MAKRO EKONOMİ 1. HAFTA

1. ANA KAVRAMLAR İktisat bilimi, mikro iktisat ve makro iktisat olmak üzere iki dala ayrılmaktadır. Her iki dal da ekonomideki üretici ve tüketicilerin davranışlarını incelemektedir. Mikro iktisat; üretici olarak sadece bir firmayı, tüketici olarak da sadece bir kişiyi ele alır ve bunların davranışlarını inceler. Makro iktisat ise; üretici olarak bir ülkedeki belirli bir yıldaki bütün firmaları, tüketici olarak da aynı yılda Türkiye’deki bütün nüfusu ele alır. Özetle, mikro iktisat ekonomide dar bir alanı incelerken, makro iktisat daha geniş bir alanla ilgilenmektedir. Makro İktisadın başlıca dört karar birimi vardır. Tüketici, üretici, devlet ve yabancı ülkeler. Devlet ve yabancı ülkelerin bulunmadığı bir ekonominin varlığından söz etmek mümkün olmamasına rağmen, makro ekonomideki ilişkileri öğrencilerin daha rahat bir şekilde anlayabilmeleri açısından burada şimdilik devlet ve yabancı ülkelerin olmadığını varsaymaktayız.

1. ANA KAVRAMLAR İçinde devletin ve yabancı ülkelerin bulunmadığı, sadece üretici ve tüketicilerden meydana gelen bir ekonomide Toplam Hasıla, Toplam Gelir ve Toplam Harcamalar birbirine özdeştir. Bu kavramların tanımları şu şekildedir: Toplam Hasıla Bir ekonomide bir yıl içinde üretilen nihai malların para cinsinden değeridir. Mallar, nihai mallar ve ara mallar olarak ikiye ayrılır.

1. ANA KAVRAMLAR Nihai Mallar Nihai Mallar Nihai Mallar Ara Mallar EKMEK Doğrudan kullanılmaya hazır hale getirilmiş mallardır. Doğrudan kullanılmaya hazır olmayıp, nihai malların üretilmesinde kullanılan yardımcı mallardır. UN Toplam hasılanın hesaplanmasında sadece hesaplama yılı içerisinde üretilmiş olan NİHAİ MALLAR esas alınır, ara mallar hesaplamaya dahil edilmez. OTOMOBİL Tüketim Malları OTOMOBİL MOTORU Yatırım Malları CEKET KUMAŞ İnsan ihtiyaçlarını doğrudan karşılayan mallardır. Jeneratör, kamyon, dokuma tezgahı gibi makine ve teçhizata; fabrika binaları, satış reyonları, otoyollar, barajlar ve köprüler gibi tesislere; hammadde, yarı mamul madde ve mamul madde stoklarına; ev, apartman daireleri ve villalar gibi konutlara yatırım malları denir. Otomobil, mobilya ve beyaz eşya gibi dayanıklı tüketim malları; ekmek, süt, elbise gibi dayanıksız tüketim malları ve özel dershaneler, özel sağlık hizmetleri, lokantalar, sinemalar gibi özel hizmetlerden meydana gelir. 4

1. ANA KAVRAMLAR Toplam Gelir Bir ekonomide, bir yıllık bir dönemde emek, sermaye, doğal kaynaklar ve müteşebbisten oluşan üretim faktörlerinin toplam hasılanın üretimine katılmalarına karşılık elde ettikleri ücret, faiz, rant ve kar gelirlerinin toplamına toplam gelir denir. Toplam gelir, toplam hasılanın büyüklüğüne eşittir ve bu durumda üretim faktörleri, ürettikleri toplam hasıla değerini kendi aralarında ücret, faiz, rant ve kar olarak bölüşüyorlar demektir. Örneğin; 2015 yılında Türkiye’de 20 milyon TL toplam hasıla üretilmişse, ücret, faiz, rant ve kardan oluşan toplam gelirin değeri de 20 milyon TL olacaktır.

1. ANA KAVRAMLAR Toplam Harcamalar Bir ekonomide bir yıllık bir dönemde toplam gelirin, toplam hasılayı satın almak üzere kullanılması sonucunda doğan harcama akımına toplam harcamalar denir. Bu durumda üretim faktörleri toplam hasılayı üretmekte, elde ettikleri toplam geliri, ürettikleri toplam hasılayı satın almak üzere harcamakta ve bu yolla da toplam harcamalar ortaya çıkmaktadır.

Toplam Hasıla ≈ Toplam Gelir ≈ Toplam Harcama 1. ANA KAVRAMLAR Üretici olarak devreye giren üretim faktörleri üretimi tamamlayıp gelir elde ettikten sonra tüketici haline dönüşmektedirler. Yani makro iktisatta üreticilerle tüketiciler aynı kişilerdir. Sadece üretici ve tüketicilerden oluşan bir makro ekonomik sistemde bir yıllık bir dönemde toplam hasıla, toplam gelir ve toplam harcamalar birbirine eşittir. Bu eşitlik matematiksel bir kesinlik taşımadığı için uygulamada eşitlik yerine özdeşlik kavramı kullanılmaktadır. Toplam Hasıla ≈ Toplam Gelir ≈ Toplam Harcama

1. ANA KAVRAMLAR Tüketim Harcamaları (C) Tüketim mallarına yapılan harcamalardır. Tasarruf (S) Gelirin tüketim harcamalarından arta kalan kısmına tasarruf denir. Geliri tüketim harcamalarını karşılamaya yetmeyen kişi tasarruf yapamaz ve borç alma yoluna gider. Bu durum, borç aldığı kişi veya kişilerin tasarruflarını azaltacağı için eksi tasarruf anlamına gelir. Gelirleri sadece tüketim harcamalarını karşılamaya yeten birey veya toplumlar tasarruf yapamayacaktır. Bu durumda sıfır tasarruf ortaya çıkar. Bireyler veya toplumlar gelirlerini tüketim harcamaları ile tasarruflar arasında bölüştürür. Yatırım Harcamaları (I) Yatırım mallarına yapılan harcamalara denir.

