BÖLÜM 5 Birey, Toplum ve Başkaları: Sosyal Beceriler

BİREYSEL GELİŞİM, KİMLİK, BİREYSELLİK, GRUPLAR VE KURUMLAR Bireysel gelişim ve kimlik konusu; ait olduğumuz grup ve kurumları oluşturması, bizim gelişmemizde etkili olması ve ayrıca sosyal beceriler, kendimiz ve başkaları ile ilişkili olmasından dolayı tartışmaya açılabilir.

BİREYSEL GELİŞİM, KİMLİK, BİREYSELLİK, GRUPLAR VE KURUMLAR Bu bölümde; bireyler, gruplar, kurumlar, kimlik ve bireysel gelişimin sorunları arasındaki ilişkiler irdelenecektir.

SOSYAL BECERİLERİN GELİŞTİRİLMESİ Küçük çocuklar, okul öncesi sınıfına geldiklerinde pek çok sosyal becerilere sahiptirler. Fakat öncelikle sınıfta, çocukların pek çoğu zor bir öğrenme görevi olan; kendilerine yabancı çocuk ve yetişkinlerle, etkili bir şekilde ilişki kurmayla karşı karşıya kalırlar.

SOSYAL BECERİLERİN GELİŞTİRİLMESİ Bu esnada yalnızca yeni değil, aynı zamanda farklı sosyal becerilere ihtiyaç vardır. Ayrıca, çocuklardan grup ve diğerlerinin iyiliği için bireyselciliklerini bırakmaları da istenmelidir.

SOSYALLEŞME TEORİLERİ Çocuklar okul öncesine ve ilkokula çok farklı sosyal gelişim düzeyi ve becerilerle gelirler. Bu bağlamda araştırmacılar; çocukların başkalarıyla iletişim kurma becerilerinin niçin farklılık gösterdiğine ilişkin pek çok teori ortaya koymuşlardır.

SOSYALLEŞME TEORİLERİ Davranışsal Teoriler Davranışsal teori, temellerini John Locke (1690) ile atmıştır. Locke’a göre çocuklar, dünyaya boş bir levha olarak gelirler. Çocuklarını çeşitli ödül ve cezalarla eğiten yetişkinler ise, bu boş levha üzerine yazarlar.

SOSYALLEŞME TEORİLERİ Erikson’un Psikososyal Gelişim Teorisi Erikson insan yaşamının her aşamasında, merkezi bir sorun/ kriz olduğuna inanmıştır. O bu krizleri, psikososyal ya da sosyal gelişimin sonucu olarak görmüştür.

SOSYALLEŞME TEORİLERİ Erikson’un Psikososyal Gelişim Teorisi Bu bağlamda, Erikson her biri olumlu ve olumsuz özelliklere sahip sekiz psikososyal aşamayı aşağıdaki gibi teorize etmiştir:

SOSYALLEŞME TEORİLERİ Erikson’un Psikososyal Gelişim Teorisi

SOSYALLEŞME TEORİLERİ Sosyal-Bilişsel Teoriler Sosyal-bilişsel teoriler, çocuğu bir bütün olarak algılar. Bireyin gelişimini fiziksel, zihinsel, sosyal ve duygusal gelişim olarak evrelere ayırmaz. Bu teorilerin destekçileri sosyal-duygusal gelişimi zihinsel gelişime paralel ya da hatta aynı olarak görürler.

SOSYALLEŞME TEORİLERİ Bilişsel-Gelişimsel Teoriler Bilişsel-gelişimsel kuramlar, zihinsel süreçlere ve çocukların kendi gelişimlerinde nasıl aktif rol aldıklarına odaklanırlar. Jean Piaget (1896-1980), bu kuramın ilk teorisyenidir.

SOSYALLEŞME TEORİLERİ Vygotsky’nin Sosyokültürel Kuramı Lev Vygotsky çocuğun gelişiminde en önemli şeyin diğer çocuklarla ve yetişkinlerle etkileşimi olduğuna ve çocuğun davranışlarının kültürel etkenlerden etkilendiğine inanmıştır.

SOSYALLEŞME TEORİLERİ Gelişimsel Sistem Teorileri Bu teoriler, çocuğun gelişiminin hem doğa hem de beslenme gibi birçok faktör tarafından nasıl etkilendiğine odaklanır. Bir bütün içinde çocuk; hem uyum içinde çalışan yaşam parçalarının birleşimiyle oluşan bir biyolojik bedenin, hem de kendi sosyal ve fiziksel çevresinin bir ürünüdür.

SOSYAL GELİŞİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Çocuklar, aile içinde ebeveynleri, akranları, akrabaları ve komşularıyla iletişime geçerek sosyalleşirler; okul ortamında da sosyalleşmek için yeni ve çeşitli yollara ihtiyaç duyarlar.

SOSYAL GELİŞİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Aile Sevgi dolu bir ailede güven içinde yaşayan ya da hayatlarında tutarlı yetişkinlere sahip olan ve onlarla güçlü bağlara sahip olan çocuklar, diğer kişilerle bağ kurmada daha başarılı olurlar. 01 Toplumun Rolü 02 Bir toplumun karakteristik kültür özellikleri de çocukların sosyal becerilerinin gelişiminde etkilidir. Okulun Rolü 03 Çocuklar okul ortamına girdiğinde, başka faktörler de sosyal gelişimini etkiler.

