İLETİŞİM

İletişim, bir spor karşılaşması değildir İletişim, bir spor karşılaşması değildir. Önemli olan galibiyet ve mağlubiyetten ziyade, birlikte konuşabilmeyi, birlikte paylaşabilmeyi, birlikte keşfetmeyi ve birlikte öğrenebilmeyi başarabilmektir.

İLETİŞİM SADECE KONUŞMAK DEĞİLDİR. İletişim aynı zamanda; -Ne söyleyeceğimizi bilmek, -Bunu ne zaman söylemenin daha uygun olacağına, -Nerede söylemenin doğru olduğuna karar verebilmek, -En iyi nasıl söyleyeceği konusunda fikir yürütmek, -Olayları basite indirgeyerek sunabilmek, -Akıcı bir dille ve karşınızdaki kişiyle göz kontağı kurarak konuşabilmek, -Dikkati yoğunlaştırabilmek ve karşınızdaki kişinin verilen mesajı anlayıp anlamadığını kontrol edebilmektir.

İLETİŞİMİN TANIMI VE KAPSAMI İletişim; bilgi, fikir, duygu ve düşünceleri kapsayan anlamların, çeşitli araçlarla aktarıldığı süreçtir. Kısaca anlaşılabilir mesaj üretme ve aktarma sürecidir. İletişim; bilgi üretme, iletme, algılama ve geri bildirim sürecidir. İletişim; Bir kişinin bir bilgiyi anlaşılır bir şekilde başka birine aktarmasına denir. İnsanlar arasındaki her türlü bilgi, duygu ve düşünce alışverişine denir. Dolayısıyla, kendimizi anlaşılır kıldığımız ve başkalarını anladığımız her türlü işleme “İLETİŞİM” denilebilir

İLETİŞİMİN TANIMI VE KAPSAMI Tanımlar incelendiğinde, kişilerarası iletişimle ilgili olarak aşağıdaki genellemelere ulaşılabilir: -Kişilerarası iletişimde en az iki insan vardır. -Kişilerarası iletişim tek yönlü değil, karşılıklıdır. -Kişilerarası iletişim bir süreçtir. -Kişilerarası iletişim bilginin, duygunun, düşüncenin, yaşantının paylaşımıdır. -Kişilerarası iletişim hem psikolojik hem de sosyal/kültürel bir olgu ve süreçtir.

İLETİŞİM AMACI VE ÖNEMİ İletişimin Amacı; Kendini, kendi bildiklerini düşündüklerini veya kendi hissettiklerinin anlatmaktır. İnsanın kendini sosyal bir varlık olarak ifade etmesi için iletişim zorunludur. İnsan, çevresi ile iletişim kurarak yaşar. Onun her davranışı, konuşması, susması, duruşu ve oturma biçimi, kendini ifade etmesidir; yani çevresine mesaj iletmesidir. İletişim insanların birbirlerini anlamaları için gerekli olan bir köprüdür.

İLETİŞİM AMACI VE ÖNEMİ İletişimin, duygu ve düşüncelerin karşılıklı paylaşıldığı bir süreç olduğu, takım içersinde duygu ve düşüncelerin karşılıklı paylaşabilmesinin ise, kulüpte iş görenlerin birbirlerinin duygularını anlamasına, bu duyguları anlamasına, bu duyguları uygun şekilde ifade edebilmesine, birbirlerini anlama ve dinlemesine, karşısındakinin beden dilini doğru yorumlayabilme becerisine ve kendi beden dilini uygun bir şekilde kullanabilmesine bağlıdır. İletişimin Önemi İletişim Yoluyla: -Birbirimizi anlamaya, -Sevmeyi Öğrenmeye, -İlişkileri başlatmaya ve sonlandırmaya, -Kendimiz hakkında daha fazla bilgi edinmeye -Başkalarının bizi nasıl algıladıklarını öğrenmeye ULAŞIRIZ…

İletişimin Önemi İnsanları Motive Etme, Sorumluluk Verme, Düzenleme, Organizasyon, Sorun Çözme ve Bilgi Toplama Becerilerimizin Hepsi Başkalarıyla İletişim Kurma Yeteneğimize Doğrudan Bağlıdır.

