YMM MUSTAFA DÜNDAR Mersin Kasım 2015 İDARİ ÇÖZÜM YOLLARI YMM MUSTAFA DÜNDAR Mersin Kasım 2015

İDARİ ÇÖZÜM YOLLARI Yükümlü ile vergi dairesi arasında uyuşmazlık konusu olan olayların çeşitli yöntemlerle, anlaşarak ya da idari denetim ilkeleri çerçevesinde uyuşmazlıkların giderilmesidir.

YASALARDA TANINAN YÖNTEMLER 1- Vergi Kanunlarında Mükelleflere Tanınan Haklar (Pişmanlık, Uzlaşma, vb.) 2- İdari Yargılama Usulü Kanunu Uyarınca İdareye Başvuru (İYUK, m.10 ve 11), 3- Çeşitli Kanunlarda sağlanan haklar ve zorunluluklar (Gümrük Kanunu, SGK uyarınca idari başvurunun zorunlu kılındığı haller, kabahatler için tanınan erken ödeme indirimi gibi)

KONUNUN SINIRLANDIRILMASI 6183 Sayılı AATUHK kapsamına giren kamu alacakları Vergi Usul Kanunu Kapsamına Giren Vergi, Resim ve Harçlar

VERGİ USUL KANUNU 1- VUK m.116 vd.m Düzeltme Talebi, 2- VUK, m.376, Cezalarda İndirim, 3- VUK, Ek Md 1 vd. Uzlaşma, 4- VUK m.413 Özelge Talep Edilmesi, 5- RDK’da dinlenme talebi.

VUK m.116 vd.m uyarınca açık; DÜZELTME Düzeltme talebinin; 1- Beyana Dayanan vergilerde, 368 seri no’lu VUK Genel Tebliği Uyarınca Düzeltme Beyannamesi verilmesi, 2- Beyannamenin verildiği vergi dairesine dilekçe verilerek düzeltme talebinde bulunulması gerekmektedir. VUK m.116 vd.m uyarınca açık; 1- Hesap Hatası, ya da 2- Vergilendirme Hatası, olmak zorundadır.

DÜZELTME İkmalen, re’sen ve idarece tarh edilen ve ihbarname kuralına göre yapılan tarhiyatlar da düzeltme talebi DAVA AÇMA SÜRESİ İÇİNDE YAPILACAK DÜZELTME TALEBİNİN DAVA AÇMA SÜRESİNE HİÇBİR ETKİSİ BULUNMAMAKTADIR. DAVA AÇMA SÜRESİ GEÇMİŞ OLAN TARHİYATLARDA HATA VAR İSE DÜZELTME TALEBİNDE BULUNULARAK HATANIN DÜZELTİLMEMESİ/TALEBİN REDDİ ÜZERİNE DAVA AÇILABİLİR. BUNUN İÇİN; 1- Önce, vergi dairesine başvurulacaktır. 2- Vergi Dairesinin açık ya da zımni biçimde reddetmesi üzerine GİB’e şikayet yolu ile başvurularak GİB TARAFINDAN da zımni/açık biçimde reddedilmesi halinde dava açılabilecektir. YEREL VERGİLERDE GİB yerine BELEDİYE/VALİLİK

Tarh zamanaşımı süresi içinde (5 yıl) talepte bulunulabilir. DÜZELTME BAŞVURU SÜRESİ düzeltme zamanaşımı süresi: a) Zamanaşımı süresinin son yılı içinde tarh ve tebliğ edilen vergilerde hatanın yapıldığı; b) İlan yolu ile tebliğ edilip vergi mahkemesinde dava konusu yapılmaksızın tahakkuk eden vergilerde mükellefe ödeme emrinin tebliğ edildiği; c) İhbarname ve ödeme emri ilan yoluyla tebliğ edilen vergilerde 6183 sayılı Kanuna göre hacizin yapıldığı; Tarihten başlayarak bir yıldan aşağı olamaz. Tarh zamanaşımı süresi içinde (5 yıl) talepte bulunulabilir. ANCAK;

DÜZELTME TALEP KABUL RED

DÜZELTME UZLAŞILAN VERGİLERDE HATA VAR İSE Uzlaşma Komisyonu Muamelelerinin Kesinliği Ek Madde 6 (TSU) Uzlaşma komisyonlarının tutacakları uzlaşma tutanakları kesin olup gereği vergi dairelerince derhal yerine getirilir. Mükellef veya adına ceza kesilen; üzerinde uzlaşılan ve tutanakla tespit olunan hususlar hakkında dava açamaz ve hiçbir mercie şikayette bulunamaz.

