Trachea, Bronchi ve Pulmones Prof.Dr.Yalçın KIRICI Anatomi AD

Trachea (Soluk Borusu) Cartilago cricoidea veya 6. cervical vertebra alt kenarı ile 5. torakal vertebra’nın üst kenarı arasında bulunur ve 10-12 cm uzunluğundadır . Kıkırdak ve zarlardan yapılmış olan (fibrökartilaginöz) trachea 5. torakal vertebranın üst kenarı hizasında; -bronchus principalis dexter -bronchus principalis sinister olmak üzere iki dala ayrılır.

Trachea Bu dalların oluşturduğu çatala bifurcatio tracheae denir. Buranın; -gögüs ön duvarındaki izdüşümü; angulus sterni üzerine, -gögüs arka duvarındaki izdüşümü ise orta hatta trigonum spina scapula’ları birleştiren çizgi üzerine isabet eder. Bifurcatio tracheae 10-12 yaşlarında erişkindeki yerini bulur.

Trachea Pars cervicalis Pars thoracica olmak üzere iki bölümü vardır.

Pars cervicalis’in komşulukları Ön tarafta Yüzeyelden derine doğru; -Fascia cervicalis’in lamina superficialis’i -Isthmus glandula thyroidea -Thymus bezi kalıntıları -Fascia colli’nin lamina pretrachealis’i -m.sternohyoideus -m.sternothyroideus -Vv.thyroidea inferior -Arcus venosus jugularis

Pars cervicalis’in komşulukları Lateralinde: -Gl.thyroidea’nın yan lobları -A.carotis communis -A.thyroidea inferior -N.laryngealis recurrens ile komşudur.

Pars thoracica’nın komşulukları Ön tarafta: -Manubrium sterni -Thymus artıkları -Vv.thyroidea inferior -v.brachiocephalica sinistra -Arcus aortae -Truncus brachiocephalicus

Pars thoracica’nın komşulukları Arkada: -Özefagus

Pars thoracica’nın komşulukları Sağ tarafta: -Pleura -V.brachiocephalica dextra -Sağ n.laryngealis recurrens -Truncus brachiocephalicus -V.cava superior -V.azygos

Pars thoracica’nın komşulukları Sol tarafta: -Sol n.laryngealis recurrens -Arcus aortae -A.carotis communis sinistra -A.subclavia sinistra -Pleura ile komşudur.

Trachea yapısı Trachea; 1.Cartilagines tracheales 2. Membrana elastica tracheae 3. Kas lifleri 4. Tunica mucosa 5. Glandula tracheales denen bezlerden oluşur.

Cartilagines tracheales 16-20 adet at nalı şeklinde kıkırdak halkadan oluşur. Kıkırdakları hyalin kıkırdak yapısındadır. At nalı şeklinde olan bu kıkırdakların açık kısımları arkaya doğru bakar. Bu açık kısım paries membranaceus denilen yumuşak doku ile kapatılır. Bu kıkırdaklar yere paralel ve aralarında ince bir aralık kalacak şekilde üst üste dizilmişlerdir ve lig. anulare (lig. tracheale) denilen bağlarla birbirine bağlanmıştır. Bronchus principalis dexter’de 6-8, brochus principalis sinister’de 9-12 adet kıkırdak bulunur. Bunlar trachea’nın kıkırdaklarından daha kısa ve dardır. Fakat aynı şekil ve dizilimi gösterirler.

Paries membranaceus

Cartilagines tracheales Özellik gösteren trachea kıkırdakları birincisi ve sonuncusudur. Birinci kıkırdak en büyük olanlarıdır ve genellikle bir ucu iki çatallıdır. Yukarıda cartilago cricoidea’nın alt kenarına lig.cricotrachialis denilen bağla tutunur. Aşağıda ise ikinci kıkırdakla bazen kaynaşabilir. Sonuncu kıkırdağın ön kısmının orta bölümü aşağı ve arkaya doğru bir çengel şeklinde uzamıştır.

