ÇOCUKTA KAFA TRAVMALARI Öğr. Gör. Aysel ABBASOĞLU 17 Kasım 2014.

... konulu sunumlar: "ÇOCUKTA KAFA TRAVMALARI Öğr. Gör. Aysel ABBASOĞLU 17 Kasım 2014."— Sunum transkripti:

1 ÇOCUKTA KAFA TRAVMALARI Öğr. Gör. Aysel ABBASOĞLU 17 Kasım 2014

2 ÇOCUKTA KAFA TRAVMALARI Bilinç düzeyinde değişime veya beyinde anatomik bir anormalliğe neden olan travmalara kafa travması denir. Tüm ölümlerin % 1’i kafa travmaları nedeni ile oluşmaktadır. Travma künt bir kuvvet sonucu ya da penetrasyon sonucu meydana gelebilir.

3 ÇOCUKTA KAFA TRAVMALARI 5 yaşın altındaki ve adölesan dönemdeki çocuklar kafa travmaları yönünden daha fazla risk altındadırlar. Orta ve ciddi düzeyde travma geçiren çocuklarda epilepsi, bilişsel yetersizlik, öğrenme problemleri, davranışsal duygusal problemler gibi kalıcı sorunlar da görülmektedir.

4 Etiyolojisi Küçük çocuklarda kafa travmalarının temel nedeni düşmelerdir. Bebekler genellikle yataktan, kanepeden,sandalyeden,düşerler. Çocuk istismarı ve sarsılmış bebek sendromu 1 yaşın altındaki bebeklerde kafa travmasına neden olabilmektedir.

5 ÇOCUKTA KAFA TRAVMALARI 1-3 ve 3-6 yaş dönemi çocukların değerlendirme yetileri çok iyi gelişmemiştir. Koşarken düşme, pencereden sarkma sonucu düşme gibi nedenlerle kafa travması görülebilmektedir. Okul çağı çocuklarında,motorlu taşıt(yolcu veya yaya olarak),bisiklet,kaykay gibi araçlara bağlı kafa travmaları olabilir. Adölesanlarda alkol ya da ilaç kullanımı, motorlu taşıt kazaları,spor yaralanmaları ve ateşli silah yaralanmaları kafa travması ile sonuçlanabilmektedir.

6 Kafa Travmaları Primer TravmaSekonder Travma

7 Primer Travma Kaza olduğunda ortaya çıkan ilk hasardır. Bu hasar çocuğun başını doğrudan vurması sonucu olabilir(kup yaralanma) ya da Beynin kafa kemikleri içerisinde ileri geri hareketi sonucu meydana gelebilir(kontr-kup yaralanma) Yaralanma sırasında konküzyon, kontüzyon, kemikte kırılma ve beyin dokusunda hematom oluşabilir.

8 Primer Travma Konküzyon (Beyin Sarsıntısı) Kafa ve yüze gelen darbelerle ortaya çıkar.Hafif ya da geçici fizyolojik serebral fonksiyon bozukluğuna neden olur. Kafa travmalarının çoğu bu tiptir. Baş dönmesi ve bulantı sık görülür. Hastaların büyük çoğunluğu 24-48 saat içinde normale dönerler

9 Primer Travma Kontüzyon (Beyinde Ezilme) Beyni örten en iç tabaka olan pia materde yırtılma olmaksızın beyin dokusunun ezilmesidir. Kontüzyonun büyüklüğü ve şiddeti darbenin gücüyle doğrudan ilişkilidir.

10 Sekonder Kafa Travmaları Primer kafa travmalarından sonra gelişir ve sıklıkla çocuğun durumunun hızla bozulmasına neden olarak mortaliteyi artırır. Yaralanma sonrasında baş ve kafa kemiklerinin hareketi dursa da, kafa kemikleri içindeki beyin dokusunun hareketi, sinirlerin ve kan damarlarının yırtılması nedeniyle devam eder.

