Seminerimize Hoş Geldiniz Prof. Abdullah Türkoğlu Ortaokulu Rehberlik Servisi

İSTEDİĞİN HERŞEYİ YAPMAKTA ÖZGÜRSÜN İSTEDİĞİN HERŞEYİ YAPMAKTA ÖZGÜRSÜN. KATLANACAĞIN ŞEY SADECE SONUÇLARIDIR. Sheldon Kopp

SORUMLULUK? Başkalarının haklarına saygılı olmak ve kendi davranışlarının veya kendi yetki alanına giren herhangi bir olayın sonuçlarını üstlenmek şeklinde tanımlanabilir. Çocuk bu duyguyla doğmaz, ama bu bilinç bebeklikten itibaren oluşmaya başlar.

BU DAVRANIŞI KAZANMAK İÇİN: İhtiyaç hissetmeli ve istemeli Fayda sağlamalı ve değerli olmalı Emek harcamalı Yapabileceğine inanmalı Gelişim özellikleri bilinmeli

SORUMLULUK KAZANDIRMAYA YÖNELİK SÜREÇLERİN TEMEL ÖĞELERİ Bilgilendirme: Çocuğun davranışında istenen değişimin gerçekleşebilmesi için önce, çocuğun bu değişim hakkında bilgilendirilmesi gerekir. Takip Etme: Çocuk, yapacağı iş hakkında bilgilendirildikten sonra, ona bir süre tanınması ve bu süre içinde işi yapıp yapmadığının takip edilmesi çocuğun sorumluluğu almasını kolaylaştırır.

Geri Bildirimde Bulunma: Eğer çocuk kendisine verilen sorumluluğu yerine getiriyorsa, olumlu sözler söylenerek motive edilmesi çocuğun kendine olan güvenini artırır, kendisiyle gurur duymasını sağlar. Hatırlatma: Çocuk sorumluluğu almakta direnç gösteriyorsa yeniden bilgilendirme yapılması gereklidir. Tekrar: Yapılması gerekenlerin sabırlı ve kararlı bir biçimde belirli aralıklarla tekrarlanması çocukta sorumluluk davranışının gelişmesine yardımcı olacaktır.

Çocuğa sorumluluk vermek, kişilik gelişimini pozitif yönde etkileyen ve hızlandıran bir unsurdur. Uygun dozda (yaşına, cinsiyetine, fizik gücüne uygun) yüklenen sorumluluk; Çocuğun kendine güvenini arttırır, Paylaşma ve başarma duygularını tatmin eder, İnsiyatif koyma, çevresini ve kendini organize ve kontrol etme becerilerini geliştirir.

AİLEDE ÇOCUĞU SORUMSUZLUĞA İTEN SEBEPLER SEVGİ YETERSİZLİĞİ VEYA ABARTILI SEVGİ, AŞIRI DİSİPLİNLİ, AŞIRI GEVŞEK, AŞIRI KORUYUCU TUTARSIZ TUTUM

SORUMLULUK GELİŞTİRMEDE SİZLER NELERE DİKKAT EDEBİLİRSİNİZ? Beklentilerinizde gerçekçi olmak Çocuğunuza davranışı ile ilgili beklentinizi tam olarak belirtmek. Bildiğini veya yaşı gereği bilmesi gerektiğini varsaymayın. Belli durumlarla ilgili, ortak kurallar koymak. Ancak kurallar karmaşası içinde kalmayın.

Çocuğunuzu değil, davranışını eleştirmek «sen ne biçim çocuksun, kardeşine vuruyorsun ! yerine «Kardeşine vurman doğru bir davranış değil» Sınırlandırılmış seçenekler sunmak. “Bakkala şimdi mi gidersin parktan dönüşte mi?” “Ispanak mı yersin, bezelye mi?” Öz-disiplin kazandırır, doğru kararlar alma yeteneğini geliştirir.

İyi davranışını kullanma olanağı veren uygun ortamlar hazırlamak= deneyim Kontrolün anne-babada olması, çocuğun yaptığı her şeyin kontrol edilmesi anlamına gelmemektedir. Hayata hazırlayacak becerileri edinmesine fırsat verilmelidir.

“Oynamak istemeni anlıyorum ama şimdi yatman gerekiyor.” Çocuğunuzun sizi tartışma ortamı içine çekmesine izin vermemek “Oynamak istemeni anlıyorum ama şimdi yatman gerekiyor.” Durumla ilgili bir ifade kullanarak çok açık bir şekilde ondan ne istediğinizi söyleyin. Suçluluk duygusuna kapılmadan hata yapabilme olanağı tanımak. “…….”. Örnek.

