ADLARIN YERİNE KULLANILAN SÖZCÜKLER ADILLAR (ZAMİRLER) Benim adım Tuncay,teyzemin oğlunun adı Gökhan.Ablamın adı Semra.Gökhan on gündür bizde konuktu.Az önce gitti.Onu ablamla yolcu ettik.Sonra ben parka gittim. Ablam,kendisine ve bana birer kitap almak için kitapçıya gitti.Giderken bana; “Sen biraz parkta dolaş.”dedi. Gördüğümüz gibi metinde üç kişi var.Tuncay,Semra ve Gökhan.Bazı tümcelerde bu adlar kullanılırken,bazı yerlerde de bu adların yerine kullanılmış kırmızı yazılmış sözcükler kullanılmıştır.Teyzem,ablam sözcüklerindeki “-m” eki de teyzenin,ablanın kime ait olduğunu belirtmektedir.

Tümcede adın yerini tutan sözcük ya da eklere adıl(zamir)denir. ADILLAR (ZAMİRLER) Tümcede adın yerini tutan sözcük ya da eklere adıl(zamir)denir. ADILLAR Soru halindeki Ek halindeki adıllar adıllar Kişi İşaret Soru Belgisiz İlgi adılı İyelik adılı Adılı adılı adılı adıl

KİŞİ ADILLARI Ben onlarla buluşalım diye sana söylememiş miydim? Yukarıdaki kırmızı yazılmış sözcükler bazı kişi veya kişilerin adlarının yerine kullanılmıştır. Kişilerin adları yerine kullanılan sözcüklere kişi adılı denir. Ben,sen,o,biz,siz,onlar,kendi,kendisi,şahsen, bizzat,bendeniz sözcükleri birer kişi adılıdır. Kişi adılları,söz söyleyen,kendisine söz söylenen ve kendisinden söz edilen kişilerin adları yerine kullanılır.

KİŞİ ADLARI Ben:Konuşan,söz söyleyen (1.tekil) kişidir. Sen:Kendisine söz söylenen (2.tekil)kişidir. O :Kendisinden söz edilen (3.tekil)kişidir. Biz :Söz söyleyenler (1.çoğul kişi). Siz :Söz söylenenler (2.çoğul kişi). Onlar:Kendilerinden söz edilenler (3.çoğul kişi)

KİŞİ ADILLARI(ben,sen,o,biz,siz,onlar) Yalın durumu ben sen o biz siz onlar Belirtme durumu beni seni onu bizi sizi onları Yönelme durumu bana sana ona bize size onlara Kalma durumu bende sende onda bizde sizde onlarda Çıkma durumu benden senden ondan bizden sizden onlardan Tamlayan durumu benim senin onun bizim sizin onların Eşitleme durumu bence sence onca bizce sizce onlarca

İŞARET ADILLARI Selin arkadaşı Hayrünisa’yı göstererek; -Bu çok çalışkandır,dedi. Tuncay Gökhan’ın yanında duran Burcu’yu işaret ederek: -Öteki de çalışkandır,diye söze karıştı. Gördüğümüz gibi bu sözcüğü Hayrünisa’nın,öteki sözcüğü de Burcu’nun adını işaret yoluyla tutuyor.

İŞARET ADILLARI Varlıkların adlarını söylemeden,onları işaret yoluyla gösteren sözcüklere işaret adılı denir. Dilimizde; bu,şu,o,bunlar,şunlar,onlar,öteki,beriki,öbürü,şöyle,böyle,öyle sözcükleri işaret adılı olarak kullanılır.

