Noktalama işaretleri

Tırnak İşareti ( " " ) a. Bir metnin içerisinde başkasından aktarılan yazıların, sözlerin başına ve sonuna tırnak işareti konur: Tilkiye "tavuk kebabı yer misin?" demişler: "Adamın güleceğini getiriyorsunuz" demiş. b. Önemi belirtilmek istenen sözcüklerin başında ve sonunda tırnak işareti kullanılır: Ta derinden bir gün bana "gel!" desin. (Ahmet Kutsi Tecer) c. Karşılıklı konuşmalarda çizgi yerine tırnak işareti de kullanılır: "Sınava iyi hazırlandın mı?". "Evet, ya sen?". d. Bir yazıda sözcükler ya da sayılar alt satırlarda tekrarlanıyorsa, bu sözcük ya da sayıları yazmamak için "den den" adı verilen tırnak işareti kullanılır: Hacettepe Üniversitesi'nde bulunan bazı fakülteler şunlardır: Edebiyat Fakültesi Fen              " Mühendislik  " Tıp               " .

Üç Nokta ( ... ) a. Büyük üzüntü, korku, sevinç gibi duygular nedeniyle tamamlanamayan cümlelerden sonra üç nokta konur: - Baban iyileşti mi? - Onu geçen hafta ... Keriman hıçkırıklar arasında: - Yirmi yıl ... diye inledi, yirmi yıl sonra ... sana nasıl anlatabilirim ki ...

b. Tamamlanmamış cümlelerde anlamı pekiştirmek için üç nokta kullanılır: Desem ki ... İnan bana sevgilim inan ... (Cahit Sıtkı) Senin gözlerinden öyle acı Bir ışık geçer ki bazen ... (Cahit Külebi)

c. Üç nokta yazıda birbirine benzer varlıklar sıralanırken birkaçını yazdıktan sonra vesaire, bunun gibi anlamına gelen sözcüklerin yerine kullanılır: Küçükken okuduğum kitaplardan hatırlayabildiklerim şunlar: Çalıkuşu, Yaban, Kiralık Konak, Sinekli Bakkal ... Onlarda her şey var: Atlar, arabalar, uşaklar ... d. Söz arasında söylenmek istenmeyen ya da müstehcen sözcüklerin yerine kullanılır: Dün müdürü kendi yanında çalışan ... adlı genç kızla aynı yatakta yakalamışlar. "Sana haraç verecek adamın ..." diye bağırdı.

Soru İşareti ( ? ) a. Soru bildiren cümlelerden ve sözcüklerden sonra soru işareti konur: Şakaklarıma kar mı yağdı ne var? (Cahit Sıtkı) Bu kaçıncı bahçe gördüm tarumar? (Cahit Sıtkı) Reşat Nuri Güntekin'in Çalıkuşu adlı romanını okudunuz mu? Ya gelmeseydin? b. Verilen bilgilerin kesin olarak doğruluğundan emin olunmadığı durumlarda soru işareti kullanılır: Hoca Ahmet Yesevî (? - 1166), Türkistan bölgesinde yaşamıştır. Divan şairimiz Fuzûlî (1480?-1556), İstanbul'a hiç gelmemiştir.

İki Nokta ( : ) Geçmiş dönemlerde iki noktadan sonra mutlaka büyük harf kullanılması gerekliliği belirtilirdi. Oysa günümüzde iki noktadan sonra gelen cümle tam ve bağımsız bir cümle ise yine büyük harfle yeni cümleye başlanıyor. Ancak iki noktadan sonra gelen cümle tam bir cümle değil, bir önceki cümlenin devamı niteliğinde ise bu durumda küçük harf kullanımı dikkati çekmektedir. a. Açıklanması gereken konularda cümle ve sözcüklerden sonra iki nokta konur: Güneş'e uzaklıklarına göre gezegenler şöyle sıralanır: Merkür, Venüs, Dünya, Jüpiter, Satürn, Uranüs. Sömürge siyaseti, türlü yollara başvurur: Askerî gücüne dayanarak kaba kuvvet kullanır; ekonomik kontrolle hegemonya kullanmaya kalkar; kültürel sömürgeciliğe açılır.

b. Başkalarından aktarılan yazı ve sözlerde tırnak işaretinden önce iki nokta konur: Yaşlı adam arkadaşına: "mermer iyi taştan, muhabbet iki baştan" diye nazik bir şekilde sitemini belirtti. Atatürk diyor ki: "Hayatta en hakiki mürşit ilimdir". c. Yazıda karşılıklı konuşmaların başlayacağını belirten sözlerden sonra iki nokta konur: Gülerek sordum: - Ne biliyorsun? İri ela gözlerini kırptı. Delillerden emin olan insanlara mahsus saf bir kanaatle: - Ne bilmeyeceğim, dedi: sır olmasa buraya her gece nur iner mi? (Ömer Seyfettin)

Noktalı virgül (;) 1.Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımlarla birbirinden ayırmak için konur: Erkek çocuklara Doğan, Tuğrul, Aslan, Orhan; kız çocuklara ise İnci, Çiçek, Gönül, Yonca adları verilir.

2.Öğeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri birbirinden ayırmak için konur: Sevinçten, heyecandan içim içime sığmıyor; bağırmak, kahkahalar atmak, ağlamak istiyorum. Sabahtan beri bekliyorum; ne gelen var, ne giden. İş işten geçti;artık gelse de olur, gelmese de. 3.Virgülle ayrılmış örnekleri farklı örneklerden ayırmak için konur: Türkiye, İngiltere, Azerbaycan; İstanbul, Londra, Bakû.