Membrana elastica tracheae Trachea’nın kıkırdakları membrana denilen elastik bağ dokusu ile sarılmıştır. Bu yapının iki tabakası vardır. Bu tabakalardan kalın olanı kıkırdakların dış yüzlerini, ince olanı ise iç yüzlerini döşer. İki kıkırdak arasında bu tabakalar tek tabaka şeklinde olup, komşu iki kıkırdağı birbirine bağlar. Halka şeklinde olan bu bağa lig.anulare denir.

Kas lifleri Kıkırdağın bulunmadığı arka bölümde de tek tabaka şeklinde elastik bir duvar vardır. Buna paries membranaceus denir. Paries membranaceus’da çizgisiz kas lifleri bulunur. M. trachealis denilen bu kasın lifleri longitudinal ve transvers olmak üzere iki yönde uzanır. Longitudinal olanları yüzeyel olarak bulunur ve seyrek lifler şeklindedir. Derinde bulunan transvers lifler daha sıktır ve kıkırdağın iki ucu arasında uzanır.

Tunica mucosa Yukarıda larynx’in, aşağıda ise bronkusların mucozası ile devam eder. Areolar ve lenfoid doku içerir. Mukozada silialı silindirik epitel bulunur. Mukozada bulunan titrek tüylerin yardımı ile bu salgılar devamlı olarak larynx’e doğru itilir.

Glandulae tracheales Trachea mukozasının altında, epitel hücreleri arasında müköz salgı yapan çanak hücrelerdir. Submukozada ise, serömüköz salgı yapan gll.tracheales denen çok sayıda bezler bulunur.

Trachea’nın damarları Trachea’nın pars cervicalis’ini a.thyroidea inferior’un rr.trachealis besler.Bu arter truncus thyrocervicalis’in dalıdır.O da a.subclavia’nın dallarından biridir. Pars thoracica’yı ise, -aorta thoracica’dan ve -3. a. intercostalis posterior’dan çıkan r.brochiales besler. İki arterin dalları anastomoz yapar. Ayrıca a.thoracica interna’nın dalı r.mediastinalis’lerde besler.

Trachea’nın ven ve lenf drenajı Venleri: Plexus venosus thyroideus inferior’a dökülür. Lenf drenajı: -Nodi lymphatici pretracheales -Nodi lymphatici paratracheales açılır. Bazen de doğrudan boynun derin lenf nodüllerinin alt bölümüne açılırlar.

Trachea’nın sinirleri N.vagus ve n.laryngealis recurrens’ten gelen parasimpatik lifler ile, Truncus symphaticus’dan gelen (özellikle ganglion cervicale medius) simpatik lifler, trachea’nın kasları ve mukozasında dağılırlar. -Simpatik etki bronkusları genişletir. -Parasimpatik etki ise brochus’ları daraltır, aynı zamanda bezlere sekresyon yaptırır.

Bronchus principalis dexter Sol taraftakinden daha kısa, daha geniş ve daha diktir. 2,5 cm uzunluğunda olup v.azygos arcusunun altında uzanır. 5.th. vertebra hizasında, sağ akciger hilusuna girer. AC’e girince her bir loba giden; -bronchus lobaris superior dexter -bronchus lobaris medius -bronchus lobaris inferior dexter’e ayrılır.

Bronchus principalis dexter Bronchus lobaris superior dexter -Bronchus segmentalis apicalis -Bronchus segmentalis posterior -Bronchus segmentalis anterior Bu bronchus a. Pulmonalis dextra’nın üzerinden geçtiği için epiarteryel bronchus olarak bilinir. Ana bronkustan hilum pulmonis dışında ayrılan tek lobar bronkustur. Bronchus lobaris medius -Bronchus segmentalis lateralis -Bronchus segmentalis medialis

Bronchus principalis dexter Bronchus lobaris inferior dexter -Bronchus segmentalis superior -Bronchus segmentalis basalis medialis (Bronchus cardiacus) -Bronchus segmentalis basalis anterior -Bronchus segmentalis basalis lateralis -Bronchus segmentalis basalis posterior olmak üzere 5 dala ayrılır.