UZLAŞILAN VERGİLERDE HATA VAR İSE Tarhiyat Öncesi Uzlaşma DÜZELTME UZLAŞILAN VERGİLERDE HATA VAR İSE Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Ek Madde 11 3. fıkra; Tarhiyat öncesi uzlaşmanın temin edilememiş veya uzlaşma müzakeresinde uzlaşmaya varılamamış olması halinde mükellefler veya ceza muhatabı olanlar verginin tarhından ve cezanın kesilmesinden sonra uzlaşma talep edemezler.

UZLAŞILAN VERGİLERDE HATA VAR İSE DÜZELTME UZLAŞILAN VERGİLERDE HATA VAR İSE GİB, VERDİĞİ ÖZELGELERLERDE UZLAŞILAN VERGİLERDE HATA VAR İSE BUNUN DÜZLETİLEBİLECEĞİNİ DOLAYISIYLA DÜZELTME TALEBİNDE BULUNULABİLECEĞİNİ KABUL ETMEKTEDİR.

ÖZELLİK ARZ EDEN BİR HUSUS GİB, İhbarnamede, başvuru merciinin yanlış gösterilmesini HATA OLARAK KABUL ETMEMEKTEDİR. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası m.40, f.2’de devlet, işlemlerinde, ilgili kişilerin hangi kanun yolları ve mercilere başvuracağını ve sürelerini belirtmek zorunda oldukları hüküm altına alınmıştır.

CEZALARDA İNDİRİM (VUK M.376) İkmalen, re'sen veya idarece tarh edilen vergi veya vergi farkları üzerinden kesilen USULSÜZLÜK, ÖZEL USULSÜZLÜK VE VERGİ ZİYAI CEZALARI ihbarnamelerin tebliği tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgili vergi dairesine başvurarak vadesinde veya 6183 sayılı Kanunda belirtilen türden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren üç ay içinde ödeyeceğini bildirirse

İNDİRİM ORANLARI 1. Vergi ziyaı cezasında birinci defada yarısı, müteakiben kesilenlerde üçte biri, 2. Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarının üçte biri, İndirilir.

ÖDEME ŞARTI Mükellef veya vergi sorumlusu ödeyeceğini bildirdiği vergi ve vergi cezasını maddede belirlenen süre içinde ödemez veya dava konusu yaparsa indirimden faydalandırılmaz. VERGİ ASLI VE VERGİ CEZASININ ÖDENMESİ ŞART OLUP, MADDEDE GECİKME FAİZİNE YER VERİLMEMİŞTİR.

CEZALARIN VADESİ: 30 NİSAN 2015 ÖRNEK 2015/OCAK VERGİLENDİRME DÖNEMİNE AİT MUHTASAR BEYANNAME 1 MART 2015 TARİHİNDE ELEKTRONİK ORTAMDA VERİLMİŞTİR VE İNDİRİM TALEP EDİLMİŞTİR. VERGİ ASLI 100,00 ₺ VERGİ ZİYAI 50,00 ₺ ÖZEL USULSÜZLÜK 120,00 ₺ VERGİNİN VADESİ: 1 NİSAN 2015 CEZALARIN VADESİ: 30 NİSAN 2015

TARHİYAT ÖNCESİ UZLAŞMA TARHİYAT SONRASI UZLAŞMA

KAPSAM T.Ö.U T.S.U Vergi Aslı, Vergi Ziyaı Cezası Özel ve Genel Usulsüzlük Cezaları T.Ö.U T.S.U Vergi Aslı, Vergi Ziyaı Cezası

USULSÜZLÜK CEZALARINDA FARKLILIK Ek madde 11’de Maliye Bakanlığı, vergi incelemesine dayanılarak tarh edilecek vergilerle KESİLECEK CEZALARDA (359 uncu maddede yazılı fiillerle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi halinde tarh edilecek vergi ve kesilecek ceza ile bu fiillere iştirak edenlere kesilecek ceza hariç) tarhiyat öncesi uzlaşma yapılmasına izin verebileceği hüküm altına alınmıştır. NEDENİ

