10-14 Yaş Gelişim Dönemi ve Çocukla İletişim RASATHANE ORTAOKULU REHBERLİK SERVİSİ

Duyguları İfade Etmede Çocuğa Yardım Duyguları reddetmek yerine, Duyguları isimlendirin… Çocuk: Kaplumbağam ölmüş. Oysa bu sabah yaşıyordu. Baba: Bu kadar üzülme tatlım. Çocuk: (Ağlamaya başlar.) Baba: Kes şunu sana başka bir kaplumbağa alırım. Bak çok mantıksız davranıyorsun… Çocuk :Başka bir tane istemiyorum. Çocuk: Kaplumbağam ölmüş. Oysa bu sabah yaşıyordu. Baba: Yoo,olamaz ne kadar kötü! Çocuk: Obenim arkadaşımdı. Baba: İkiniz beraber bayağı iyi vakit geçiriyordunuz. Çocuk: Onu her gün beslerdim. Baba: O kaplumbağayı gerçekten seviyordun.

Açıklama ve mantık yerine… Çocuğa istediklerini bir hayal dünyasında sunun… Çocuklar elde edemeyecekleri bir şey istediklerinde, yetişkinler çocunlukla, çocukların isteklerine ulaşamamalarına mantıklı açıklamalar getirerek karşılık verirler. Ama çocuklar, çoğu kez, ne kadar çok açıklama yaparsak o kadar isyankar davranırlar. Bazen, sadece, bir şeyi ne kadar çok istediğinizi anlayan birinin olması, gerçeği kabullenmeyi kolaylaştırır.

Sorular ve öğütler yerine……. Bir sözcükle onaylayın….(öyle mi? Hımmm) Çocuk: Biri yeni kırmızı kalemimi almış. Anne: Öyle mi? Çocuk: Tuvalete giderken sıramın üzerindeydi. Döndüğümde yoktu. Anne: Hımmmm….. Çocuk: Bu izinsiz alınan üçüncü kalemim oldu. Anne: Yaaa… Çocuk: Bundan sonra sınıftan çıkarken kalemimi sıranın içine saklayacağım… Anne: Anlıyorum… Çocuk: Biri yeni kırmızı kalemimi almış. Anne: Kaybetmediğine emin misin? Çocuk: Hayır kaybetmedim tuvalete giderken sıramın üzerindeydi. Anne:Eğer eşyalarını orada bırakırsan ne olacağını bekliyorsun ki? Önceden de eşyaların başkaları tarafından alınmıştı. Bu ilk değil ki? Sana her zaman söylüyorum “değerli eşyalarını çantanın içine koy.” Senin sorunun beni hiçbir zaman dinlememen. Çocuk: Üfff rahat bırak beni! Anne: Küüstahlaşma…

Herhangi biri tarafından sorgulandığı, suçlandığı veya öğüt verildiği zaman, çocuğun yapıcı ve olumlu düşünmesi zordur. Basit “yaa, hımm, anlıyorum” bile bazen çok işe yarıyor. Bu tür onaylamalar, anlayışlı, sıcak bir “hıhımm” la da pekiştirildiğinde, çocuğa kendi düşünce ve duygularını keşfetmesi için ortam hazırlar ve kendi çözümlerine ulaşmasını sağlar.

Burada önemli olan ebeveynin gördüğünü söyleyerek, sorunu dile getirerek, gerektiğinde çocuğu bilgilendirerek ve kendi duygularını yansıtarak işbirliği içine girmesidir. Anne babanın kendisini çocuğun yerine koyduğunda yapacağı yaklaşım, suçlama ve tehdit içermeyeceğinden çocuğa, karşısında olmak yerine onun yanında olduğu mesajını verecekir.

Anlatın (küvete su dolduran çocuk örneği) Bunun yerine… Ona durumu anlatın… Ne kadar sorumsuzsun. Her seferinde küveti doldurmaya başlıyorsun ve sonra unutup gidiyorsun. Evi su basmasını mı istiyorsun? Ali küvetteki su taşmak üzere…

Bilgi Verin Bilgi verin… Bunun yerine…. Duvarların üzerine yazı yazılmaz, yazı yazmak için kağıt kullanılır… Eğer bir kez daha seni duvara yazı yazarken yakalarsam popona şaplağı yiyeceksin…

Bilgi verilmesini kabullenmek, suçlamaya katlanmaktan daha kolaydır Bilgi verilmesini kabullenmek, suçlamaya katlanmaktan daha kolaydır. Çocuklar olup biten hakkında bilgilendirildikleri zaman çoğunlukla, yapılması gerekeni anlarlar.

Bir Sözcükle Özetleyin… Bunun yerine…. Bir sözcükle özetleyin… Şu haline bak! Yine öğle yemeğini yanına almadan gidiyorsun. Bedenine bağlı olmasaydı, kafanı bile unuturdun heralde… Ayşe,… Öğle yemeğin… Ayrıntılardan arındırılmış mesajlar, çocuğun sorununun çözümüne yönelik davranmasını hızlandırır.

Bunun yerine…(sen dili) Kendi duygularınızdan söz edin…(ben dili) Çok kabasın her zaman sözümü kesiyorsun… Çocuk: Baba benimle top oynar mısın? Baba: Her akşam aynı şey! Bıktım artık! Şımarık bir çocuk gibi konuşuyorsun! Bir şey söylemeye başlayıp da bir türlü sonunu getiremediğim zaman çok rahatsız oluyorum… Çocuk: Baba benimle top oynar mısın? Baba:Bu akşam çok yorgunum. İstersen oyun oynamayı başka bir akşama erteleyelim.

Örnek Durum: Bir vidayı sıkmanız gerekiyor fakat tornavidayı alet çantanızda bulamıyorsunuz. Çocuğunuzun da onun için aldığınız oyuncak bir alet çantası olmasına rağmen o her defasında sizinkiyle oynuyor ve yerine koymuyor. Duygularınızı sert ama çocuğun kişiliğine saldırıda bulunmadan açıkça belirtin: “Alet çantası dağınık olduğunda ve aradıklarımı bulamadığımda çok sinirleniyorum.” Beklentilerinizi açıkça belirtin: “Alet çantamdakilerin kullanıldıktan sonra yerine konulmasını beklerim” Çocuğa hatalarını nasıl düzeltebileceğini gösterin: “Aletleri şu biçimde yerine koymanı istiyorum.” Seçenek sunun: “Ya aletleri kullanır yerine koyarsın ya da aletleri kullanma hakkını kaybedersin, kararı sen ver.” Harekete geçin: Çocuk: “Alet kutusu neden kilitli?” Baba: “Sence neden olabilir?”

Katılımınız için teşekkür ederiz… 