Sermaye Maliyeti Sermaye maliyeti; kullanılan veya kullanılması planlanan her çeşit kaynağın, maliyetlerinin ağırlıkları dikkate alınarak ortalamasının hesaplanması suretiyle bulunur. Yatırım Maliyeti ≠ Sermaye Maliyeti Yatırım maliyeti, bir yatırım projesinin finansmanı için gerekli sermaye miktarı ile bu sermayenin tedariki için yüklenilen gerçek veya alternatif finansal fedakarlıkların toplamıdır.

Sermaye Maliyeti *Firmalar sadece özkaynaklarını projelerin finansmanında kullanırlarsa, bu maliyet “özkaynak (özsermaye) maliyeti” olarak bilinir. **Eğer projelerin finansmanında farklı maliyetleri olan birden çok kaynak (özkaynak - yabancı kaynak) kullanılmışsa bu fonun maliyetine “ağırlıklı sermaye maliyeti” denir.

Sermaye Maliyeti Etkileyen faktörler; - Ekonominin durumu, - Faiz oranları, - Vergiler, - Firmanın risk derecesi.

SERMAYE TÜRLERİNİN MALİYETİ A. ÖZKAYNAK MALİYETİ -Adi hisse senedinin maliyeti -İmtiyazlı hisse senedinin maliyeti -Dağıtılmayan karların maliyeti B. YABANCI KAYNAK MALİYETİ C. AĞIRLIKLI ORTALAMA SERMAYE MALİYETİ

A. ÖZKAYNAK MALİYETİ Özkaynak maliyeti, özkaynağı oluşturan adi hisse senedi, imtiyazlı hisse senedi ve dağıtılmayan karların maliyetlerinin ağırlıklı ortalamalarının alınması ile hesaplanır.

A. ÖZKAYNAK MALİYETİ Özkaynaktan sağlanan fonların maliyeti, dış kaynak maliyetinden fazladır. Çünkü girişimci elindeki fonları bankaya yada tahvile yatırarak risksiz bir getiri elde edebilir. Risk = Risksiz faiz oranından daha fazla bir gelir beklentisi.

A. Özkaynak Maliyeti Özkaynağın maliyeti ne olabilir? Yabancı kaynağın ki faizdir, ama yatırımcı özkaynağın bir maliyeti yoktur, diye düşünebilir. Ancak siz bu parayı başka alanlarda kullansaydınız, başka getiri sağlayabilecektiniz. Siz parayı başka yatırıma yönlendirmekle o kazançtan vazgeçiyorsunuz. Özkaynakların maliyeti, vazgeçilen bu getiri kadardır. Özkaynakların maliyeti FIRSAT MALİYETİ, ALTERNATİF MALİYETTİR.

- Adi hisse senedinin maliyeti D K = özsermayenin maliyeti K = ------ D = temettü k k = hisse senedinden sağlanan fon girişi D K = ----- + g g = büyüme oranı k (kar payı artış oranı)

ÖRNEK - 1 Örneğin: 1.000 TL tutarında bir pay senedi ihracının 100 TL’lik satış gideri olduğu kabul edilir ise, bu durumda işletme 1.000 TL tutarındaki pay senedi karşılığında 900 TL’lik bir nakit girişi sağlayacaktır. Temettü oranı %40 olarak kabul edilmiştir. Bunu göz önüne alıp hisse senedinin maliyetini piyasa koşullarını da içererek şekilde hesaplayacak olursak; 400 K = -------- = 0.44 900

eğer %10’luk bir sabit temettü artışı öngörülmüş ise; K = 0.44 + 0.10 = 0.54

eğer bu maliyete vergi faktörü yansıtılmak istenirse, K = k ( 1 + t ) kurumlar vergisi oranının %25 olması durumunda, K = 0.54 ( 1 + 0,25 ) K = 0,675

