Atmosfer ve özellikleri

Atmosfer katı ve sıvı olan yer yuvarlağını çepeçevre saran gaz küreye denir.alt katlarında canlıların yaşaması için gerekli olan gazları ihtiva ettiği için nefes alınan küre anlamında ATMOSFER denilmiştir

Atmosferin ağırlığı Atmosfer yer yuvarlağını çeviren gazların mekanik bir karışımıdır.bu gazlar yerçekiminin etkisiyle yeri kuşatır ve bunların bir ağırlığı vardır. Atmosferin bu ağırlığı atmosferin altındaki ve üstündeki maddeler üzerinde bir basıncı vardır. Bu basınca HAVA BASINCI denir.

Havayı oluşturan gazlar esas olarak bir çekimhalinde olsalar bile yerçekimi etkisi altında ağırlığına göre iç içe geçmiş küreler halindedir.

En ağır gazlar yere en yakın mesafede bulunur En ağır gazlar yere en yakın mesafede bulunur.Yerden uzaklaştıkça gazların yoğunluğu azalır.bu da basıncın azalmasına neden olur.

Atmosferin katmanları Troposfer katmanı Atmosferin en alt bölümüdür. Yerden 6-16 km yüksekliğe çıkan bu katmanda iklim olayları görülür.

Troposfer ekvatorda kalın kutuplarda incedir Troposfer ekvatorda kalın kutuplarda incedir. Bu duruma dünyanın dönüş hızı ve yer çekimi etkili olmakla beraber ekvator çevresinde sürekli yükselici hava akımları,kutup çevresinde ise alçalıcı hava akımlarının olmasının da etkisi vardır.

Su buharı Hava olaylarının troposferin 3-4 km lik bölümünde görülür. Nedeni su buharının bu bölümde yer almasıdır. Yani yükseldikçe su buharı oranı da azalır.onun için troposferin alt katmanlarında yatay ve dikey yönde hava hareketleri hızlı yaşanır. Üst katmanda bu hız azalır.

Stratosfer Troposferin üzerinde yer alan 25-30 km yüksekte bulunan yatay hava akımlarının olduğu katmandır. Bu katmanda sıcaklık değişimi çok azdır. Ekvator üzerinde sıcaklığı -80 derece iken kutuplarda sıcaklık -50 derecedir.

şemosfer Stratosferin üzerindeki katmandır.bu katman ozon moleküllerinden oluşur.ultraviyole ışınları kırarak parçalar ve iyonları açığa çıkarır. Zararlı ışınların yere ulaşmadan önce en son süzüldüğü katmandır.

İyonosfer(termosfer) Yerden 80-90 km mesafede görülen dünya ya ulaşan ışınların bir kısmının yansıyıp uzaya döndüğü bir kısmının kırılıp dağıldığı katmandır. Ayrıca bu katmanda ses ve radyo dalgalarını yansıtan katmandır.

Ekzosfer Atmosferin en dış katmanıdır. Gaz yoğunluğu oldukça azdır. Bu katman kızılötesi ışınların uzaya geri gönderildiği katmandır.

Hava her zaman bulunan oranı sabit gazlar Azot %78 Oksijen %21 Asal gazlar % 1

Oranı ortama göre değişen gazlar Su buharı: denizel yerlerde daha fazla iken karasallığın arttığı dağları çevredelediği yerlerde ve çöller de azdır. Karbon: endüstrileşme ve şehirleşmenin arttığı sahalarda oranı yükselirken kırsal yerlerde daha az bulunur.

Atmosferdeki tozlar Çok küçük boyutlarda yer alan toz parçacıklarıdır. Bu toz parçacıklarının kaynağı ufalanmış taşlar,deniz tuzları ve parçalanan meteor tozlarıdır. Atmosfer tozlarının en büyük faydası yoğunlaşma çekirdeklerini oluşturmasıdır.

Not: Havada oranı değişmeyen gazlar canlıları yaşamı için süreklilik arz eder. Oranı değişen gazlar ise iklim üzerinde etkilidir.

Atmosferin fonksiyonları Atmosfer güneşten gelen ışınların zararlı olanlarını uzaya geri yansıtır. Bu ışınların bir kısmını kırarak dağıtır. Karanlık yerlerin aydınlanmasını sağlar. Bir kısmını da emerek yutar dünya’nın aşırı ısınıp soğumasını önler

Atmosferin faydaları Gölge yerlerin aydınlatır. İklim olayları görülür Aşırı ısınıp soğumayı önler Dünya ile dönerek sürtünmeden kaynaklanan ısınmayı önler. Meteorların dünyaya çarpmasını engeller Zararlı ışınları süzer

Örnek sorular

Aşağıdakilerden hangisi atmosferin sağladığı faydalar arasında yer almaz? Işınları kırarak dağıtması Meteorların çarpmasını önlemesi Dünyanın aşırı ısınıp soğuması Oksijen moleküllerini yatay yönde hareket ettirmesi Dünya ile beraber dönerek sürtünmeden doğacak ısınmayı önlemesi

Atmosfer içinde yükseldikçe basınç azalır Atmosfer içinde yükseldikçe basınç azalır.Bu durumun temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir ? Havanın sıcaklığının değişmesi Hava içinde gazların seyrekleşmesi Havanın yatay yönde hareketi Havanın katmanlara ayrılması Havanın içindeki tozların azalması