Bronchus principalis sinister Sağ taraftakine oranla daha uzun (5 cm), daha dar ve daha obliktir. Arcus aorta’nın altından geçerken; 1. Özefagus 2. Ductus thoracicus 3. Pars thoracica aorta’yı önden çaprazlar. AC’e girince de -Bronchus lobaris superior sinister -Bronchus lobaris inferior sinister olmak üzere ikiye ayrılır.

Bronchus principalis sinister A.pulmonalis sinistra önce bronchus principalis sinister’in önünde, daha sonra üzerinde yer alır. Bu nedenle bronchus principalis sinister’e hipoarteriyel bronchus’da denir. Bronchus lobaris superior sinister -Bronchus segmentalis apicoposterior -Bronchus segmentalis anterior -Bronchus lingularis superior -Bronchus lingularis inferior olmak üzere 4 dala ayrılır.

Bronchus principalis sinister Bronchus lobaris inferior sinister -Bronchus segmentalis superior -Bronchus segmentalis basalis medialis (Bronchus cardiacus) -Bronchus segmentalis basalis anterior -Bronchus segmentalis basalis lateralis -Bronchus segmentalis basalis posterior olmak üzere 5 dala ayrılır.

Bifurcatio trachea Bifurcatio trachea’nın iç yüzünde ve çatallanma yerinin ortasındaki çıkıntıya carina trachea denir. Bu çıkıntı biraz sol tarafa meyletmiştir. Bu nedenle bronchus principalis dexter trachea’nın devamı gibi görünür. Bu yüzden de trachea’ya kaçan yabancı cisimler genellikle sağ akciğere girer.

Trakeotomi ve Trakeostomi Trakeotomi;Trakeada yapılan vertikal kesidir. Trakeostomi; işlem sonunda trakeada oluşturulan açıklığın adıdır. Trakeotomi, cartilago cricoidea’nın 1cm altında, 2. ve 4. trachea halkaları arasından yapılır. Açıklıktan trakeostomi tüpü koyulur. Burada cartilago thyroidea ve cartilago cricoidea’nın korunması gerekir. Isthmus gl. thyroidea genellikle ilk 2 trakea halkasının aşağısında bulunur ve larynx ile isthmus arasında da damar bulunmaz.

Krikotiroidotomi Krikotirotomi, acil trakeotomidir. Tiroid kıkırdağının alt kenarı ile krikoid kıkırdağın üst kenarı arasında uzanan lig.cricothyroideum’dan yapılır.

Akciğerler(pulmones) Göğüs boşluğunda en büyük yeri işgal eden, kalbin her iki yanında yer alan AC’ler solunum sisteminin en önemli organıdır. AC’ler süngerimsi elastik bir yapıya sahiptir. AC’lerde her zaman bir miktar hava bulunduğu için, parmaklar arasında sıkıştırılınca krepitasyon sesi duyulur. Yeni doğanda AC’ler pembemsi-beyaz renklidir. Yaşın ilerlemesiyle solunum havasındaki kir nedeniyle biraz gri renk alır. Bu gri renk daha sonra siyah renge dönüşür.

Akciğerler(pulmones) Bu koyu renk solunum ile alınan karbon zerreciklerinin AC’in dış yüzüne yakın kısımlarda birikmesiyle oluşur. AC’ler erişkin bir erkekte, derin bir ekspirasyondan sonra yapılan derin bir inspirasyonda yaklaşık 3700 cm3 hava alır. Ancak normal bir solunumda erişkin bir erkekte 500 cm3 lük bir hava alınıp verilir. AC’in iç yüzeyi yaklaşık 70-80 m2 kadardır. Buna karşılık dış yüzlerinin alanı ise 1 m2 kadardır.

