T.C. ORMAN VE SU İŞLERİ BAKANLIĞI SU YÖNETİMİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ NİLÜFER ÇAYI ALT HAVZASI İÇİN ALICI ORTAM BAZLI DEŞARJ STANDARTLARININ HESAPLANMASI Esra ŞILTU Uzman Yardımcısı Su Kalitesi Yönetimi Dairesi Susurluk Havzası Yönetim Heyeti Toplantısı 19 Haziran 2014 Bursa

Nilüfer Çayı Alt Havzası Nilüfer Çayı Havzası, Susurluk Havzası’nın bir alt havzasıdır. Nilüfer Çayı, Bursa ili sınırları içerisinde doğar, Karacabey ilçesinde Susurluk Çayı ile birleşerek Bursa ili sınırları içerisinde Marmara Denizi’ne dökülür. Bursa ilinin Karacabey ve Mustafakemalpaşa ilçeleri hariç diğer ilçelerinin tamamı Nilüfer Çayı Alt Havzası’nda yer almaktadır. Alt havzanın nüfusu 2.560.444 kişidir.

Yerleşim Yerlerinin Çevresel Altyapısı Yerleşim Yeri Nüfusu Kanalizasyon Durumu Atıksu Arıtma Tesisi Durumu Tesis Var/ Yok Kapasite Yeterliliği Revizyon İhtiyacı Deşarj Yeri Standartlara Uygunluk Nilüfer 325.901 Var (BATI AAT’ye bağlı) VAR YETERLİ YOK Ayvalı deresi Uygun Osmangazi 778.843 Var (DOĞU AAT’ye bağlı) Deliçay deresi Yıldırım 629.961 Kestel 38.716 Var (Yeşil Çevre AAT’ye bağlı) YETERSİZ Analiz Sonuçları Yok Gürsu 61.364 *Nüfus >2000 olan yerleşim yerleri

Organize Sanayi Bölgeleri Nilüfer OSB (NOSAB) Bursa Ticaret ve Sanayi OSB (BTSO) Gürsu OSB Kestel OSB Bursa Deri İhtisas OSB Demirtaş OSB (DOSAB) Hasanağa OSB Islah OSB olmak için müracaat eden San. Böl. Akçalar Sanayi Böl. Kayapa Sanayi Böl. Çalı Sanayi Böl. Başköy Sanayi Böl. Barakfaki Kestel II

Münferit Sanayi Tesisleri AAT VAR MI TESİSİN GÜNLÜK KAPASİTESİ ( m3/gün) TESİS DEŞARJ STANDATLARINI SAĞLIYOR MU Aslanoba Gıda San. ve Tic. A.Ş. Var 300 Evet Sütaş Gıda San. ve Tic.A.Ş. 3.500 Tartaş Gıda Tarım ve Hay. Ür.San.Tic.A.Ş. 500 Penguen Gıda San.A.Ş. 5.500 Martaş Marmara Tarımsal Ürünleri Değerlendirme A.Ş. (Osmangazi) 1.500 Karsan Otomotiv San. ve Tic. A.Ş. 600 Eüaş Bursa Doğalgaz Kombine Çevrim Sant.(End) 1.200 Eüaş Bursa Doğalgaz Kombine Çevrim Sant.(Evsel) 100 Delphi Otomotiv A.Ş. Var (Evsel) Evsel: 80 Endüstriyel:80 (rejenerasyon suyu) Las-Par Kauçuk Yedek Parça San. ve Tic. Ltd.Şti 200 Erikli Su ve Meşrubat San. Tic. A.Ş. Evsel: 45 Endüstriyel:285 Nestle Türkiye Gıda San. A.Ş. 250

Münferit Sanayi Tesisleri AAT VAR MI TESİSİN GÜNLÜK KAPASİTESİ ( m3/gün) TESİS DEŞARJ STANDATLARINI SAĞLIYOR MU Trakya Birlik Karacabey Yağ ve Yem Fab. Var 1.000 Evet Merko Gıda San. ve Tic. Aş. (Karacabey) 1.920 Olca Gıda ve Plastik Ambalaj San.Ve Tic.Ltd.Şti. 1.400 Tamek Gıda ve Kons.San.Tic.A.Ş. 5000 Tat Konserve San. A.Ş. (Karacabey) 21.600 Tunçsan Gıda San. Aş. 2160 Kestelek Bor İşletme Müd. Var (Evsel (paket arıtma)+endüstriyel atıksu geridönüşümlü kullanılıyor) Evsel: 20 Endüstriyel:1072 Yeşim Tekstil San. ve Tic. A.Ş. 6.500 Hayır Bursa Çimento Fabrikası A.Ş. Var (Evsel) 140 Hastavuk A.Ş. 40 Tofaş Türk Oto. Fab. Aş. 5.000

SU KALİTE SINIFLARI IV.SINIF IV.SINIF I.SINIF I.SINIF I.SINIF

Nilüfer Çayı Alt Havzası TMDL Çalışması TMDL KAVRAMI Günlük maksimum toplam yük (TMDL), bir su kütlesinin, istenen su kalitesini sağlayacak biçimde alabileceği en fazla kirletici yük miktarını ve bu kirletici yükün noktasal ve yayılı kaynaklar arasındaki dağılımını belirlemektedir. ABD’de mevcut uygulama, Kirletici Salımlarının Engellenmesi Ulusal Programı (NPDES) sistemi altında noktasal kaynaklara deşarj izinlerinin, TMDL hesaplamaları göz önünde bulundurularak verilmesidir.

