ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNDE BAĞLANMA STİLLERİ VE ÖZGECİLİK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ Grup Adı : CANİKOLAR Grup Üyeleri : Eda DENLİ Rabiye Merve HAYRAN Problem Cümlesi : Üniversite öğrencilerinde bağlanma stilleri ile özgecilik düzeyleri arasında bir ilişki var mıdır? Araştırmanın Amacı : Bu araştırmanın temel amacı üniversite öğrencilerinin bağlanma stilleriyle özgecilik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesidir.

Bağlanma stilleri ve özgecilik düzeyleri hakkında ayrı ayrı bir çok araştırma yapılmıştır fakat bağlanma stilleri ile özgecilik düzeyleri arasındaki ilişkiyi inceleyen hiç Türkçe çalışma bulunmamaktadır. Özgecilik ve bağlanma stilleri ile ilgili Türkçe çalışmalara; https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYen i.jsp Adresinden ulaşabilirsiniz

Yapılan bir örnek çalışma ”Attachment, Caregiving, and Altruism: Boosting Attachment Security Increases Compassion and Helping “ başlığındadır.Çalışmaya; http://greatergood.berkeley.edu/images/uploads/367.pdf adresinden ulaşabilirsiniz.

YÖNTEM Örneklem Araştırmanın örneklemi; 2015-2016 eğitim öğretim yılında Melikşah Üniversitesi’nin çeşitli fakültelerinde okumakta olan 27 kız 23 erkek toplam 50 öğrenciden oluşmaktadır.

Veri Toplama Süreci Araştırmacı tarafından geliştirilen Demografik Bilgi Formu, Griffin ve Bartholomew (1994) tarafından geliştirilen İlişki Ölçekleri Anketi ve London ve Robert Bower (1968) tarafından geliştirilen Özgecilik Ölçeği paket halinde çeşitli fakülte ve bölümlerde okumakta olan 50 katılımcıya verilmiş ve cevaplanmaları istenmiştir.

Demografik Bilgi Formu; Bu form geliştirilirken katılımcıların genel özelliklerini veren soruların yanında bağlanma stillerini ve özgeci davranışı etkileyebilecek bağımsız değişkenlerin sorulmasına özen gösterilmiştir. Örneğin; bağlanma stillerini etkileyebileceği düşünülen anne ve baba ile ilişki tarzı veya özgecilik düzeyini etkileyebileceği düşünülen yetişme yeri gibi sorular bulunmaktadır. Forum toplam 12 sorudan oluşmaktadır.

Araştırmamızda kullandığımız ölçekler likert tipi ölçektir.

İlişki Ölçekleri Anketi; Orijinal adı Relationships Scale Questionnaire (RSQ) olan ilişki ölçekleri anketi Griffin ve Bartholomew tarafından geliştirilmiştir (Griffin ve Bartholomew, 1994). Dörtlü bağlanma prototipini ölçen bu ölçek 30 maddeden oluşmaktadır. Shaver’in bağlanma ölçümlerindeki paragraflardan, Bartholomew ve Horowitz’in İlişki Anketi’nde ve Collins ve Read’in (1990) Yetişkin Bağlanma Ölçeği ’inden yararlanılarak oluşturulmuştur.

Ölçeğin Türkçe geçerlilik-güvenilirlik çalışması Sümer ve Güngör tarafından yapılmıştır. Test tekrar güvenilirlikleri .54 ile .78 arasında değişmektedir. İç tutarlılık katsayısı .27 ile .61 alfa değerleri arasında değişmektedir (Sümer ve Güngör, 1999). Ölçek; güvenli, kaygılı, kayıtsız ve korkulu olmak üzere 4 bağlanma stilini ölçmektedir. https://lirias.kuleuven.be/bitstream/123456789/2 61525/2/BaglanmaStilleri_SumerGungor_TPD_2 009.pdf

7 boyutlu likert tipi olan ölçekte bağlanma stilleri şu şekilde bulunur; Her bir bağlanma stili ile ilgili alt sorulardan alınan puanlar toplanır ve ilgili kategorideki soru sayısını bölünür. 4 kategoriden en yüksek puanın alındığı kategori kişinin bağlanma stilini verir.