Akciğerler(pulmones) Normalde solunum 1 dk. 15-20 defa yapılır. Ancak çocuklarda biraz daha fazla, yaşlılarda ise daha az olur. AC’ler bir koni şeklindedir. Bu nedenle; -apex pulmonis -basis pulmonis -facies costalis ile -facies mediastinalis denilen iki de yüzü vardır.

Apex pulmonis Künt olan AC’in tepesidir. Arka tarafta; 1.kaburga hizasında bulunmasına karşılık Ön tarafta; 1.kaburganın sternal ucu hizasından yaklaşık 2,5 cm yukarısında bulunur. Apex pulmonis’in hemen ön ve aşağı kısmında a.subclavia’nın izi bulunur.

Apex pulmonis Apex pulmonis 1.th.spinal sinirin ön dalı ile komşudur. Bu nedenle AC’in bu bölümünün rahatsızlıklarında bu sinir etkilenerek kolda ağrılar duyulabilir. Bu bölgenin tümörlerinde Horner sendromu görülür. (enoftalmus, pitosis, miyosis) Ayrıca N.laryngeus recurrens ile komşuluğundan dolayı Apex kanserlerinde ses kısıklığı görülür.

Basis pulmonis Geniş olan AC’lerin tabanı, diaphragma kubbesine uygun şekilde konkavdır. Buraya facies diaphragmatica da denilmektedir. Basis diaphragma aracılığı ile; -Sağ tarafta; KC’in sağ lobu ile, -Sol tarafta; KC’in sol lobu -Mide’nin fundusu ve -Dalak ile komşuluk yapar. KC’in sağ lobu, sol lobuna oranla daha fazla göğüs boşluğuna girerek sağ AC’i yukarı iter.

Facies costalis AC’lerin en büyük yüzüdür ve göğüs duvarının iç yüzü ile komşuluğu fascia endothorocica ve pleura aracılığı ile yapar. Bu yüzde kaburgaların bıraktığı izler görülür. (Impressio costarium)

Facies mediastinalis AC’lerin mediastinum’a dolayısıyla birbirlerine bakan iç yüzleridir. Bu yüzün omurlarla komşu arka kısmına pars vertebralis denir. Bu yüz visseral pleura ile kaplıdır.Ön yüzüne ise pars mediastinalis denir. Bu yüzde ayrıca impressio cardiaca denilen kalbin oturduğu büyük bir çukurluk bulunur. Impressio cardiaca’nın arka ve üst kısmında hilum pulmonis yer alır. Buradan AC’in damar, sinir ve bronşları girip çıkarlar.

Facies mediastinalis Girip çıkan bu oluşumların tümüne radix pulmonis denir. Pleura’nın mediastinal parçası ile bu yüzü saran pleura visseralis temas halindedir. Pleura parietalis radix pulmonis’i bir manşet gibi sarar ve aşağıya doğru iki tabaka halinde uzanarak lig.pulmonale’yi oluşturur. Bu ligament hilum pulmonis’ten basis pulmonis’e uzanır.

Facies mediastinalis’teki izler Sağda;-Sulcus v.azygos : Hilum pulmonis’in arka-üst kısmında, -Sulcus v.cava superior: Hilum pulmonis’in üst-ön kısmında yer alan olukta bulunur. Sulcus v. cava superior yukarıda v.brachiocephalica dextra’ya ait sulcus ile devam eder. -Sulcus özefagus: Hilum pulmonis ve lig.pulmonale’nin hemen arka kısmında yer alan olukta yer alır. -Impressio cardiaca: Hilum pulmonis’in ön-alt tarafındadır. -Sulcus a.subclavia

Facies mediastinalis’teki izler Solda;-Impressio cardiaca: Sağ taraftakinden daha derindir. -Sulcus arcus aorta: Hilum pulmonis’in hemen üst-arka tarafında -Sulcus a.subclavia sinistra: Sulcus arcus aorta’dan apex’e doğru uzanan olukta bulunur. -Sulcus aorta thoracica: Hilum pulmonis’in arkasındaki olukta bulunur. -Sulcus özefagus: Sulcus aorta descendens’e ait oluğun ön-alt kısmında bulunur.