ÖRNEK - 2 Hisse senedinin piyasa fiyatı 2000 TL, yıllık pay başına dağıtılan kar payı tutarı 800 TL ve beklenen büyüme oranı %15 ise, adi hisse senedinin maliyeti nedir? (Kurumlar vergisi oranı %25) 800 K = --------- + 0.15 = 0.40 + 0.15 = 0.55 2000 K=0.55(1+0.25) = 0.6875

-İmtiyazlı hisse senedinin maliyeti D = Yıllık kar payı ödemeleri I = İmtiyazlı hisse senedi satışlarıyla işletmeye giren fon miktarı k = İmtiyazlı hisse senedi maliyetini gösterir. D k = ----- I ÖRNEK - 3 İşletme % 65 kar payı ödeme vaadi ile hisse senedi satmışsa ve bu hisse senetlerinin satışından net 985 TL nakit girişi sağlamışsa imtiyazlı pay senedinin maliyeti; 650 k = ------- = 0.66 0.66(1+0.25)=0.825 985

ÖRNEK - 4 X A.Ş. 20 milyon adet 5.5 TL temettü ödemeli imtiyazlı hisse senedi ihraç etmiş ve bunlar 32 TL den satılmıştır. İhraç masrafı senet başına 1,30 TL dir. Bu imtiyazlı senetlerin firmaya maliyeti; 5.5 k = ---------------- = 0,18 0,18(1+0.25)=0.225 32 – 1.30

-Dağıtılmayan karların maliyeti Dağıtılmayan karlar, hisse sahiplerine dağıtılabilecek geçmiş veya cari dönem karlarının işletmede alı konulan kısmıdır. Maliyetsiz Fırsat Maliyeti

-Dağıtılmayan karların maliyeti Örnek - 5: Bir anonim şirketin, hisse başına 600 TL kar sağlayacağı tahmin edilmektedir. Hisse sahiplerinin gelir vergisi dilimlerine göre ortalama gelir vergisi oranı %40’dır. Bu duruma göre hisse senetlerinin piyasa fiyatı 1.000 TL olsun. İşletmenin dağıtılmayan karlarının maliyeti; k = Dağıtılmayan karın maliyeti, K = Hisse senedi başına kar, V = Ortakların gelir vergisi oranı, P = Hisse senedinin piyasa fiyatı. K (1-v) 600 (1-0.4) k = ----------- = ----------------- = 0.36 P 1000

-VERGİ Gelir vergisi oranı yükseldikçe, karların işletmede alıkonularak yeni yatırımlara yöneltilmesi daha avantajlı olacaktır.

2. Yabancı Kaynak Maliyeti TAHVİL MALİYETİ; tahvil yoluyla sağlanan fonların maliyeti ödenen tahvil faizleri ile yakından ilgilidir. Ayrıca tahvillerin maliyeti nominal değerinin altında veya üstünde bir değerle satılması ve ihraç giderlerinin de eklenmesi ile karışık bir hale gelir.

-VERGİ Tahvil maliyeti hesabında vergi sonrası maliyet dikkate alınmalıdır. Çünkü tahvil ile borçlanmada, ödenecek faizin vergiden düşürülebilmesi avantajı bulunmaktadır.

2. Yabancı Kaynak Maliyeti Örnek - 6, A şirketinin 1000 TL nominal değerli, 5 yıl vadeli tahvilinin %45 faizli olarak satışa sunulduğunu varsayalım. Tahvil çıkarma giderleri düşünüldükten sonra 950 TL nakit girişi sağlanmış olursa, tahvil ile borçlanmanın işletmeye maliyeti nedir? k = Tahvil maliyeti, r = Tahvilin yıllık faiz tutarı, P = Tahvilin nominal değeri, F = Tahvilin piyasa fiyatı, n = Tahvilin süresi,

Bu işletmenin % 25 kurumlar vergisi ödeyeceğini kabul edecek olursak, NOT: Faizlerin gider olarak gösterilip kurumlar vergisi matrahından düşülmesi “vergi sığınağı” olarak adlandırılır ve borç yoluyla sağlanan sermayeyi daha cazip hale getirir.