Çocuğa, kuralların düzenlenmesi ve uygulanmasında aktif rol vermek “Sabahleyin zamanında kalkabilmen için odana saat koyuyorum.” Kuralları benimsemesi ve uyması daha kolay olur.

10-12 YAŞ Yardım almadan bulaşık makinesini yerleştirmek ve boşaltmak, Kendi başına, listelenmiş malzemeleri bakkal, çarşıdan almak, Elektrik süpürgesiyle odasını süpürmek, Doğum günü ya da özel günleri planlamak, Yemeklerin hazırlanmasına yardımcı olmak, Gerektiğinde evde yalnız kalmak, Basit yaralanmalarla başa çıkmak, Kimse söylemeden belirli görevleri yerine getirmek, Para biriktirip uzun vadede almak istediklerini planlamak

BAŞARI ?

İZİN VERİN ÇOCUĞUNUZ YAŞAMINI TRİBÜNLERDE SEYİRCİ OLARAK DEĞİL, SAHADA OYUNCU OLARAK GEÇİRSİN.

BAŞARININ TEMELLERİ NİYET VE BEKLENTİ; “ONA BİR YAŞAM KURMAYIN; ÇOCUĞUNUZUN, KENDİ YAŞAMININ MİMARI OLMASINA YARDIMCI OLUN.” AŞAĞIDAKİ İFADELERİ OKUYUN VE OKUDUKTAN SONRA SİZİN DÜŞÜNCELERİNİZE NE KADAR UYDUĞU ÜZERİNDE DÜŞÜNÜN;

1- Çocuğum okulda başarılı olsun, Anadolu Lisesi, Fen Lisesi ve Üniversiteye girme hakkını kazansın başka bir şey istemem. Burada söz konusu olan yalnızca çocuğun değil, Ailenin de haysiyeti. Anadolu Lisesi, Fen Lisesi ve Üniversiteye girenler nasıl giriyorsa benim çocuğumda girmeyi başarsın istiyorum.

2- Çocuğun üniversitenin, fen lisesinin her hangi bir bölümüne girip okumuş olması beni tatmin etmez. İnsanın para kazanabileceği, kolunda altın bilezik gibi bir mesleği-işi olması şart , mesleği ve işi olmayan adama kimse saygı duymaz, mesleği olmayan insanın kendisine saygısı olmaz. Çocuğumun her ne pahasına olursa olsun iyi bir iş sahibi olmasını isterim ve beklerim.

3- Çocuğun mutlu bir evlilik yapmasını , bizim yakınımızda oturmasını, sık sık görüşerek aile bağlarını gevşemeden devam etmesini isterim. İnşallah. İlerde torunlarımız olacak, onlardan uzakta olmak, torun hasreti çekmek istemem. Benim için önemli olan, çocuğumun aileden uzaklaşmadan ve aile mutluluğunu yaşaması.

4- Çocuğumun kendi yaşamının patronu olmasını isterim 4- Çocuğumun kendi yaşamının patronu olmasını isterim. Onun yaşamını anlamlı görmesi, coşkulu olması ve kendini güçlü hissetmesi her şeyden önemli. Benim çocuğum benim beklentilerimi gerçekleştirmek için değil kendi hayallerini keşfedip onları gerçekleştirmek için yaşamalı. Bütün istediğim, çocuğumun “benim yaşamım!” diyebileceği, anlamlı, coşkulu ve güçlü, içi dopdolu bir yaşamının olması.

BİLGİ VE BECERİLER

“ SORUMLULUĞUN BİLİNCİNDE OLMAK BİLGİYE GÖTÜRÜR.” KENDİ YAŞAMINI YÖNETME SORUMLULUĞUNUN BİLİNCİNE VARMAK Çocuğumuzun, yaşamının direksiyonunda kendisinin oturduğunu hissetmesi gerekiyor. Bir genç yaşamının direksiyonunda kendisinin oturduğunu hissetmediği sürece, istekle ve şevkle derslerine çalışmayacaktır. Sizin istemeniz, onu şevklendirmeye çalışmanız, zorlamanız, tehdit etmeniz, hediyeler vaat etmeniz taşıma su ile değirmen çevirmeye benzer. Onun yaşamının direksiyonuna kendisinin oturması ve yaşamının sorumluluğunun kendisinde olduğunun bilincine varması gerekir. Çocuğunuzun “bu benim yaşamım ve benim yaşamımım sorumluluğu bende !” bilincine varması kolay değil; ama çocuğunuzla ilişkinizde başara bileceğiniz en önemli ilk adım budur.