İŞARET ADILLARI (bu,şu,o,bunlar,şunlar,onlar) Yalın durumu Bu Şu O Bunlar Şunlar Onlar Belirtme durumu Bunu Şunu Onu Bunları Şunları Onları Yönelme durumu Buna Şuna Ona Bunlara Şunlara Onlara Kalma durumu Bunda Şunda Onda Bunlarda Şunlarda Onlarda Çıkma durumu Bundan Şundan Ondan Bunlardan Şunlardan Onlardan Tamlayan durumu Bunun Şunun Onun Bunların Şunların Onların Eşitleme durumu Bunca Şunca Onca Bunlarca Şunlarca Onlarca Yön gösterme Bura Şura Ora Buralar Şuraları oraları

DİKKAT! İşaret adılları ile işaret ön adları aynı sözcüklerdir.Cümlelerdeki kullanışlarına göre adlandırılırlar. Bu çocuk (Bu,ön ad) Bu geldi.(Bu,adıl) Şu ev (Şu,ön ad) Şu gelmedi.(Şu,adıl) “O” sözcüğü,bir kişinin adının yerine kullanılıyorsa,kişi adılıdır.Başka bir varlığın adının yerini tutuyorsa,o zaman işaret adılıdır.

SORU ADILLARI -Benim kalemimim kim aldı? -Burada iki çanta var.Hangisi senin? -Şu öndeki benim. -Çok güzelmiş,kaça aldın? Görüldüğü gibi,kırmızı renkli sözcükler soru yoluyla bir adın yerini tutuyorlar.

SORU ADILLARI Varlıkların adlarının yerini,soru yoluyla tutan sözcüklere soru adılı denir. Dilimizde;kim,ne,ne kadarı,kaçı,hangisi, nereden,nereye,kaça gibi sözcükler soru adılı olarak kullanılır.

DİKKAT! Soru adılları ile soru ön adları aynı sözcüklerdir.Bunları birbirinden ayırmak için tümce içindeki kullanışlarına bakmalıyız. Eğer bir adın yerini tutuyorlarsa SORU ADILI,bir adı soru yoluyla belirtiyorlarsa SORU ÖN ADI sayılırlar. Ne kadar suyumuz kaldı? (Soru ön adı) Ne kadar kaldı? (Soru adılı)

SORU ADILLARI Yalın durumu kim kimler ne neler hangi Belirtme durumu kimi kimleri neyi neleri hangisi Yönelme durumu kime kimlere neye nelere hangisine Kalma durumu kimde kimlerde nede nelerde hangisinde Çıkma durumu kimden kimlerden neden nelerden hangisinden Tamlayan durumu kimin kimlerin neyin nelerin hangisinin Eşitleme durumu kimce kimlerce nece ---- hangisince Yön gösterme ---- ------- nere ------ --------

BELGİSİZ ZAMİRLER İsimlerin yerini belli belirsiz, kesin olmayacak şekilde tutan zamirlerdir. Hangi varlığın yerini tuttukları açıkça belli değildir. Bunlara belirsizlik adılı da denir. Başlıca belgisiz zamirler şunlardır: “Bazısı, kimi, çoğu, hepsi, birkaçı, birçoğu,tümü, tamamı, herkes, hiçbiri, biri, falan, şey ...” "Biri bizi gözetliyor.” "Herkes bu kitabı okusun.” "Öğrencilerin çoğu Türkçeyi sever.” "Kimler ödevini yapmamış?”

İYELİK ZAMİRLERİ İsimlere getirilerek, onların ait olduğu kişiyi bildiren zamirlerdir. 1. tekil - m________1. çoğul - miz 2. tekil - n_____-___2. çoğul - niz 3. tekil - ı_________3. çoğul - ları “Okulumuz ana yolun kenarındadır.” “Annesi güzellik salonu açmış.” Kısacası, isim tamlamalarının tamlananlarında bulunan eklere iyelik zamiri denmektedir. İyelik ekleri aynı zamanda iyelik zamiridir.

İLGİ ZAMİRLERİ Cümlede daha önce geçmiş bir ismin ya da isim tamlamalarında tamlananın yerini tutan ek hâlindeki “-ki” zamiridir. Bu zamir kendinden önceki kelimeye bitişik yazılır. “Bizim arabamız sizinkinden eski.” “Bahçedekiler içeri girsin.” “Üzerindeki sana çok yakışmış.” cümlesindeki altı çizili sözcüklerdeki “-ki” eki ilgi zamiridir