Akciğerin kenarları Akciğerin üç kenarı vardır. Margo anterior: Pericardium ön yüzünü kısmen örter. Recessus costomediastinalis anterior’a girer. Sol AC’de bu kenar üzerinde incisura cardiaca denilen derin bir çentik bulunur.Bu çentik 4-6 intercostal aralık seviyesindedir. Bu kenarda ayrıca lingula pulmonis denilen bir uzantı bulunur.

Akciğerin kenarları Margo inferior: Facies costalis ile basis pulmonis arasında kalan kısmı olup ince ve keskindir. Margo posterior: AC’nin arka kısmı kalın ve künttür. Bu kısım thoracal vertebraların yan taraflarında bulunan paravertebral oluk içerisine oturur.

Akciğerin yarıkları ve lobları Sağ AC; -lobus superior -lobus medius -lobus inferior olmak üzere üç lobtan oluşur. Bu lobları birbirinden fissura obliqua ve fissura horizontalis denen yarıklar ayırır. Fissura obliqua; sağda lobus superior ve lobus medius’u, lobus inferior’dan ayırır. Fissura horizontalis; sadece sağ AC’de bulunur ve lobus superior’u lobus medius’tan ayırır.

Akciğerin yarıkları ve lobları Sol AC; -lobus superior -lobus inferior olmak üzere iki lobdan oluşur. Bu iki lobu birbirinden fissura obliqua ayırır. Fissura obliqua, mediastinal yüzde hilum pulmonis’ten başlar yukarı doğru uzanır. Apex pulmonis’in 6 cm aşağısında arka kenara gelir.

Radix pulmonis AC sapı olarak bilinir ve hilum pulmonis’e bağlanır. İçinde AC’e giren ve çıkan yapılardan; Bronkuslar, a. v.pulmonis’ler, lenf damarları, a.v.bronchialisler ve sinirler bulunur. Pleura, radix pulmonis’i bir kılıf şeklinde sarar. Bu kılıf mediastinal pleura’yı visseral pleura’ya bağlar. Her iki AC kökünden alt kenarı kadar uzanan iki yapraklı pleural yapıya lig.pulmonale denilir. AC kökünü saran pleura gibi bu da, parietal pleura’yı visseral pleuraya bağlayan bir bağdır.

Radix pulmonis Radix pulmonis’de bulunan yapıların ön-arka yönde dizilimi her iki tarafta aynıdır. Fakat yukarıdan aşağıya doğru sağ ve sol tarafta farklıdır. Her iki tarafta V.pulmonalisler önde, a.pulmonalisler ortada, bronkus da arkada bulunur. En arkada ise AV.bronchialis vardır.(Buna VABAV denir).

Radix pulmonis Sağda yukarıdan aşağıya; -bronchus lobaris superior -a.pulmonalis -bronchus lobaris medius ve inferior (bronchus principalis) -v.pulmonalis bulunur. Solda yukarıdan aşağıya; -a.pulmonalis -bronchus principalis

Akciğer segmentleri AC’e giren bronchus principalis, bronchus lobaris’lere, bronchus lobaris’ler de bronchus segmentalis denilen daha ince dallara ayrılır. Her bir bronchus segmentalis, yapı ve fonksiyonel olarak ayrı bir birim oluşturan ve AC’in diğer bölümleri ile fonksiyonel bir ilişkisi bulunmayan bir bölüme girer. Diğer bölümlerden bağımsız olarak çalışan ve cerrahi olarak çıkarıldığında, diğer bölümlere zarar vermeyen bu fonksiyonel birime segmentum bronchopulmonale (bir akciğer segmenti) adı verilir.

