İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Kişi Bakımından Uygulama Alanı Kural olarak İş Kanunu, dördüncü maddede sayılan istisnalar dışında kalan tüm işçi, işveren ve işveren vekillerine, faaliyet konularına bakılmaksızın uygulanır. (İş K. m. 1/2)

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Dördüncü maddede sayılan, kendilerine iş kanunu hükümleri uygulanmayan kişiler şunlardır: Çırak ve stajyerler Sporcular Rehabilite edilenler Diğer iş kanunlarının kapsamına girenler

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Çırak ve stajyerler Çırak, çıraklık sözleşmesi esaslarına göre bir meslek ve sanatın gerektirdiği bilgi, beceri ve iş alışkanlıkları iş içerisinde geliştirilen kişidir. Çıraklar her ne kadar işçiler gibi işverene bağlı olarak iş görseler de, işçi olarak kabul edilmez ve o işyerinde çalışan işçi sayısına eklenmezler.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Stajyer ise, bir meslek konusunda aldığı teorik bilgiyi uygulama ile tamamlamak amacıyla bir işverenin işyerinde bulunan kimsedir. Stajyerlerin amacı gelir elde etmek değil, teorik olarak edindikleri mesleki bilgileri geliştirmek ve deneyimlerini artırmaktır. Bu nedenle kural olarak işverenin stajyere ücret ödeme borcu yoktur.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Çırak ve stajyerlerin çıraklık veya staj döneminde geçirdikleri süreler, ileride aynı işyerinde çalışmaya devam etseler bile kıdem esas sürenin, yıllık ücretli izin müddetinin hesaplanması gibi hallerde göz önünde bulundurulmaz.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Sporcular Profesyonel sporcular ile kulüpleri ilişki iş sözleşmesine dayanır. Bu nedenle profesyonel sporcular işçi sıfatına sahiptirler. Ancak yaptıkları iş gözönünde bulundurularak bu kimseler İş Kanunu kapsamı dışında tutulmuşlardır. Bunlar hakkında BK ve ilgili spor dalındaki federasyonun talimatları uygulanır.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Rehabilite edilenler Rehabilitasyon sırasında rehabilite edilenler, kendi mesleklerini yeniden yapabilmeleri veya yeni bir mesleği edinmeleri amacıyla çalıştırılabilirler. Bu çalışma, sözü edilen kişinin işçi sayılmasını gerektirmez.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Diğer iş kanunlarının kapsamına girenler İş Kanunu, yalnızca İş Kanunu kapsamında faaliyet gösteren kişilere uygulanır. Dolayısıyla, Deniz İş Kanunu ve Basın İş Kanunu kapsamında faaliyet gösteren kimseler İş Kanunu’na değil, kapsamında faaliyet gösterdikleri iş kanununa tabidirler.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI 2. İş Türü Bakımından Uygulanma Alanı İş Kanunu, bu Kanun’un uygulama alanı içerisinde yer alan kişiler ve yerler hakkında iş konusuna bakılmaksızın uygulanır. (İş K. m. 1/2) Yapılan işin fikri veya bedeni olması, bu faaliyet türü hakkında İş Kanunu hükümlerinin uygulanmasında kural olarak etkili değildir.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI İş Kanunu’nun uygulanacağı iş türleri bakımından kanunda bir takım istisnalar öngörülmüştür. Bunlar; iş kanunun tamamen ve kısmen kapsamı dışında kalan işler olmak üzere ikiye ayrılır. İş Kanunu’nun tamamen kapsamı dışında kalan işler; Elliden az işçinin çalıştığı tarım işleri, hava taşıma ve deniz taşıma ile el sanatı ve ev işleridir.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Elliden az işçinin çalıştığı tarım işleri 50'den az işçi çalıştırılan (50 dahil) tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde veya işletmelerinde İş Kanunu hükümleri uygulanamamaktadır. (İş K. m. 4/b) Genel kural bu olmakla birlikte, bu kuralın birtakım istisnaları bulunmaktadır.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Hava taşıma işleri Kural olarak hava taşıma işleri İş Kanunu kapsamında değildir. Bu sebeple, hava taşımacılığının yapıldığı aracın türünün ve ne taşıdığının da bir önemi yoktur.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Kural bu olmakla birlikte, yer tesislerinde yürütülen işlerde çalışanlara İş Kanunu hükümlerinin uygulanacağı yönünde kanunda istisnai bir düzenlemeye yer verilmiştir.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Deniz taşıma işleri Deniz taşıma işleri kural olarak İş Kanunu kapsamında değildir. Bu tür işlere Deniz İş Kanunu uygulanır. Bununla birlikte, İş Kanunu m. 4/2,a ve m. 4/2,f’de iade edilen işler bu kuralın istisnasını oluşturmaktadır.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI El sanatı işleri Bir ailenin üyeleri ve 3 üncü dereceye kadar (3 üncü derece dahil) hısımları arasında dışardan başka biri katılmayarak evlerde ve el sanatlarının yapıldığı işlerde İş Kanunu hükümleri uygulanmaz. (İş K. m. 4/1,d)

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Ev işleri Ev işlerinde İş Kanunu hükümleri uygulanmaz. (İş K. m. 4/1,e) Ev işi, bir evin günlük ihtiyaçlarını karşılamak üzere yapılan faaliyetlerdir. Dolayısıyla yemek, temizlik vb. işler İş Kanunu kapsamı dışında kalır.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI İş Kanunu’nun kısmen kapsamı dışında kalan işlerse, süreksiz işlerdir. Süreksiz iş, niteliği bakımından en çok otuz gün süren işe denir. Süreksiz işlere, İş K. m. 10/2’de belirtilen hükümler uygulanmaz.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI 3. Yer Bakımından Uygulama Alanı İş Kanunu, İş K. m. 4’te yer alan istisnalar dışında kalan bütün işyerlerinde uygulanır. Ancak üç kişinin çalıştığı esnaf ve küçük sanatkar işyerleri İş Kanunu kapsamı dışında bırakılmıştır.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI Esnaf işyerlerinde üçten fazla kişi çalıştığı halde, bu işyerine, işverene ve işçilerine İş Kanunu hükümleri uygulanır. Üç kişinin belirlenmesinde sadece işçi olarak çalışanlar değil, işveren ve çırak gibi başka sıfatlarla çalışanlar da dikkate alınmalıdır.

İŞ KANUNUNUN UYGULAMA ALANI 4. Zaman Bakımından Uygulanma Alanı İşyerleri, işverenler, işveren vekilleri ve işçiler, İş K. m. 2’de düzenlenen niteliğin edinildiği günden itibaren İş Kanun hükümleri ile bağlı olurlar. (İş K. m. 1/3) İşverenin, İş K. m. 3’te belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmemesi, İş K. hükümlerinin uygulanmasına engel olmaz.