USULSÜZLÜK CEZALARINDA FARKLILIK Ek madde 1’de ise; «….Mükellef tarafından, ikmalen, re'sen veya idarece tarh edilen vergilerle bunlara ilişkin vergi ziyaı cezalarının…. durumunda, idare bu bölümde yer alan hükümler çerçevesinde mükellefler ile uzlaşabilir.» NEDENİ

KAPSAM VUK m.359’da yazılı fiillerle vergi ziyaına sebebiyet verilmesi halinde tarh edilen vergi ve kesilen ceza ile bu fiillere iştirak edenlere kesilen usulsüzlük cezaları için TÖU hakkı bulunmaktadır.

TARHİYAT ÖNCESİ UZLAŞMA Vergi İncelemesi Sonucunda İkmalen, re’sen, idarece tarh edilen vergiler için, nezdinde inceleme yapılanlar veya vekilleri TÖU talep edebilirler. İncelemenin başlangıcından, inceleme ile ilgili son tutanağın düzenlenmesine kadar geçen süre içerisinde her zaman uzlaşma talebinde bulunulabilir. Vergi incelemesi yapmaya yetkili olanlarca yapılacak uzlaşmaya davet hallerinde ise davet yazısının tebliğ tarihinden itibaren en geç 15 gün içerisinde uzlaşma talebinde bulunulabilir.

TÖU TALEBİNDEN VAZGEÇME Tarhiyat öncesi uzlaşma talebinde bulunan mükellef, tayin edilen uzlaşma gününden önce yazılı olarak vergi inceleme raporunu düzenleyene veya komisyona sekreterya hizmeti veren birime bu talebinden vazgeçtiğini bildirebilir. Bu durumda mükellefin TÖ uzlaşma istememiş gibi işlem tesis edilir.

TARHİYAT ÖNCESİ UZLAŞMA İncelemenin sonuçlandığı tarihte tarh zamanaşımının sona ermesine üç aydan az bir zaman kalması halinde mükellefe uzlaşma talebinde bulunup bulunmadığı sorulmaz ve uzlaşma talebinde bulunmaya davet edilmez. TÖU Yön. M.9/3 2009 YILINDA ÇIKARILAN YÖNETMELİKTEK YER ALAN BU FIKRA, D.4., E.2010/46 VE K.2013/8523 sy. Kararla iptal edilmiştir. ANCAK

2011 YILINDA YAYIMLANAN TÖU YÖNETMELİĞİNDE DE AYNI HÜKÜM YER ALDIĞINDAN, İPTAL KARARININ HUKUKİ SONUCU BULUNMAMAKTADIR. BU NEDENLE 2011 YILINDAKİ YÖNETMELİK HÜKÜMLERİ İDARECE DEĞİŞTİRİLMEDİĞİ SÜRECE YÖNETMELİĞİN İLGİLİ HÜKMÜNÜN İPTAL TALEBİ İLE DAVA AÇILMASI GEREKMEKTEDİR.

TARHİYAT SONRASI UZLAŞMA TSU Komisyonlarının Uzlaşma Yetkileri Tarh Edilen Vergi ve Ceza Tutarı Esas Alınarak VUK Genel Tebliğleri ile Belirlenmektedir. Uzlaşma talebi vergi ihbarnamesinin tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde yapılır.

UYGULAMADA BU HAKTAN YARARLANDIRILMAMA YÖNÜNDE UYGULAMA YAPILMAKTADIR. KISMİ UZLAŞMA Uzlaşma konusu verginin matrah farkları itibariyle bölünebildiği durumlarda uzlaşma sadece toplam matrah farkının bu bölümüne isabet eden vergi kısmı için de yapılabilir. UYGULAMADA BU HAKTAN YARARLANDIRILMAMA YÖNÜNDE UYGULAMA YAPILMAKTADIR. ANCAK

NİHAİ TEKLİF Uzlaşmanın vaki olmadığına dair tutanağa idarenin nihai teklifi yazılır. Mükellef dava açma süresinin sonuna kadar teklif edilen vergi ve cezayı kabul ettiğini yazılı olarak bildirirse bu takdirde uzlaşma sağlanmış sayılır. Ancak uygulamada komisyonda konuşulan nihai teklif değil, komisyonun iradesine göre verginin tamamı, cezanın ise yarısı veya tamamı yazılabilmektedir.