Akciğer segmentleri AC segmenti piramit şeklindedir. Piramit’in tepesi AC hilusuna, tabanı ise AC’in dış yüzüne doğrudur. Her bir AC segmenti bir bağ dokusu ile sarılmıştır ve sadece kendilerine ait damarları, bronchus segmentalis’i ve sinirleri vardır. Bu nedenle kendilerine ait damarları bağlayarak AC’in diğer bölümlerine zarar vermeden cerrahi olarak bu segmenti kesip çıkarabiliriz. Arter ve bronkuslar komşu segmentler arasında anastomoz yapmazlar. Bu nedenle segmentlerin çıkarılması esnasında önemli kanama olmaz.

Akciğerin tabakaları AC’ler dıştan içe doğru, -tunica serosa -tunica subserosa ve -parankimadan oluşur. AC’i kaplayan pleura visceralis’e tunica serosa denir. Hilum hariç olmak üzere her tarafı sarar. Tunica subserosa AC’in her tarafını saran ve elastik liflerden oluşur. AC’in lobcukları da AC parankimini oluşturur.

Arbor bronchialis Bronkuslar, gittikçe incelen dallarına ayrılarak tüm AC’e dağılırlar. Bu yapıya dalları ile birlikte ağaca benzemesi nedeniyle Arbor bronchialis denir. Bronchus principalis, bronchus lobaris ve bronchus seğmentalis’lerin yapıları hyalin kıkırdaktır ve trachea’nın yapısına benzer. Bronchioluslar da ise durum değişir, buradaki kıkırdaklar elastik kıkırdak yapısındadır.

Arbor bronchialis Arbor bronchialis’i oluşturan yapılar sırasıyla: -Trachea -Bronchus principalis -Bronchus lobaris -Bronchus segmentalis

Arbor bronchialis -Bronchiolus lobularis -Bronchiolus terminalis -Bronchiolus respiratorius -Ductus alveolaris -Saccus alveolaris -Alveolus pulmonis Son dört yapıya bir acinus denir.

Arbor bronchialis İlk kez gaz alışverişi yapılan nefes yolu bronchiolus respiratorius’dur. Bronchiolus respiratorius ve sonra gelen ve gaz alışverişinin yapıldığı dört bölüme acinus denir. 12-18 acinus birleşerek bir lobuli pulmonis’i yapar. Çapları 1 mm’ye kadar olan tüm bronchiolus’ların duvarlarında kıkırdak bulunur. Çapları 1 mm. ve daha aşağı olan ve bronchiolus denilen çok ince dalların duvarlarında kıkırdak bulunmaz. Düz kas lifleri en ince bronchiolus’larda da bulunur ve alveollere kadar uzanırlar. Sadece alveol duvarında kas lifleri bulunmaz.

Arbor bronchialis Alveoller solunum işinin en önemli kısmı olan kan ile hava arasındaki gaz alışverişinin yapıldığı yerlerdir. Bu nedenle duvarları ince ve geçirgendir. Alveol duvarında kas hüzmeleri bulunmadığı gibi epitel hücreleri de yassılaşır ve çok incelir.

Akciğerlerin damarları AC’in fonksiyonel ve besleyici olmak üzere, iki grup damarı vardır. Fonksiyonel damarları a.v.pulmonalis’ler, besleyici damarları da a.v. bronchiolis’lerdir. Sağ ventrikülden çıkan ve venöz kan taşıyan Truncus pulmonalis, 5 cm uzunluğunda kalın bir kütük şeklindedir.

Akciğerlerin damarları Truncus pulmonalis pericardium’dan çıktıktan sonra a.pulmonalis dextra ve sinistra olmak üzere iki dala ayrılır. A.pulmonalis dextra, sinistra’ya oranla daha uzundur ve arcus aorta ile v.cava superior’un arkasından geçerek sağ radix pulmonis’e gelir ve burada iki dala ayrılır. Bunlardan üstteki üst loba, alttaki ise tekrar ikiye ayrılarak orta ve alt loba gider.

