KİŞİLERARASI İLETİŞİM Yrd. Doç. Dr. Doğan AYDOĞAN

İçimizdeki Çatışma Yaşantıları  Dış dünya ile çatışmaların kökeni içimizdedir. Güvensizlik, kıskançlık, haset v.b. ÇATIŞMALARDA İÇSEL SÜREÇLER Üçünün Etkileşimi Psikodinamik Kuram Duyguların Rolü Bilişsel Süreçler

1- Psikodinamik Kuram  Psikodinamik bakış açısı, Freud ve görüşlerine dayanır. Temel bazı kavramları vardır.  Kişilik İd, Ego ve Süper Ego’dan oluşur.  Psişe (ruh) bir enerji biçimidir, Yaratıcı ve yıkıcı eğilimleri mevcuttur. Bir taraftan baskılandığında başka bir taraftan çıkış yolu arar.  Kişinin ihtiyaçlarını karşılayamaması, ruhta stres, değersizlik hissi kendine veya başkalarına yönelik saldırganlığın oluşmasına yol açar.  Ruhtaki gerilimle başetmeye çalışan mekanizmanın yaptıkları,  Bastırma; Karşılanamayacak olan arzu ve isteği reddetme. Çatışma bilinç altında devam edebilir.  Yer Değiştirme; Asıl ve baş edilemeyecek korku ve kaygı kaynağı yerine daha kırılgan ve kabul edilebilir bir hedefe yönelmek. Bir günah keçisi bulmak. Etnik ve büyük sonuçlara varabilmektedir. Kaygı: İhtiyaçların karşılanmayacağı ya da kabul edilmeyeceği düşüncesine kapılan ruhun içine düştüğü durumdur.  Kaygı, dürtülere (id) teslim olduğumuzda yaşadığımız durumdur.  Kaygı, SüperEgo’ya (Topluma) rağmen bir eylemi yaptığımızda yaşadığımız durumdur. Ruhsal çatışmalar, kaygı ve bastırma, yer değiştirme ile üçüncü bir kişiye yönelerek çatışmaya dönüşmesine yol açabilir.

2- Duygular ve Çatışma  Duygular çatışmayı etkileyen önemli bir faktör olarak karşımıza çıkar.  Duygular; amaca ulaşılmasına bir şekilde engel olunduğunda ya da bu ihtimal tehdit altına girdiğinde uyaran karşı tepki olarak ortaya çıkar.  Bir duygu yaşantısının temel özelliği onun olumlu ya da olumsuz olmasıdır.  Duygulara, genellikle fizyolojik değişiklikler eşlik eder.  Biliş, insanın duygusal reaksiyonunu belirler ayrıca duygusal reaksiyonun yorumlanmasına yardımcı olur.  Belli bazı davranış ve eğilimler duygularla ilişkilidir. Saldırganlık – kızgınlıktan, kaçış – korkudan, telafi etme – suçluluk hissinden doğar.  Sık Karşılaşılan Olumsuz Duygu Durumları  Saldırganlık (Sözel Saldırganlık ve Tartışmacılık)  Korku  İncinme, Saldırganlığa ya da bütünleştirmeye dönüşebilir.  Suçluluk, (Vicdan ve vicdana seslenme)  Sık Karşılaşılan Olumlu Duygu Durumları  Umut  Enerjik Olma DUYGU BULAŞMASI  Çatışmalarda ve diğer insan ilişkilerinde insanların duyguları bulaşarak yayılma eğilimindedir.

3- SOSYAL BİLİŞ VE ÇATIŞMA  Sosyal biliş; insanların çatışma esnasında organize ettikleri düşünceleridir.  Bizim Çatışma ve Çatışma Etkileşimi Hakkında Sosyal Bilgilerimiz, İnançlarımız  Bizim çatışma esnasında davranışımızı belirleyen bilişsel süreçler.

3.1. Çatışma Hakkında Bilgi ve İnançlarımız  Çatışma Hakkında İnançlar: İçinde yaşadığımız kültür bize çatışmanın varsayım ve standartlarını verir.  Varsayımlar: Çatışma yıkıcıdır, çatışma yaratıcıdır, İnsanlar değişmez, Kadınlarla tartışılmaz, Erkeklerin doğası kabadır şeklinde kültür tarafından üretilmiş varsayımlardır.  Standartlar: Çatışmaların nasıl halledilmesi gerektiğine yönelik geçmişten gelen kanılardır: Laftan anlamayanı döveceksin, dayak cennetten çıkmadır v.b. Çatışma hakkındaki bilgilerimiz kültürel varsayımları, inançlar ve çatışma kurgularından oluşur.

Kültür Tipleri  İlişki Kültürü  Belirli bir şekilde düşünmeye önem verme  İnsanların birbirlerinin sorumluluklarını alması, farkında olması  İnsanların birey yerine gruba önem vermesi  İnsanların birbirine bağımlı olması  İletişim, her zaman açık ve net değildir.  Soyut Kültür  Evrensel düşünceye önem verme  Grubun anlamından çok bireyin amaç ve anlamının önemsenmesi  İletişim Açık ve Nettir  Açıkça söylenen dikkate alınır. İma edilenler hoş karşılanmaz.