11 ÇOCUKTA KAFA TRAVMALARI Konfüzyon ve subdural hematoma bağlı bilinç düzeyinde değişim meydana gelir. Beyin travmasının ikinci fazında biyokimyasal ve hücresel yanıt oluşur. Genellikle hipoksi, hipotansiyon, ödem ve kan- beyin bariyerinde değişme ya da hemorajiye sekonder olarak beyin dokusunun hasarı ile oluşur.

12 ÇOCUKTA KAFA TRAVMALARI Klinik Belirtiler Ve Bulgular Travmanın patolojisine ve şiddetine bağlıdır. Hafif düzeyde kafa travması olan bir çocuğun bilinç durumunda bir sorun olmayabilir, bilincini kısa süre (saniye, dakika) kaybedebilir ya da amnezi görülebilir.

13 Orta şiddette kafa travması geçiren bir çocuk, 5-10 dakika bilincini kaybeder. Baş ağrısı,bulantı ve kusma olabilir. Şiddetli kafa travması geçiren bir çocukta, genellikle 10 dakikadan daha uzun süre devam eden bilinç kaybı vardır.

14 ÇOCUKTA KAFA TRAVMALARI Kafa travması sonrası yaygın olarak epilepsi görülür. Kafa travmasından sonra çocuklarda retinal hemoraji oranı %65 ile 90’dır. Yaşam bulguları kafa travması için önemli bir göstergedir. Taşikardi,kan kaybı,şok,hipoksi,anksiyete ve ağrının göstergesi olabilir.

15 ÇOCUKTA KAFA TRAVMALARI Bakımın Amacı Çocuğun kafa travmasının hızlı bir şekilde belirlenmesi, İntrakraniyal basıncın azaltılması, Komplikasyonların kontrol altına alınması ve sonuçların değerlendirilmesidir.

16 ÇOCUKTA KAFA İÇİ BASINCINDA ARTMA (KİBA) Başta hacim olarak üç yapı vardır: Beyin parankimi, Damarsal yapılar Serebrospinal sıvı (Beyin Omurilik Sıvısı)

17 ÇOCUKTA KAFA İÇİ BASINCINDA ARTMA (KİBA) Başta hacim olarak en fazla yer tutan bölüm beyin parankimidir (%80). Beyin parankimi adölesanlarda normal koşullar altında 1000-1200 gr ağırlığındadır. Beyinde damarsal yapılar %10, serebrospinal sıvı ise %10’ luk bölümü oluşturur.

18 Kafa içinde volüm ve basınç değişikliği yaratan durumlar 1. Kan volümünün artması 2. BOS akımını engelleyen herhangi bir tıkanıklık 3. BOS yapımının artması 4. BOS emiliminin azalması

19 Bebeklerde kafa içi basıncında artma; Bebeklerde fontaneller açık olduğu için, kafanın belli bir ölçüye kadar genişlemesine ve süturların açılmasına izin verilir. Kafa içi basıncı normalde 80-180 mm H2O’ dur. KİBA 200mm H2O’ yu geçerse KİBA’nda artma olduğunu gösterir.

20 Kafa travması sonrası komaya giren çocukların %80’in de KİBA’ da artış vardır. KİBA arttıkça serebral kan akımı azalır, doku hipoksisi gelişir, CO2 düzeyi artar. Bu süreç serebral vazodilatasyona, ödeme ve KİBA’nın daha da artmasına neden olur.

21 KİBA Etiyolojisi HipoksiHiperkapni (CO2 ‘in artması) TravmaVentriküloperitoneal şantın çalışmaması EnfeksiyonKonvülsiyonlar ZehirlenmeElektrolit ve asit-baz dengesizlikleri Kafa içinde tümörKonjenital yapısal defektler Kafa içi basıncının artmasına neden olan durumlar, bilinç düzeyinde değişime neden olabilirler.

22 Kafa İçi Basıncı Arttığında * Beyine gelen arteriyel kan akımı azalır * Serebral perfüzyon basıncı azalır * Böylece beyine yeterli O2 ve besin gidemez.

