Vygotsky’nin Bilişsel Gelişime İlişkin Görüşleri
Bir Rus bilim insanı olan Lev Vygotsky bilişsel gelişimde sosyal çevrenin önemine vurgu yapmaktadır.
Vygotsky’ye göre çocuklar öğrenmeye çevrelerindeki insanlardan başlarlar. Çocuklardaki öğrenmelerin kaynağı sosyal çevreleridir. Bilişsel gelişimin kaynağı psikolojik süreçlerden önce insanlar arası etkileşimdir.
Vygotsky’ye göre tüm psikolojik süreçler sosyal süreçlerle başlar Vygotsky’ye göre tüm psikolojik süreçler sosyal süreçlerle başlar. Sosyal etkileşimler duygu durumunuzu belirler, sosyal çevremiz statümüzü ve rollerimizi belirler.
Buna göre çocuklar diğer çocuklarla ve yetişkinlerle işbirliği yaparak öğrendiklerinde bilişsel gelişimleri beslenmektedir.
Vygotsky sosyal etkileşimi, yalnızca iş bölümü yapmanın ya da birbirinden öğrenmenin ötesinde birbirinin bilişsel yapılarını ve süreçlerini etkilemek olarak yani birlikte anlam oluşturmak olarak görmektedir.
Vygotsky’nin ortaya attığı önemli terimlerden biri de “yakınsal gelişim alanı”dır.
Yakınsal gelişim alanı, çocuğun bağımsız olarak sağlayabileceği gelişim düzeyi ile rehberlik alarak sağlayabileceği gelişim düzeyi arasındaki farktır.
Öğrenme süreci boyunca öğrenenlere öğretmen, akran, anne, baba gibi çeşitli kimseler destek olabilmektedir. Yakınsal gelişim alanının etkili olarak kullanılması için öğrenenler çok fazla bağımsız bırakılmamalı, onlara rehberlik yapılmalıdır. Bu destek ise tam gerektiği kadar ve öğrenme süreci boyunca giderek azalan biçimde olmalıdır.
Öğrenenlere sağlanan bu destek öğrenme çerçevesi olarak çevrilebilen «scaffolding» terimi ile ifade edilir. Her ne kadar Vygotsky kendi eserinde öğrenme çerçevesi terimini kullanmamış olsa da görüşleri ile uyum gösteren bu terim sık sık onun adı ile birlikte anılmaktadır.
Erken yaşta hayatını kaybeden Vygotsky, düşüncelerini tam olarak sistemleştirme olanağı bulamamıştır. Bu sebeple kuramı daha çok genel düşüncelerden oluşmaktadır.
Kaynaklar Senemoğlu, N. (2005). Gelişim Öğrenme ve Öğretim, Kuramdan Uygulamaya. Gazi Kitabevi, Ankara.