Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Çocuk Servisi Olgu Sunumu 8 Ocak 2016 Cuma İnt. Dr. Fatma Nur Gündoğdu

PARASETAMOL (Asetaminofen) İNTOKSİKASYONU İnt. Dr. Fatma Nur Gündoğdu

Parasetamol PG sentezini inhibe ederek etkisini gösteren ağrı kesici, ateş düşürücü özellikleri olan bir ilaçtır. Ülkemizde ağız ya da rektum yoluyla uygulanan, tek başına ya da başka ilaçlarla birlikte olan farmasötik şekilleri vardır. Ucuz,kolay ulaşılabilir olduğu için tüm dünyada en sık kullanılan analjeziktir.

TOKSİK ETKİ MEKANİZMASI Mide ve incebağırsaktan hızlı bir şekilde emilen parasetamol çok büyük ölçüde karaciğerde glukuronik asit veya sülfat ile konjuge edilerek metabolize edilir. Kalan %2-4’lük kısmı da mikrozomal enzimlerle (sit p 450) toksik metaboliti olan N-asetil p-benzokinonimine (NAPQI) çevrilir. NAPQI karaciğerdeki glutatyonla bağlanarak detoksifiye edilir ve idrarla atılır. Toksik dozda parasetamol alındığında oluşan NAPQI glutatyonun bağlama kapasitesini aşarak karaciğer ve böbrek hasarına neden olur.

TOKSİK DOZLAR <6 yaş: Bir defada 200mg/kg ve üstündeki dozlar 72 saatten uzun süre ile 100mg/kg’ın üstünde >6 yaş: Bir defada 200mg/kg ya da 24 saatte 10gr 48 saatten uzun süre ile 6 gr ya da 150mg/kg üzerinde alınması. -Glutatyon depolarının azaldığı durumlar (alkolikler,malnutrisyonu olanlar) ve sitP450 indükleyen ilaç (antikonvülzan, antitüberküloz) kullananlarda risk daha fazladır.

Evre 1 (İlk 24 saat): Minimal ya da semptomsuz evredir Evre 1 (İlk 24 saat): Minimal ya da semptomsuz evredir. İştahsızlık, bulantı, kusma olabilir. Transaminazlar yükselmeye başlar. Evre 2 (25-72 saat): Klinik hepatotoksisite bulguları ortaya çıkar. İştahsızlık, bulantı, kusma, karın sağ üst kadranda ağrı. Bilirubin, PT, transaminazlarda yükselme, böbrek işlevlerinde bozulma görülür. Evre 3 (73-96 saat): Koagülopati, ensefalopati, fulminan hepatik yetmezlik, renal yetmezlik Çoklu organ yetmezliği

KCFT 24 SAATTE BOZULMAYA BAŞLAR VE 48-72 SAATTE PİK YAPAR. O YÜZDEN HASTALAR EN AZ 48-72 SAAT GÖZLEM ALTINDA TUTULMALIDIR!

TANI Öykü ve serum parasetamol düzeyi ölçülerek konulur. - Özellikle ilaç alımından sonraki 4. saat ölçülen serum parasetamol düzeyi ile karaciğer hasarı öngörülebilir (200 mikrogram/ml üstü yüksek risk). - Ancak kronik kullanım ve 24 saati geçen alımlarda faydası yoktur. *Ayrıca AST, ALT, protrombin zamanı, bilirubin ve kreatin düzeyleri de toksisite değerlendirmesi açısından takip edilmelidir.

TEDAVİ A-B-C-D Ağız yoluyla toksik dozda alındıktan 2 saat sonraya kadar gastrik lavaj yapılabilir. Aktif kömür 6 saate kadar uygulanabilir. Parasetamol antidotu olan N-asetil sistein (glutatyon öncülüdür) verilir. İlk 8-10 saatte verilmeye başlanırsa etkinliği en yüksektir.

NAS ENDİKASYONLARI -Tek doz akut 150 mg/kg üzerinde doz alımı var ve asetaminofen düzeyi bakılamıyorsa -Hastanın asetaminofen alım zamanı bilinmiyor ve serum konsantrasyonu 10 mcg/ml üzerindeyse -Hepatotoksisite ile uyumlu laboratuvar mevcutsa

NAS: Erken dönemde azalmış glutatyon depolarını doldurup NAPQI ile birleşerek konjugasyonunu arttırarak hepatotoksisiteyi önler. Geç dönemde ise nötrofil infiltrasyonunu azaltır, mikrosirküler kan akımı ve doku oksijenlenmesini artırır. Antioksidan etki ile hepatik nekrozu azaltır.

Oral: 140 mg/kg yükleme ve 70 mg/kg 4 saatte 1 17 defa (72 saatlik tedavi) İV: 150mg/kg 15 dk da yükleme sonrasında 50mg/kg 4 saatte sonrasında 100mg/kg 16 saatte infüzyon şeklinde verilmelidir. NAS bulunamıyorsa metionin de kullanılabilir. (Glutatyon sentezini artırarak etki gösterir)

Hemodiyaliz ve hemoperfüzyon plazmadan asetaminofeni uzaklaştırdığı halde hepatotoksisiteyi önlediği gösterilememiştir. Oligürik böbrek yetmezliği, tedaviye dirençli asidoz ya da sıvı elektrolik dengesizliği varsa yapılır.

Asetaminofen zehirlenmesine bağlı oluşan tüm karaciğer yetmezlik olguları Çocuk Yoğun Bakın Ünitesinde yakın monitorizasyonu yapılarak takip edilmeli, NAS tedavisi ve destek tedavisi sürdürülmeli, gerekiyorsa transplantasyon için hazırlıklar yapılmalıdır.