DİABETES MELLİTUS Hemş. Cennet Tikenli

Diabetes Mellitus (DM), insülin salınımı, insülin etkisi veya bu faktörlerin her ikisinde de bozukluk olması sonucunda ortaya çıkan hiperglisemi ile karakterize kronik metabolik bir hastalıktır. pankreas

Klinik Bulgu ve Belirtiler Polidipsi Poliüri Polifaji Ciltte kuruma Kaşıntı Bulanık görme İdrar yolu enfeksiyonları Mantar enfeksiyonları Ayaklarda uyuşma Kilo kaybı Yorgunluk

Diyabet Tanı Kriterleri Açlık Plazma Glukozu (APG) >_126 mg/dl Rastlantısal Plazma Glukozu+ diyabet semptomları >_200 mg/dl Oral Glukoz Tolerans Testi (OGTT)’nde 2. st plazma glukozu HbA1C >_%6.5

TIP 1 DM Pankreasta insülin üreten beta hücrelerinin çeşitli sebeplere bağlı olarak harap olması ile oluşan kronik, otoümmin bir hastalıktır.

Tip 1 Diyabette Tedavi Hedefleri Kan glukoz regülasyonunu sağlamak Komplikasyonları önlemek ve ilerlemesini durdurmak Büyüme ve gelişmenin fizyolojik süreçte olmasını sağlamak Enfeksiyon sıklığı ve şiddetini azaltmak Yaşam kalitesini artırmak

TEDAVİ Enjeksiyon ile insülin replasmanı halen tek tedavi şeklidir. Adacık hücresi naklinin başarı düzeyi düşüktür. Pankreas nakli majör cerrahi girişim gerektirir.

DİYABETİN AKUT KOMPLİKASYONLARI Diyabetik Ketoasidoz Hiperosmolar Hiperglisemik Durum Hipoglisemi

DİABETİN UZUN VADELİ KOMPLİKASYONLARI Diyabetik retinopatiye bağlı görme bozukluğu ve körlük. Diyabetik nefropatiye bağlı böbrek yetmezliği ve hipertansiyon. Diyabetik nöropatiye bağlı ağrı, parestezi, adale zayıflığı ve otonomik fonksiyon bozukluğu. Makrovasküler hastalığa bağlı kalp hastalığı, periferik vasküler hastalık ve inme.

DİYABETİK KETOASİDOZ DKA, insülin eksikliği ve insülin karşıtı hormonların aşırı salgılanması sonucu gelişen, hiperglisemi/glikozüri, ketonemi/ketonüri ve metabolik asidoz ile seyreden DM’nin akut ve önemli bir komplikasyonudur.

Diyabetik Ketoasidoz Nedenleri Mutlak insülin eksikliği T1 DM’nin başlangıç döneminde Yetersiz insülin kullanımı ya da kullanılmaması Yanlış ölçüm ya da başka nedenle insülin dozunun azaltılması İnsülin pompası kullanırken kateter tıkanması ya da başka bir nedenle insülin gelmemesi Sürekli aynı yere insülin yapılması ve enfeksiyon oluşması sonucu emilim yetersizliği

Görece insülin eksikliği İnsülin gereksiniminde artış; Enfeksiyonlar Travma, yanık Steroid kullanımı,cushing sendromu Emosyonel stresler resim

Bulgular Poliüri, polidipsi, polifaji, kilo kaybı, halsizlik Karın ağrısı, bulantı, kusma Dehidratasyon Kusmaul solunum, ağızda aseton kokusu Genellikle sıcak, kuru kırmızı cilt, taşikardi, hipotansiyon KOMA

Laboratuvar Hiperglisemi: Kan glukozu >250 mg/dl Ketonemi (> 0.6 mmol/L) Asidoz (pH < 7,30) Plazma HCO3(< 15 mEq/L) Ketonüri ve glukozüri resim

TEDAVİ DKA yakın bir izlem ve dinamik bir tedavi yaklaşımı gerektirir. Sıvı ve elektrolit tedavisi İnsülin tedavisi DKA neden olan tıbbi ve cerrahi sorunların tedavisi Damar içi volümü arttırmak için

SIVI VE ELEKTROLİT TEDAVİSİ Sıvı elektrolit tedavisi yavaş verilmeli 24-48 saat içinde ortalama 36 saat Sıvı gereksimi : idame sıvı+ kayıp sıvı miktarı Elektrolitler: Sodyum, Potasyum, Fosfat ve Glukoz içerikleri dikkatle ayarlanmalı.