BU İLK ADIMI GERÇEKLEŞTİRMEDE İKİ ZORLUKLA KARŞILAŞABİLİRSİNİZ; Bu zorluklardan biri siz ana babalardan, diğeri de çocuklardan kaynaklanabilir. 1- Şimdiye kadar çocuğunuzu sürekli denetlemeye ve yönlendirmeye alışmış anne ve babalardan biriyseniz , çocuğunuzun KENDİ YAŞAMININ DİREKSİYONUNA oturması fikrini kuşkuyla, korkuyla ve güvensizlikle karşılarsınız. “O daha küçücük çocuk, nereden bilsin neyi isteyip istemediğini! Nereden bilsin onun için neyin iyi , neyin kötü olduğunu” dersiniz.

2- İkinci zorluk çocuğunuzdan gelebilir 2- İkinci zorluk çocuğunuzdan gelebilir. Çocuğunuz, yaşamının direksiyonunda kendisinin değil sizin kalmanızı isteyebilir.

SİZİN ÇOCUĞUNUZ EVRENDE TEKTİR VE ÖZGÜNDÜR. Başarısız insanlarda bulunmayıp başarılı insanlarda bulunması gereken temel özellik nelerdir ve nasıl geliştirilebilir? BAŞARILI İNSANLARDA BAŞARMA İSTEĞİ, HEVESİ, ŞEVKİ VARDIR. Başarılı insanlar çalışmaya başlarken kaygı stres yerine istek ve heves duyarlar. Çocuğunuzun başarma isteğini, hevesini, şevkini nasıl canlandırabilirsiniz? İlk yapacağınız şey çocuğunuza saygı duymaktır. Çocuğunuzun olduğu her ortamda onun sınırlarına ve sorumluluklarına saygılı olun. Onun yerine karar vermeyin, o konuştuğu zaman dinleyin, onun düşünce ve duygularını yargılamayın, anlattığı olayları onun gözüyle görmeye çalışın.( EMPATİ) SİZİN ÇOCUĞUNUZ EVRENDE TEKTİR VE ÖZGÜNDÜR. ÇOCUĞUNUZLA, ÇİFTÇİNİN YETİŞTİRDİĞİ AĞAÇLA KURDUĞU İLİŞKİ GİBİ BİR İLİŞKİ KURUN.

ÇİFTÇİ ELMA AĞACINI MUZ AĞACI YAPMAYA ÇALIŞMAZ. ÇİFTÇİ, AĞACIN ÖZÜNÜN NE OLDUĞUNU BİLİR VE O ÖZE SAYGISI VARDIR. ÇİFTÇİ O ÖZÜN GELİŞMESİ İÇİN UYGUN ORTAM HAZIRLAR. ÇİFTÇİ ELMA AĞACINI MUZ AĞACI YAPMAYA ÇALIŞMAZ.

BAŞARILI İNSANLARIN HEDEFLERİ VARDIR BAŞARILI İNSANLARIN HEDEFLERİ VARDIR. NEREYE GİTMEK İSTEDİKLERİNİ BİLİRLER. Çocuğunuzun yaşam başarısına önem veriyor ve yaşam başarısını aklınızda tutarak onunla konuşuyorsanız, dikkatle dinlemeye başladığınız zaman onun hayallerinin ne olduğunu anlamaya başlarsınız.

BAŞARILI İNSANLAR DUYGU VE DÜŞÜNCELERİNİN FARKINDADIR; BÖYLE İNSANLARIN KENDİLERİNE DUYGULARINA VE DÜŞÜNCELERİNE SAYGI VE GÜVENLERİ VARDIR. Farkında olmak insan yaşamının özüdür. Farkında olan insan farkında olduğu şeyler arasında seçim yapabilir. Seçim yapabilmek, özgür insanın en temel özelliğidir. İnsanlar aslında farkında oldukları kadar yaşar. Farkında olmadıkları şeylerin onlar için anlamı yoktur.

SINIRLAR VE SORUMLULUK BİLİNCİ Çoğu ailede, çocuğun sorumluluğunu ana baba kendi üzerine aldığından çocukta sınırlar ve sorumluluk bilinci gelişemiyor. Sınırlar ve sorumluluk bilinci gelişemeyince, çocuk karşılaştığı sorunları çözmek için sorumluluk alamıyor. Ne yazık ki yaşamda sorumluluk almayan çocuk gelişemez. Neden gelişemez, çünkü yıllarca koruyucu (BEN SENİN YERİNE YAPARIM) ve denetleyici (ÖDEVLERİNİ YAPTIN MI?) tutum içinde olan ana baba çocuğun karşısına çıkan sorunlarla onun yerine uğraşmış, sorunla baş başa kalarak çözüm için uğraşma olanağı bulamayan çocuğun gelişimi kösteklenmiştir.

