KOYUN VE KEÇİLERDE ÖNEMLİ YAVRU ATMA YAPAN HASTALIKLAR

KOYUN VE KEÇİLERDE ÖNEMLİ HASTALIKLAR(BAKTERİYEL)  Bu bölümde de yine koyun ve keçilerin iyi korunmamaları, iyi bakılmamaları, iyi beslenmemeleri durumunda hep fırsat kollayan can ve mal kaybına neden olan hastalıklardan söz edeceğiz.  Yine bu hastalıklardan insanlara zarar verenlerin olduğunu unutmayalım.  Bir şeyi tekrarlamak ta fayda var. En önemlisi bu hastalıklar daha çıkmadan gerekli önlemleri alarak önüne geçmektir.  Aşı ve temizliği hiç ama hiç ihmal etmemek gerekir.

BRUSELLOSİS   BRUSELLOSİS ( Brusella, (Koyun Ve Keçilerin Bulaşıcı Yavru Atma Hastalığı, Düşük, Bırakma, Mal Hastalığı) Koyun ve keçilerde yavru atımına sebep olan Brusella mikroplarının meydana getirdiği bulaşıcı bir hastalıktır. Brusella mikropları hayvanlarda hastalık yaptıktan sonra meme ve üreme organlarına yerleşir.

Brusella, hastalıklı hayvanların çiğ sütlerini içen ve bu sütlerden yapılan krema, tereyağı, kaymak, taze peynir yiyen insanlara da bulaşır. İnsanlarda Malta humması veya Akdeniz humması, dalgalı humma isimlerini alırlar. Brusella mikropları atık yavru, yavru zarı, vajen akıntısı, süt, idrar ve çeşitli vücut akıntıları ile yem ve sulara bulaşır. Koyun ve keçiler hastalığı daha çok brusella mikropları ile bulaşık yem ve sulardan alırlar. Hastalık tüm evcil ve yabani hayvan türlerinde görülür.

Brucellosis Genellikle gebeliğin ikinci döneminde ve gebeliğin sonuna doğru abortlara neden olur. Aborte plesanta şişmiş, ödemli, kotilendonlar nekroze ve kotiledonlar arası kösele görünümü almış haldedir. Fötuslar mumifiye (mumyalaşma) yada otolize (çürüme, bozulma) olmuş haldedir. Özellikle koçlarda epididymitis’esebep olur. Enfekte koçlar hastalığın yayılmasında önemlidir

Brusella mikrobunu alan gebe hayvanların durumları normaldir Brusella mikrobunu alan gebe hayvanların durumları normaldir. Herhangi bir bozukluk görülmez. Sonra bir gün yavrusunu atar. Bu durum çoğunlukla gebeliğin üçüncü ve dördüncü aylarında ortaya çıkar. Bazen yavru atmadan sonra, yavru zarları içeride kalabilir. Hayvandan bir akıntı gelmeye başlar.

Sürüde ard arda yavru atmalar görülüyorsa brusella aklımıza gelmelidir Sürüde ard arda yavru atmalar görülüyorsa brusella aklımıza gelmelidir. Hastalık başlarsa sürüdeki gebe hayvanlardan yarısına yakını yavru atabilir. Bazen yarıyı bile geçer. Bir koyundan yavru alamamak, süt alamamak büyük bir kayıp. Öyle ise hastalığın yayılmasını en kısa zamanda önlemek gerek.

Hayvanlarda bulaşma genellikle bulaşık materyallerin yenmesi-içilmesi veya teması ile olur. Hastalığa yakalanan koyunlar genellikle 2 ay kadar, keçiler 2 yıl kadar, sığırlar ise hastalığın yerleşme durumuna göre ömürleri boyu sütleri ile mikrop çıkarabilirler. Ayrıca uterus akıntıları ile 15 gün ile 2-3 ay arasında değişen süreler mikrop çıkarabilirler.

Çiğ sütten yapılan tuzsuz krema yağında buzdolabında 142 gün, %10 tuz içeren salamura peynirde 45 gün, %17 tuz içerende ise 1 ay canlı kalır. Etin normal dinlendirilmesi süresince oluşan pH değişikliği (asitlik) ette bulunabilecek Brucella mikroorganizmalarını öldürmeye yeterlidir. Brucella mikroorganizmaları direkt güneş ışığı, dezenfektanlar, pastörizasyon ve kuru şartlara duyarlıdır. Güneş ışığında 1-12 saatte, 60 0C’de 10 dakikada, 100 C’de hemen ölürler

  Hastalığın yayılması nasıl önlenir? İlk iş tecrittir. Yani yavru atan hasta hayvanları ayırmaktır. Yavru atanlar, ağıldan uzak bir yere alınır. En az 3-4 hafta sağlamlardan ayrı tutulur. Sonra ağılın ve çevrenin temizliği gelir. Atık yapan koyun-keçilerin yavrusu, yavru zarı, akıntısı, idrarı, gübresi neyi varsa güzelce toplanır. Ya yakılır ya da derin çukurlara konularak üzerine sönmemiş kireç dökülür.