 Harmoni Modeli –İlişkilerin yumuşak olmasına önem verme  Çatışmanın açıkça ifadesini önleme ve kaçınma  İş birliği içinde olma ve bağlantıyı koparmama eğilimi  Kendini ortaya Koyamama  Olumsuz duyguları ifade ederken kendini sınırlama  Sorunların çözümünde üçüncü kişilere önem verme  Onur, gurur ve imaja önem verme  Çatışmada uzun dönemli çözümler arama Kültür Tipleri ve Çatışma Varsayım ve Standartları  Yüzleştirme Modeli (Gücün eşit dağılımını savunan kültürler)  Bireysel amaçlara ulaşmak için saldırganlığı vurgulama  Çatışmaları, ihtiyaç temelli görüp olumlama  Grubun devamlılığına daha az önem verme  Çatışmayı dile getirme ve müzakere eğilimi  Duyguların yoğun yaşanması  Üçüncü taraflara çözüm için başvuru  Kısa süreli hedefler  Düzenleyici Model (Gücün eşit dağılmadığını kabul eden kültürler)  Çatışmaları gerekli ilkeleri kullanarak çözmeye çalışma  Çatışmalar ve farklılıklar için evrensel kuralları işletme  Çatışmaların kişisel yönüne dikkat etmeme  Duygulara çok önem vermemek  Üçüncü tarafı belirli bir ilkenin tarafsız gözlemcisi olarak davet etmek  Adalet ilkesi, diğer konuların önündedir. (İlişki Kültürlerinde) (Soyut Kültürlerinde)

 İnsanların çatışmanın seyrine ve çözümüne yönelik kafalarında bir yor haritasının olduğu tespit edilmiştir.  Savaş Şeması : Kazan – kaybet ilişkisine dayalıdır, bir kişi kazanırken diğeri kaybedecektir. Kurtların kapışması.  Bir yetersizlikten kaynalanıyor Şeması : Burada çatışanlar, çatışma sebebini ortadan yok edecek güçte değildir. Kuzunun kurdun eline düşmesi.  Mantık Şeması: Burada kişiler müzakere ve çatışma yoluyla mantıklı sonuçlara varabilir. Çatışma Kurguları

Çatışma Çerçeveleri  İnançlar, varsayım ve standartlar gibi kültürden kaynaklanırlar.  Kişilerin geçmiş yaşantılarının tercih ettikleri çatışma çerçevesinde etkisi büyüktür.  Yararlılık: Bir kişinin sonuca odaklanma derecesi  Diğerini Değerlendirme: Bir kişinin karşı tarafın yapıp ettiklerini değerlendirme  Duygusallık: Diğer kişiye ve çatışmaya yönelik duygular  İmaj: Bir tarafın kendi görünümüne yoğunlaşması  Katılımcılık: Ortak çözüm bulmak konusunda isteklilik  Dağıtım: Bir tarafın çatışmayı kazan-kaybet ilişkisine çevirme eğilimi

3.2 Bilişsel Süreçler ve Çatışma  Çatışma ve Diğer kişi hakkındaki bilişsel süreçlerimiz, bizim çatışma düşüncelerimizi ve davranışlarımızı da etkiler.  Bir çatışma etkileşimini etkileyen üç süreç vardır.  Beklentinin İhlali; Araştırmalara göre insanlar bağlama göre karşılarındaki insanlardan belirli davranışlar beklemekte bu davranış gerçekleşmediğinde oluşan gerilimi telafi etmek ya da çatışmak gibi bir eğilim sergilemektedir. Karşı taraftan ödül alınacaksa telafi, ödül yoksa çatışma eğilimi yüksektir.  Başkaları Hakkında Yüklemeler: Kişiler diğer insanları ve dünyayı bazı anlamlar vererek haritalandırırlar.  Yerleşik Faktörler: Kişinin kendisine ait özelliklerdir; zeki, güçlü, çalışkan  Durumsal faktörler; Çevresel faktörlerdir. Kişiler olumlu gelişmeleri kendi yerleşik faktörlerine, olumsuz gelişmeleri karşı tarafa atfederler. Örn: Sınavdan 100 aldım (ben zekiyim), Hoca bana 25 verdi (Hocanın notu kıt).  Çatışma Hakkındaki Düşünce: Bir çatışmayı ve problemi düşünmek ile, o çatışmaya takılı kalmak farklı şeylerdir. Sonuç ve çözüme yönelik bir bakış açısı çatışmada daha olumlu davranışlar üretirken, çatışmanın kendisine ve diğer kişiye yönelik düşünce çatışmayı büyütmektedir.

Psikodinamik, Duygusal ve Bilişsel Süreçlerin Etkileşimi  Bu üç sürecin etkileşimi süreci daha güç hale sokmaktadır.  TEHDİT ve KATILIK DÖNGÜSÜ üç süreci bir arada ifade etmektedir.

Tehdit ve Katılık Döngüsü Stres, kaygı, korku Olumsuz Duygular ve fizyolojik Tepkiler Bilginin kısıtlanması Katı Tepki Verme Tehdit Kontrolü Elinde Tutma * Bilginin kısıtlandığı ve refleks olarak ani tepki verildiğinde, çatışma diğer tarafında saldırganlaşması ile büyüyebilir. * Karşı tarafın çatışmadan kaçınması durumunda olumsuz bir davranışın alışkanlık haline gelmesine yol açabilir.

YETERSİZLİK EĞİTİMİ  Geçmiş Alışkanlıklarımız ve Üretilen Çözümler Bizi hataya götürebilir  Civcivlere her zaman yem vermezler  Bütün küçükbalıklar oltaya takılı değildir.  Amaç yönelimli olmak genel olarak iyi bir şeydir. Ancak amaca saplanıp kalmak nedenlerin ve diğer olasılıkların göz önünde bulundurulmasını engelleyebilir.