Örnek Soru; 1. Başkalarına kolaylıkla güvenmem. 5.Başkalarıyla çok yakınlaşırsam incitileceğimden korkuyorum. 4.Bir başka kişiyle tam anlamıyla kaynaşıp bütünleşmek isterim. Ölçek toplam 30 sorudan oluşmaktadır. http://rrl.psy.metu.edu.tr/resources/attachmentTR. html

Özgecilik Ölçeği; Özgecilik ölçeği, London ve Robert Bower (1968) tarafından özgeci davranışları ölçmek amacıyla geliştirilmiştir (Akbaba,1994). Türkçeye uyarlanması ve standartizasyonu Cantez, Aşkın ve Akbaba (1991) tarafından yapılmıştır. Özgecilik ölçeğinin Türk örneklemi üzerindeki güvenirliği; yapılan işlemler sonucunda toplam puan için Cronbach alfa iç tutarlık katsayısı 0.85, iki-yarı test güvenirlik katsayısı 0.90 ve tüm ölçek için test-tekrar test güvenirlik katsayısı 0.92 olarak belirlenmiştir. Akbaba, S. (2001). Özgecilik ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Atatürk Üniversitesi Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi(3), 85-95.

Bu ölçek; Aile Kategorisi Sosyal Kategori Yardımseverlik Kategorisi Sorumluluk Kategorisi Olmak üzere toplam 4 alt kategoriden oluşmaktadır.

5 boyutlu likert tipi bir ölçek olan bu ölçekten alınan toplam puan özgecilik puanını vermektedir.

Aile bireyleri birbirlerine ne ölçüde yardım eder? Örnek Soru; Aile bireyleri birbirlerine ne ölçüde yardım eder? Çevrenizdeki kulüp, cami, hayır kurumu gibi kuruluşların yönetiminde ne ölçüde etkinlik gösterirsiniz? Ölçek toplam 20 sorudan oluşmaktadır.

Veri Analizi; Araştırma verileri toplandıktan sonra SPSS 17.0 programına girilerek gerekli analizler yapılmıştır. Analizlerde İlişkisiz Örneklemler İçin t Testi, İlişkisiz Örneklemler için ANOVA Testi ve korelasyon testi kullanılmıştır.

SONUÇLAR, BULGULAR VE YORUM

Yapılan analizler sonucunda anne ile ilişkiler daha fazla çok yakın baba ile ilişkiler daha fazla yakın olarak ve güvenli bağlanma geliştiren bireylerin büyük çoğunluğu anne ile ilişkilerini çok yakın olarak tanımladığı görülmüştür. Araştırmamızın sonucunda bağlanma stilleri ile özgecilik düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir sonuç çıkmamış olsa dahi bireylerin bağlanma stillerinde anne ile ilişkilerinin daha çok etkili olduğu söylenebilir.

Analizler sonucu kadınlarda en çok kayıtsız bağlanma, erkeklerde ise en çok güvenli bağlanma stilinin olduğu görülmektedir. Birçok araştırma farklı sonuçlardan bahsetse de bu araştırmadaki örneklemin yeterli sayıda olmaması ve evreni yansıtmaması bu sonucun çıkmasına neden olmuş olabilir.

Sınıf düzeyine ve son 6 aydır hissedilen duygu durumuna göre bağlanma stilleri farklılaşmamaktadır. Bunun nedeni ise bağlanma stillerinin yaşam boyu kararlılık gösterme eğiliminde olmasıdır.

Cinsiyete, sınıf düzeyine ve fakültelere göre özgecilik düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık olmadığı görülmektedir. Bunun nedeni ise sınıf düzeyi ve fakülteye göre bireylerin yardım davranışında farklılık olması beklenilen bir durum olmaması olabilir çünkü bir bireyin özgeci olması yaşa göre değişmez. Cinsiyete göre faklılık olmamasının nedeni ise yardım severlik düzeyinden ziyade kadın ve erkeklerin yardım davranış tarzlarının birbirinden farklı olmasıdır.

Özgecilik düzeyleri ile evlenilmek istenen bireylerin dindarlık düzeyleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunmamıştır. Bununla birlikte en çok özgecilik davranışında bulunan bireylerin orta derecede dindar seçeneğini seçtikleri görülmektedir. Bunun nedeni ise dindarlık kavramının öznel olması, ölçülebilir olmaması ve özellikle bizim toplumumuz gibi doğu toplumlarında dindar olmanın önemli olması etkili olmuş olabilir.