Akciğerlerin damarları A.pulmonalis sinistra, sağa oranla daha kısa ve incedir. Pars thoracica aorta’nın önünden geçerek sol radix pulmonis’e gelir ve burada üst ve alt loblara giden iki dala ayrılır.

Akciğerlerin damarları Bu arterler AC’e hilum pulmonis’den girerler ve özellikle bronchusların arka tarafında olmak üzere birlikte dallanarak uzanırlar. AC alveollerinde oksijenden zenginleşen kanı v.pulmonalis’ler sol atrium’a getirirler. Bu venler her iki tarafta ikişer adettir.

Akciğerlerin damarları AC parankiması, bronkuslar ve visseral pleura, a.bronchiolis’ler tarafından beslenir. Sağda genel olarak 1 tanedir. Solda ise 2 tanedir. -Sağ tarafta 3. a.intercostalis posterior’dan -Sol tarafta ise doğrudan aorta thoracica’dan çıkar.

Venleri Akciğer dokusunun venöz kanı vv.bronchiales tarafından toplanır. Vv.bronchiales’ler v.pulmonalis’lerle birlikte seyreder ve AC’den çıktıktan sonra sağdakileri v.azygos’a, soldakiler, v.hemiazygos accessoria’a bazen de v.intercostalis posterior’lara açılırlar.

Lenf drenajı AC’ in yüzeyel ve derin iki grup lenf damar ağı vardır. Yüzeyel lenf damarları pleura visseralis’in hemen altında bulunur ve AC hilusunda bulunan nodi bronchopulmonales’e açılır. Buradan çıkan lenf damarları da bifurcatio trachea’nın üst ve alt kısımlarında bulunan nodi tracheobronchiales superiores ve inferiores’e açılır. Yüzeyel lenf damarları pleura visseralis ve AC’i drene ederler. Alveol duvarında lenf damarı yoktur.

Lenf drenajı Derin lenf damarları submukozada ve çevresindeki bağ dokusunda bulunur, AC damarları ile seyreder. Bunlar önce AC’in içinde büyük bronkuslar boyunca sıralanan nodi intrapulmonales’e açılırlar. Yüzeyel ve derin lenf damarları birlikte truncus bronchomediastinalis dexter ve sinister’e açılarak genel lenf dolaşımına katılırlar. Bu damarlar da v.subclavia ile v.juğularis interna’nın birleşim yeri olan angulus venosus’da sonlanır. AC’lerde yüzeyel ve derin lenf damarları arasında pek anastomoz bulunmaz. Ancak hilus yakınında bol anastomoz yaparlar.

Lenf drenajı Nodi intrapulmonales Nodi bronchopulmonales Nodi tracheobronchiales inferiores Nodi tracheobronchiales superiores Nodi paratrachealis

Sinirleri Akciğerler radix pulmonalis’in ön ve arkasında yer alan plexus pulmonalis anterior ve posterior tarafından inerve olur.Bu plexus’a parasempatik lifler n. vagus, sempatik lifler ise truncus sympatheticus’un torakal kısmından gelir. -Sempatik etki, bronşları genişletir, damarları daraltır ve bezler üzerine salgıyı azaltıcı etkisi vardır.. -Parasempatik etki ise tersine bronşları daraltır, damarları genişletir ve bezlere sekresyon yaptırır.

Pleura (Akciğer zarı) AC’ler pleura denilen seröz bir zarla kaplıdır. Pleura, her iki AC’i ayrı ayrı saran iki kese şeklindedir. Pleura’nın yarıkları da dahil olmak üzere AC’in dış yüzünü örten bölümününe pleura visceralis denir. Göğüs boşluğunun iç yüzünü, diafragmanın üst yüzünü, ve mediastinum’un AC’e bakan yüzünü örten bölümlerine ise pleura parietalis denir.