İletişimin Temel Özellikleri İletişim üzerine yapılan çalışmalar, iletişimin üç temel özelliğinin olduğu göstermektedir. 1-İletişim ancak insanların birbirlerini anlama ihtiyaçları sayesinde kurulabilir. 2-İletişim, paylaşması gerekli kılar, yani iletişimde gönderici ve alıcı, mesajın ortak bir anlamı üzerinde anlaşılmalıdırlar. 3-İletişimde, jest, mimik, ses, harf, rakam ve sözcük gibi semboller kullanılır. Alıcı ve gönderici mesaja aynı anlamı verdikleri zaman, tam olarak iletişim ortaya çıkar.

İletişimin Temel Özellikleri İletişim olgusunun temel özelliklerine bakıldığında; -İletişim insan davranışlarının bir ürünüdür. -İletişim dinamik bir olgudur. -İletişim belirli kalıplara bağlıdır. -İletişimde ilk dakika önemlidir. -İletişim sadece bilgi alışverişi değildir. -İletişim kişiyle yapılır. -İletişim bir bütündür.

İletişimin Temel Özellikleri İletişim olgusunun genel özelliklerine bakıldığında; -İletişim toplumsal yaşamın olmazsa olmaz koşullarındandır. İletişim için toplumsal çevre gereklidir. -İletişim etkisi, iletilerin gönderici ve alıcı için aynı anlamları taşımasıyla doğru orantılıdır. -İletişim hem sözlü, hem de sözsüz olarak yürütülen bir süreçtir. -İletişim tüm sorunlar için çözüm değildir, sorunların çözümüne katkıda bulunur. -İletişim kullanılma amacına göre iyi ya da kötü sonuçlar doğurabilir. Burada iletişimin amacı, ileti içeriği, kullanılan iletişim teknikleri önem taşır.

İletişimin Temel Özellikleri -İletişim çok konuşmakla aynı şey değildir. İletişimde önemli olan iletinin doğru ve açık bir biçimde doğru kanallarla alıcıya ulaşması, bunlara gönderilecek bir ileti, iletinin gönderildiği kanal, iletinin alındığı ve ne tür bir etki yarattığını gösteren bir geri bildirim ile tüm bunların yer aldığı bir ortamın olması gereklidir. Bunlar olmadan iletişim gerçekleşmez.

İLETİŞİMİN TOPLUMSAL İŞLEVLERİ -Topluma çeşitli konularda haber ve bilgi sağlama. -Bireylerin toplumsallaşma süreçlerine katkıda bulunma -Toplumu belirli amaçlara güdüleme -Tartışma ortamı hazırlama -Eğitime katkıda bulunma -Kültürün gelişimine katkıda bulunma -Eğlendirme -Toplumsal bütünleşmeye katkıda bulunma

İLETİŞİM SÜRECİ Bir olayın düzenli olarak ve birbirini izleyen değişimlerle gelişip, başka bir olaya dönüşmesine “süreç” denir. İletişimde bireyin doğumundan ölümüne kadar geçen zamanda biyolojik gelişimine, kültürel ve toplumsal çevresindeki ilişki ve etkileşimlerine koşut olarak sürekli gelişen, değişen ve buna karşılık bireyi de değiştiren kesintisiz bir süreçtir. İletişim de önemli olan ne söylediğiniz değil, nasıl söylediğinizdir. Bu nedenle, iletişim; “kim, kime, neyi, nasıl, ne gibi ortamlarda, ne amaçla söyler ve bunun sonucunda ne olur” “ araştıran bir etkinlik ve davranış iletileri tasarlar.

İLETİŞİM SÜRECİ Amaç; kendini, kendi bildiklerini/düşündüklerinin veya hissettiklerini anlatmaktır. Bu amaca ulaşmak için; -Ne söylemek istiyorum -Ne zaman söylersem karşımdakinin iletişim kanalı açık olur -Nerede hangi ortamda iletişimi başlatmam yerinde olur. İletişim iki yönlü bir süreçtir. Karşı karşıya geldiğiniz kişiye hiç cevap vermeseniz de bu suskunluğunuz bile kendi başına bir mesaj oluşturur. İster gözüne bakın, ister bakışlarınızı başka yöne çevirin, hepsi anlamlı birer geri iletimdir.