Ortalama Sermaye Maliyeti İşletmeler yatırım ihtiyaçlarını karşılamak için farklı maliyetli sermaye kaynaklarının her birinden farklı ölçülerde yararlanırlar. Bu şekilde oluşan kaynak maliyeti toplam sermaye maliyetini oluşturur. Toplam sermaye maliyeti, farklı koşullarda sağlanan her bağımsız kaynağın maliyetlerinin ortalamasının alınması yoluyla bulunur.

Ortalama Sermaye Maliyeti Sermaye maliyetinin hesaplanmasında ağırlıklı ortalama; her kaynağın toplam kaynaklara oranları ile kendi maliyetlerinin çarpımlarının toplamına eşittir.

Ortalama Sermaye Maliyeti OSM = w1 k1+ w2 k2+ w3 k3+…..+ w6 k6 OSM : Ortalama Sermaye Maliyeti k1 : Adi pay senedi maliyeti k2 : İmtiyazlı pay senedi maliyeti k3 : Dağıtılmayan karların maliyeti k4 : Amortisman yoluyla sağlanan fonların maliyeti k5 : Kısa vadeli kredilerin maliyeti k6 : Tahvil çıkarma maliyeti w ise, her kaynağın toplam içindeki yüzde oranını göstermektedir.

Soru: HİSSE SENEDİ MALİYETİ ÖRNEK - 7 Soru: HİSSE SENEDİ MALİYETİ Bir işletme 100 TL nominal değerle hisse senedi ihraç etmeyi planlamaktadır. Dağıtılması düşünülen kar payı 40 TL ve ihraç gideri 8 TL, olduğuna göre hisse senedi maliyeti şu şekilde olacaktır. Çözüm İhraç durumunda işletmenin sağlayacağı net fon tutarı : 100 - 8 = 92 TL Hisse senedi maliyeti : 40 / 92 = 0.43

ÖRNEK - 7 Soru: TAHVİL MALİYETİ Nominal değeri 100 TL olan %30 faizli bir tahvilin, itfa süresi 5 yıldır. Tahvil çıkarma giderleri 6 TL, olduğuna göre bu tahvilin maliyeti şu şekilde bulunabilir. ÇÖZÜM Tahvilin sağlayacağı faiz : 0.30 x 100 = 30 TL 1 yıl için ihraç maliyeti : 6 / 5 = 1,2 TL Tahvilin ihracı ile sağlanacak net fon : 100 - 6 = 94 TL Tahvil Maliyeti : (30 + 1,2) / 97 = 0.32

Ortalama Sermaye Maliyeti ÖRNEK - 7 Örneğin kurumlar vergisinin %25 olduğu varsayımı altında; Hisse senedi için : 0.43 (1 + 0.25) = 0.5375 Tahvil için : 0.32 (1 - 0.25 ) = 0.24 HS = 0,70 T = 0,30 olursa OSM = (0,5375 x 0,70) + (0,24 x 0,30) OSM = 0.37625 + 0.072 = 0.45

OPTİMAL SERMAYE YAPISI Toplam kaynaklar içinde borç ve özsermaye oranının ne kadar olacağı konusu işletmenin finansal yapısını etkiler. Getiri ve risk, finansal yapının belirlenmesinde iki anahtar değişkendir. Sermaye yapısında borcun da bulunması, yalnız özsermaye fonlarına göre ortakların daha yüksek getiri bekledikleri durumlarda sözkonusudur. Pay sahiplerinin gelirlerinde meydana gelen bu artış kaldıraç etkisidir.

OPTİMAL SERMAYE YAPISI - İŞLETMELERİN PİYASA DEĞERİNİ; MAKSİMUM, - İŞLETMELERİN SERMAYE MALİYETLERİNİ İSE; MİNİMUM KILMAKTADIR.