Yazım Kuralları 5 De’nin Yazımı

... konulu sunumlar: "Yazım Kuralları 5 De’nin Yazımı"— Sunum transkripti:

1 Yazım Kuralları 5 De’nin Yazımı
Bağlaç olan “de”: Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamı bozulmuyorsa ayrı: Sen de bizimle gelsen. Ayrı yazılan “de” hiçbir zaman “ta,te” biçiminde yazılmaz Hâl eki olan “-de”: Cümleden çıkarıldığında anlam bozuluyorsa birleşik: Kalemim sende kalmış. Soru eki “mı/mi/mu/mü” nün Yazılışı Anladın mı? Uzun mu uzun bir yolculuğa çıktı. Gelmiyor musun? (soru eki olan “mu”) Gelmiyorsun(olumsuzluk eki “-me”nin daralmış hali “mi”) Birleşik fiillerde “mi” soru eki iki kelime arasına gelebilir: Vaz mı geçtin

2 Ki’nin Yazımı Sıfat Yapan “ki”:Masadaki kitapları çantasına koydu.
İlgi Zamiri olan “ki”: Çantaları birlikte aldık ama benimki hemen yırtıldı Bağlaç olan “ki”: İyi ki seni tanımışım Ayrı yazılır S : Sanki O: Oysaki M: Mademki B :Belki A: Kalıplaştığı için birleşik yazılan “ki”’ler. H: Halbuki Ç :Çünkü E: M: Meğerki

3 Büyük Harflerin Yazılışı
Akrabalık bildiren kelimeler yalnızca lakap ya da unvan olarak kullanılırsa büyük harfle yazılır. Saygı bildiren sözlerden sonra gelen gelen kelimeler büyük harfle başlar: Sayın Vali, Değerli Arkadaşım “Dünya, güneş, ay” kelimeleri gezegen anlamı dışındaysa büyük harfle yazılır: Biz ayrı dünyaların insanıyız. “Doğu,Batı” sözleri yön bildirdiğinde küçük harfle yazılır: Bursa’nın doğusu Düşünce,politika…vb anlamı varsa büyük yazılır: Batı medeniyeti Cümle içinde özel adın yerine makam veya unvan sözleri büyük harfle başlar: Uzak Doğu’dan gelen heyeti Vali dün kabul etti.

4 “Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak” kelimeleri büyük harfle:
Yer adlarında ilk isimden sonra gelen deniz,göl,dağ,boğaz vb. tür bildiren isimler büyük yazılır: Ağrı Dağı, Çanakkale Boğazı, Fırat Nehri, Zigana Geçidi “Mahalle, meydan, bulvar, cadde, sokak” kelimeleri büyük harfle: Yıldız Mahallesi, Karaköy Meydanı, Cemal Nadir Sokağı Özel ada dahil olmayıp tamlama kuran şehir, ilçe, il, bucak, belde, köy vb. sözler küçük harfle: Konya ili, Etimesgut ilçesi, Taflan köyü. Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. yapı adları büyük harfle: Dolmabahçe Sarayı, Beyazıt Kulesi,Ankara Kalesi Not: Yer bildiren ifadelerde kısaltmalı söyleyiş varsa büyük harfle yazılır: Hisar’dan, Boğaz’dan.

5 Tarihi olay, çağ ve dönem adları büyük harfle:
Kurum, kuruluş,kurul ve kanun, tüzük, yönetmelik adlarının her kelimesi büyük harfle: Türk Dil Kurumu, Milli Kütüphane, Türkiye Büyük Millet Meclisi, Medeni Kanun, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği. Tarihi olay, çağ ve dönem adları büyük harfle: Milli Mücadele, Cilalı Taş Devri, İlk Çağ. Özel isme dahil olamayan gazete, dergi,tablo vb. sözler küçük harfle: Milliyet gazetesi, Türk Dili dergisi. Kitap, makale, kurum adlarında yer alan bağlaçlar ve soru ekleri küçük harfle yazılır. Leyla ile Mecnun, Suç ve Ceza. Özel adların tamamı büyük yazıldığında bağlaçlar ve soru ekleri büyük yazılır: MAİ VE SİYAH Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz.

6 Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle başlar:
29 Mayıs 1453 Salı günü / Lale festivali 25 Haziran’da başlayacak. Belirli bir tarihi belirtmeyen ay ve gün adları küçük harfle başlar: Her cuma sinemaya gideriz. Ulusal , resmi ve dini bayramlarla anma, kutlama büyük harfle başlar: 29 Ekim Cumhuriyet Bayramı, Ramazan Bayramı, Anneler Günü, Hıdırellez

7 Birleşik Kelimelerin Yazılışı
“etmek, edilmek, eylemek, olmak, olunmak” yardımcı fiilleriyle birleşirken ses düşmesine, değişmesine veya türemesine uğrayan kelimeler birleşik yazılır: emretmek, reddetmek, affetmek Ara yönleri belirten kelimeler birleşik yazılır: güneybatı, kuzeydoğu Somut olarak yer bildirmeyen alt, üst ve üzeri sözleri kelimeye birleşik yazılır: ayakaltı, akşamüzeri, bilinçaltı, suçüstü,yüzüstü Kişi adları ve unvanlarından oluşmuş mahalle, meydan, köy vb. yer ve kuruluş adlarında unvan kelimesi sonda ise bitişik yazılır: Necatibey (cadde), Gazi Osmanpaşa(mahalle), Ertuğrulgazi(ilçe)