UZLAŞMA İŞLEMLERİNİN KESİNLİĞİ Mükellef veya adına ceza kesilen; üzerinde uzlaşılan ve tutanakla tespit olunan hususlar hakkında dava açamaz ve hiçbir mercie şikayette bulunamaz. Kesinleşen vergi, ceza ile hesaplanan gecikme faizleri ödenmek zorundadır. UZLAŞMA VAKİ OLUR İSE UZLAŞMA VAKİ OLMAZ YA DA TEMİN EDİLEMEZSE Süresi içinde uzlaşma talebinde bulunan mükellef veya ceza muhatabı uzlaşma talep ettiği vergi veya ceza için, ancak uzlaşma vaki olmadığı takdirde dava açma yoluna gidebilir.

ÖZELGE TALEP EDİLMESİ Mükellefler, Gelir İdaresi Başkanlığından veya bu hususta yetkili kıldığı makamlardan, vergi durumları ve vergi uygulaması bakımından müphem ve tereddüdü mucip gördükleri hususlar hakkında yazı ile izahat isteyebilir. Yazı ile verilen izahata ÖZELGE denilmektedir.

HUKUKSAL SONUCU Yetkili makamların mükellefin kendisine yazı ile yanlış izahat vermiş olmaları veya bir hükmün uygulanma tarzına ilişkin bir içtihadın değişmiş olması halinde vergi cezası kesilmez ve gecikme faizi hesaplanmaz. VUK, m.331; Vergi kanunları hükümlerine aykırı hareket edenler, bu kitapta yazılı vergi cezaları (vergi ziyaı cezası ve usulsüzlük cezaları) ve diğer cezalarla cezalandırılırlar.

RDK’DA DİNLENME RAPOR DEĞERLENDİRME KOMİSYONLARININ OLUŞTURULMASI İLE ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK VERGİ İNCELEMELERİNDE USUL VE ESASLAR YAYIMLANMAMIŞTIR. ANCAK UYGULAMASI VARDIR. Mükellef ve inceleme elemanının dinlenmesi MADDE 14 - (1) Komisyonlar, gerekli gördüğü durumlarda ya da talepleri üzerine mükellefi veya inceleme elemanını dinleyebilir. (2) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar ilgisine göre Başkanlıkça veya Gelir İdaresi Başkanlığınca belirlenir.

ÇÖZÜM: YARGISAL UYUŞMAZLIK YARATMAKTIR. 6183 SAYILI KANUN 6183 Sayılı Kanun Uyarınca yapılan 1- Ödeme Emri, 2- Haciz, 3- Satış, 4- Teminat istemi İŞLEMLERİ İÇİN İYUK’a dayanılarak İDAREYE İŞLEMİN GERİ ALINMASI TALEBİ İLE BAŞVURULABİLİR. Bu Başvurunun dava açma süresine hiçbir etkisi yoktur. ÇÖZÜM: YARGISAL UYUŞMAZLIK YARATMAKTIR.

6183 SAYILI KANUN HACİZ BİLDİRİSİ TEBLİĞ EDİLİR İSE Haciz bildirisi tebliğ edilen üçüncü şahıs; borcu olmadığı veya malın yedinde bulunmadığı  veya haczin tebliğinden önce borcun ödendiği veya malın tüketildiği ya da kusuru olmaksızın telef olduğu veya alacak, borçluya veya emrettiği yere verilmiş olduğu  gibi bir iddiada ise durumu, haciz bildirisinin kendisine tebliğinden itibaren yedi gün içinde tahsil dairesine yazılı olarak bildirmek zorundadır. BU DURUMDA TAHSİL DAİRESİ ADLİ MAHKEMEDE MENFİ TESPİT DAVASI AÇABİLİR. HACİZ BİLDİRİSİ TEBLİĞ EDİLİR İSE

TEŞEKKÜR EDERİM