İLETİŞİM SÜRECİ

İLETİŞİM SÜRECİ

İletişim sürecinde yer alan, iletişimin temel öğeleri şunlardır: Kaynak (Gönderici) İleti Kodlama Kanal Alıcı Geri Bildirim(Feed-Back)

KAYNAK (GÖNDERİCİ) İLETİŞİM SÜRECİ En basit anlamda kaynak iletişimi başlatan, iletiyi gönderen öğedir. Her iletişimde süreci başlatan bir kaynak vardır. İletişim süresince başarısı büyük ölçüde göndericinin bilgi, yetenek ve özelliklerine bağlıdır. İletişim sürecine kaynağı etkileyen bazı faktörler vardır. Bunlar, kaynağın kendi kişiliği ile ilgili görüş, duyuş ve düşünceleridir. İletişim süreci genellikle, kaynağın kendisini algılama biçimine göre şekillenmektedir.Örnek olarak sürekli gergin ve sinirli bir şekilde yaşayan bir sporcunun başlattığı iletişim süreci de rahat olmayacaktır.

KAYNAK (GÖNDERİCİ) İLETİŞİM SÜRECİ Kaynak kötü ise mesaj alıcı tarafından iyi anlaşılmayabilir. Mesajın anlaşılır olabilmesi için kaynağı iyi ve alıcının da yeterli düzeyde olması gerekir. Yeterince bilgiyle donatılmamış alıcıya (sporcu) iyi bir kaynaktan anlaşılır bir mesaj iletilse de tam etkili olmayabilir. Mesajın anlaşılırlığına aşağıdaki kilit sorular, yardımcı olur: 1- Ne aktaracağım? (Mesajım ne ile ilgili) 2- Mesajımı aktaracağım kişi kim? (yaşı, cinsiyeti, fiziği, genel psikolojik özellikleri) 3-Mesajımı aktarmak için doğru bir zaman mı? 4-Beni anlaması için mesajıma ilgi ve ihtiyaç duymasını nasıl sağlayabilirim? 5-Konu ilgi alanına giriyor mu?

KAYNAK (GÖNDERİCİ) İLETİŞİM SÜRECİ 6- Konu hakkında bilgisi var mı? Ne düzeydedir? 7- Mesajımdaki sözcük, kavram ve terimlerin anlamlarını biliyor mu? 8- Bilmediği anlamları nasıl tanımlayabilirim? 9- Mesajımı ne zaman göndermeliyim, ne kadar sürmeli? 10- Mesajımda mantık zinciri nasıl olmalı? 11-Ne şekilde anlatırsam mesajım zihninde canlanır? 12- Mesajıma nasıl bir tepki gösterebilir? 13-Mesajımı doğru anladığını nasıl anlamalıyım?

KAYNAK (GÖNDERİCİ) İLETİŞİM SÜRECİ Gönderici mesajını, alıcının zihinsel algı yeteneğine göre kodlamalıdır. Alıcının algılayamayacağı bir mesaj, sadece bir gürültüdür. Haksızlığa uğradığınıza inandığınız bir yerde, hakkınızı arayış biçiminize sporcunuzun tanık olmasını sağlayın. Ona kavga etmeden ve bağırmadan haksızlıklara karşı çıkmanın mümkün olduğunu gösterin.

MESAJ (İLETİ) İLETİŞİM SÜRECİ Bir yaşantıya ait duygu ve düşüncenin kodlanarak sözlü, sözsüz veya yazılı olarak alıcı kişiye ulaşmasını sağlayan sembollere mesaj denir. Kısacası, ileti işaretlerden kuruludur. Mesaj, vericiden çıkan duygu ve düşüncelerin, alıcının duygu, düşünce ve bilgileridir. Mesaj alıcıya ait ne kadar çok duyu, düşünce ve bilgileridir. Mesaj alıcıya ait ne kadar çok duyu organına ulaşırsa, anlatım o kadar başarılı olmaktadır.

MESAJ (İLETİ) İLETİŞİM SÜRECİ Etkili bir iletişim sürecinde mesajın istenen şekilde anlaşılabilmesi için şu nitelikleri taşıması gerekir: 1-Mesaj, hedef kitlenin dikkatini çekecek şekilde kurgulanmalı ve sunulup dağıtılmalıdır. 2-Mesaj, anlam bozmadan aktarılabilecek şekilde hem kaynağı hem de hedef kitlenin ortaklaşa sahip oldukları yaşam deneyimlerini ifade eden işaretlerle verilmelidir. 3-Mesaj, hedefe ihtiyaç uyandırmalı, bu ihtiyaçların karşılanıp giderilmesi için bir şeyler önermeli ve yol gösterici olmalıdır. 4-İhtiyaçların giderilmesinde ileti ile önerilen yol bireylerin içinde bulunduğu grup normuna uygun düşmelidir.