Özgecilik düzeyleri ile bir yardım kuruluşunda görev alma davranışı arasında negatif bir ilişki olduğu görülmektedir. Bunun nedeni soruda kullanılan yardım kuruluşu kalıbından kaynaklı olabilir. Bireyler herhangi bir yardım kuruluşundan bağımsız olarak yardım davranışında bulunuyor olsalar da üye olmadıkları ya da kuruluşa bağlı yardımda bulunmadıkları için hayır cevabı vermiş olabilirler.

Araştırmanın temel sorusu olan bağlanma stilleri ile özgecilik düzeyleri arasındaki ilişkiye bakıldığında;

Güvenli bağlanma ile özgecilik düzeyi arasında pozitif bir ilişki olduğu görülmektedir. Bunun nedeni güvenli bağlanan bireylerin kendilerini ve dünyayı olumlu görmeleri, insanlara yakınlaşmada problem yaşamamaları, diğer bireyleri de değerli görerek diğer bağlanma stillerine göre daha çok sıcak ve samimi davranışlarda bulunmaları neden olmuş olabilir. Korelasyon katsayısının 0.28 gibi zayıf bir ilişkiyi göstermesinin sebebi ise örneklem azlığından kaynaklı olabilir.

Kayıtsız bağlanma ile özgecilik düzeyi arasında anlamlılık değerinin Kayıtsız bağlanma ile özgecilik düzeyi arasında anlamlılık değerinin .05’ten büyük olması nedeniyle anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.

Saplantılı bağlanma ile özgecilik düzeyi arasında arasında anlamlılık değerinin .05’ten büyük olması nedeniyle anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.

Korkulu bağlanma ile özgecilik düzeyi arasında arasında anlamlılık değerinin .05’ten büyük olması nedeniyle anlamlı bir ilişki bulunmamıştır.

ÖNERİLER Araştırmacılar İçin Öneriler Araştırma yapılırken konu ile ilgili yapılmış geçmiş çalışmalarda kullanılan bağlanma stilleri ölçeği, kültürel olarak başka manalara gelebilir olduğundan kendi kültürümüz için başka bir ölçek geliştirilmesi uygun olduğu düşünülmektedir.

Bununla birlikte araştırma yapılırken konu ile ilgili yapılmış geçmiş çalışmalarda kullanılan özgecilik ölçeği kültürel olarak yanlı bir test olabileceği ve bireylerin yardım davranışının toplum tarafından beklenilen olumlu bir davranış olması sebebiyle yanlı cevap vermiş olma ihtimallerinden dolayı bu olumsuz faktörleri elimine edebilecek bir ölçek geliştirmesinin uygun olduğu düşünülmektedir. Yapılan birçok çalışma bireylerin özgecilik testlerinde özgeci çıkmış olmalarına rağmen daha az yardım davranışında bulunduklarını göstermektedir.

Araştırmanın daha geçerli ve güvenilir sonuçlar verebilmesi için örneklemin evreni temsil edebilecek sayıda ve çeşitlilikte olması gerekmektedir.

Uygulayıcı İçin Öneriler Bağlanma stilleri bireyin sadece kendisi ile ilgili bir süreç değil aynı zamanda bir sonraki nesilleri etkileyen bir süreçtir. Güvensiz bağlanan bireyler bir sonraki nesillere bu bağlanma stilini aktarabilmektedirler. Bu konuda insanların bilinçlendirilmesi sağlanabilir, bu da aile ile çalışan çeşitli kurumlara yönelik olarak bağlanma stillerini içeren bir takım müfredatları barındıran eğitimler verilmesi ile mümkün olur.

Bireyselliği korumanın yolu toplumsalı korumaktan geçer ve bireysel refah için toplumsal refah şarttır. Bu sebeple toplumsal yaşamın önemli faktörlerinden biri olan özgeci davranışın arttırılması adına bu davranışı etkileyen faktörlerin belirlenerek gerekli ortamların oluşturulması önemlilik arz etmektedir.

TEŞEKKÜRLER…