Hasta idrara çıktıktan sonra, plazma K+ düzeyine göre rehidrasyon sıvısına 30 mEq/L yada daha fazla olacak şekilde eklenir. Kan pH’sı 6.9 veya daha düşük ise ve hasta yetersiz solunum belirtileri gösteriyorsa HCO3 4-6 saat infüzyon şeklinde gönderilir.

Kan şekeri hızlı ve ani bir şekilde düşürülmez (Beklenen kan şekerinin saatte 70-100 ve altında azalması).

KAN ŞEKERİNE GÖRE MAYi DEĞİŞİMLERi 500 MG/DL VE ÜZERİNDE İSE SF 500-250 MG/DL 2/3 SF 250-100 MG/DL 1/3 SF 100 MG/DL VE ALTINDA İSE %10’LU MAYİ

DKA’DA İNSÜLİN TEDAVİSİ İkinci bir damar yolu farklı bir ekstremiteden açılır Yükleme mayiden sonra başlanır İnsülin sete yapıştığı için 4-6 saatte bir seti ile birlikte değiştirilir 500 cc SF içerisinde 1.7 Ü kg/gün insülinli mayi, dakikada 10 damla olacak şekilde ayarlanarak gönderilir.

HEMŞİRELİK GİRİŞİMLERİ Her saat KŞ, 2 saatte bir keton, 4 saatte bir KG takibi yapılır. Vital bulguları sık aralıklarla alınır. Çocuğun bilinç düzeyi değerlendirilir. Çocuğa ve ailesine çocuğun bir süre hiç birşey yemeyeceği ve içmeyeceği söylenir.

DKA NIN ORAL ALIMA BAŞLAMA KRİTERLERİ KŞ 200- 250 mg/dl civarında ve şuuru açık ise Kan PH sı 7.35 ve üzeri ise HCO3 degeri 15 ve üzeri ise Oral alma isteği varsa Kusmuyorsa , sc insüline geçilir İnsülin dozu 1-1,5 ü /kg /gün hesabıyla 4 doza bölünerek yapılır. 30 dk sonra mayileri kapatılır.

DKA NIN ORAL ALIMA BAŞLAMA KRİTERLERİ-2 Kalorisi 40kkal/kg/gün olacak şekilde hesaplanır. Hesaplanan kalorinin ¼ ü ilk 6 saatte limonata şeklinde, 2. 6 saatte %10 arttırılarak ayran şeklinde, 3. 6 saatte de R-2 Sulu Diyet şeklinde verilir. Daha sonra çocuğun yaşı ve cinsiyetine uygun olan günlük alması gereken kalori miktarı hesaplanır ve kristalize insülin diyeti şeklinde devam edilir.

Kliniğimizde diyabetli hastaları yaklaşık 10 gün takip ediyoruz. Hastanın kan şekeri regülasyonu sağlandıktan sonra (insülin ihtiyacı kg’a 0,5 – 1 Ünite) 6 yaşın üzerindeki çocuklar için yoğun insülin tedavisine geçilir.Günlük insülin dozunun %40’ı yatmadan önce uzun etkili bir insülin analogu (lantus,levemir) olarak yapılır. Günlük insülin dozunun kalan kısmı da 3’e bölünerek öğünlerden önce kısa etkili bir insülin analogu (humalog, novorapid) olarak yapılır.

Yeme ve fiziksel aktivite alışkanlıkları, beslenme durumu, kilo değişimlerinin izlenmesi Diyabet eğitim durumunun sürekli takibi Hiperglisemi ve hipoglisemi ataklarının takibi Diyabetik komplikasyonların izlenmesi konuları hakkında diyabet hemşiresi ve diyetisyen ile işbirliği halinde eğitimleri verilir.

EĞİTİM