Ardından dezenfeksiyon gelir.   Ağılda ve çevrede tüm temizlik işlemleri yapılır. Her yer tertemiz olduktan sonra, mikrop öldürücü ilaçlarla dezenfekte edilir. Ağıl 10-15 gün boş bırakılır, sonra bir kez daha dezenfekte edilir.

Hastalığın kesin teşhisi , atık yavrunun ve yavru zarlarının laboratuvarda muayenesi ile olur. Atık yapan hayvanlardan alınan kanın muayenesi ile de kesin teşhis yapılabilir. Hastalığa yakalanmış hayvanlar tedavi edilmezler. O bakımdan, hastalık çıkmadan önce koruyucu olarak aşı yaptırılmalıdır.

Brusella hastalığının aşısı vardır Brusella hastalığının aşısı vardır. Dişi kuzularla, oğlaklara 3-5 aylık iken Brusella aşısı yaptırılmalıdır. Aşılanan hayvanlar hastalığa karşı 4-5 yıl korunmuş olurlar.

Hastalıkla mücadelede hayvanlara aşı yaptırmak yetmez Hastalıkla mücadelede hayvanlara aşı yaptırmak yetmez. Bunun yanında ağılın ve çevrenin temiz tutulması her şeyden önce gelir, temizlik asla ihmal edilmemelidir. Birde sürüye hayvan katarken dikkatli olmalı ve muayeneden geçirilmelidir. Hastalık taşıyan koçlar ve bunların sperması asla kullanılmamalıdır.

Brusella hastalığı insanlara da bulaşır , hastalıklı hayvanların çiğ sütlerini içen veya bu mikroplu sütlerden yapılan taze peynir, krema ve tereyağı gibi gıdaların yenilmesi ile insanlara geçer. İnsanlarda dalgalı ateş, terleme, halsizlik, uykusuzluk, iştahsızlık, baş ve eklem ağrıları görülür.

Hastalıktan korunmak için süt ürünleri hazırlanmadan önce , sütler iyice kaynatılır veya pastörize edilerek mikroplar öldürülür. Kaynatılmış veya pastörize sütlerden yapılan süt ürünleri hastalık kaynağı oluşturmaz. İnsanı Brusella'dan koruma çaresi hayvanlarda hastalığın mücadelesi ile mümkündür. Hastalığa yakalanan kişiler hemen bir hekime baş vurmalıdır.

Koyunlarda kitle halinde yavru atma görüldüğünde, Tarım ve Köyişleri Bakanlığına bağlı İl ve İlçe Müdürlüklerine müracaat edilmelidir. Gerekli önlemleri alarak, insanları ve hayvanları bu hastalığın zararlılarından korumayı görev bilmeliyiz.

Sağlıklı ve verimli bol yavru almanız dileğiyle… LEVENT ÇELEBİ SERBEST TARIM DANIŞMANI 0532 375 65 37 www.celebivet.com

SORU Gebe koyunlarımda kuzu atmalar oluyor, neden attığını hastalığın sebebini nereden öğrenebilirim?

CEVAP Atık yavrunun kendisi, doku örnekleri veya kan numunesi  Veteriner Kontrol Enstitülerine, Veteriner Fakültelerinin Patoloji ve Mikrobiyoloji kürsülerine ve özel laboratuvarlara  uygun şartlarda alınıp, soğuk zincir kurallarına uyularak götürülürse tam teşhis koyulabilir. Bununla birlikte yavru atmaların genel sebepleri aşağıda özetlenmiştir.

Koyunlarda yavru atma sebeplerini 3 ana grupta toplayabiliriz; A-besleme, bakım ve barındırma hataları :Küflenmiş, kokuşmuş yemlerle besleme, yetersiz ve dengesiz besleme. Dış ve iç parazit mücadelesinin yapılmaması veya uygun şekilde yapılmaması. Aşırı kalabalık ağıllar, kötü havalandırma koşulları, yetersiz ve/veya kötü kaliteli su.

B- hatalı uygulamalar : Yanlış zamanda yapılan veya hatalı uygulanan aşı, ilaçlar. C- hastalıklar :Özellikle yurdumuzda görülen ve yavru atmalara sebep olan hastalıklar şunlardır :

Bulaşıcı yavru atma hastalığı (vibriosis ) Malta humması (brucella) Tabak (şap) Çiçek hastalığı Kese hastalığı (ecinococcus) Çelerme ( hastalığı hafif geçiren koyunlarda)