1. ANA KAVRAMLAR Tasarruf ve Özdeşlik Özdeşlik incelenirken toplam hasılanın toplam gelire özdeş olması açıklaması zor bir durum değildir. Problem, toplam gelir toplam harcamalara dönüşürken ortaya çıkmaktadır. Toplam gelirin bir kısmı tüketim harcamalarına ayrılırken, bir kısmı da tasarruf için ayrılmaktadır. Toplam hasılayı oluşturan yatırım mallarının satın alınabilmesi için tasarrufların yatırım harcamalarına dönüştürülmesi gerekmektedir. Toplumun yaptığı tasarruflar, küçüklü büyüklü değerlerde ve toplumun bireylerinin elinde dağınık durumda bulunmaktadır. Bu tasarruflar kendiliğinden yatırım mallarının satın alınmasında kullanılamaz ve eğer tasarruflar bir şekilde yatırım mallarına dönüştürülemezse, toplam gelir ile toplam harcamaları özdeşleştirmek mümkün olmayacaktır.

1. ANA KAVRAMLAR Tasarruf ve Özdeşlik Bu durumda önemli olan, toplumdaki bireylerin ellerinde bulunan tasarrufların nasıl bir araya toplanarak yatırım harcamalarına dönüştürüleceğidir. İşte bu noktada devreye para ve sermaye piyasaları girmektedir. Para piyasaları bankalardan, sermaye piyasaları ise menkul kıymet borsalarından meydana gelir ve bireylerin küçük tasarruflarını bir araya toplayarak yatırım harcamalarına dönüşecek bir kredi havuzu oluştururlar. Tasarrufları yatırım harcamalarına dönüştürecek mekanizmanın üç ayağı bulunmaktadır. Birinci ayak tasarrufçu, ikinci ayak para ve sermaye piyasalarından meydana gelen mali aracı kurumlar, üçüncü ayak ise müteşebbistir.

1. ANA KAVRAMLAR Tasarruf ve Özdeşlik Bu üç ayaklı mekanizma basitçe şu şekilde çalışır: Elinde küçük tasarrufu bulunan bireyler, tek başlarına yatırım yapacak büyüklükte tasarrufa sahip olmadıkları için faiz ve kar elde etmek amacıyla bu tasarruflarını mali aracı kurumlara yatırırlar. Böylece mali aracı kurumların elinde büyük parasal kaynaklar birikir. Yatırım harcaması yapmak isteyen fakat elinde yeterli parasal öz kaynağı bulunmayan müteşebbis, mali aracı kurumlardan kredi almak suretiyle yatırım harcamasını gerçekleştirir. Böylece toplumun tasarrufu yatırım harcamalarına dönüştürülmüş ve toplam gelir toplam harcamaya özdeşleşmiş olur.

1. ANA KAVRAMLAR Tasarruf ve Özdeşlik Tasarrufun faydalı mı yoksa zararlı mı olduğu incelendiğinde şunlar söylenebilir: Eğer tasarruflar yatırım harcamalarına dönüştürülebiliyorsa faydalıdır. Çünkü, yatırım harcamalarına dönüştürülebilen tasarruflar, toplam hasıla, toplam gelir, toplam harcamalar özdeşliğinin sağlanmasına imkan vermektedir. Yatırım harcamalarına dönüştürülemeyen tasarruflar ise zararlıdır. Çünkü, yatırım harcamalarına dönüştürülemeyen tasarruflar, toplam hasıla, toplam gelir, toplam harcamalar özdeşliğini bozmaktadır.

Toplam Hasıla, Toplam Gelir, Toplam Harcamalar Özdeşliği; Akım Şeması 1. ANA KAVRAMLAR Toplam Hasıla, Toplam Gelir, Toplam Harcamalar Özdeşliği; Akım Şeması Tüketim Harcamaları=18 Milyon TL Tüketim Malları 18 Milyon TL ------------------------ Yatırım Malları 2 Milyon TL Ücret=8 Milyon TL Faiz=4 Milyon TL Rant=2 Milyon TL Kar=6 Milyon TL Toplam=20 Milyon TL Tüketim Harcamaları 18 Milyon TL ------------------------ Tasarruf 2 Milyon TL Toplam Hasıla 20 Milyon TL Toplam Harcama 20 Milyon TL Toplam Gelir Para ve Sermaye Piyasaları Tasarruf=2 Milyon TL Yatırım=2 Milyon TL MÜTEŞEBBİS MALİ ARACI TASARRUFÇU

1. ANA KAVRAMLAR www.yunusemreaytekin.com DERS BİTMİŞTİR DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER! GÖRDÜĞÜNÜZ BU DERS SUNUMUNA www.yunusemreaytekin.com internet adresinden ulaşabilirsiniz.