23 Kafa İçi Basınç Arttığında Çocuğun bilinç düzeyindeki azalma genellikle durumunun kötüye gittiğini gösterir. Başlangıçta bilinç durumundaki değişiklikler hafif olabilir. Daha sonra çocukta huzursuzluk ve irritabilite gözlenir. Beyin hasarına bağlı deserebre ya da dekortike pozisyonlar da görülebilir.

24 KİBA’da Acil Önlemler Hava yolu açıklığı, solunum ve dolaşım kontrolünün sağlanması Hipoksi, hiperkapni ve KİBA’nın önlenmesi için PaO2’nin 80-100mmHg ve PaCO2’nın 25-30 mmHg arasında tutulması Başın yükseltilmesi (Baş kalp seviyesinden 15-60 derece yükseltilir) Sedasyon ya da antiepileptiklere başlanması (ağrı ve ajitasyon KİBA’yı arttırdığı için analjezik ve sedatiflerin uygun şekilde verilmesi gerekir)

25 Hemşirelik Bakımında Amaç; Hava yolu açıklığını sağlamak, Bilinç düzeyini değerlendirmek, Çocuğun durumunu izlemek, Çocuğun bakımını sağlamak, Duyusal uyaran vermek, Aileye ve çocuğa destek olmaktır.

26 Hemşirelik Tanıları Etkisiz Solunum Örüntüsü (İntrakraniyal basınç artışı ve nöromusküler fonksiyon bozukluğuna bağlı) Aspirasyon Riski ( Bilinç düzeyinde azalmaya bağlı) Deri Bütünlüğünde Bozulma (Bilinç düzeyinde azalma ve mobilitenin olmamasına bağlı) Travma Riski ( Fiziksel immobilite ve intrakraniayal problemlere bağlı) Özbakım Eksikliği Sendromu ( Büyük çocuklarda immobiliteye ve bilinç düzeyinde değişime bağlı) Sözel İletişimde Bozulma

27 Çocuğun fiziksel durumunun değerlendirilmesinde; Çevreye veya uyaranlara tepkisi, etkili solunum yapması ve baş çevresi değerlendirilir. Pupillerin büyüklüğü, ışığa tepkisi, göz hareketleri ve motor fonksiyonlar değerlendirilir. Yaşam bulguları yakından izlenir; Sistolik kan basıncında yükselme ve bradikardi, intrakraniyal basıncın arttığını gösterir.

28 Hava Yolu Açıklığının Sağlanması Çocuk gerekli olmadıkça aspire edilmemelidir. (Aspirasyon KİBA’yı artırır). Gaz değişiminin yeterli olup olmadığını değerlendirmek için arteriyel kan gazları ve oksijen satürasyonu düzenli aralıklarla kontrol edilir. Çocuğun konvülsiyon geçirebileceği de düşünülerek, yatak içinde güvenlik önlemlerinin alınması gerekir (4 dakikadan uzun süren serebral hipoksi, geri dönüşsüz beyin hasarına neden olur).

29 İntrakraniyal Basıncın Kontrol Altına Alınması Beyindeki hacim arttıkça serebral iskemi gelişebilir ve yayılabilir. Kontrol altına alınamazsa kraniyum, beyin basıncının az olduğu tarafa doğru kaymaya başlar ve herniasyona neden olur.

30 İntrakraniyal basıncı azaltmak için İnvaziv girişimler gerekli olabilir, ventrikülostomi kateteri yerleştirilebilir. Mannitol (diüretik) ya da furosemid verilir. Çocuğun rahatını sağlamak için analjezikler ve sedatifler uygulanabilir. Kan basıncı ve nabız kontrolü sık yapılır. Konvülsiyonları önlemek için antikonvülsanlar da verilebilir.

31 KİBA’da Hemşirelik Girişimleri Yeterli Beslenmenin Sağlanması ve Sıvı Alımının Sağlanması Termoregülasyonun Sürdürülmesi Boşaltımın Sağlanması Hijyenik Bakımın Sağlanması Mobilizasyon Duyusal Uyaranların ve Psikolojik desteğin Sağlanması Evde Bakımın Sağlanması

32