MESAJ (İLETİ) İLETİŞİM SÜRECİ İletişim sürecinin başarılı olabilmesi için mesaj, alıcını dikkatini çekecek biçimde düzenlenmeli, kaynağın ve alıcının ortak yaşam ve deneyimlerini yansıtan semboller iletilmelidir. Bu semboller konuşulan sözcükler, grafik veya şekiller, bir yüz ifadesi veya el kol hareketlerinden oluşabilmektedir. Alıcı tarafından anlaşılmayan mesaj “gürültü” dür. Mesajın mutlaka alıcı tarafından anlaşılması sağlanmalıdır. Verdiğimiz mesajın anlaşılırlığı önemlidir. Burada iki nokta önem taşır; mesajın dili ve mesajın içeriği. Mesajın dili, alıcı tarafından zorlanmaksızın anlaşılabilir, açık net ve keskin nitelik taşımasını ifade eder.

MESAJ (İLETİ) İLETİŞİM SÜRECİ Ses tonumuz, konuşma hızımız, kaş-göz hareketleri, dudak oynatmalarıyla yaptığımız yüz ifadeleri ve el kol hareketlerimiz, karşı tarafa içeriği zengin mesajlar verebilir.Mesajın içeriği ise, iletilmek istenen bilgi ve düşüncenin ele alınış biçimidir. Çoğunlukla bu mesajları verdiğimizin farkında bile olamayız; bu durumda, mesajın anlaşılır olduğuna özen göstermenin anında alıcıya bir kaynak olmalı, ayrıca mevcut bilgileri iyi bir anlatımla mesaja dönüştürülmelidir.

İLETİŞİM SÜRECİ MESAJ (İLETİ) Örneğin; -Anladın mı, yerine aktarabildim mi? -Anladınız mı, yerine anlatabildim mi? “Anladın mı, anladınız mı?” derken karşındakini sorgulamış oluruz. “Anlatabildim mi, aktarabildim mi” derken kendimizi sorgulamış oluruz.

KODLAMA İLETİŞİM SÜRECİ Bilginin, düşüncenin, duygunun iletime uygun, hazır bir mesaj biçimine dönüştürülmesine kodlama denir. Dil kodlama için önemli basamaktır. Bu bağlamda jestler, mimikler, hareketler gibi önemli ve hatta karmaşık kodlama yolları dile dayanmaktadır. Kodlama sırasında dikkat edilmesi gereken bazı noktalar vardır. Bunlardan biri iletilmek istenen bilgi, duygu veya düşüncelerin alıcının anlayabileceği şekilde kodlanması gerekir.

İLETİŞİM SÜRECİ KANAL Mesajın alıcıya iletildiği yoldur. İletişim kanalları, beş duyu olarak düşünmek de bir başka sınıflandırma olarak karşımıza çıkmaktadır. Mesajın iletilmesinde kullanılan iletişim araçları aynı zamanda kanal işlevi üstlenir. Bunlar göze, kulağa ve diğer duyu organlarına hitap edebilir. Mesaj taşıyıcısı; yüz yüze ilişkiyi, telefon, bilgisayar, yazılı dokümanlar, vs. içerir.

ALICI (HEDEF) İLETİŞİM SÜRECİ İletişim sürecinin son aşaması alıcıdır. Kaynağın gönderdiği bilgiyi algılayan, alan ve değerlendiren kişi veya gruptur. Etkili bir iletişim olabilmesi için kaynak ile alıcının sosyo kültürel yapısı, bilgi düzeyi, davranış özellikleri, iletişim becerileri arasında bir dengenin olması gerekmektedir. Mesajın mutlaka alıcı tarafından anlaşılması sağlanmalıdır.