Pleura (Akciğer zarı) Pleura’nın bu iki parçasını, radix pulmonis etrafındaki pleura ile lig.pulmonale birbirine bağlar. Parietal ve visseral pleura, normal durumlarda, ince çorap ile derinin ilişkisinde olduğu gibi, birbirlerine temas ederler, yani aralarında sadece potansiyel bir aralık bulunur. Bu aralığa cavitas pleuralis denilir. Ancak burada bir sıvı oluştuğunda iki yaprak birbirinden ayrılarak gerçek bir boşluk oluşur.

Pleura (Akciğer zarı) İki pleura kesesi boşluğu arasında herhangi bir bağlantı yoktur ve AC’ler hariç, tüm göğüs içi organları bu iki kese arasında bulunur. İki kese sadece ön tarafta ve corpus sterni’nin 2-3. seğmentleri arasında kısa bir mesafede birbirleriyle temas halindedir. Sağlı sollu iki kese arasındaki aralığa mediastinum denir.

Pleura (Akciğer zarı) Pleura parietalis’in -pars cervicalis (apex pulmonis’i örten bölüm) -pars costalis (kaburgaların üzerini örter) -pars diaphragmatica (diaphragma’nın üzerini örter) -pars mediastinalis (mediastinum’un üzerini örter)

Pleura’nın recessusları Pars mediastinalis ön tarafta pars costalis’e geçtiği yerde oluşan çıkmaza; recessus costomediastinalis anterior, arka taraftakine recessus costomediastinalis posterior denilir. Öne AC’in ön kenarı, arkaya ise arka kenarı oturur. Pars diaphragmatica’nın pars costalis’e geçtiği yerde oluşan çıkmaza recessus costodiaphragmaticus denir. Buraya da AC’in alt kenarı oturur. Fakat en derin inspirasyonda çıkmazın dip kısmına kadar girmez. Pars mediastinalis’in pars diaphragmatica’ya geçtiği yerde oluşan çıkmaza ise recessus phrenicomediastinalis denir.

Pleura’nın recessusları

Pleura (Akciğer zarı) Pleura parietalis’in apertura thoracis superior’dan geçerek boyun köküne uzanan kubbe şeklindeki bölümüne cupula pleura denir. Buraya AC’in apex kısmı girer. Cupula pleura fascia endothoracica’nın kalınlaşması ile oluşur.Cupula pleura, membrana suprapleuralis (sibson fasyası)adı verilen bir fascia ile kuvvetlendirilmiştir. Cupula pleura, 1.kaburganın ön ucundan yaklaşık 2,5-5 cm yukarı doğru çıkar.

Pleura (Akciğer zarı) Pleura parietalis, radix pulmonis etrafında ve lig.pulmonale’de olmak üzere iki yerde pleura visceralis ile bağlantı kurar. Lig.pulmonale, radix pulmonis’in alt kısmından aşağı diaphragma’ya uzanan iki kat pleural yapıdır. Bu iki yaprak parietal pleura’yı visseral pleura’ya bağlar.

Pleura’nın sinirleri Parietal pleura duyusunu -n.phrenicus -n.intercostalis’ler taşır. Costal pleura ve diaphragmatik pleura’nın periferik parçası duyusu n.intercostalis tarafından alınır. Diaphragmatik pleura’nın central parçası ve mediastinal pleura duyusu n.phrenicus tarafından alınır. Visseral pleura’nın duyusunu ise n.vagus taşır.

Pleura’nın sinirleri Visseral pleura ağrıya karşı duyarsızdır. Parietal pleura ise ağrıya aşırı duyarlıdır. Normal olarak iç organlarda ağrı duyusu yoktur. Sadece onu saran zarların gerilme ağrısı alınır.

Pleura’nın arterleri Parietal pleura, -a.thoracica interna -a.phrenica superior -a.intercostalis posterior -a.intercostalis anterior’un dalları ile beslenir. Visseral pleura -a.bronchialis ile beslenir.