Nilüfer Çayı Alt Havzası TMDL Çalışması TMDL ve ÇEVRE KALİTE STANDARTLARI (EQS) ARASINDAKI İLİŞKİ TMDL, bir havza içerisindeki su kütlelerinin yasal çerçeve ile belirlenmiş Çevre Kalite Standartları’na (EQS) uygun seviyede kalması için noktasal ve yayılı kaynaklardan deşarj edilecek en yüksek düzeydeki kirletici miktarını belirlemektedir. TMDL çalışması sonucunda noktasal kaynaklara ait deşarj izinleri ve yayılı kaynaklara ait güvenli deşarj miktarları ile bu kaynakların kontrolü için mekanizmalar belirlenmektedir.

Nilüfer Çayı Alt Havzası TMDL Çalışması

Nilüfer Çayı Alt Havzası TMDL Çalışması Nilüfer Çayı Pilot Çalışması Çalışma kapsamında eşit azaltım, yük bazında sabit azaltım, sabit deşarj konsantrasyonu gibi değişik senaryolar uygulanarak hedeflenen su kalitesine ulaşılması için gerekli giderim miktarları hesaplanmıştır. Konvansiyonel parametrelerin yanı sıra spesifik kirleticiler için de uygulanabilecek bir yöntem oluşturulmuş olup, Bakanlığımız tarafından yürütülecek diğer çalışmalarda da bu yöntemin kullanılması planlanmaktadır.

Alıcı Ortam Bazlı Deşarj Standardı YK = EA + END + NK + YayK; YK = (Toplam debi) * Alıcı Ortam Standardı YK : Yükleme Kapasitesi (kg/gün) EA : Evsel Atıksu Kirlilik Yükü (kg/gün) END : Endüstriyel Atıksu Kirlilik Yükü (kg/gün) NK : Nehrin Kendi Kirlilik Yükü (kg/gün) YayK : Yayılı Kaynaklı Kirlilik Yükü (kg/gün)* Parametreler: KOİ, TN, TP, Cu, Zn, Cd, Ni, Pb, Hg, Tuzluluk, Renk * TN ve TP parametreleri için yayılı kaynaklı kirlilik yükü dikkate alınmıştır.

Alıcı Ortam Bazlı Deşarj Standardı Kurak Hava Debisi (m3/sn) Debi=7.37 (m3/sn) Debi=12.92 (m3/sn) Debi=12.37(m3/sn) Endüstriyel Atıksu Debisi (m3/gün) Kentsel AAT Debisi (m3/gün) BTSO AAT 40000 Bursa Batı AAT 56000 Demirtaş OSB AAT 32000 Bursa Doğu AAT 226000 NOSAB OSB AAT 720 Yeşil Çevre AAT 50000 Hasanağa OSB AAT 1000 Deri İhtisas OSB AAT 4000 Toplam :410720

Mevcut Mevzuat ile Karşılaştırma Parametre Kentsel atıksu için deşarj standardı (mg/L) Kentsel atıksu için mevcut deşarj standardı (mg/L) (Kentsel Atıksu Arıtımı Yönetmeliği) Nilüfer Çayına deşarj edecek sanayi atıksuyu için hesaplanan alıcı ortam bazlı deşarj standardı (mg/L) Endüstriyel atıksu için mevcut deşarj standardı (mg/L) (Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği- Tablo 19) KOİ 90 125 59 300 TN 10 41 15* TP 1 Bakır - 0,33 3 Kurşun 0,11 2 Kadmiyum 0,03 0,1 Nikel Cıva 0,004 0,05 Çinko 3,30 5 Tuzluluk 5289,3 µS/cm  Renk 181,4 (Pt-Co) Metaller, iletkenlik ve renk parametreleri evsel atıksu konsantrasyonlarında Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Ek-5 Tablo 5’te verilen ikinci sınıf su kalitesi değerleri kullanılmıştır. * TKN için mevcut deşarj standardı

Deşarj Standartları Tablo Nilüfer Çayı’nda Yüzeysel Su Kalitesi Yönetimi Yönetmeliği Ek-5 Tablo 5’te verilen II. Sınıf su kalitesine ulaşılması hedefi doğrultusunda hazırlanmıştır. Alıcı ortam bazlı deşarj standartlarının hesaplanmasında basit kütle dengesi yaklaşımı uygulanmıştır. Tabloda görüldüğü üzere Nilüfer Çayı’nda II. Sınıf su kalitesine ulaşılabilmesi için KOİ, toplam fosfor, ağır metal, tuzluluk, renk parametreleri için mevcut deşarj standartlarında kısıtlamaya gidilmesi gerekmektedir.

ARZ EDERİM esiltu@ormansu.gov.tr