GERİ BİLDİRİM (FEED – BACK) İLETİŞİM SÜRECİ GERİ BİLDİRİM (FEED – BACK) Alıcının mesajı alıp değerlendirdikten sonra geri iletmesidir. Geri bildirimin kalitesi iletişimin hem devamını hem de yönünü belirler. Alıcının iletişimdeki yeri ve mesajın alıcı üzerindeki etkisi ancak geri bildirimle açıklık kazanabilir. Ayrıca geri bildirimin kalitesi , iletişimin hem devamını, hem de yönünü Belirler. Duygu ve düşüncelerin karşılıklı paylaşılabilmesi ise kişilerin öncelikle birbirlerinin duygularını anlamasına, bu duyguların uygun şekilde ifade edebilmesine, birbirlerini anlamak için etkili dinleme ve aynı zamanda kişinin kendi beden dilini de uygun şekilde uygun şekilde kullanabilmesine bağlı olduğu söylenebilir.

İLETİŞİM SÜRECİ GERİ BİLDİRİM (FEED – BACK) Sporcu eğitiminde öğretilenlerin uygulanması gerekir. Uygulanmayanlar kısa bir süre sonra yaşamlarına geri dönerler. Bu tür insanlar hayatlarında başlarına gelen her olumsuz şeyden sorumlu tutacakları birilerini bulurlar. Bu onları rahatlatır ama ne yazık ki sorunlarını çözmeye yardımcı olmaz.

İLETİŞİM SÜRECİ GERİ BİLDİRİM (FEED – BACK) Geri bildirimi olmayan iletişim tek yönlü bir iletişimdir. Burada önemli olan, göndericinin mesajına karşılık alıcının bir karşılık vermesidir. Sporcularınızın yaptığı bir şeyden hoşlandığınızda, bunu sebebiyle belirtin.Böylece “otomatik” teşekkür yerine, insanları mutlu eden “özel teşekkür” e geçebilirsiniz.

İLETİŞİM SÜRECİ İLETİŞİM SÜRECİNİN AŞAMALARI Etkili iletişimin 4 aşaması vardır: Dikkat; alıcının iletmeye çalışılan mesajı dinlemesini sağlamaktır. Anlama; alıcının mesajın içeriğini kavraması demektir. Kabul; alıcının mesaja karşı itaati olarak açıklanır. Tepki; İletişimin gerçekleştiği aşamadır.

İLETİŞİM SÜRECİ GÜRÜLTÜ İletinin anlaşılması ya da iletilmesini engelleyen her şey gürültü olarak değerlendirilmektedir. Alıcının hazır konumda olması, iletişimi etkili kılmak için önemlidir. Gürültü dikkat dağıtıcı, görüntü ve uzaklık gibi çevresel faktörlerden olduğu kadar algılama, kişisel merak, istek azlığı gibi kişiye özgü niteliklerden oluşabilir.

İLETİŞİM SÜRECİ GÜRÜLTÜ Gürültüye neden olan kaynakları dört ana grupta sınıflandırmak mümkündür: -Fiziksel gürültü kaynakları (uçak sesi, kitaptaki silinmiş yazılar, konuşmayı engelleyen yol çalışması,) -Fizyo-nörolojik gürültü kaynakları (işitme, görme ile ilgili engeller, konuşma bozuklukları, açlık, susuzluk, yorgunluk) -Psikolojik gürültü kaynakları (sevinç, üzüntü, heyecan, önyargılar) -Toplumsal-kültürel gürültü kaynakları (Hedefin ve kaynağın bilgi düzeyleri, yaşantı, statü farklılıkları)

İLETİŞİM SINIFLANDIRILMASI Günlük yaşamımızın değişik alanlarında ve ilişkilerinde gerçekleşen iletişim olgusu, nitelikleri bakımından birçok etkene göre sınıflandırılabilir. A)BİR TOPLUMSAL İLİŞKİLER SİSTEMİ OLARAK -Kişiler arası iletişim -Grup iletişimi -Örgüt iletişimi -Toplumsal iletişim B)GRUP İLİŞKİLERİNİN YAPISINA GÖRE -İnformel (Yatay ) iletişim -Formel (dikey ) iletişim C)KULLANILAN KANALLARA VE ARAÇLARA GÖRE -Görsel ve İşitsel iletişim -Dokunma ile iletişim -Kitle iletişimi

İLETİŞİM SINIFLANDIRILMASI D) KULLANILAN KODLARA GÖRE -Sözlü iletişim -Yazılı iletişim -Sözsüz iletişim E)ZAMAN VE MEKAN BOYUTLARINA GÖRE -Yüz yüze iletişim -Uzaktan iletişim