YANLIŞLARIMIZ… Çocuğu araç olarak görmek: “BEN OLAMADIM BARİ O OLSUN!” YANLIŞI. “YEDİĞİN ÖNÜNDE YEMEDİĞİN ARDINDA BİRTEK İŞİN VAR , ÇALIŞMAK!” YANLIŞI. KIYASLAMA: “CEMAL BEYİN OĞLU TIPI KAZANMIŞ” YANLIŞI AİLE ORTAMI: “İLGİ VE SEVGİ YERİNE PARA VERME” YANLIŞI HATA ODAKLI AİLE ORTAMI GERÇEĞE SAYGI : “ÇOK ZEKİ AMA ÇALIŞMIYOR” YANLIŞI ERGENLİK DÖNEMİNİ GÖRMEME YANLIŞI SİSTEMİ TANIMAMA YANLIŞI ÖĞRENCİYİ TANIMAMAKTAN KAYNAKLANAN YANLIŞLAR REHBER ÖĞRETMENİ ARAÇ VE ARACI OLARAK KULLANMAK: “SİZ SÖYLERSENİZ YAPAR” YANLIŞI ÇOCUKLA GEREKSİZ ÇOK KONUŞMA YANLIŞI…

SORUMLU, BAŞARILI BİR ÇOCUK İÇİN EN ÖNEMLİ İKİ KOŞUL; 1)Onunla sürekli bir iletişim içinde olmanız. 2)Bütün bu söylenenleri ana baba olarak kendi yaşamınızda uyguluyor olmanız.

İLETİŞİM ÖNERİLERİ Çocuğunuzla mutlaka günün değerlendirmesini yapın. Ancak bunu onunla konuşurken “Okulda günün nasıl geçti” gibi geçiştirilecek bir soruyla değil, bugün okulda neler oldu, günün en eğlenceli olayı neydi, bugün neler öğrendin, arkadaşlarınla neler yaptınız gibi sorularla konuşmasına sevkederek yapın. Sadece onun gününü değil aynı zamanda kendi gününüzü değerlendirin.

İLETİŞİM ÖNERİLERİ Çocuğunuzla oyunlar oynayın. Özellikle tabu, scrabble gibi oyunlar aile içi güzel vakit geçirmenin yanında çocuğunuzun hafızasını dikkatini geliştirmeye de yardımcı olacaktır. Çocuğunuza sorun yaşadığı alanlarda mutlaka bilgiler vererek onun bu durumu çözmesinde yol gösterici olunuz.

İLETİŞİM ÖNERİLERİ Çocuğumuzun hayatında yer alan konularda kendi olumsuz düşüncelerimizi onun yanındayken yansıtmamaya dikkat edelim. Örn: Okul, öğretmen vb. konulardaki olumsuz düşüncelerimizi onun yanında yorumlamayın.

Kelebeğin Hikayesi “Bir gün, kozada küçük bir delik belirdi; bir adam oturup kelebeğin saatler boyunca bedenini bu küçük delikten çıkarmak için harcadığı çabayı izledi.

Ardından durunca, caba harcamaktan vazgeçmiş gibi geldi ona. Sanki elinden gelen her şeyi yapmış ve artık yapabileceği bir şey kalmamış gibiydi

Böylece adam, kelebeğe yardım etmeye karar verdi: eline küçük bir makas alıp kozadaki deliği büyütmeye başladı. Bunun üzerine kelebek kolayca dışarı çıkıverdi. Fakat bedeni kuru ve küçücük, kanatları buruş buruştu.

Adam izlemeye devam etti; çünkü her an kelebeğin kanatlarının açılıp genişleyeceğini ve bedenini taşıyacak kadar güçleneceğini umuyordu.

Ama bunlardan hiçbiri olmadı Ama bunlardan hiçbiri olmadı! Kelebek, hayatinin geri kalanını kurumuş bir beden ve buruşmuş kanatlarla yerde sürünerek geçirdi. Ne kadar denese de asla uçamadı.

Adamın anlayamadığı bir şey vardı: Kozanın kısıtlayıcılığı ve buna karşılık kelebeğin daracık bir delikten çıkmak için göstermesi gereken çabanın, kelebeğin bedenindeki sıvıyı kanatlarına göndermek ve bu sayede de kozadan kurtulduğu anda uçmasını sağlamak için olduğuydu.

TEŞEKKÜRLER