8 “ev, hane, name, zade ve -zede” ile kurulan kelimeler bitişik yazılır:
öğretmenevi, dershane, seyahatname, amcazade, depremzede Baş sözcüğü genellikle kelimeye birleşik yazılır: aşçıbaşı, başbakan, başkomutan, başköşe, başyazar,ustabaşı… Not: Eczahane, hastahane, pastahane, postahane sözleri yaygınlık dolayısıyla eczane, hastane, pastane, postane biçiminde yazılır. Biraz, birkaç, birtakım, birçok, birçoğu, hiçbir, herhangi sözcükleri birleşik yazılır. Hiç kimse, her an, her gün, her bir sözcükleri ayrı yazılır.

9 Ayrı Yazılan Birleşik Kelimeler
Somut olarak yer belirten alt ve üst sözleriyle oluşturulan birleşik kelimeler ayrı yazılır: Su altı, yer altı, toprak altı, böbrek üstü bezi Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin sözlerinin başa getirilmesiyle oluşturulan kelimeler birleşik yazılır: yan etki, ön söz, ana dil, alt yazı, büyük anne, peşin fikir, iç savaş, dış hat, ön yargı, iç içe Dış, iç, öte, sıra sözleriyle kurulan kelimeler ayrı yazılır: Çağ dışı, olağan dışı, aklı sıra, peşi sıra, kızıl ötesi, hafta içi, yurt içi İkilemeler ayrı yazılmasına rağmen “gitgide, birdenbire, karmakarışık” gibi bazı ikilemeler kalıplaşmış olarak bitişik yazılır.

10 Kısaltmalar T.C. (Türkiye Cumhuriyeti) ve T. (Türkçe) kısaltmalarının dışında büyük harflerle yapılan kısaltmalarda nokta kullanılmaz. Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu esas alınır: cm’yi, kg’dan. Büyük harflerle yapılan kısaltmalarda kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır: TRT’den, TL’nin. Bir kelime gibi okunan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın okunuşu esas alınır: NATO’dan, UNESCO’ya.

11 Sayıların Yazılışı Birden çok sözcükten oluşan sayılar ayrı yazılır:
on iki, otuz altı Saat, para tutarı, ölçü verilerine ilişkin sayılar rakamla yazılır: 12.30, lira, 4 kilogram Para ile ilgili çek, senet gibi ticari belgelerde geçen sayılar bitişik yazılır: 4364(dörtbinüçyüzaltmışdört) Sayılarda kesirler virgülle ayrılır: 15,2 ( 15 tam, onda 2) Üleştirme sayıları rakamla değil, yazıyla belirtilir: 2’şer ikişer 9’ar dokuzar Sıra sayıları ekle gösterildiğinde rakamdan sonra sadece kesme işareti ve ek yazılır. Nokta konmaz: 8.’inci ’inci 2.’inci ’inci

12 Yazımı Karıştırılan Kelimeler
adamakıllı alaca karanlık birkaç başa baş boy bos can simidi dalkavuk ağabey alın yazısı bir ara başbakan büyük şehir çağ dışı darağacı ağaçkakan alışveriş avuç içi baş başa can ciğer çakıl taşı deli dolu aidat arada bir ayaküstü başhekim cankurtaran çakırkeyif denizaltı akşamsefası ara sıra barışsever boynu bükük canı tez çalakalem direkt

13 çekidüzen darmadağınık eşofman federasyon güvenoyu hafta sonu herkes heykeltıraş jimnastik kalemtıraş lavabo materyal doludizgin dörtnala fıskiye floresan hanımefendi harikulade hiçbiri iade kapitülasyon kastetmek okuryazar olağanüstü düztaban enstrüman galeta gardırop hatırı sayılır havaalanı iddia iftihar kırkikindi Kirli çıkı ola ki omuz omuza entelektüel entrika gelgit gelişigüzel her biri her şey İlk çağ ilkokul kontör kravat vurdumduymaz üstünkörü erozyon eşkıya gitgide günaşırı herhangi bir herhâlde her halde İlk yardım izolasyon kuş bakışı laboratuvar vezirparmağı yıl dönümü

14 orijinal ön yargı yan yana yarıyıl art arda Samanyolu ardı arkasına orkestra protein Psikiyatr sağ ol Köpek balığı örtbas öteberi yeryüzü yol ağzı sıkboğaz çekyat Hristiyan grup Santral kontrol atlıkarınca Çoban Yıldızı öz güven pardösü yol üstü yurt dışı tavşankanı Yer çekimi stüdyo stajyer pek çok şoför Kuyruklu yıldız Gök taşı pazar yeri poğaça yüz akı yüzyıl bire bir (ölçü) prova spiker birdenbire kılavuz Dil bilgisi Hava yolu üslup üst baş Hafta başı zar zor iç içe İçten içe Teke tek Baş ağrısı kulüp apartman Çıkış yolu peş peşe Sapasağlam Baş belası Kara yolu Anayasa Dışişleri/İçişleri