İLETİŞİM SÜRECİ İLETİŞİM 30 KURALI İnsanlarla İletişim Kurarken Dikkat Etmemiz Gereken İlkeler 1-Karşınızdakini dinlemesini bilin. 2-Sabırlı olun 3- Esnek olun. 4-Sizi dinleyenlerin anlayacağı sözcükler seçin. 5-İnsanların gönlünü almaktan korkmayın. 6-Sinirlerinize hakim olun. 7-Şaka yapacağınız zaman iyi düşünün 8-Sorulara karşılık verin 9-Konunuzu iyi bilin. 10-Düşünmeden konuşmayın. 11-Sürekli dert yanan biri olmayın 12-Karşınızdakilerin tepkilerine dikkat edin.

İLETİŞİM SÜRECİ İLETİŞİM 30 KURALI İnsanlarla İletişim Kurarken Dikkat Etmemiz Gereken İlkeler 13-Kaybetme ihtimalini göz önünde bulundurun. 14-Gereksiz eleştirilerden kaçının. 15-Görüşlerinizi başkalarına zorla kabul ettirmeye çalışmayın. 16-Gürültü yapmayın ancak sesinizi duyurun. 17-Yüz ifadenizi kontrol edin. 18-Biri sizinle konuşurken işinizle meşgul olmayın. 19-Birisi konuşurken, önünüzdeki kağıtları çizmeyin. 20-Birisi konuşurken, başkalarıyla fısıldaşmayın. 21-Sözü başkalarının ağzından kapmayın

İLETİŞİM SÜRECİ İLETİŞİMİN 30 KURALI İnsanlarla İletişim Kurarken Dikkat Etmemiz Gereken İlkeler 22-Aynı sözcükleri dilinize dolamaktan vazgeçin 23-İnsanlara ne yapacaklarını öğretmek merakından vazgeçin. 24-Ne zaman susmak gerektiğini bilin. 25-Sözünüzü güçlü bir tonla bitirin. 26-Başkalarını kötülemeyin. 27-Öğütlediğiniz şeyleri kendinizde uygulayın. 28-Size akıl danışılmadıkça öğüt vermeyin. 29-Gereksiz yere zıtlık yaratmayın. 30-Adil davranın.

İLETİŞİM BECERİLERİNİZİ DEĞERLENDİRMEK NEDEN İLETİŞİM BAZEN ETKİSİZDİR? -vermek istediğiniz mesajın içeriği duruma uygun olmayabilir. -Mesajı vermek için gerekli sözlü veya sözsüz becerilerden yoksun olduğunuz için, mesajınız istediğiniz anlamı iletmez. -Dikkat etmediği için mesajı alamaz. -Uygun dinleme veya sözsüz algılama becerilerine sahip olmadığı için mesajın içeriğini yanlış anlar veya hiç anlayamaz. -mesajın içeriğini anlar, fakat maksadını yanlış yorumlar.

TEŞEKKÜRLER…….

KAYNAKLAR 1- Yetim, A. A. Ve Cengiz, R. (2012). İletişim ve Spor KAYNAKLAR 1- Yetim, A.A. Ve Cengiz, R. (2012). İletişim ve Spor. Berikan Yayınevi, 2- Demiray, U., Eroğlu, E., Gökdağ, D., Tuna, Y., Ünlü, S., Yılmaz, A. , Yüksel, H. (2008). Etkili İletişim. Pegem Akademi, Ankara. 3- Yüksel, H., Künüçen, H., Demiray, E., Uztuğ, F., Onursoy, S., Vural, İ., Arslan., B., Arslan, E., Ecevit, F, Özen, Ö., Demiray, U., (2009). Genel İletişim, Pegem Akademi, Ankara. 4-Büyükonat, T. (1998). Başarılı Antrenörlük. Beyaz Yayınları, İstanbul. 5-Işık, M. (2010). Genel ve Teknik İletişim. Eğitim akademi yayınları, Konya. 6- Gökçe, O. (2013). İletişim. Çizgi Kitabevi, Konya. 7-Gürgen, H. (1997). Örgütlerde İletişim Kalitesi. Der Yayınları, İstanbul. 8-Vural, İ. (2012). İletişim. Pegem Akademi, Ankara. 9-İletişim Bilgisi, (2009). Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir. 10- İletişim Bilgisi, (2014). Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.