe belirlenen yer dallarında kullanılır. Islahiye,Bala-Lapseki…

48 DARLAŞMA Geniş ünlüyle biten sözcüklere –yor eklendiğinde geniş ünlü,dar ünlüye dönüşür. Bekle-yor-----bekliyor Bu durum –yor ekinde gerçekleşir;diğer eklerde görülmez. –yor ekinin dışındaki darlaşmalar yazım yanlışı yaratır. Bekliyecek—bekleyecek de-,ye- sözcükleri bu kurala uymaz. Deyen-----diyen Yeyecek---yiyecek

49 HECE DÜŞMESİ İkinci hecede dar ünlü bulunan iki heceli sözcükler ünlüyle başlayan ek aldığında orta hece düşer. Akıl+ı----Aklı Devir+il----Devril Bu kurala uyulmaması halinde yazım yanlışı olur. Omuzum ağırıyor. (omzum) Ağızın içi (Ağzın)

50 BENZEŞME Sert ünsüzle biten sözcüklere c,d,g ünsüzleriyle başlayan ek getirildiğinde c,d,g ünsüzleri sertleşerek ç,t,k olur. Agac + dan----ağaçtan Çalış +gan----Çalışkan Bu kurala uyulmazsa yazım yanlışı olur. Hafifce----hafifçe Çiçekden----çiçekten

51 BÜYÜK HARFLERİN KULLANILDIĞI YERLER
Cümleler ve şiir dizelerinin başlangıcı büyük harfle başlar: Uzun ince bir yoldayım, Gidiyorum gündüz gece NOT: Cümle içindeki aktarma sözler tırnak içine alındıysa büyük harfle başlar. Ben de ona: ‘’Sen bunu al’’dedim.

52 İnsan ad ve soyadları büyük harfle başlar:
İrem,Aslı,Didem,Ali,Mehmet… Din,dil,ırk adları büyük harfle başlar. İslam,Türkçe,Türk… Cadde,sokak,apartman adları,coğrafi yer adları,yapı adları,kurum kuruluş adları büyük harfle yazılır. İstiklal Caddesi,Sümbül Apartmanı…

53 Gezegen adları bilimsel anlamda kullanılmışsa büyük harfle yazılır.
Güneş’te patlamalar çoğaldı. Yapıt adları,insan ismiyle kullanılan unvan adları,özel gün adları,yazı başlıkları büyük harfle başlar. İstiklal Marşı,Suç ve Ceza… İrem Hanım… Kurban Bayramı,Sevgililer Günü… Sınav Kaygısını Yenme Yolları

54 Bir yer adından önce gelen ya da bir yer adı yerine kullanılan yön adları büyük;yer adından sonar gelen ya da sadece yön anlamıyla kullanılanlar küçük harfle yazılır. Bu konuda Batı sessizliği koruyor. Geçenlerde Kuzey Anadolu’da yağış vardı. Geçenlerde Türkiye’nin kuzeyinde yağış vardı.