BENLİK KAVRAMI Benlik kavramı, bilişsel aktiviteyi ifade eder. Yani bu kavram, çocukların kendi özellikleri ve kendileri ile diğerleri arasındaki benzerlik ve farklılıkların farkında olmasıdır.

BENLİK KAVRAMI Özgüven/benlik saygısı, çocukların kendileri için olumlu saygı ve duygularını ifade eder. Ayrıca bu kavram benlik kavramı ile yakından ilişkilidir. Benlik kimliğinin sosyal bir çağrışımı vardır. Bireyin kendisinin ve grup üyeliğinin farkındalığını içerir.

BENLİK KAVRAMI Genel Kimlik: İsimler İnsanların isimleri, onları benzersiz kılar. Öğretmenlerin çocuklara isimleriyle hitap etmesi sayesinde, çocuklar kendilerine saygı duyulduğunu hissederler.

BENLİK KAVRAMI Fiziksel Benlik Fiziksel bir varlık olarak çocuklar, vücutlarıyla ilgili bir tutuma sahiptirler. Vücudun nasıl hareket ettiği ve nesnelerle nasıl etkileşim kurduğu; çocukların nasıl baktığı ve düşündüğü; vücutlarının yapabildiği becerilerin neler olduğu gibi durumları bilmek benliği etkiler.

BENLİK KAVRAMI Özyeterlilik/Özdeğer Özgüven için en önemli nokta, bireylerin kendileri için hedefler belirleyerek bunları başaracakları inancına sahip olmalarıdır. Çocuklar, benlik ve özgüven ile ilgili kavramlara sahiptirler.

BENLİK KAVRAMI Özyeterlilik/Özdeğer Fakat yetenekli olduklarına dair inançlarının eksik olması nedeniyle okul veya hayatta başarılı olmaları mümkün olamayabilir.

BENLİK KAVRAMI Özyeterlilik/Özdeğer

BAŞKALARI İLE İLİŞKİ KURMA Çocuklar bir grup içinde, güçlü bir benlik duygusu ile yaşamayı öğrenmek için hazırdır. Başkaları ile yaşamanın temeli iletişim yeteneğidir. İnsanlar ortak şeyler sayesinde bir toplumda yaşar. İletişim, insanları ortak bir şeylere sahip olması için bir araya getiren yoldur.

BAŞKALARI İLE İLİŞKİ KURMA İletişim Bütün iletişimler, sözlü değildir. Yetişkinler gibi küçük çocuklar da dokunma, jestler, gülümsemeler, sesler, yüz ifadeleri ve hareket etme şekillerinin anlamını okumakta hızlıdırlar.

BAŞKALARI İLE İLİŞKİ KURMA Paylaşma İletişim kurmayı öğrenme, aslında bir açıdan paylaşmayı öğrenmektir. İletişim kurmak için, çocuklar fikirlerini paylaşmalı, konuşur ve dinlerken sıralarını beklemeli, vakit ve ilgi alanlarını paylaşmalıdırlar.

BAŞKALARI İLE İLİŞKİ KURMA Paylaşma Paylaşmayı öğrenme, okul öncesi ve ilkokul eğitiminin önemli amaçlarından biridir. Toplumun refahı, toplum içerisinde yer alan bireylerin paylaşıma olan isteğine bağlıdır.

BAŞKALARI İLE İLİŞKİ KURMA Paylaşma

BAŞKALARI İLE İLİŞKİ KURMA İş Birliği Bir toplumda yaşamak için yararlı bir diğer beceri de iş birliğidir. İş birliği yapmak için çocuklar, kendilerinden ödün vermeli veya onu paylaşmalı ve daha az bencil hâle gelmelidir; yani kendinden çok grup yararıyla ilgilenmelidir.

BAŞKALARI İLE İLİŞKİ KURMA Arkadaş Edinme ve Arkadaş Kalma Arkadaş bulma diğer sosyal becerilerle bağlantılıdır. Sosyal becerilerin mi yoksa arkadaşlıkların mı öncelikli olduğunu söylemek zordur. Buna rağmen iş birliği yapan, paylaşan ve başkalarıyla etkili konuşmalar yapan çocukların daha kolay arkadaş buldukları ve arkadaş kalabildikleri gözlenir.

BAŞKALARI İLE İLİŞKİ KURMA Çatışma Çözümü Aslında çatışma sağlıklıdır ve çocukların büyümesi ve gelişmesi için gereklidir. Bu, birey olmak ve grup üyesi olmak arasındaki dengeyi öğrenme yoludur. Çocukların çatışmasının farklı kaynakları vardır. Bunlar: Kendi içlerinde yaşadıkları çatışmalar: Sınıftaki diğer kişilerle yaşadıkları çatışmalar: Kişisel dünyaları dışındaki insanlarla yaşadıkları çatışmalar: